Крылатые выражения и пословицы

Ніжэй даюцца 2132 лацінскія крылатыя выразы і прыказкі з перакладам на беларускую мову, транслітарацыяй (транскрыпцыяй) і націскам.

Знак ґ абазначае выбухны гук, якому адпавядае г у рускай мове, а таксама адпаведны гук у беларускіх словах ганак, гузік і да т. п.

Транслітарацыя (транскрыпцыя) лацінскіх слоў анлайн тут.

1. A cane non magno saepe ingens aper tenetur.
   A cane non magno saepe ingens aper tenētur.
   [а ка́нэ нон ма́ґно сэ́пэ і́нґэнс а́пэр тэнэ́тур]
   Маленькі сабачка часта стрымлівае вялізнага дзіка.
2. A capite ad calcem.
   A capĭte ad calcem.
   [а ка́пітэ ад ка́льцэм]
   З ног да галавы.
3. A casu ad casum.
   [а ка́зу ад ка́зум]
   Калі-нікалі.
4. A contrario.
   [а контра́ріо]
   Ад процілеглага [даводзіць].
5. A limine.
   A limĭne.
   [а лі́мінэ]
   З парога.
6. A linea.
   [а лі́нэа]
   З новага радку.
7. A majore bovi discit arare minor.
   A majōre bovi discit arāre minor. A maiore bovi discit arare minor.
   [а майо́рэ бо́ві ді́сцыт ара́рэ мі́нор]
   У старога вала вучыцца араць малады.
8. A maximis ad minima.
   A maxĭmis ad minĭma.
   [а ма́ксіміс ад мі́німа]
   Ад вялікага да малога.
9. A pedibus usque ad caput.
   A pedĭbus usque ad caput.
   [а пэ́дібус у́сквэ ад ка́пут]
   З ног да галавы.
10. A posteriori.
    A posteriōri.
    [а постэріо́рі]
    Зыходзячы з досведу; на падставе досведу.
11. A prima facie.
    [а прі́ма фа́цыэ]
    На першы погляд.
12. A priori.
    A priōri.
    [а пріо́рі]
    Загадзя; незалежна ад досведу.
13. A probis probari, ab improbis improbari aequa laus est.
    A probis probāri, ab imprŏbis improbāri aequa laus est.
    [а про́біс проба́рі, аб і́мпробіс імпроба́рі э́ква ля́ўс эст]
    Аднолькава ганаровыя і хвала годных людзей і асуджэнне нявартых павагі.
14. A solis ortu usque ad occasum.
    A solis ortu usque ad occāsum.
    [а со́ліс о́рту у́сквэ ад окка́зум]
    Ад усходу сонца да захаду.
15. Ab absurdo.
    [аб абсу́рдо]
    Ад процілеглага (метад доказу).
16. Ab abusu ad usum non valet consequentia.
    Ab abūsu ad usum non valet consequentia.
    [аб абу́зу ад у́зум нон ва́лет консэквэ́нцыа]
    Злоўжыванне не довад супраць ужывання.
17. Ab altero expectes, alteri quod feceris.
    Ab altĕro expectes, altĕri quod fecĕris.
    [аб а́льтэро экспэ́ктэс, а́льтэрі квод фэ́цэріс]
    Чакай ад іншага таго, што ты зрабіў яму самому.
18. Ab aqua silente cave.
    [аб а́ква сіле́нтэ ка́вэ]
    Сцеражыся ціхай вады.
19. Ab equis ad asinos.
    Ab equis ad asĭnos.
    [аб э́квіс ад а́зінос]
    З коней у аслы; пайсці на паніжэнне.
20. Ab exterioribus ad interiora.
    Ab exteriorĭbus ad interiōra.
    [аб экстэріо́рібус ад інтэріо́ра]
    Ад знешняга да ўнутранага.
21. Ab hoc et ab hoc.
    [аб гок эт аб гок]
    Так і сяк; без сэнсу; дарэчы і недарэчы.
22. Ab imo pectore.
    Ab imo pectŏre.
    [аб і́мо пэ́кторэ]
    Шчыра; ад душы.
23. Ab incunabulis.
    Ab incunabŭlis.
    [аб інкуна́буліс]
    З калыскі, ад самога пачатку.
24. Ab initio.
    [аб іні́цыо]
    З узнікнення, ад пачатку.
25. Ab origine.
    Ab origĭne.
    [аб орі́ґінэ]
    Ад самога пачатку.
26. Ab ovo usque ad mala.
    [аб о́во у́сквэ ад ма́ля]
    Ад яйка да яблыкаў; ад пачатку да канца (Гарацый; у рымлян абед пачынаўся з яек, а заканчваўся яблыкамі).
27. Ab ovo.
    [аб о́во]
    З яйка; спачатку.
28. Ab uno disce omnes.
    [аб у́но ді́сцэ о́мнэс]
    Па адным судзі пра іншых.
29. Ab urbe condita.
    Ab urbe condĭta.
    [аб у́рбэ ко́ндіта]
    Ад заснавання горада [Рыма].
30. Abducet praedam, qui accurrit prior.
    Abdūcet praedam, qui accurrit prior.
    [абду́цэт прэ́дам, кві акку́рріт прі́ор]
    Панясе здабычу той, хто прыбег першым.
31. Abiit, excessit, evasit, erupit.
    Abiit, excessit, evāsit, erūpit.
    [а́бііт, эксцэ́ссіт, эва́зіт, эру́піт]
    Уцёк, схаваўся, выратаваўся, збег (Цыцэрон).
32. Ablue, pecte canem, canis est et permanet idem.
    Ablue, pecte canem, canis est et permănet idem.
    [а́блюэ, пэ́ктэ ка́нэм, ка́ніс эст эт пэ́рманэт і́дэм]
    Памый, прычашы сабаку, усё ж гэта сабака і сабакам застанецца.
33. Absentem laedit, qui cum ebrio litigat.
    Absentem laedit, qui cum ebrio litĭgat.
    [абсэ́нтэм ле́діт, кві кум э́бріо лі́тіґат]
    Хто спрачаецца з п’яным, той ваюе з ценем.
34. Absit invidia verbo.
    [а́бсіт інві́діа вэ́рбо]
    Хай сказанае не выкліча непрыязнасці.
35. Absit invidia.
    [а́бсіт інві́діа]
    Няхай не будзе зайздрасці.
36. Absit omen!
    [а́бсіт о́мэн]
    Няхай не будзе гэта дрэннай прыметай!
37. Absque omni exceptione.
    Absque omni exceptiōne.
    [а́бсквэ о́мні эксцэпцыо́нэ]
    Без усялякага выключэння.
38. Abstractum pro concreto.
    Abstractum pro concrēto.
    [абстра́ктум про конкрэ́то]
    Абстрактнае замест пэўнага.
39. Abusus in Baccho.
    Abūsus in Baccho.
    [абу́зус ін ба́кхо]
    Злоўжыванне віном.
40. Acceptissima semper munera sunt, auctor quae pretiosa facit.
    Acceptissĭma semper munĕra sunt, auctor quae pretiōsa facit.
    [акцэпті́ссіма сэ́мпэр му́нэра сунт, а́ўктор квэ прэцыо́за фа́цыт]
    Мілей за ўсё тыя падарункі, што дорыць дарагі нам чалавек.
41. Accidit in puncto, quod non speratur in anno.
    Accĭdit in puncto, quod non sperātur in anno.
    [а́кцыдіт ін пу́нкто, квод нон спэра́тур ін а́нно]
    У адно імгненне здараецца тое, на што не спадзяешся гадамі.
42. Acta diurna.
    [а́кта діу́рна]
    Падзеі дня; хроніка.
43. Actam rem agere.
    Actam rem agĕre.
    [а́ктам рэм а́ґэрэ]
    Рабіць зробленую справу.
44. Actis testantibus.
    Actis testantĭbus.
    [а́ктіс тэста́нтібус]
    Па дакументах.
45. Actum atque tractatum.
    Actum atque tractātum.
    [а́ктум а́тквэ тракта́тум]
    Зроблена і абмеркавана.
46. Actum est, ilicet.
    Actum est, ilĭcet.
    [а́ктум эст, і́ліцэт]
    Справа скончана, можна разыходзіцца.
47. Actum ne agas.
    [а́ктум нэ а́ґас]
    З чым скончана, да таго не вяртайся.
48. Ad absurdum.
    [ад абсу́рдум]
    Да абсурду [даводзіць].
49. Ad acta.
    [ад а́кта]
    У архіў.
50. Ad aeternam rei memoriam.
    [ад этэ́рнам рэ́і мэмо́ріам]
    На вечную памяць пра справу.
51. Ad augusta per angusta.
    [ад аўґу́ста пэр анґу́ста]
    Праз цясніны да вяршынь; праз цяжкасці да дасягнення мэты.
52. Ad captandum benevolentiam.
    [ад капта́ндум бэнэволе́нцыам]
    Для набыцця прыхільнасці.
53. Ad cogitandum et agendum homo natus est.
    [ад коґіта́ндум эт аґэ́ндум го́мо на́тус эст]
    Чалавек народжаны для думкі і дзеяння.
54. Ad disputandum.
    [ад діспута́ндум]
    Для абмеркавання.
55. Ad duo festinans neutrum bene peregeris.
    Ad duo festīnans neutrum bene peregĕris.
    [ад ду́о фэсті́нанс нэ́ўтрум бэ́нэ пэрэ́ґэріс]
    Робячы дзве справы спехам, ніводнай добра не зробіш.
56. Ad exemplum.
    [ад эксэ́мплюм]
    Для прыкладу.
57. Ad extra.
    [ад э́кстра]
    Да крайняй ступені.
58. Ad fontes.
    [ад фо́нтэс]
    Да крыніц; да арыгіналаў [звяртацца].
59. Ad futurum memoriam.
    Ad futūrum memoriam.
    [ад футу́рум мэмо́ріам]
    На доўгую памяць.
60. Ad gloriam.
    [ад ґлё́ріам]
    У славу.
61. Ad hoc.
    [ад гок]
    Да гэтага; для дадзенага выпадку; для гэтай мэты.
62. Ad hominem.
    Ad homĭnem.
    [ад го́мінэм]
    У дачыненні да чалавека.
63. Ad honores.
    Ad honōres.
    [ад гоно́рэс]
    Дзеля пашаны.
64. Ad impossibilia nemo obligatur.
    Ad impossibilia nemo obligātur.
    [ад імпоссібі́ліа нэ́мо обліґа́тур]
    Да немагчымага ніхто не абавязваецца.
65. Ad infinitum.
    Ad infinītum.
    [ад інфіні́тум]
    Да бясконцасці; без канца.
66. Ad instantiam.
    [ад інста́нцыам]
    Па хадайніцтву.
67. Ad Kalendas Graecas.
    [ад кале́ндас ґрэ́кас]
    Да грэчаскіх календ; на невядомы тэрмін; ніколі.
68. Ad libitum.
    Ad libĭtum.
    [ад лі́бітум]
    Па жаданні; на выбар.
69. Ad litteram.
    Ad littĕram.
    [ад лі́ттэрам]
    Літаральна.
70. Ad meliora tempora.
    Ad meliōra tempŏra.
    [ад мэліо́ра тэ́мпора]
    Да лепшых часоў.
71. Ad meliorem.
    Ad meliōrem.
    [ад мэліо́рэм]
    Да лепшага.
72. Ad memorandum.
    [ад мэмора́ндум]
    Для памяці.
73. Ad modum.
    [ад мо́дум]
    Па ўзоры.
74. Ad multos annos.
    [ад му́льтос а́ннос]
    На многія гады.
75. Ad narrandum, non ad probandum.
    [ад нарра́ндум, нон ад проба́ндум]
    Для апавядання, а не для даказвання.
76. Ad notam.
    [ад но́там]
    Да ўвагі.
77. Ad notanda.
    [ад нота́нда]
    Да ўвагі.
78. Ad notata.
    Ad notāta.
    [ад нота́та]
    Заўвага.
79. Ad patres.
    [ад па́трэс]
    Да прашчураў [адправіцца]; памерці.
80. Ad poenitendum properat, cito qui judicat.
    Ad poenitendum propĕrat, cito qui judĭcat. Ad poenitendum properat, cito qui iudicat.
    [ад пэнітэ́ндум про́пэрат, цы́то кві ю́дікат]
    Хто хутка вырашае, хутка каецца.
81. Ad primos ictus non corruit ardua quercus.
    [ад прі́мос і́ктус нон ко́рруіт а́рдуа квэ́ркус]
    Ад першага ўдару не падае высокі дуб.
82. Ad referendum.
    [ад рэфэрэ́ндум]
    Для дакладу.
83. Ad rem nihil facit.
    [ад рэм ні́гіль фа́цыт]
    Да справы не адносіцца.
84. Ad rem.
    [ад рэм]
    Да справы; па сутнасці справы.
85. Ad res portandas asini vocitantur ad aulam.
    Ad res portandas asĭni vocitantur ad aulam.
    [ад рэс порта́ндас а́зіні воцыта́нтур ад а́ўлям]
    Аслоў клічуць на двор для перавозкі цяжару.
86. Ad tertium.
    [ад тэ́рцыум]
    Па-трэцяе.
87. Ad turpia nemo obligatur.
    Ad turpia nemo obligātur.
    [ад ту́рпіа нэ́мо обліґа́тур]
    Да ганебнага ніхто не абавязваецца.
88. Ad unguem.
    [ад у́нґвэм]
    Да пазногця; дакладна.
89. Ad unum omnes.
    [ад у́нум о́мнэс]
    Усе да аднаго.
90. Ad usum externum.
    [ад у́зум экстэ́рнум]
    Для вонкавага ўжывання.
91. Ad usum internum.
    [ад у́зум інтэ́рнум]
    Для ўнутранага ўжывання.
92. Ad usum proprium.
    [ад у́зум про́пріум]
    Для ўласнага карыстання.
93. Ad usum.
    [ад у́зум]
    Для карыстання, для ўжывання.
94. Ad utrumque paratus.
    Ad utrumque parātus.
    [ад утру́мквэ пара́тус]
    Гатовы да аднаго і другога.
95. Ad valorem.
    Ad valōrem.
    [ад валё́рэм]
    Па вартасці.
96. Ad verbum.
    [ад вэ́рбум]
    Слова ў слова.
97. Ad virtutem via ardua est.
    Ad virtūtem via ardua est.
    [ад вірту́тэм ві́а а́рдуа эст]
    Да мужнасці дарога цярністая.
98. Ad vocem.
    [ад во́цэм]
    Дарэчы [заўважыць].
99. Adhibenda est in jocando moderatio.
    Adhibenda est in iocando moderatio.
    [адгібэ́нда эст ін ёка́ндо модэра́цыо]
    У жартах варта ведаць меру.
100. Aditum nocendi perfido praestat fides.
     Adĭtum nocendi perfĭdo praestat fides.
     [а́дітум ноцэ́нді пэ́рфідо прэ́стат фі́дэс]
     Давер, аказаны вераломнаму, дае яму магчымасць шкодзіць.
101. Adversa fortuna.
     Adversa fortūna.
     [адвэ́рса форту́на]
     Пры неспрыяльных абставінах.
102. Aede tua magnus, aliena sis velut agnus.
     Aede tua magnus, aliēna sis velut agnus.
     [э́дэ ту́а ма́ґнус, аліэ́на сіс вэ́лют а́ґнус]
     У сваёй хаце будзь гаспадаром, а ў чужой — ягнём.
103. Aedis apud postes canis est magis acer (asper) in hospes.
     [э́діс а́пуд по́стэс ка́ніс эст ма́ґіс а́цэр (а́спэр) ін го́спэс]
     Каля дзвярэй сабака мацней брэша на чужых людзей.
104. Aequo animo qui malis miscetur, est malus.
     Aequo anĭmo qui malis miscētur, est malus.
     [э́кво а́німо кві ма́ліс місцэ́тур, эст ма́люс]
     Хто спакойна сыходзіцца з благімі людзьмі, той сам благі.
105. Aequo animo.
     Aequo anĭmo.
     [э́кво а́німо]
     Спакойна; цярпліва.
106. Aes debitorem leve, grave inimicum facit.
     Aes debitōrem leve, grave inimīcum facit.
     [эс дэбіто́рэм ле́вэ, ґра́вэ інімі́кум фа́цыт]
     Невялікі доўг робіць даўжніком, а вялікі — ворагам.
107. Aes partum scelere solet aera decem removere.
     Aes partum scelĕre solet aera decem removēre.
     [эс па́ртум сцэ́лерэ со́лет э́ра дэ́цэм рэмовэ́рэ]
     Грошы, набытыя злачынным шляхам, звычайна прыносяць дзесяцікратныя страты.
108. Aestas non semper durabit: condite nidos.
     Aestas non semper durābit: condīte nidos.
     [э́стас нон сэ́мпэр дура́біт: конді́тэ ні́дос]
     Лета не вечнае: віце гнёзды.
109. Aetate fruere, mobili cursu fugit.
     Aetāte fruĕre, mobĭli cursu fugit.
     [эта́тэ фру́эрэ, мо́білі ку́рсу фу́ґіт]
     Атрымлівай асалоду ад жыцця, яно такое хуткабежнае.
110. Aeterna nox.
     [этэ́рна нокс]
     Вечная ноч.
111. Aethiopem lavare.
     Aethiŏpem lavāre.
     [эті́опэм лява́рэ]
     Мыць эфіопа.
112. Agnosco veteris vestigia flammae.
     Agnosco vetĕris vestigia flammae.
     [аґно́ско вэ́тэріс вэсті́ґіа фля́ммэ]
     Пазнаю сляды былога полымя.
113. Alea jacta est.
     Alea iacta est.
     [а́леа я́кта эст]
     Жэрабя кінута; выбар зроблены; рашэнне прынята (Юлій Цэзар).
114. Alias.
     [а́ліас]
     Па-іншаму; інакш.
115. Alibi.
     Alĭbi.
     [а́лібі]
     У іншым месцы.
116. Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt.
     Aliēna vitia in ocŭlis habēmus, a tergo nostra sunt.
     [аліэ́на ві́цыа ін о́куліс габэ́мус, а тэ́рґо но́стра сунт]
     Чужыя заганы ў нас на вачах, нашы за плячыма.
117. Alienos agros irrigas, tuis sitientibus.
     Aliēnos agros irrĭgas, tuis sitientĭbus.
     [аліэ́нос а́ґрос і́рріґас, ту́іс сіцыэ́нтібус]
     Паліваеш чужыя палі, а твае стаяць сухімі.
118. Aliis ne feceris, quod tibi fieri non vis.
     Aliis ne fecĕris, quod tibi fiĕri non vis.
     [а́лііс нэ фэ́цэріс, квод ті́бі фі́эрі нон віс]
     Не рабі іншым таго, чаго не жадаеш сабе.
119. Alit lectio ingenium.
     [а́літ ле́кцыо інґэ́ніум]
     Чытанне ўзбагачае розум.
120. Aliud ex alio malum.
     [а́ліуд экс а́ліо ма́люм]
     Адно зло выцякае з іншага.
121. Alma mater.
     [а́льма ма́тэр]
     Кормячая маці (пра навучальную ўстанову).
122. Alter ego.
     [а́льтэр э́ґо]
     Іншае "я".
123. Altera pars.
     Altĕra pars.
     [а́льтэра парс]
     Іншы (процілеглы) бок.
124. Altissima quaeque flumina minimo sono labuntur.
     Altissĭma quaeque flumĭna minĭmo sono labuntur.
     [альті́ссіма квэ́квэ флю́міна мі́німо со́но лябу́нтур]
     Найбольш глыбокія рэкі цякуць з найменшым шумам.
125. Amantes amentes.
     [ама́нтэс амэ́нтэс]
     Закаханыя-вар’яты.
126. Amantium irae amoris integratio est.
     Amantium irae amōris integratio est.
     [ама́нтіум і́рэ амо́ріс інтэґра́цыо эст]
     Сваркі закаханых — узнаўленне кахання.
127. Amare et sapere vix Deo conceditur.
     Amāre et sapĕre vix Deo concedĭtur.
     [ама́рэ эт са́пэрэ вікс дэ́о концэ́дітур]
     Кахаць і быць мудрым наўрад ці і Богу магчыма.
128. Amat victoria curam.
     [а́мат вікто́ріа ку́рам]
     Перамога любіць клопат.
129. Ambo meliores.
     Ambo meliōres.
     [а́мбо мэліо́рэс]
     Абодва добрыя.
130. Amicitia inter pocula contracta plerumque vitrea est.
     Amicitia inter pocŭla contracta plerumque vitrea est.
     [аміцы́цыа і́нтэр по́куля контра́кта плеру́мквэ ві́трэа эст]
     Сяброўства, заключанае за чаркай, крохкае, як шкло.
131. Amicitia nisi inter bonos esse non potest.
     [аміцы́цыа ні́зі і́нтэр бо́нос э́ссэ нон по́тэст]
     Сяброўства можа быць толькі паміж добрымі людзьмі.
132. Amicitia semper prodest, amor et nocet.
     [аміцы́цыа сэ́мпэр про́дэст, а́мор эт но́цэт]
     Сяброўства заўсёды карыснае, а каханне можа і нашкодзіць.
133. Amicitiam natura ipsa peperit.
     Amicitiam natūra ipsa pepĕrit.
     [аміцы́цыам нату́ра і́пса пэ́пэріт]
     Сяброўства стварыла сама прырода.
134. Amicos res secundae parant, adversae probant.
     Amīcos res secundae parant, adversae probant.
     [амі́кос рэс сэку́ндэ па́рант, адвэ́рсэ про́бант]
     Шчасце дае сяброў, няшчасце выпрабоўвае іх.
135. Amicum laedere ne joco quidem licet.
     Amīcum laedĕre ne joco quidem licet. Amicum laedere ne ioco quidem licet.
     [амі́кум ле́дэрэ нэ ё́ко кві́дэм лі́цэт]
     Не варта крыўдзіць сябра нават жартам.
136. Amicum perdere est damnorum maximum.
     Amīcum perdĕre est damnōrum maxĭmum.
     [амі́кум пэ́рдэрэ эст дамно́рум ма́ксімум]
     Страта сябра — найвялікшая страта.
137. Amicus certus in re incerta cernitur.
     Amĭcus certus in re incerta cernĭtur.
     [а́мікус цэ́ртус ін рэ інцэ́рта цэ́рнітур]
     Сапраўдны сябар пазнаецца ў бядзе.
138. Amicus cognoscitur amore, more, ore, re.
     Amĭcus cognoscĭtur amōre, more, ore, re.
     [а́мікус коґно́сцытур амо́рэ, мо́рэ, о́рэ, рэ]
     Сябар пазнаецца па каханні, нораве, твары, учынках.
139. Amicus humani generis.
     Amīcus humāni genĕris.
     [амі́кус гума́ні ґэ́нэріс]
     Сябар роду чалавечага.
140. Amicus Plato, sed magis amica veritas.
     Amīcus Plato, sed magis amīca verĭtas.
     [амі́кус пля́то, сэд ма́ґіс амі́ка вэ́рітас]
     Платон мне сябар, але ісціна — большая сяброўка (Арыстоцель).
141. Amicus stultorum similis efficietur.
     Amīcus stultōrum simĭlis efficiētur.
     [амі́кус стульто́рум сі́міліс эффіцыэ́тур]
     Сябар дурняў зробіцца падобным да іх.
142. Amissum, quod nescitur non amittitur.
     Amissum, quod nescĭtur non amittĭtur.
     [амі́ссум, квод нэ́сцытур нон амі́ттітур]
     Не ведаць пра страту — значыць не губляць.
143. Amittit merito proprium, qui alienum appetit.
     Amittit merĭto proprium, qui aliēnum appĕtit.
     [амі́ттіт мэ́ріто про́пріум, кві аліэ́нум а́ппэтіт]
     Сваё дабро губляе той, хто жадае чужое.
144. Amor caecus.
     [а́мор цэ́кус]
     Каханне сляпое.
145. Amor magister optimus.
     Amor magister optĭmus.
     [а́мор маґі́стэр о́птімус]
     Каханне — лепшы настаўнік.
146. Amor non est medicabilis herbis.
     Amor non est medicabĭlis herbis.
     [а́мор нон эст мэдіка́біліс гэ́рбіс]
     Няма ад кахання лекаў.
147. Amor omnibus idem.
     Amor omnĭbus idem.
     [а́мор о́мнібус і́дэм]
     Каханне ва ўсіх аднолькавае.
148. Amor patriae.
     [а́мор па́тріэ]
     Любоў да радзімы.
149. Amor timere neminem verus potest.
     Amor timēre nemĭnem verus potest.
     [а́мор тімэ́рэ нэ́мінэм вэ́рус по́тэст]
     Сапраўднае каханне нічога не баіцца.
150. Amor tussisque non celantur.
     [а́мор туссі́сквэ нон цэля́нтур]
     Каханне ды кашаль не схаваеш.
151. Amor vincit omnia.
     [а́мор ві́нцыт о́мніа]
     Каханне ўсё перамагае.
152. Amor, ut lacrima, ab oculo oritur, in cor cadit.
     Amor, ut lacrĭma, ab ocŭlo orītur, in cor cadit.
     [а́мор, ут ля́кріма, аб о́кулё орі́тур, ін кор ка́діт]
     Каханне, як сляза — з вачэй нараджаецца, на сэрца падае.
153. Anima esuriens etiam amarum pro dulci sumit.
     Anĭma esuriens etiam amārum pro dulci sumit.
     [а́німа эзу́ріэнс э́цыам ама́рум про ду́льцы су́міт]
     Галодны нават горкае прымае за салодкае.
154. Anima satur calcat favum.
     Anĭma satur calcat favum.
     [а́німа са́тур ка́лькат фа́вум]
     Сытая душа топча мёд.
155. Animos labor nutrit.
     Anĭmos labor nutrit.
     [а́німос ля́бор ну́тріт]
     Праца сілкуе душы.
156. Animum debere.
     Anĭmum debēre.
     [а́німум дэбэ́рэ]
     Завінаваціцца душой.
157. Animus aequus optimum est aerumnae condimentum.
     Anĭmus aequus optĭmum est aerumnae condimentum.
     [а́німус э́квус о́птімум эст эру́мнэ кондімэ́нтум]
     Спакой духу — надзейны сродак ад смутку.
158. Animus in pedes decidit.
     Anĭmus in pedes decĭdit.
     [а́німус ін пэ́дэс дэ́цыдіт]
     Душа ў пяткі пайшла.
159. Anni currentis (a. c.).
     [а́нні куррэ́нтіс]
     Гэтага (бягучага) года.
160. Anni futuri (a. f.).
     Anni futūri (a. f.).
     [а́нні футу́рі]
     Наступнага года.
161. Annosa vulpes haud [facile] capitur laqueo.
     Annōsa vulpes haud [facĭle] capĭtur laqueo.
     [анно́за ву́льпэс га́уд [фа́цыле] ка́пітур ля́квэо]
     Старая ліса не [лёгка] трапляе ў пастку.
162. Annum novum bonum felicem faustum fortunatumque!
     Annum novum bonum felīcem faustum fortunatumque!
     [а́ннум но́вум бо́нум фэлі́цэм фа́ўстум фортунату́мквэ]
     Хай спадарожнічаюць новаму году шчасце, поспех і дабрабыт!
163. Ante annum.
     [а́нтэ а́ннум]
     Летась.
164. Ante barbam doces senes.
     [а́нтэ ба́рбам до́цэс сэ́нэс]
     Яшчэ барада не вырасла, а ты старых вучыш.
165. Ante faciem populi.
     Ante faciem popŭli.
     [а́нтэ фа́цыэм по́пулі]
     Ва ўсіх навідавоку.
166. Ante tubam trepidas.
     Ante tubam trepĭdas.
     [а́нтэ ту́бам трэ́підас]
     Дрыжыш яшчэ да гука трубы.
167. Ante victoriam ne canas triumhum.
     [а́нтэ вікто́ріам нэ ка́нас тріу́мгум]
     Не крычы пра трыумф да перамогі.
168. Ante volare cave, quam procrescant tibi pennae.
     Ante volāre cave, quam procrescant tibi pennae.
     [а́нтэ воля́рэ ка́вэ, квам прокрэ́скант ті́бі пэ́ннэ]
     Сцеражыся лётаць, перш чым у цябе вырастуць крылы.
169. Antiqua quae nunc sunt, fuerunt olim nova.
     Antīqua quae nunc sunt, fuērunt olim nova.
     [анті́ква квэ нунк сунт, фуэ́рунт о́лім но́ва]
     Тое, што цяпер старое, было калісьці новым.
170. Antiquo more.
     Antīquo more.
     [анті́кво мо́рэ]
     Па старадаўнім звычаі.
171. Antiquus amor cancer est.
     Antīquus amor cancer est.
     [анті́квус а́мор ка́нцэр эст]
     Старое каханне вяртаецца.
172. Aperto libro.
     [апэ́рто лі́бро]
     З чыстага аркуша; без падрыхтоўкі.
173. Aquam in mortario tundere.
     Aquam in mortario tundĕre.
     [а́квам ін морта́ріо ту́ндэрэ]
     Ваду ў ступе таўчы.
174. Aquam turbare dedecet, ne pura tibi desit.
     Aquam turbāre dedĕcet, ne pura tibi desit.
     [а́квам турба́рэ дэ́дэцэт, нэ пу́ра ті́бі дэ́зіт]
     Каб табе хапала чыстай вады, не трэба яе каламуціць.
175. Aquas cineri infundere.
     Aquas cinĕri infundĕre.
     [а́квас цы́нэрі інфу́ндэрэ]
     Ліць ваду на пажарышча.
176. Aquila non captat muscas.
     Aquĭla non captat muscas.
     [а́квіля нон ка́птат му́скас]
     Арол не ловіць мух.
177. Aquila non generat columbam.
     Aquĭla non genĕrat columbam.
     [а́квіля нон ґэ́нэрат колю́мбам]
     Арол не нараджае голуба.
178. Arbor mala — mala mala.
     [а́рбор ма́ля — ма́ля ма́ля]
     Благая яблыня — благія яблыкі.
179. Arbor vitae.
     [а́рбор ві́тэ]
     Дрэва жыцця.
180. Arbore fructu cognoscitur.
     Arbŏre fructu cognoscĭtur.
     [а́рборэ фру́кту коґно́сцытур]
     Дрэва пазнаюць па плодзе.
181. Arcades ambo.
     Arcădes ambo.
     [а́ркадэс а́мбо]
     Абодва аркадцы (Вергілій); абое рабое.
182. Arcus nimium tensus rumpitur.
     Arcus nimium tensus rumpĭtur.
     [а́ркус ні́міум тэ́нсус ру́мпітур]
     Занадта нацягнутая струна лопаецца.
183. Ardea culpat aquas, quia nescit nare per illas.
     [а́рдэа ку́льпат а́квас, кві́а нэ́сцыт на́рэ пэр і́лляс]
     Чапля абвінавачвае ваду, таму што не ўмее плаваць.
184. Argenteis hastis pugnare.
     Argenteis hastis pugnāre.
     [арґэ́нтэіс га́стіс пуґна́рэ]
     Змагацца срэбнымі дзідамі.
185. Argumentum a contrario.
     [арґумэ́нтум а контра́ріо]
     Доказ ад адваротнага.
186. Argumentum ad ignorantiam.
     [арґумэ́нтум ад іґнора́нцыам]
     Доказ, разлічаны на недасведчанасць субяседніка.
187. Argumentum ad misericordiam.
     [арґумэ́нтум ад мізэріко́рдіам]
     Аргумент да літасці (г. зн. разлічаны на жаль).
188. Argumentum ad oculos.
     Argumentum ad ocŭlos.
     [арґумэ́нтум ад о́кулёс]
     Наглядны доказ.
189. Argumentum ad verecundiam.
     [арґумэ́нтум ад вэрэку́ндіам]
     Зварот да сумлення.
190. Argumentum argentarium.
     [арґумэ́нтум арґэнта́ріум]
     Грашовы довад; хабар; подкуп.
191. Argumentum baculinum.
     Argumentum baculīnum.
     [арґумэ́нтум бакулі́нум]
     Палачны довад; доказ з дапамогай гвалту.
192. Arrogantia facit stultum.
     [арроґа́нцыа фа́цыт сту́льтум]
     Ганарыстасць робіць дурным.
193. Ars longa, vita brevis est.
     [арс лё́нґа, ві́та брэ́віс эст]
     Жыццё кароткае, мастацтва вечнае. Прастора навукі бязмежная, а жыццё кароткае (Гіпакрат).
194. Ars neminem gravat.
     Ars nemĭnem gravat.
     [арс нэ́мінэм ґра́ват]
     Рамяство нікому не ў цяжар.
195. Ars optimum viaticum.
     Ars optĭmum viatĭcum.
     [арс о́птімум віа́тікум]
     Рамяство — лепшы памочнік у дарозе.
196. Ars Phoebea.
     Ars Phoebēa.
     [арс фэбэ́а]
     Сонечнае мастацтва (пра медыцыну).
197. Arte et humanitate, labore et scientia.
     Arte et humanitāte, labōre et scientia.
     [а́ртэ эт гуманіта́тэ, лябо́рэ эт сцыэ́нцыа]
     Мастацтвам і чалавекалюбствам, працай і ведамі.
198. Arte.
     [а́ртэ]
     Па-майстэрску.
199. Artificem commendat opus.
     Artifĭcem commendat opus.
     [арті́фіцэм коммэ́ндат о́пус]
     Твор хваліць майстра.
200. Asinos non curo.
     Asĭnos non curo.
     [а́зінос нон ку́ро]
     На аслоў не звяртаю ўвагі.
201. Asinus ad lyram.
     Asĭnus ad lyram.
     [а́зінус ад лі́рам]
     Асёл пра ліру [мяркуе, судзіць].
202. Asinus asinorum in saecula saeculorum.
     Asĭnus asinōrum in saecŭla saeculōrum.
     [а́зінус азіно́рум ін сэ́куля сэкулё́рум]
     Асёл з аслоў на векі вечныя.
203. Asinus in paleas incidit.
     Asĭnus in paleas incĭdit.
     [а́зінус ін па́леас і́нцыдіт]
     І асёл можа натрапіць на мякіну.
204. Astra inclinant, non necessitant.
     Astra inclīnant, non necessĭtant.
     [а́стра інклі́нант, нон нэцэ́ссітант]
     Зоркі схіляюць, а не прымушаюць.
205. Audaces fortuna juvat.
     Audāces fortūna juvat. Audaces fortuna iuvat.
     [аўда́цэс форту́на ю́ват]
     Смелым лёс дапамагае (Вергілій).
206. Audentes fortuna juvat.
     Audentes fortūna juvat. Audentes fortuna iuvat.
     [аўдэ́нтэс форту́на ю́ват]
     Адважным спрыяе поспех.
207. Audi multa, loquere pauca.
     Audi multa, loquĕre pauca.
     [а́ўді му́льта, лё́квэрэ па́ўка]
     Слухай многа, гавары мала.
208. Audi, cerne, tace, si vis vivere cum pace.
     Audi, cerne, tace, si vis vivĕre cum pace.
     [а́ўді, цэ́рнэ, та́цэ, сі віс ві́вэрэ кум па́цэ]
     Слухай, прымячай, маўчы, калі хочаш жыць у згодзе.
209. Audi, vide, sile.
     [а́ўді, ві́дэ, сі́ле]
     Слухай, глядзі, маўчы.
210. Audiatur et altera pars.
     Audiātur et altĕra pars.
     [аўдіа́тур эт а́льтэра парс]
     Варта паслухаць і процілеглы бок.
211. Audire disce, si nescis loqui.
     Audīre disce, si nescis loqui.
     [аўді́рэ ді́сцэ, сі нэ́сцыс лё́кві]
     Вучыся слухаць, калі не ўмееш казаць.
212. Auferte malum ex vobis.
     [аўфэ́ртэ ма́люм экс во́біс]
     Выкараніце зло з асяроддзя вашага.
213. Aurea mediocritas.
     Aurea mediocrĭtas.
     [а́ўрэа мэдіо́крітас]
     Залатая сярэдзіна.
214. Auri sacra fames!
     [а́ўрі са́кра фа́мэс]
     Праклятая прага золата!
215. Auro quaque janua panditur.
     Auro quaque janua pandĭtur. Auro quaque ianua panditur.
     [а́ўро ква́квэ я́нуа па́ндітур]
     Любыя дзверы адчыняюцца золатам.
216. Aurora musis amica (est).
     Aurōra musis amīca (est).
     [аўро́ра му́зіс амі́ка (эст)]
     Аўрора — сяброўка муз (г. зн. ранішнія гадзіны спрыяльныя для заняткаў навукамі і мастацтвам).
217. Ausculta et perpende.
     [аўску́льта эт пэрпэ́ндэ]
     Слухай [што гаворыць іншы] і ўзважвай.
218. Auscultare disce.
     Auscultāre disce.
     [аўскульта́рэ ді́сцэ]
     Вучыся [уважліва] слухаць.
219. Aut bene, aut nihil.
     [аўт бэ́нэ, аўт ні́гіль]
     Ці добра, ці нічога.
220. Aut Caesar, aut nihil.
     [аўт цэ́зар, аўт ні́гіль]
     Або Цэзар, або нішто; усё або нічога.
221. Aut cum scuto, aut in scuto.
     [аўт кум ску́то, аўт ін ску́то]
     Са шчытом ці на шчыце.
222. Aut ne tentaris, aut perfice.
     Aut ne tentāris, aut perfĭce.
     [аўт нэ тэнта́ріс, аўт пэ́рфіцэ]
     Альбо не бярыся, альбо даводзь да канца.
223. Aut viam inveniam, aut faciam.
     [аўт ві́ам інвэ́ніам, аўт фа́цыам]
     Ці знайду дарогу, ці пралажу яе сам.
224. Aut vincere, aut mori.
     Aut vincĕre, aut mori.
     [аўт ві́нцэрэ, аўт мо́рі]
     Ці перамагчы, ці памерці.
225. Auxilia humilia firma consensus facit.
     [аўксі́ліа гумі́ліа фі́рма консэ́нсус фа́цыт]
     Згода робіць моцнай слабую дапамогу.
226. Avarus animus nullo satiatur lucro.
     Avārus anĭmus nullo satiātur lucro.
     [ава́рус а́німус ну́ллё сацыа́тур лю́кро]
     Скупая душа не наесца ніякім багаццем.
227. Barba philosophum non facit.
     Barba philosŏphum non facit.
     [ба́рба філё́софум нон фа́цыт]
     Барада не робіць філосафам.
228. Barba tenus sapiens.
     [ба́рба тэ́нус са́піэнс]
     Мудры толькі барадой.
229. Beata solitudo.
     Beāta solitūdo.
     [бэа́та соліту́до]
     Блажэнная адзінота.
230. Beata stultitia.
     Beāta stultitia.
     [бэа́та стульті́цыа]
     Блажэнная недарэчнасць.
231. Beate vivere est honeste vivere.
     Beāte vivĕre est honeste vivĕre.
     [бэа́тэ ві́вэрэ эст гонэ́стэ ві́вэрэ]
     Жыць шчасліва — значыць жыць сумленна.
232. Beati pacifici.
     Beāti pacifĭci.
     [бэа́ті пацы́фіцы]
     Блажэнныя міратворцы.
233. Beati pauperes spiritu.
     Beāti paupĕres spirĭtu.
     [бэа́ті па́ўпэрэс спі́ріту]
     Блажэнныя бедныя духам.
234. Beatitudo non est virtutis praemium, sed ipsa virtus.
     Beatitūdo non est virtūtis praemium, sed ipsa virtus.
     [бэатіту́до нон эст вірту́тіс прэ́міум, сэд і́пса ві́ртус]
     Шчасце — не ўзнагарода за дабрадзейнасць, але сама дабрадзейнасць (Спіноза).
235. Beatus ille, qui procul negotiis.
     Beātus ille, qui procul negotiis.
     [бэа́тус і́лле, кві про́куль нэґо́цыіс]
     Шчаслівы той, хто далёка ад клопатаў.
236. Bella gerunt mures, ubi cattum non habet aedes.
     [бэ́лля ґэ́рунт му́рэс, у́бі ка́ттум нон га́бэт э́дэс]
     Мышы ваююць, калі ў хаце няма ката.
237. Bellum frigidum.
     Bellum frigĭdum.
     [бэ́ллюм фрі́ґідум]
     Халодная вайна.
238. Bene dignoscitur — bene curatur.
     Bene dignoscĭtur — bene curātur.
     [бэ́нэ діґно́сцытур — бэ́нэ кура́тур]
     Добра распазнаецца — добра вылечваецца.
239. Bene merenti bene profuerit, male merenti par erit.
     Bene merenti bene profuĕrit, male merenti par erit.
     [бэ́нэ мэрэ́нті бэ́нэ профу́эріт, ма́ле мэрэ́нті пар э́ріт]
     Таму, хто сее дабро, адплацяць дабром, хто сее зло — злом.
240. Bene placito.
     Bene placĭto.
     [бэ́нэ пля́цыто]
     Добраахвотна.
241. Bene vertat!
     [бэ́нэ вэ́ртат]
     Поспехаў!
242. Bene vincit, qui se vincit in victoria.
     [бэ́нэ ві́нцыт, кві сэ ві́нцыт ін вікто́ріа]
     Сапраўды перамагае той, хто, атрымаўшы перамогу, перамагае сябе.
243. Benedicite!
     Benedicĭte!
     [бэнэді́цытэ]
     У добрую гадзіну!
244. Beneficia non obtruduntur.
     [бэнэфі́цыа нон обтруду́нтур]
     Дабрадзейства не навязваюць.
245. Beneficia plura recipit, qui scit reddere.
     Beneficia plura recĭpit, qui scit reddĕre.
     [бэнэфі́цыа плю́ра рэ́цыпіт, кві сцыт рэ́ддэрэ]
     Удвая атрымлівае той, хто ўмее дзякаваць.
246. Benevolus animus maxima est cognatio.
     Benevŏlus anĭmus maxĭma est cognatio.
     [бэнэ́волюс а́німус ма́ксіма эст коґна́цыо]
     Добразычлівы чалавек — самы блізкі родзіч.
247. Bis ad eundem lapidem offendere.
     Bis ad eundem lapĭdem offendĕre.
     [біс ад э́ўндэм ля́підэм оффэ́ндэрэ]
     Двойчы спатыкнуцца аб той самы камень.
248. Bis dat, qui cito dat.
     [біс дат, кві цы́то дат]
     Хто хутка дае, той удвая дае (Публілій Сір).
249. Bis pueri senes.
     Bis puĕri senes.
     [біс пу́эрі сэ́нэс]
     Старыя — другі раз дзеці.
250. Bis.
     [біс]
     Двойчы.
251. Blanda patrum reprobos (segnes) facit indulgentia natos.
     Blanda patrum reprŏbos (segnes) facit indulgentia natos.
     [бля́нда па́трум рэ́пробос (сэ́ґнэс) фа́цыт індульґэ́нцыа на́тос]
     Сляпая любоў бацькоў разбэшчвае дзяцей.
252. Bona causa triumphat.
     [бо́на ка́ўза тріу́мфат]
     Добрая справа перамагае.
253. Bona fama divitiis est potior.
     [бо́на фа́ма діві́цыіс эст по́тіор]
     Добрае імя лепш за багацце.
254. Bona fama est alterum patrimonium.
     Bona fama est altĕrum patrimonium.
     [бо́на фа́ма эст а́льтэрум патрімо́ніум]
     Добрае імя — другая спадчына.
255. Bona fide.
     [бо́на фі́дэ]
     Добрасумленна.
256. Bona mente.
     [бо́на мэ́нтэ]
     З добрымі намерамі.
257. Bona opinio hominum tutior pecunia est.
     Bona opinio homĭnum tutior pecunia est.
     [бо́на опі́ніо го́мінум ту́тіор пэку́ніа эст]
     Добрая думка людзей больш трывалая, чым грошы.
258. Bona valetudo melior est quam maximae divitiae.
     Bona valetūdo melior est quam maxĭmae divitiae.
     [бо́на валету́до мэ́ліор эст квам ма́ксімэ діві́цыэ]
     Добрае здароўе лепш за самае вялікае багацце.
259. Bona venia vestra.
     [бо́на вэ́ніа вэ́стра]
     З вашага дазволу.
260. Bonis avibus.
     Bonis avĭbus.
     [бо́ніс а́вібус]
     У добры час.
261. Bono ingenio me esse ornatum, quam multo auro mavolo.
     Bono ingenio me esse ornātum, quam multo auro mavŏlo.
     [бо́но інґэ́ніо мэ э́ссэ орна́тум, квам му́льто а́ўро ма́волё]
     Лепшае ўпрыгожванне для мяне — прыемны характар, а не гара золата.
262. Bono sensu.
     [бо́но сэ́нсу]
     У добрым сэнсе.
263. Bonorum vita vacua est metu.
     Bonōrum vita vacua est metu.
     [боно́рум ві́та ва́куа эст мэ́ту]
     Жыццё сумленных [людзей] свабоднае ад страху.
264. Bonos mores corrumpunt congressus mali.
     [бо́нос мо́рэс корру́мпунт конґрэ́ссус ма́лі]
     Благія сувязі псуюць добрыя норавы.
265. Bonum ad virum cito moritur iracundia.
     Bonum ad virum cito morĭtur iracundia.
     [бо́нум ад ві́рум цы́то мо́рітур іраку́ндіа]
     У добрага чалавека гнеў праходзіць хутка.
266. Bonum est etiam bona verba inimicis reddere.
     Bonum est etiam bona verba inimīcis reddĕre.
     [бо́нум эст э́цыам бо́на вэ́рба інімі́цыс рэ́ддэрэ]
     Добра нават ворагу сказаць прыемнае слова.
267. Bonum initium est dimidium facti.
     [бо́нум іні́цыум эст дімі́діум фа́кті]
     Добры пачатак — палова справы.
268. Bonus dux bonum reddit militem.
     Bonus dux bonum reddit milĭtem.
     [бо́нус дукс бо́нум рэ́ддіт мі́літэм]
     У добрага камандзіра добрае войска.
269. Bos ad aquam tractus non vult potare coactus.
     Bos ad aquam tractus non vult potāre coactus.
     [бос ад а́квам тра́ктус нон вульт пота́рэ коа́ктус]
     Бык, прыведзены сілай да вады, не жадае піць.
270. Brevi manu.
     [брэ́ві ма́ну]
     Кароткаю рукою; хутка, без цяганіны.
271. Brevis esse laboro, obscurus fio.
     Brevis esse labōro, obscūrus fio.
     [брэ́віс э́ссэ лябо́ро, обску́рус фі́о]
     Калі я спрабую быць кароткім, я раблюся незразумелым.
272. Caecus non judicat de colore.
     Caecus non judĭcat de colōre. Caecus non iudicat de colore.
     [цэ́кус нон ю́дікат дэ колё́рэ]
     Сляпы не судзіць пра колер.
273. Caecus si caeco ducatum praestet, ambo in foveam cadunt.
     Caecus si caeco ducātum praestet, ambo in foveam cadunt.
     [цэ́кус сі цэ́ко дука́тум прэ́стэт, а́мбо ін фо́вэам ка́дунт]
     Калі сляпы вядзе сляпога, то абодва валяцца ў яму.
274. Calamitate doctus sum.
     Calamitāte doctus sum.
     [каляміта́тэ до́ктус сум]
     [Я] навучаны горам.
275. Calles antiquos serves veteres et amicos.
     Calles antīquos serves vetĕres et amīcos.
     [ка́ллес анті́квос сэ́рвэс вэ́тэрэс эт амі́кос]
     Беражы старыя сцежкі і старых сяброў.
276. Calvitium non est vitium, sed prudentiae indicium.
     [кальві́цыум нон эст ві́цыум, сэд прудэ́нцыэ інді́цыум]
     Лысіна не загана, а сведчанне мудрасці.
277. Camelus desiderans cornua, etiam aures perdidit.
     Camēlus desidĕrans cornua, etiam aures perdĭdit.
     [камэ́люс дэзі́дэранс ко́рнуа, э́цыам а́ўрэс пэ́рдідіт]
     Вярблюд, імкнучыся набыць рогі, страціў нават вушы.
278. Cancrum recta ingredi doces.
     Cancrum recta ingrĕdi doces.
     [ка́нкрум рэ́кта і́нґрэді до́цэс]
     Вучыць рака ісці наперад.
279. Canit avis quaevis sicut rostrum sibi crevit.
     [ка́ніт а́віс квэ́віс сі́кут ро́струм сі́бі крэ́віт]
     Кожная птушка так спявае, як у яе дзюба расце.
280. Capiat, qui capere potest.
     Capiat, qui capĕre potest.
     [ка́піат, кві ка́пэрэ по́тэст]
     Хай ловіць, хто можа злавіць.
281. Capienda rebus in malis praeceps via est.
     [капіэ́нда рэ́бус ін ма́ліс прэ́цэпс ві́а эст]
     У бядзе варта прымаць небяспечныя рашэнні.
282. Carpe diem.
     [ка́рпэ ді́эм]
     Лаві дзень; карыстайся кожным днём (Гарацый).
283. Castigare ridendo mores.
     Castigāre ridendo mores.
     [кастіґа́рэ рідэ́ндо мо́рэс]
     Смехам выпраўляць норавы.
284. Castis omnia casta.
     [ка́стіс о́мніа ка́ста]
     Чыстым [людзям] усё здаецца чыстым.
285. Casu.
     [ка́зу]
     Выпадкова.
286. Casus belli.
     [ка́зус бэ́ллі]
     Нагода да вайны.
287. Casus.
     [ка́зус]
     Выпадак.
288. Cattus amat piscem, sed non vult tingere plantam.
     Cattus amat piscem, sed non vult tingĕre plantam.
     [ка́ттус а́мат пі́сцэм, сэд нон вульт ті́нґэрэ пля́нтам]
     Кот любіць рыбу, але не жадае мачыць лапы.
289. Causa causalis.
     Causa causālis.
     [ка́ўза каўза́ліс]
     Прычына прычын; галоўная прычына.
290. Causa causarum.
     Causa causārum.
     [ка́ўза каўза́рум]
     Прычына прычын; галоўная прычына.
291. Causa finita est.
     Causa finīta est.
     [ка́ўза фіні́та эст]
     Пытанне вырашана.
292. Cautus enim metuit foveam lupus.
     [ка́ўтус э́нім мэ́туіт фо́вэам лю́пус]
     Асцярожны воўк баіцца ямы.
293. Cave amicum credas, nisi quem probaveris.
     Cave amīcum credas, nisi quem probavĕris.
     [ка́вэ амі́кум крэ́дас, ні́зі квэм проба́вэріс]
     Не лічы кагосьці сябрам, пакуль яго не выпрабаваў.
294. Cave canem.
     [ка́вэ ка́нэм]
     Сцеражыся сабакі.
295. Cave illum semper, qui tibi imposuit semel.
     [ка́вэ і́ллюм сэ́мпэр, кві ті́бі імпо́зуіт сэ́мэль]
     Увесь час сцеражыся таго, хто ашукаў цябе хоць бы аднойчы.
296. Cave ne quidquam incipias, quod post poeniteat.
     [ка́вэ нэ кві́дквам інцы́піас, квод пост пэні́тэат]
     Не пачынай таго, у чым пазней будзеш раскайвацца.
297. Cave tibi a cane muto et aqua silente.
     [ка́вэ ті́бі а ка́нэ му́то эт а́ква сіле́нтэ]
     Сцеражыся ціхага сабакі і спакойнай вады.
298. Cave!
     [ка́вэ]
     Будзь асцярожны!
299. Cave, ne cadas.
     [ка́вэ, нэ ка́дас]
     Сцеражыся, каб не зваліцца.
300. Cave, quid dicas, quando et cui.
     [ка́вэ, квід ді́кас, ква́ндо эт ку́і]
     Сачы, што кажаш, калі і каму.
301. Cavete a falsis amicis.
     Cavēte a falsis amīcis.
     [кавэ́тэ а фа́льсіс амі́цыс]
     Асцерагайцеся фальшывых сяброў.
302. Cede majori.
     Cede majōri. Cede maiori.
     [цэ́дэ майо́рі]
     Саступай старэйшаму.
303. Cena comesa venire.
     Cena comēsa venīre.
     [цэ́на комэ́за вэні́рэ]
     Прыйсці пасля балявання.
304. Cessante causa cessat effectus.
     [цэсса́нтэ ка́ўза цэ́ссат эффэ́ктус]
     Пасля знікнення прычыны знікае і вынік.
305. Cetera desiderantur.
     Cetĕra desiderantur.
     [цэ́тэра дэзідэра́нтур]
     Астатняе застаецца толькі жадаць.
306. Ceteris paribus.
     Cetĕris parĭbus.
     [цэ́тэріс па́рібус]
     Пры іншых роўных умовах.
307. Charta non erubescit.
     [ха́рта нон эрубэ́сцыт]
     Папера не чырванее.
308. Chirurgus mente prius et oculis agat, quam armata manu.
     Chirurgus mente prius et ocŭlis agat, quam armāta manu.
     [хіру́рґус мэ́нтэ прі́ус эт о́куліс а́ґат, квам арма́та ма́ну]
     Хай хірург перш за ўсё дзейнічае розумам і вачыма і толькі потым узброенай [скальпелем] рукою.
309. Cicatrix conscientiae pro vulnere est.
     Cicātrix conscientiae pro vulnĕre est.
     [цыка́трікс консцыэ́нцыэ про ву́льнэрэ эст]
     Рубец на сумленні — тая ж рана; раны сумлення не загойваюцца.
310. Circulus vitiosus.
     Circŭlus vitiōsus.
     [цы́ркулюс віцыо́зус]
     Заганнае кола.
311. Cis.
     [цыс]
     Па гэту старану.
312. Citato loco.
     Citāto loco.
     [цыта́то лё́ко]
     У цытаваным месцы; там сама.
313. Citius venit malum, quam revertitur.
     Citius venit malum, quam revertĭtur.
     [цы́тіус вэ́ніт ма́люм, квам рэвэ́ртітур]
     Бяда прыходзіць хутчэй, чым адыходзіць.
314. Citius, altius, fortius!
     [цы́тіус, а́льтіус, фо́ртіус]
     Хутчэй, вышэй, дужэй!
315. Cito rumpes arcum, semper si tensum habueris.
     Cito rumpes arcum, semper si tensum habuĕris.
     [цы́то ру́мпэс а́ркум, сэ́мпэр сі тэ́нсум габу́эріс]
     Хутка лук зломіш, калі заўсёды будзеш трымаць яго нацягнутым; не перагібай палку.
316. Clara pacta claros faciunt amicos.
     Clara pacta claros faciunt amīcos.
     [кля́ра па́кта кля́рос фа́цыунт амі́кос]
     Ясныя ўмовы ствараюць добрых сяброў.
317. Claude os, aperi oculos.
     Claude os, apĕri ocŭlos.
     [кля́ўдэ ос, а́пэрі о́кулёс]
     Закрый рот, расплюшчы вочы.
318. Claudi vicinus claudicat ipse brevi.
     Claudi vicīnus claudĭcat ipse brevi.
     [кля́ўді віцы́нус кля́ўдікат і́псэ брэ́ві]
     Сусед кульгавага сам у хуткім часе пачынае кульгаць.
319. Cogitationes posteriores saepe sunt meliores.
     Cogitatiōnes posteriōres saepe sunt meliōres.
     [коґітацыо́нэс постэріо́рэс сэ́пэ сунт мэліо́рэс]
     Пазнейшыя думкі часцей лепш за [папярэднія].
320. Cogitationis poenam nemo patitur.
     Cogitatiōnis poenam nemo patĭtur.
     [коґітацыо́ніс пэ́нам нэ́мо па́тітур]
     Ніхто не падлягае пакаранню за думкі.
321. Cogitato quam longa sit hiems.
     Cogitāto quam longa sit hiems.
     [коґіта́то квам лё́нґа сіт гі́эмс]
     Думай наперад, якая працяглая зіма.
322. Cogito, ergo sum.
     Cogĭto, ergo sum.
     [ко́ґіто, э́рґо сум]
     Я думаю, такім чынам, існую (Дэкарт).
323. Cognomine.
     Cognomĭne.
     [коґно́мінэ]
     Па мянушцы.
324. Cognosce te ipsum.
     [коґно́сцэ тэ і́псум]
     Пазнай самога сябе.
325. Colubra restem non parit.
     Colŭbra restem non parit.
     [ко́любра рэ́стэм нон па́ріт]
     Змяя вяроўкі не нараджае; якая матка, такое й дзіцятка.
326. Columba non generat aquilam.
     Columba non genĕrat aquĭlam.
     [колю́мба нон ґэ́нэрат а́квілям]
     Голуб не нараджае арла.
327. Comae steterunt.
     Comae stetērunt.
     [ко́мэ стэтэ́рунт]
     Валасы ўзняліся; валасы дуба сталі.
328. Comes facundus in via pro vehiculo est.
     Comes facundus in via pro vehicŭlo est.
     [ко́мэс факу́ндус ін ві́а про вэгі́кулё эст]
     Красамоўны спадарожнік у дарозе — той жа экіпаж.
329. Commenti fit opus ad deitatis opus.
     Commenti fit opus ad deitātis opus.
     [коммэ́нті фіт о́пус ад дэіта́тіс о́пус]
     І да божай дапамогі патрэбны спрыт чалавека.
330. Concolores aves facillime congregantur.
     Concolōres aves facillĭme congregantur.
     [конколё́рэс а́вэс фацы́ллімэ конґрэґа́нтур]
     Птушкі аднаго колеру лёгка сыходзяцца.
331. Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur.
     Concordia parvae res crescunt, discordia maxĭmae dilabuntur.
     [конко́рдіа па́рвэ рэс крэ́скунт, діско́рдіа ма́ксімэ ділябу́нтур]
     Пры згодзе малыя справы растуць, пры нязгодзе вялікія справы руйнуюцца (Гай Салюстый Крысп).
332. Concordia res parvae crescunt.
     [конко́рдіа рэс па́рвэ крэ́скунт]
     Згодай узвялічваюцца і малыя справы.
333. Concordia victoriam gignit.
     [конко́рдіа вікто́ріам ґі́ґніт]
     Згода нараджае перамогу.
334. Conditio sine qua non.
     [конді́цыо сі́нэ ква нон]
     Абавязковая ўмова.
335. Confer! (Cf.)
     [ко́нфэр]
     Глядзі! Параўнай! (пры спасылцы ў навуковых работах).
336. Confessio extrajudicialis in se nulla est; et quod nullum est, non potest adminiculari.
     Confessio extrajudiciālis in se nulla est; et quod nullum est, non potest adminiculāri. Confessio extraiudicialis in se nulla est; et quod nullum est, non potest adminiculari.
     [конфэ́ссіо экстрайудіцыа́ліс ін сэ ну́лля эст; эт квод ну́ллюм эст, нон по́тэст адмінікуля́рі]
     Пазасудовыя прызнанні самі па сабе нічога не каштуюць, а тое, што нічога не варта, не можа служыць апорай.
337. Conscia mens recti famae mendacia ridet.
     [ко́нсцыа мэнс рэ́кті фа́мэ мэнда́цыа рі́дэт]
     Чыстае сумленне смяецца над ілжывымі чуткамі.
338. Conscia mens recti scandit bene stramina lecti.
     Conscia mens recti scandit bene stramĭna lecti.
     [ко́нсцыа мэнс рэ́кті ска́ндіт бэ́нэ стра́міна ле́кті]
     Чалавек з чыстым сумленнем спакойна ідзе спаць.
339. Conscientia mille testes.
     [консцыэ́нцыа мі́лле тэ́стэс]
     Сумленне варта тысячы сведак.
340. Consensu omnium.
     [консэ́нсу о́мніум]
     З агульнай згоды.
341. Considera quid dicas, non quid cogites.
     Considĕra quid dicas, non quid cogĭtes.
     [консі́дэра квід ді́кас, нон квід ко́ґітэс]
     Сачы за тым, што гаворыш, а не за тым, што думаеш.
342. Consideratio naturae.
     Consideratio natūrae.
     [консідэра́цыо нату́рэ]
     Сузіранне прыроды.
343. Consonus esto lupis, cum quibus esse cupis.
     Consŏnus esto lupis, cum quibus esse cupis.
     [ко́нсонус э́сто лю́піс, кум кві́бус э́ссэ ку́піс]
     Будзь у згодзе з ваўкамі, з якімі ты хочаш жыць.
344. Consuere os.
     Consuĕre os.
     [консу́эрэ ос]
     Зашываць рот.
345. Consuetudinis magna vis est.
     Consuetudĭnis magna vis est.
     [консвэту́дініс ма́ґна віс эст]
     Сіла звычкі вялікая.
346. Consuetudo est altera natura.
     Consuetūdo est altĕra natūra.
     [консвэту́до эст а́льтэра нату́ра]
     Звычка — другая натура; звычка — другая сутнасць.
347. Consultatione re peracta nihil opus.
     Consultatiōne re peracta nihil opus.
     [консультацыо́нэ рэ пэра́кта ні́гіль о́пус]
     Калі справа зроблена, парада не патрэбна.
348. Consultor homini tempus utilissimus.
     Consultor homĭni tempus utilissĭmus.
     [консу́льтор го́міні тэ́мпус утілі́ссімус]
     Час — лепшы дарадца.
349. Consummatum est!
     Consummātum est!
     [консумма́тум эст]
     Адбылося!
350. Consumor aliis inserviendo.
     Consŭmor aliis inserviendo.
     [ко́нсумор а́лііс інсэрвіэ́ндо]
     Служачы іншым, марную сябе.
351. Contra bonos mores.
     [ко́нтра бо́нос мо́рэс]
     Амаральна.
352. Contra spem spero.
     [ко́нтра спэм спэ́ро]
     Спадзяюся насуперак чаканню.
353. Contra spem.
     [ко́нтра спэм]
     Насуперак чаканню.
354. Contra vim mortis non est medicamen in hortis.
     Contra vim mortis non est medicāmen in hortis.
     [ко́нтра вім мо́ртіс нон эст мэдіка́мэн ін го́ртіс]
     Супраць моцы смерці ў садах няма лекаў.
355. Contra vulpem vulpinandum.
     [ко́нтра ву́льпэм вульпіна́ндум]
     Супраць ліс трэба хітраваць па-лісінаму.
356. Contraria contrariis curantur.
     [контра́ріа контра́рііс кура́нтур]
     Процілеглае лечыцца процілеглым.
357. Copia ciborum subtilitas animi impeditur.
     Copia cibōrum subtilĭtas anĭmi impedītur.
     [ко́піа цыбо́рум субті́літас а́німі імпэді́тур]
     Лішак ежы замінае тонкасці розуму.
358. Copia non est inopia.
     [ко́піа нон эст іно́піа]
     Запас — не нястача.
359. Copia verborum.
     Copia verbōrum.
     [ко́піа вэрбо́рум]
     Шматслоўнасць.
360. Coram populi.
     Coram popŭli.
     [ко́рам по́пулі]
     У прысутнасці народа.
361. Cornix cornici nunquam oculum effodit.
     Cornix cornīci nunquam ocŭlum effŏdit.
     [ко́рнікс корні́цы ну́нквам о́кулюм э́ффодіт]
     Груган гругану ніколі вока не выдзеўбе.
362. Cornu bos capitur, voce ligatur homo.
     Cornu bos capĭtur, voce ligātur homo.
     [ко́рну бос ка́пітур, во́цэ ліґа́тур го́мо]
     Быка ловяць за рогі, а чалавека звязваюць словам.
363. Corpus delicti.
     [ко́рпус дэлі́кті]
     Цела злачынства; рэчыўныя доказы, склад злачынства.
364. Corrige praeterĭtum, praesens rege, cerne futurum.
     Corrĭge praeterĭtum, praesens rege, cerne futūrum.
     [ко́рріґэ прэтэ́рітум, прэ́зэнс рэ́ґэ, цэ́рнэ футу́рум]
     Аналізуй мінулае, кіруй сучаснасцю, прадугледжвай будучыню.
365. Corruptio optimi pessima.
     Corruptio optĭmi pessĭma.
     [корру́пцыо о́птімі пэ́ссіма]
     Спакушэнне добрага — найвялікшы грэх.
366. Crambe bis coacta (recocta).
     [кра́мбэ біс коа́кта (рэко́кта)]
     Двойчы звараная (падагрэтая) капуста.
367. Cras, cras et semper cras et sic dilabitur aetas.
     Cras, cras et semper cras et sic dilabĭtur aetas.
     [крас, крас эт сэ́мпэр крас эт сік діля́бітур э́тас]
     Заўтра, заўтра і заўсёды заўтра, і так праходзіць жыццё.
368. Crebro victus erit, alium qui sternere quaerit.
     Crebro victus erit, alium qui sternĕre quaerit.
     [крэ́бро ві́ктус э́ріт, а́ліум кві стэ́рнэрэ квэ́ріт]
     Той часта будзе прайграваць, хто імкнецца іншаму падставіць нагу.
369. Crede experto.
     [крэ́дэ экспэ́рто]
     Вер дасведчанаму.
370. Credo, quia verum.
     [крэ́до, кві́а вэ́рум]
     Веру, бо гэта праўда.
371. Credo, ut intellegam.
     Credo, ut intellĕgam.
     [крэ́до, ут інтэ́ллеґам]
     Веру, каб спазнаць.
372. Credo.
     [крэ́до]
     Веру.
373. Credula res amor est.
     Credŭla res amor est.
     [крэ́дуля рэс а́мор эст]
     Каханне легкавернае.
374. Crescentem pecuniam sequitur cura.
     Crescentem pecuniam sequĭtur cura.
     [крэсцэ́нтэм пэку́ніам сэ́квітур ку́ра]
     З багаццем растуць і клопаты.
375. Crescere tanquam favus.
     Crescĕre tanquam favus.
     [крэ́сцэрэ та́нквам фа́вус]
     Расці як соты; расці як грыбы.
376. Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crescit.
     [крэ́сцыт а́мор ну́ммі, ква́нтум і́пса пэку́ніа крэ́сцыт]
     Расце любоў да грошай, калі яны павялічваюцца.
377. Cribro aquam haurire.
     Cribro aquam haurīre.
     [крі́бро а́квам гаўрі́рэ]
     Чэрпаць ваду рэшатам.
378. Crudelitatis mater avaritia est.
     Crudelitātis mater avaritia est.
     [крудэліта́тіс ма́тэр аварі́цыа эст]
     Прагнасць — маці жорсткасці.
379. Cucullus non facit monachum.
     Cucullus non facit monăchum.
     [куку́ллюс нон фа́цыт мо́нахум]
     Клабук не робіць манахам.
380. Cucurrit quispiam, ne pluvia madesceret, et in foveam praefocatus est.
     Cucurrit quispiam, ne pluvia madescĕret, et in foveam praefocātus est.
     [куку́рріт кві́спіам, нэ плю́віа мадэ́сцэрэт, эт ін фо́вэам прэфока́тус эст]
     Спяшаўся, каб не вымакнуць пад дажджом, а трапіў у яму.
381. Cui bono? Cui prodest?
     [ку́і бо́но? ку́і про́дэст]
     Каму выгадна? Хто ад гэтага пераможа?
382. Cui fatum e furca est pendere, haud mergitur unda.
     Cui fatum e furca est pendĕre, haud mergĭtur unda.
     [ку́і фа́тум э фу́рка эст пэ́ндэрэ, га́уд мэ́рґітур у́нда]
     Каму лёс наканаваў быць павешаным, той не патоне.
383. Cui nasci contigit, mori restat.
     Cui nasci contĭgit, mori restat.
     [ку́і на́сцы ко́нтіґіт, мо́рі рэ́стат]
     Каму давялося нарадзіцца, таму давядзецца і памерці.
384. Cui prodest?
     [ку́і про́дэст]
     Каму выгадна?
385. Cuilibet fatuo placet sua clava.
     Cuilĭbet fatuo placet sua clava.
     [куі́лібэт фа́туо пля́цэт су́а кля́ва]
     Кожнаму дурню свой кій падабаецца.
386. Cuique proprius attributus error est.
     Cuīque proprius attribūtus error est.
     [куі́квэ про́пріус аттрібу́тус э́ррор эст]
     Кожны чалавек мае які-небудзь недахоп.
387. Cuivis dolori remedium est patientia.
     Cuīvis dolōri remedium est patientia.
     [куі́віс долё́рі рэмэ́діум эст пацыэ́нцыа]
     Цярпенне — лекі ад любых пакут.
388. Cujus est potentia, ejus est actum.
     Cuius est potentia, eius est actum.
     [ку́йус эст потэ́нцыа, э́йус эст а́ктум]
     Чыя сіла, таго і дзеянне.
389. Cujus regio, ejus lingua.
     Cuius regio, eius lingua.
     [ку́йус рэ́ґіо, э́йус лі́нґва]
     Чыя краіна, таго і мова.
390. Cujus regio, ejus religio.
     Cuius regio, eius religio.
     [ку́йус рэ́ґіо, э́йус рэлі́ґіо]
     Чыя краіна, таго і рэлігія.
391. Cujusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis in errore perseverare.
     Cujusvis homĭnis est errāre; nullīus, nisi insipientis in errōre perseverāre. Cuiusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis in errore perseverare.
     [куйу́свіс го́мініс эст эрра́рэ; нуллі́ус, ні́зі інсіпіэ́нтіс ін эрро́рэ пэрсэвэра́рэ]
     Кожнаму чалавеку ўласціва памыляцца, але толькі дурню ўласціва ўпірацца памыляючыся (Цыцэрон).
392. Culpa lata.
     [ку́льпа ля́та]
     Грубая памылка.
393. Cum amore.
     Cum amōre.
     [кум амо́рэ]
     З каханнем.
394. Cum bonis bonus eris, cum malis perverteris.
     Cum bonis bonus eris, cum malis pervertēris.
     [кум бо́ніс бо́нус э́ріс, кум ма́ліс пэрвэртэ́ріс]
     З добрымі людзьмі будзеш добрым, з дрэннымі — сапсуешся.
395. Cum feriunt unum, non unum fulmina terrent.
     Cum feriunt unum, non unum fulmĭna terrent.
     [кум фэ́ріунт у́нум, нон у́нум фу́льміна тэ́ррэнт]
     Маланкі, калі трапляюць у аднаго, палохаюць многіх.
396. Cum grano salis.
     [кум ґра́но са́ліс]
     З драбком солі; іранічна.
397. Cum lupus addiscit psalmos, desiderat agnos.
     Cum lupus addiscit psalmos, desidĕrat agnos.
     [кум лю́пус адді́сцыт пса́льмос, дэзі́дэрат а́ґнос]
     Нават калі воўк вывучыў псалом, ён усё роўна прагне ягнят.
398. Cum mula pepererit.
     Cum mula peperĕrit.
     [кум му́ля пэпэ́рэріт]
     Калі мул народзіць.
399. Cum recte vivis ne cures verba malorum.
     Cum recte vivis ne cures verba malōrum.
     [кум рэ́ктэ ві́віс нэ ку́рэс вэ́рба малё́рум]
     Калі жывеш сумленна, не бойся злых языкоў.
400. Cum sancto spiritu.
     Cum sancto spirĭtu.
     [кум са́нкто спі́ріту]
     Са святым духам.
401. Cuneus cuneum trudit.
     [ку́нэус ку́нэум тру́діт]
     Клін кліна выбівае.
402. Cupido atque ira consultores pessimi.
     Cupīdo atque ira consultōres pessĭmi.
     [купі́до а́тквэ і́ра консульто́рэс пэ́ссімі]
     Страсць і гнеў — найгоршыя дарадцы.
403. Curae leves loquuntur, ingentes stupent.
     [ку́рэ ле́вэс лёкву́нтур, інґэ́нтэс сту́пэнт]
     Малы смутак кажа, вялікі — нямее.
404. Currente calamo.
     Currente calămo.
     [куррэ́нтэ ка́лямо]
     Беглым пяром; спехам.
405. Curriculum vitae.
     Curricŭlum vitae.
     [куррі́кулюм ві́тэ]
     Бег жыцця; жыццяпіс, кароткія звесткі пра жыццё, біяграфія.
406. Custos morum.
     [ку́стос мо́рум]
     Ахоўнік маральнасці.
407. Da locum melioribus!
     Da locum meliorĭbus!
     [да лё́кум мэліо́рібус]
     Саступі месца лепшым!
408. Damnant, quod non intellegunt.
     Damnant, quod non intellĕgunt.
     [да́мнант, квод нон інтэ́ллеґунт]
     Асуджаюць тое, чаго не разумеюць.
409. Dant gaudea vires.
     [дант ґа́ўдэа ві́рэс]
     Радасць дадае сілы.
410. Dare verba in ventos.
     [да́рэ вэ́рба ін вэ́нтос]
     Кідаць словы на вецер.
411. De actu et visu.
     [дэ а́кту эт ві́зу]
     Па досведзе і назіраннях.
412. De auditu.
     De audītu.
     [дэ аўді́ту]
     Па чутках.
413. De caelo in caenum.
     [дэ цэ́лё ін цэ́нум]
     З неба ў бруд.
414. De die in diem.
     [дэ ді́э ін ді́эм]
     З дня ў дзень.
415. De duobus malis minus est semper eligendum.
     De duōbus malis minus est semper eligendum.
     [дэ дуо́бус ма́ліс мі́нус эст сэ́мпэр эліґэ́ндум]
     З двух зол заўсёды варта выбіраць меншае.
416. De facto.
     [дэ фа́кто]
     Фактычна; на справе.
417. De gustibus (et coloribus) non est disputandum.
     De gustĭbus (et colorĭbus) non est disputandum.
     [дэ ґу́стібус (эт колё́рібус) нон эст діспута́ндум]
     Пра густы (і колеры) не варта спрачацца.
418. De jure.
     De iure.
     [дэ ю́рэ]
     Юрыдычна; па праву.
419. De lana caprina (rixari).
     De lana caprīna (rixāri).
     [дэ ля́на капрі́на (рікса́рі)]
     З-за казлінай поўсці; наконт дробязей (спрачацца).
420. De lingua stulta (veniunt) incommoda multa.
     De lingua stulta (veniunt) incommŏda multa.
     [дэ лі́нґва сту́льта (вэ́ніунт) інко́ммода му́льта]
     З-за дурнога языка (прыходзіць) шмат непрыемнасцей.
421. De mortuis aut bene, aut nihil.
     [дэ мо́ртуіс аўт бэ́нэ, аўт ні́гіль]
     Пра памерлых або добра, або нічога.
422. De mortuis et absentibus nihil nisi bene.
     De mortuis et absentĭbus nihil nisi bene.
     [дэ мо́ртуіс эт абсэ́нтібус ні́гіль ні́зі бэ́нэ]
     Пра памерлых і адсутных нічога, акрамя добрага.
423. De nihilo nihil.
     De nihĭlo nihil.
     [дэ ні́гілё ні́гіль]
     З нічога — нішто; нішто не ўзнікае з нічога (Лукрэцый).
424. De non apparentibus et non existentibus eadem est ratio.
     De non apparentĭbus et non existentĭbus eădem est ratio.
     [дэ нон аппарэ́нтібус эт нон эксістэ́нтібус э́адэм эст ра́цыо]
     Да тых, хто не з’явіўся, і да неіснуючых аднолькавае стаўленне.
425. De principiis non est disputandum.
     [дэ прінцы́пііс нон эст діспута́ндум]
     Пра прынцыпы не спрачаюцца.
426. De proprio motu.
     [дэ про́пріо мо́ту]
     Па ўласным жаданні.
427. De vento nemo vivit.
     [дэ вэ́нто нэ́мо ві́віт]
     Ніхто не жыве паветрам.
428. De visu.
     [дэ ві́зу]
     Увачавідкі; сваімі вачыма; як сведка.
429. Debes, ergo potes.
     [дэ́бэс, э́рґо по́тэс]
     Ты павінен, значыць можаш.
430. Debito tempore.
     Debĭto tempŏre.
     [дэ́біто тэ́мпорэ]
     У належны час.
431. Deceptio visus.
     [дэцэ́пцыо ві́зус]
     Аптычны падман.
432. Decipimur specie recti.
     Decipĭmur specie recti.
     [дэцы́пімур спэ́цыэ рэ́кті]
     Мы ашукваемся бачнасцю правільнага.
433. Decipit frons prima multos.
     Decĭpit frons prima multos.
     [дэ́цыпіт фронс прі́ма му́льтос]
     Знешні выгляд падманвае многіх.
434. Deliberando discitur sapientia.
     Deliberando discĭtur sapientia.
     [дэлібэра́ндо ді́сцытур сапіэ́нцыа]
     Мудрасці вучацца разважаннем.
435. Deliberandum est diu, quod statuendum est semel.
     [дэлібэра́ндум эст ді́у, квод статуэ́ндум эст сэ́мэль]
     Тое, што вырашаецца раз і назаўжды, трэба доўга абдумваць.
436. Delicias habet omne suas et gaudia tempus.
     [дэлі́цыас га́бэт о́мнэ су́ас эт ґа́ўдіа тэ́мпус]
     Усякі час мае свае задавальненні і радасці.
437. Delirium tremens.
     [дэлі́ріум трэ́мэнс]
     Белая гарачка.
438. Delphinum natare doces.
     Delphīnum natāre doces.
     [дэльфі́нум ната́рэ до́цэс]
     Ты вучыш дэльфіна плаваць.
439. Demittere ad imos manes.
     Demittĕre ad imos manes.
     [дэмі́ттэрэ ад і́мос ма́нэс]
     Адправіць у царства ценяў.
440. Des partem leonis.
     Des partem leōnis.
     [дэс па́ртэм лео́ніс]
     Дай ільвіную долю.
441. Desiderata.
     Desiderāta.
     [дэзідэра́та]
     Намеры.
442. Desidia est initium omnium vitiorum.
     Desidia est initium omnium vitiōrum.
     [дэзі́діа эст іні́цыум о́мніум віцыо́рум]
     Гультайства — пачатак усіх заган.
443. Desipere in loco.
     Desipĕre in loco.
     [дэзі́пэрэ ін лё́ко]
     Шалець там, дзе гэта дарэчы.
444. Despice divitias, si vis animo esse beatus!
     Despĭce divitias, si vis anĭmo esse beātus!
     [дэ́спіцэ діві́цыас, сі віс а́німо э́ссэ бэа́тус]
     Калі жадаеш быць шчаслівым, пагарджай багаццем!
445. Destitutis ventis remos adhibe.
     Destitūtis ventis remos adhĭbe.
     [дэстіту́тіс вэ́нтіс рэ́мос а́дгібэ]
     Калі сціх вецер, бярыся за вёслы.
446. Destruam et aedificabo.
     Destruam et aedificābo.
     [дэ́струам эт эдіфіка́бо]
     Разбуру і ўзвяду.
447. Desunt inopiae multa, avaritiae omnia.
     [дэ́зунт іно́піэ му́льта, аварі́цыэ о́мніа]
     Бедным бракуе шмат, сквапным — усяго.
448. Detur digniori.
     Detur digniōri.
     [дэ́тур діґніо́рі]
     Хай будзе дадзена самаму дастойнаму.
449. Deus ex machina.
     Deus ex machĭna.
     [дэ́ус экс ма́хіна]
     Бог з машыны; неспадзяванае ўмяшанне.
450. Diagnosis ex juvantibus.
     Diagnōsis ex juvantĭbus. Diagnosis ex iuvantibus.
     [діаґно́зіс экс юва́нтібус]
     Дыягназ на падставе сродкаў, якія дапамагаюць.
451. Dicere non est facere.
     Dicĕre non est facĕre.
     [ді́цэрэ нон эст фа́цэрэ]
     Сказаць — яшчэ не значыць зрабіць.
452. Dictis facta respondeant.
     [ді́ктіс фа́кта рэспо́ндэант]
     Хай справы адпавядаюць словам.
453. Dicto die.
     [ді́кто ді́э]
     У прызначаны дзень.
454. Dictum — factum.
     [ді́ктум — фа́ктум]
     Сказана — зроблена.
455. Diem vesper commendat.
     [ді́эм вэ́спэр коммэ́ндат]
     Вечар вызначае дзень; дзень нельга назваць добрым, пакуль ён не скончыўся.
456. Dies aegritudinem adimit.
     Dies aegritudĭnem adĭmit.
     [ді́эс эґріту́дінэм а́діміт]
     Час лечыць хваробу.
457. Dies diem docet.
     [ді́эс ді́эм до́цэт]
     Дзень вучыць дзень.
458. Dies levat lucrum.
     [ді́эс ле́ват лю́крум]
     Час аблягчае гора.
459. Difficile est proprie communia dicere.
     Difficĭle est proprie communia dicĕre.
     [діффі́цыле эст про́пріэ комму́ніа ді́цэрэ]
     Добра выразіць агульнавядомыя ісціны цяжка (Гарацый).
460. Difficilem oportet aurem habere ad crimina.
     Difficĭlem oportet aurem habēre ad crimĭna.
     [діффі́цылем опо́ртэт а́ўрэм габэ́рэ ад крі́міна]
     Варта мець тугое вуха да абвінавачванняў.
461. Diffidentia tempestiva parit securitatem.
     Diffidentia tempestīva parit securitātem.
     [діффідэ́нцыа тэмпэсті́ва па́ріт сэкуріта́тэм]
     Своечасовая недаверлівасць нараджае бяспеку.
462. Dilatio maximum irae remedium est.
     Dilatio maxĭmum irae remedium est.
     [діля́цыо ма́ксімум і́рэ рэмэ́діум эст]
     Лепшыя лекі ад гневу — адтэрміноўка.
463. Dilige me vilem, nam bonum omnes diligunt.
     Dilĭge me vilem, nam bonum omnes dilĭgunt.
     [ді́ліґэ мэ ві́лем, нам бо́нум о́мнэс ді́ліґунт]
     Палюбі мяне нікчэмнага, а добрага ўсе любяць.
464. Diligentia comparat divitias, neglegentia corrumpit.
     Diligentia compărat divitias, neglegentia corrumpit.
     [діліґэ́нцыа ко́мпарат діві́цыас, нэґлеґэ́нцыа корру́мпіт]
     Стараннасць багацце набывае, бестурботнасць выдаткоўвае.
465. Diligentia in omnibus rebus valet.
     Diligentia in omnĭbus rebus valet.
     [діліґэ́нцыа ін о́мнібус рэ́бус ва́лет]
     Стараннасць неабходна ва ўсіх справах.
466. Dimicandum.
     [діміка́ндум]
     Трэба змагацца.
467. Dimidium facti, qui coepit, facit.
     [дімі́діум фа́кті, кві цэ́піт, фа́цыт]
     Хто пачаў, той зрабіў палову справы; пачатак — палова справы.
468. Dirigere ad duas metas.
     Dirigĕre ad duas metas.
     [дірі́ґэрэ ад ду́ас мэ́тас]
     Імкнуцца да дзвюх мэт.
469. Disce, sed a doctis, indoctos ipse doceto.
     Disce, sed a doctis, indoctos ipse docēto.
     [ді́сцэ, сэд а до́ктіс, індо́ктос і́псэ доцэ́то]
     У тых, хто ведае, вучыся, а тых, хто не ведае, сам вучы.
470. Discentem comitantur opes, comitantur honores.
     Discentem comitantur opes, comitantur honōres.
     [дісцэ́нтэм коміта́нтур о́пэс, коміта́нтур гоно́рэс]
     Таго, хто вучыцца, суправаджаюць багацце і пашана.
471. Discernit sapiens res, quas confundit asellus.
     [дісцэ́рніт са́піэнс рэс, квас конфу́ндіт азэ́ллюс]
     Разумны можа разабрацца ў пытаннях, якія асёл заблытвае.
472. Discipulus est prioris posterior dies.
     Discipŭlus est priōris posterior dies.
     [дісцы́пулюс эст пріо́ріс постэ́ріор ді́эс]
     Наступны дзень — вучань папярэдняга.
473. Dives est, qui sapiens est.
     [ді́вэс эст, кві са́піэнс эст]
     Той багаты, хто мудры.
474. Divide et impera.
     Divĭde et impĕra.
     [ді́відэ эт і́мпэра]
     Падзяляй і пануй.
475. Divinum opus sedare dolorem.
     Divīnum opus sedāre dolōrem.
     [діві́нум о́пус сэда́рэ долё́рэм]
     Боская справа супакойваць боль.
476. Divitiae bonum non est.
     [діві́цыэ бо́нум нон эст]
     Багацце не з'яўляецца дабром.
477. Divitiae et honores incerta et caduca sunt.
     Divitiae et honōres incerta et cadūca sunt.
     [діві́цыэ эт гоно́рэс інцэ́рта эт каду́ка сунт]
     Багацце і ўшанаванні няўстойлівыя і недаўгавечныя.
478. Dixi et animam levavi.
     Dixi et anĭmam levāvi.
     [ді́ксі эт а́німам лева́ві]
     Я сказаў і палегчыў душу.
479. Dixi.
     [ді́ксі]
     Я сказаў; дадаць няма чаго.
480. Dixisse, non tacuisse interdum poenitet.
     Dixisse, non tacuisse interdum poenĭtet.
     [діксі́ссэ, нон такуі́ссэ інтэ́рдум пэ́нітэт]
     Часам шкадуем, што нешта скажам, а не прамаўчым.
481. Do manus.
     [до ма́нус]
     Даю рукі; ручаюся.
482. Do, ut des.
     [до, ут дэс]
     Даю, каб ты даў.
483. Do, ut facias.
     [до, ут фа́цыас]
     Даю, каб ты зрабіў.
484. Docendo discimus.
     Docendo discĭmus.
     [доцэ́ндо ді́сцымус]
     Вучачы, мы вучымся самі.
485. Doctrina est fructus dulcis radicis amarae.
     Doctrīna est fructus dulcis radīcis amārae.
     [доктрі́на эст фру́ктус ду́льцыс раді́цыс ама́рэ]
     Вучонасць — салодкі плод горкага кораня.
486. Doctrina multiplex, veritas una.
     Doctrīna multĭplex, verĭtas una.
     [доктрі́на му́льтіплекс, вэ́рітас у́на]
     Вучэнняў шмат, праўда адна.
487. Doctus nemo nascitur.
     Doctus nemo nascĭtur.
     [до́ктус нэ́мо на́сцытур]
     Ніхто не нараджаецца вучоным.
488. Dolorem dies longa consumit.
     Dolōrem dies longa consūmit.
     [долё́рэм ді́эс лё́нґа консу́міт]
     Доўгі дзень паслабляе боль.
489. Domus propria — domus optima.
     Domus propria — domus optĭma.
     [до́мус про́пріа — до́мус о́птіма]
     Свая хата — лепшая хата.
490. Domus sua cuique est tutissimum refugium.
     Domus sua cuīque est tutissĭmum refugium.
     [до́мус су́а куі́квэ эст туті́ссімум рэфу́ґіум]
     Свой дом — бяспечны прытулак кожнаму.
491. Donec eris felix, multos numerabis amicos.
     Donec eris felix, multos numerābis amīcos.
     [до́нэк э́ріс фэ́лікс, му́льтос нумэра́біс амі́кос]
     Пакуль ты будзеш удачлівы, у цябе будзе шмат сяброў (Авідзій).
492. Dubia plus torquet mala.
     [ду́біа плюс то́рквэт ма́ля]
     Невядомасць трывожыць больш за саму бяду.
493. Dubitatio ad veritatem pervenimus.
     Dubitatio ad veritātem pervenīmus.
     [дубіта́цыо ад вэріта́тэм пэрвэні́мус]
     Шлях да праўды — праз сумневы.
494. Ducunt volentem fata, nolentem trahunt.
     [ду́кунт воле́нтэм фа́та, ноле́нтэм тра́гунт]
     Таго, хто жадае, лёс вядзе, таго, хто не жадае, — цягне.
495. Dulce domum.
     [ду́льцэ до́мум]
     Прыемна дахаты.
496. Dulce est desipere in loco.
     Dulce est desipĕre in loco.
     [ду́льцэ эст дэзі́пэрэ ін лё́ко]
     Прыемна ў свой час падурэць.
497. Dulce et decorum est pro patria mori.
     Dulce et decōrum est pro patria mori.
     [ду́льцэ эт дэко́рум эст про па́тріа мо́рі]
     Прыемна і пачэсна памерці за радзіму (Гарацый).
498. Dulce etiam fugias, quod fieri amarum potest.
     Dulce etiam fugias, quod fiĕri amārum potest.
     [ду́льцэ э́цыам фу́ґіас, квод фі́эрі ама́рум по́тэст]
     Пазбягай салодкага, якое можа стаць горкім.
499. Dulce laudari a laudato viro.
     Dulce laudāri a laudāto viro.
     [ду́льцэ ляўда́рі а ляўда́то ві́ро]
     Прыемная хвала ад таго, хто сам яе годны.
500. Dulcia non novit, qui non gustavit amara.
     Dulcia non novit, qui non gustāvit amāra.
     [ду́льцыа нон но́віт, кві нон ґуста́віт ама́ра]
     Той не ведае салодкага, хто не зведаў горкага.
501. Dum docent, discunt.
     [дум до́цэнт, ді́скунт]
     Вучачы, вучацца.
502. Dum ferrum candet, tundito.
     Dum ferrum candet, tundĭto.
     [дум фэ́ррум ка́ндэт, ту́ндіто]
     Куй жалеза, пакуль яно гарачае.
503. Dum fervet olla, vivit amicitia.
     [дум фэ́рвэт о́лля, ві́віт аміцы́цыа]
     Пакуль кіпіць поліўка, дружба цвіце.
504. Dum fortuna favet, parit et taurus vitulum.
     Dum fortūna favet, parit et taurus vitŭlum.
     [дум форту́на фа́вэт, па́ріт эт та́ўрус ві́тулюм]
     Пакуль спрыяе лёс, і бык родзіць цялят.
505. Dum Roma deliberat, Saguntum perit.
     Dum Roma delibĕrat, Saguntum perit.
     [дум ро́ма дэлі́бэрат, саґу́нтум пэ́ріт]
     Пакуль Рым абмяркоўвае, Сагунт гіне.
506. Dum spiro, spero.
     [дум спі́ро, спэ́ро]
     Пакуль дыхаю, спадзяюся.
507. Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt.
     [дум ві́тант сту́льті ві́цыа, ін контра́ріа ку́ррунт]
     Дурні, пазбягаючы адных памылак, упадаюць у іншыя.
508. Dum vivimus, vivamus.
     Dum vivĭmus, vivāmus.
     [дум ві́вімус, віва́мус]
     Давайце жыць, пакуль жывецца.
509. Duobus litigantibus tertius gaudet.
     Duōbus litigantĭbus tertius gaudet.
     [дуо́бус літіґа́нтібус тэ́рцыус ґа́ўдэт]
     Калі двое б’юцца, трэці радуецца.
510. Duos lepores insequens, neutrum cepit.
     Duos lepŏres insĕquens, neutrum cepit.
     [ду́ос ле́порэс і́нсэквэнс, нэ́ўтрум цэ́піт]
     За двума зайцамі пагонішся — ніводнага не схопіш.
511. Duos parietes de eadem fidelia dealbare.
     Duos pariĕtes de eādem fidelia dealbāre.
     [ду́ос парі́этэс дэ эа́дэм фідэ́ліа дэальба́рэ]
     Бяліць дзве сцяны з аднаго вядра.
512. Duos qui lepores sequitur, neutrum capit.
     Duos qui lepŏres sequĭtur, neutrum capit.
     [ду́ос кві ле́порэс сэ́квітур, нэ́ўтрум ка́піт]
     Хто за двума зайцамі пагоніцца, ніводнага не зловіць.
513. Dura lex, sed lex.
     [ду́ра лекс, сэд лекс]
     Закон суровы, але гэта закон; закон ёсць закон.
514. Dura necessitas.
     Dura necessĭtas.
     [ду́ра нэцэ́ссітас]
     Жорсткая неабходнасць.
515. Duro flagello mens docetur rectius.
     Duro flagello mens docētur rectius.
     [ду́ро фляґэ́ллё мэнс доцэ́тур рэ́ктіус]
     Моцным бізуном хутчэй навучыш розуму.
516. E cantu dignoscitur avis.
     E cantu dignoscĭtur avis.
     [э ка́нту діґно́сцытур а́віс]
     Птушка пазнаецца па спевах.
517. E fructu arbor cognoscitur.
     E fructu arbor cognoscĭtur.
     [э фру́кту а́рбор коґно́сцытур]
     Па плодзе пазнаецца дрэва; яблык ад яблыні недалёка падае.
518. Eandem incudem tundere.
     Eandem incūdem tundĕre.
     [эа́ндэм інку́дэм ту́ндэрэ]
     Біць па адным і тым жа кавадле.
519. Ebrietas est voluntaria insania.
     Ebriĕtas est voluntaria insania.
     [эбрі́этас эст волюнта́ріа інса́ніа]
     П’янства — добраахвотнае вар’яцтва.
520. Ebrietas et amor cuncta secreta produnt.
     Ebriĕtas et amor cuncta secrēta produnt.
     [эбрі́этас эт а́мор ку́нкта сэкрэ́та про́дунт]
     П’янства і каханне выдаюць усе тайны.
521. Edimus, ut vivamus, non vivimus, ut edamus.
     Edĭmus, ut vivāmus, non vivĭmus, ut edāmus.
     [э́дімус, ут віва́мус, нон ві́вімус, ут эда́мус]
     Мы ядзім каб жыць, але не жывём, каб есці.
522. Ego nihil timeo, quia nihil habeo.
     [э́ґо ні́гіль ті́мэо, кві́а ні́гіль га́бэо]
     Я нічога не баюся, таму што нічога не маю.
523. Electa una via non datur recursus ad alteram.
     Electa una via non datur recursus ad altĕram.
     [эле́кта у́на ві́а нон да́тур рэку́рсус ад а́льтэрам]
     Абраўшы адну дарогу, не збочвай на другую.
524. Elephantum ex musca facis.
     [элефа́нтум экс му́ска фа́цыс]
     Робіш з мухі слана.
525. Emas non quod opus est, sed quod necesse est.
     [э́мас нон квод о́пус эст, сэд квод нэцэ́ссэ эст]
     Купляй не тое, што трэба, а тое, што неабходна.
526. Emergit verum, licet exstant schismata rerum.
     Emergit verum, licet exstant schismăta rerum.
     [эмэ́рґіт вэ́рум, лі́цэт э́ксстант схі́смата рэ́рум]
     Праўда наверх выходзіць, нішто ёй не можа зашкодзіць.
527. Eo benefaciendo.
     [эо бэнэфацыэ́ндо]
     Іду, робячы дабро.
528. Eo ipso.
     [эо і́псо]
     З прычыны гэтага; тым самым.
529. Eo rus.
     [эо рус]
     Еду ў вёску.
530. Eo, quocumque pedes ferunt.
     [эо, квоку́мквэ пэ́дэс фэ́рунт]
     Іду, куды нясуць ногі.
531. Epistula non erubescit.
     Epistŭla non erubescit.
     [эпі́стуля нон эрубэ́сцыт]
     Папера не чырванее; папера ўсё трывае (Цыцэрон).
532. Eripitur persona, manet res.
     Eripĭtur persōna, manet res.
     [эрі́пітур пэрсо́на, ма́нэт рэс]
     Чалавек гіне, справа застаецца.
533. Errando discimus.
     Errando discĭmus.
     [эрра́ндо ді́сцымус]
     Памыляючыся, мы вучымся.
534. Errare humanum est.
     Errāre humānum est.
     [эрра́рэ гума́нум эст]
     Чалавеку ўласціва памыляцца.
535. Errat homo vere, qui credat cuique placere.
     Errat homo vere, qui credat cuīque placēre.
     [э́ррат го́мо вэ́рэ, кві крэ́дат куі́квэ пляцэ́рэ]
     Глыбока памыляецца чалавек, які хоча падабацца ўсім.
536. Errat interdum quadrupes.
     Errat interdum quadrŭpes.
     [э́ррат інтэ́рдум ква́друпэс]
     Іншым разам спатыкаецца чатырохногі.
537. Errata.
     Errāta.
     [эрра́та]
     Памылкі друку.
538. Esse quam niger es, sic dixit caccabus ollae.
     Esse quam niger es, sic dixit caccăbus ollae.
     [э́ссэ квам ні́ґэр эс, сік ді́ксіт ка́ккабус о́лле]
     Глядзі, які ты чорны, — так сказаў кацялок гаршку.
539. Esse quam videri.
     Esse quam vidēri.
     [э́ссэ квам відэ́рі]
     Быць, а не здавацца.
540. Est arbuscula non truncus curvandus in uncum.
     Est arbuscŭla non truncus curvandus in uncum.
     [эст арбу́скуля нон тру́нкус курва́ндус ін у́нкум]
     Трэба гнуць у дугу дрэўца, а не сагнуты ствол.
541. Est avis in dextra melior quam quattuor extra.
     [эст а́віс ін дэ́кстра мэ́ліор квам ква́ттуор э́кстра]
     Лепш адна птушка ў правай руцэ, чым чатыры ў паветры.
542. Est foculus proprius multo pretiosior auro.
     Est focŭlus proprius multo pretiosior auro.
     [эст фо́кулюс про́пріус му́льто прэцыо́зіор а́ўро]
     Хатні ачаг нашмат каштоўней за золата.
543. Est haec natura mortalium, ut nihil magis placet, quam quod amissum est.
     Est haec natūra mortalium, ut nihil magis placet, quam quod amissum est.
     [эст га́эк нату́ра морта́ліум, ут ні́гіль ма́ґіс пля́цэт, квам квод амі́ссум эст]
     Прырода смяротных такая, што нішто так не жадаюць, чым тое, што згубілі.
544. Est modus in rebus.
     [эст мо́дус ін рэ́бус]
     Ёсць мера ў рэчах; усяму ёсць мяжа (Гарацый).
545. Est phrasis in puero bene consentanea vero.
     Est phrasis in puĕro bene consentanea vero.
     [эст фра́сіс ін пу́эро бэ́нэ консэнта́нэа вэ́ро]
     Вуснамі немаўля кажа праўда.
546. Est proprius panis semper omnia mella suavis.
     [эст про́пріус па́ніс сэ́мпэр о́мніа мэ́лля сва́віс]
     Уласны хлеб заўсёды саладзейшы за мёд.
547. Est quodam prodire tenus, si non datur ultra.
     Est quodam prodīre tenus, si non datur ultra.
     [эст кво́дам проді́рэ тэ́нус, сі нон да́тур у́льтра]
     Калі не даецца далёкае, вазьмі тое, што пад рукой.
548. Est rerum omnium magister usus.
     [эст рэ́рум о́мніум маґі́стэр у́зус]
     Досвед — настаўнік ва ўсім (Цэзар).
549. Est vita misero longa, felici brevis.
     Est vita misĕro longa, felīci brevis.
     [эст ві́та мі́зэро лё́нґа, фэлі́цы брэ́віс]
     Для няшчаснага жыццё доўгае, для шчаслівага — кароткае.
550. Esurienti panis cibarius siligineus videtur.
     Esurienti panis cibarius siligineus vidētur.
     [эзуріэ́нті па́ніс цыба́ріус сіліґі́нэус відэ́тур]
     Галоднаму чорны хлеб здаецца белым.
551. Et cetera (etc.).
     Et cetĕra (etc.).
     [эт цэ́тэра]
     І гэтак далей; і іншае.
552. Et fumus patriae dulcis.
     [эт фу́мус па́тріэ ду́льцыс]
     І дым бацькаўшчыны салодкі.
553. Et gaudium et solatium in litteris.
     Et gaudium et solatium in littĕris.
     [эт ґа́ўдіум эт соля́цыум ін лі́ттэріс]
     І радасць, і ўцеха ў навуках (Пліній).
554. Et miseriarum portus est patientia.
     Et miseriārum portus est patientia.
     [эт мізэріа́рум по́ртус эст пацыэ́нцыа]
     Цярпенне — прытулак ад бед.
555. Et singula praeduntur anni.
     Et singŭla praeduntur anni.
     [эт сі́нґуля прэду́нтур а́нні]
     І гады бяруць сваё.
556. Etiam parvulae serpentes nocent.
     Etiam parvŭlae serpentes nocent.
     [э́цыам па́рвуле сэрпэ́нтэс но́цэнт]
     Нават маленькія змеі шкодзяць.
557. Etiam post malam segetem serendum est.
     Etiam post malam segĕtem serendum est.
     [э́цыам пост ма́лям сэ́ґэтэм сэрэ́ндум эст]
     І пасля дрэннага ўраджаю трэба сеяць.
558. Etiam sanato vulnere cicatrix manet.
     Etiam sanāto vulnĕre cicātrix manet.
     [э́цыам сана́то ву́льнэрэ цыка́трікс ма́нэт]
     І раны, якія зажылі, пакідаюць рубцы.
559. Ex abrupto.
     [экс абру́пто]
     Раптам; адразу; без папярэдняй падрыхтоўкі.
560. Ex adverso.
     [экс адвэ́рсо]
     Доказ ад процілеглага.
561. Ex aequo.
     [экс э́кво]
     Пароўну.
562. Ex animo.
     Ex anĭmo.
     [экс а́німо]
     Ад душы.
563. Ex arena funiculum nectis.
     Ex arēna funicŭlum nectis.
     [экс арэ́на фуні́кулюм нэ́ктіс]
     Ты пляцеш вяроўку з пяску.
564. Ex auditu.
     Ex audītu.
     [экс аўді́ту]
     На слых.
565. Ex cathedra.
     Ex cathĕdra.
     [экс ка́тэдра]
     З кафедры; беспярэчна, аўтарытэтна.
566. Ex cinere in prunas.
     Ex cinĕre in prunas.
     [экс цы́нэрэ ін пру́нас]
     З попелу ў жар; з агню ды ў полымя.
567. Ex consuetudine.
     Ex consuetudĭne.
     [экс консвэту́дінэ]
     Па звычцы; па ўсталяваным звычаі.
568. Ex duobus malis minus est deligendum.
     Ex duōbus malis minus est deligendum.
     [экс дуо́бус ма́ліс мі́нус эст дэліґэ́ндум]
     З двух зол трэба выбіраць меншае.
569. Ex eadem officina.
     Ex eādem officīna.
     [экс эа́дэм оффіцы́на]
     З той жа майстэрні.
570. Ex fontibus.
     Ex fontĭbus.
     [экс фо́нтібус]
     Па першакрыніцах.
571. Ex gratia.
     [экс ґра́цыа]
     З высакародных намераў.
572. Ex industria privata.
     Ex industria privāta.
     [экс інду́стріа пріва́та]
     Па ўласнай ініцыятыве.
573. Ex juvantibus.
     Ex juvantĭbus. Ex iuvantibus.
     [экс юва́нтібус]
     Зыходзячы з таго, што дапамагае (спосаб лячэння).
574. Ex libris.
     [экс лі́бріс]
     З кніг; экслібрыс, кніжны знак, які ўказвае на ўладальніка кнігі.
575. Ex lingua stulta (veniunt) incommoda multa.
     Ex lingua stulta (veniunt) incommŏda multa.
     [экс лі́нґва сту́льта (вэ́ніунт) інко́ммода му́льта]
     Ад дурнога языка (прыходзіць) шмат непрыемнасцей.
576. Ex minimis seminibus nascuntur ingentia.
     Ex minĭmis seminĭbus nascuntur ingentia.
     [экс мі́німіс сэмі́нібус наску́нтур інґэ́нцыа]
     З малога насення вырастаюць вялікія [дрэвы].
577. Ex more.
     [экс мо́рэ]
     Па звычаі.
578. Ex necessitate.
     Ex necessitāte.
     [экс нэцэссіта́тэ]
     Па неабходнасці.
579. Ex nihilo nihil.
     Ex nihĭlo nihil.
     [экс ні́гілё ні́гіль]
     З нічога — нішто; з нічога не атрымаецца нічога (Лукрэцый).
580. Ex officio.
     [экс оффі́цыо]
     Па абавязку; у сувязі са службовымі абавязкамі; афіцыйна.
581. Ex ore parvulorum veritas.
     Ex ore parvulōrum verĭtas.
     [экс о́рэ парвулё́рум вэ́рітас]
     З вуснаў немаўлят — праўда.
582. Ex oribus parvulorum.
     Ex orĭbus parvulōrum.
     [экс о́рібус парвулё́рум]
     Вуснамі немаўлят.
583. Ex oriente lux.
     [экс оріэ́нтэ люкс]
     З усходу святло.
584. Ex ovis pravis prava creatur avis.
     Ex ovis pravis prava creātur avis.
     [экс о́віс пра́віс пра́ва крэа́тур а́віс]
     З дрэнных яек вылупліваецца дрэнная птушка.
585. Ex professo.
     [экс профэ́ссо]
     Па прафесіі; па родзе сваіх заняткаў; прафесійна.
586. Ex providentia majorum.
     Ex providentia majōrum. Ex providentia maiorum.
     [экс провідэ́нцыа майо́рум]
     Згодна з запаветам продкаў.
587. Ex tempore.
     Ex tempŏre.
     [экс тэ́мпорэ]
     У патрэбны момант; без падрыхтоўкі, адразу.
588. Ex tempore.
     Ex tempŏre.
     [экс тэ́мпорэ]
     У наш час; для дадзенага выпадку; часова; з прычыны заканчэння часу; без падрыхтоўкі, адразу.
589. Ex ungue leonem cognoscimus, ex auribus asinum.
     Ex ungue leōnem cognoscĭmus, ex aurĭbus asĭnum.
     [экс у́нґвэ лео́нэм коґно́сцымус, экс а́ўрібус а́зінум]
     Ільва пазнаем па кіпцюрах, а асла — па вушах.
590. Ex ungue leonem pingere.
     Ex ungue leōnem pingĕre.
     [экс у́нґвэ лео́нэм пі́нґэрэ]
     Па кіпцюры апісваць ільва; судзіць пра цэлае па яго частцы.
591. Ex ungue leonem.
     Ex ungue leōnem.
     [экс у́нґвэ лео́нэм]
     Па кіпцюрах [можна пазнаць] ільва; па пер’і птушку пазнаюць.
592. Ex uno flore trahitur bene melque venenum.
     Ex uno flore trahĭtur bene melque venēnum.
     [экс у́но флё́рэ тра́гітур бэ́нэ мэ́льквэ вэнэ́нум]
     З адной кветкі здабываюць і мёд, і атруту.
593. Ex verbis fatuus, pulsu cognoscitur olla.
     Ex verbis fatuus, pulsu cognoscĭtur olla.
     [экс вэ́рбіс фа́туус, пу́льсу коґно́сцытур о́лля]
     Дурня пазнаюць па словах, а гаршчок — па ўдары.
594. Ex vili socio fit vitiosus homo.
     Ex vili socio fit vitiōsus homo.
     [экс ві́лі со́цыо фіт віцыо́зус го́мо]
     З-за разбэшчанага сябра чалавек становіцца распусны.
595. Ex voto.
     [экс во́то]
     Па абяцанні.
596. Exceptio probat regulam.
     Exceptio probat regŭlam.
     [эксцэ́пцыо про́бат рэ́ґулям]
     Выключэнне пацвярджае правіла.
597. Exceptis excipiendis.
     [эксцэ́птіс эксцыпіэ́ндіс]
     За выключэннем таго, што павінна быць выключаным.
598. Excitare fluctus in simpulo.
     Excitāre fluctus in simpŭlo.
     [эксцыта́рэ флю́ктус ін сі́мпулё]
     Падняць буру ў шклянцы вады.
599. Exegi monumentum.
     Exēgi monumentum.
     [эксэ́ґі монумэ́нтум]
     Зрабіў я помнік сабе (Гарацый).
600. Exempla docent.
     [эксэ́мпля до́цэнт]
     Прыклады вучаць.
601. Exempli causa.
     [эксэ́мплі ка́ўза]
     Напрыклад, для прыкладу.
602. Exempli gratia (e. g.).
     [эксэ́мплі ґра́цыа]
     Напрыклад.
603. Exercitatio optimus est magister.
     Exercitatio optĭmus est magister.
     [эксэрцыта́цыо о́птімус эст маґі́стэр]
     Практыка — лепшы настаўнік.
604. Exitus letalis.
     Exĭtus letālis.
     [э́ксітус лета́ліс]
     Смяротны канец.
605. Expedite.
     Expedīte.
     [экспэді́тэ]
     Лёгка; хутка; спрытна.
606. Experto credite.
     Experto credĭte.
     [экспэ́рто крэ́дітэ]
     Верце досведу.
607. Exspecta, bos, olim herbam.
     [эксспэ́кта, бос, о́лім гэ́рбам]
     Карова, чакай у будучым травы.
608. Extra formam.
     [э́кстра фо́рмам]
     Без усякіх фармальнасцей.
609. Extra muros.
     [э́кстра му́рос]
     Па-за сценамі; публічна.
610. Extra splendor, intra squalor.
     [э́кстра спле́ндор, і́нтра сква́лёр]
     Звонку бляск, унутры бруд.
611. Extremis malis extrema remedia.
     Extrēmis malis extrēma remedia.
     [экстрэ́міс ма́ліс экстрэ́ма рэмэ́діа]
     Супраць крайняга зла крайнія меры.
612. Faber compedes, quas facit, ipse gestat.
     Faber compĕdes, quas facit, ipse gestat.
     [фа́бэр ко́мпэдэс, квас фа́цыт, і́псэ ґэ́стат]
     Каваль сам носіць ланцугі, якія робіць.
613. Fabricando fit faber.
     [фабріка́ндо фіт фа́бэр]
     Майстар ствараецца працай.
614. Fabrum caedere cum ferias fullonem.
     Fabrum caedĕre cum ferias fullōnem.
     [фа́брум цэ́дэрэ кум фэ́ріас фуллё́нэм]
     Трапіць у каваля, наносячы ўдары валюшніку.
615. Fac et spera.
     [фак эт спэ́ра]
     Дзейнічай і спадзявайся.
616. Fac simile.
     Fac simĭle.
     [фак сі́міле]
     Зрабі падобнае; факсіміле, штамп, выраблены па адбітку з асабістага подпісу.
617. Facere farinam.
     Facĕre farīnam.
     [фа́цэрэ фарі́нам]
     Ператвараць у муку́.
618. Facile dictu, difficile factu.
     Facĭle dictu, difficĭle factu.
     [фа́цыле ді́кту, діффі́цыле фа́кту]
     Лёгка сказаць, цяжка зрабіць.
619. Facile omnes, cum valemus, recta consilia aegrotis damus.
     Facĭle omnes, cum valēmus, recta consilia aegrōtis damus.
     [фа́цыле о́мнэс, кум вале́мус, рэ́кта консі́ліа эґро́тіс да́мус]
     Калі мы здаровыя, то лёгка даем хворым добрыя парады.
620. Facilius est apta dissolvere, quam dissipata connectere.
     Facilius est apta dissolvĕre, quam dissipāta connectĕre.
     [фацы́ліус эст а́пта діссо́львэрэ, квам діссіпа́та коннэ́ктэрэ]
     Лягчэй падзяліць злучанае, чым злучыць падзеленае.
621. Facilius est plus facere, quam idem.
     Facilius est plus facĕre, quam idem.
     [фацы́ліус эст плюс фа́цэрэ, квам і́дэм]
     Лягчэй зрабіць больш, чым тое ж самае.
622. Facio, ut des.
     [фа́цыо, ут дэс]
     Раблю, каб ты даў.
623. Facio, ut facias.
     [фа́цыо, ут фа́цыас]
     Раблю, каб ты зрабіў.
624. Facit experientia cautos.
     [фа́цыт экспэріэ́нцыа ка́ўтос]
     Вопыт робіць [людзей] асцярожнымі.
625. Facit insanire sanos copia vini.
     Facit insanīre sanos copia vini.
     [фа́цыт інсані́рэ са́нос ко́піа ві́ні]
     Празмернае ўжыванне віна адбірае розум і ў разумных.
626. Facta loquuntur.
     [фа́кта лёкву́нтур]
     Факты кажуць.
627. Facta notoria.
     [фа́кта ното́ріа]
     Агульнавядомыя факты.
628. Facta sunt verbis difficiliora.
     Facta sunt verbis difficiliōra.
     [фа́кта сунт вэ́рбіс діффіцыліо́ра]
     Лягчэй сказаць, чым зрабіць.
629. Facta, non verba.
     [фа́кта, нон вэ́рба]
     Справы, а не словы.
630. Factu scintillae fit saepe perustio villae.
     [фа́кту сцынті́лле фіт сэ́пэ пэру́стіо ві́лле]
     Часта маленькая іскрынка дашчэнту спальвае дом.
631. Factum est factum.
     [фа́ктум эст фа́ктум]
     Што зроблена, то зроблена.
632. Facundus est error, cum simplex sit veritas.
     Facundus est error, cum simplex sit verĭtas.
     [факу́ндус эст э́ррор, кум сі́мплекс сіт вэ́рітас]
     Хлусня — красамоўная, праўда — простая.
633. Faecem bibat, qui vinum bibit.
     [фэ́цэм бі́бат, кві ві́нум бі́біт]
     Хто п’е віно, няхай п’е і асадак.
634. Fallaces sunt rerum species.
     Fallāces sunt rerum species.
     [фалля́цэс сунт рэ́рум спэ́цыэс]
     Вонкавы выгляд зманлівы.
635. Falsus in uno falsus in omnibus.
     Falsus in uno falsus in omnĭbus.
     [фа́льсус ін у́но фа́льсус ін о́мнібус]
     Хлуслівы ў адным хлуслівы ва ўсім.
636. Fama bona volat lente et mala fama repente.
     [фа́ма бо́на во́лят ле́нтэ эт ма́ля фа́ма рэпэ́нтэ]
     Добрая пагалоска ляціць паволі, дрэнная — хутка.
637. Fama clamosa.
     Fama clamōsa.
     [фа́ма клямо́за]
     Гучная слава.
638. Fama crescit eundo.
     [фа́ма крэ́сцыт э́ўндо]
     Пагалоска расце на хаду.
639. Fama nihil est celerius.
     [фа́ма ні́гіль эст цэле́ріус]
     Няма нічога хутчэй за пагалоску.
640. Fama volat.
     [фа́ма во́лят]
     Пагалоска лётае.
641. Famam curant multi, pauci conscientiam.
     [фа́мам ку́рант му́льті, па́ўцы консцыэ́нцыам]
     Шматлікія клапоцяцца пра славу, але нешматлікія — пра сумленне.
642. Fames artium magistra.
     [фа́мэс а́рцыум маґі́стра]
     Голад — настаўнік рамёстваў.
643. Fames est optimus coquus.
     Fames est optĭmus coquus.
     [фа́мэс эст о́птімус ко́квус]
     Голад — лепшы кухар.
644. Familiariter.
     Familiarĭter.
     [фаміліа́рітэр]
     Па-сяброўску, папросту.
645. Fas atque nefas.
     [фас а́тквэ нэ́фас]
     Дазволенае і недазволенае.
646. Fascibus excolitur, ut amictu quis redimitur.
     Fascĭbus excolĭtur, ut amictu quis redimītur.
     [фа́сцыбус экско́літур, ут амі́кту квіс рэдімі́тур]
     Як хто апранаецца, такой пашанай і надзяляецца.
647. Fastidium est quies.
     [фасті́діум эст квіэс]
     Нуда — адпачынак душы.
648. Fata viam invenient.
     [фа́та ві́ам інвэ́ніэнт]
     Ад лёсу не збегчы.
649. Fatum est series causarum.
     Fatum est series causārum.
     [фа́тум эст сэ́ріэс каўза́рум]
     Лёс — гэта шэраг чыннікаў.
650. Favete linguis.
     Favēte linguis.
     [фавэ́тэ лі́нґвіс]
     Сціхніце; прытрымайце языкі.
651. Febris erotica.
     Febris erotĭca.
     [фэ́бріс эро́тіка]
     Любоўная ліхаманка.
652. Feci, quod potui, faciant meliora potentes.
     Feci, quod potui, faciant meliōra potentes.
     [фэ́цы, квод по́туі, фа́цыант мэліо́ра потэ́нтэс]
     Я зрабіў усё, што мог; хай, хто можа, зробіць лепей.
653. Fecundi calices quem non fecere disertum!
     Fecundi calĭces quem non fecēre disertum!
     [фэку́нді ка́ліцэс квэм нон фэцэ́рэ дізэ́ртум]
     Каго не рабілі красамоўным поўныя кубкі!
654. Felicitas humana numquam in eodem statu permanet.
     Felicĭtas humāna numquam in eōdem statu permănet.
     [фэлі́цытас гума́на ну́мквам ін эо́дэм ста́ту пэ́рманэт]
     Чалавечае шчасце ніколі не бывае трывалым.
655. Felicitas multos habet amicos.
     Felicĭtas multos habet amīcos.
     [фэлі́цытас му́льтос га́бэт амі́кос]
     У шчасця шмат сяброў.
656. Felicitatem ingentem animus ingens decet.
     Felicitātem ingentem anĭmus ingens decet.
     [фэліцыта́тэм інґэ́нтэм а́німус і́нґэнс дэ́цэт]
     Вялікаму духам пасуе вялікае шчасце.
657. Felix criminibus nullus erit diu.
     Felix criminĭbus nullus erit diu.
     [фэ́лікс крімі́нібус ну́ллюс э́ріт ді́у]
     Ніхто з-за злачынстваў не будзе шчаслівы доўга.
658. Felix, qui nihil debet.
     [фэ́лікс, кві ні́гіль дэ́бэт]
     Шчаслівы той, хто нічога не вінен.
659. Felix, qui potuit rerum cognoscere causas.
     Felix, qui potuit rerum cognoscĕre causas.
     [фэ́лікс, кві по́туіт рэ́рум коґно́сцэрэ ка́ўзас]
     Шчаслівы той, хто змог спазнаць прычыны рэчаў (Вергілій).
660. Ferae naturae.
     Ferae natūrae.
     [фэ́рэ нату́рэ]
     Дзікі нораў.
661. Feriunt summos fulgura montes.
     Feriunt summos fulgŭra montes.
     [фэ́ріунт су́ммос фу́льґура мо́нтэс]
     Маланкі б’юць у высокія горы.
662. Ferro ignique.
     Ferro ignīque.
     [фэ́рро іґні́квэ]
     Агнём ды мячом.
663. Ferro nocentius aurum.
     [фэ́рро ноцэ́нтіус а́ўрум]
     Золата больш злачыннае за жалеза.
664. Ferrum ferro acuitur.
     Ferrum ferro acuĭtur.
     [фэ́ррум фэ́рро аку́ітур]
     Жалеза вастрыцца жалезам.
665. Ferrum natare doces.
     Ferrum natāre doces.
     [фэ́ррум ната́рэ до́цэс]
     Ты вучыш жалеза плаваць.
666. Ferrum quando calet, cudere quisque valet.
     Ferrum quando calet, cudĕre quisque valet.
     [фэ́ррум ква́ндо ка́лет, ку́дэрэ кві́сквэ ва́лет]
     Кожнаму па сілах каваць жалеза, пакуль яно гарачае.
667. Fervet opus.
     [фэ́рвэт о́пус]
     Праца кіпіць.
668. Festina lente.
     Festīna lente.
     [фэсті́на ле́нтэ]
     Спяшайся марудна.
669. Festinatio tarda est.
     [фэстіна́цыо та́рда эст]
     Паспешлівасць марудліва.
670. Festinationis comites sunt error et poenitentia.
     Festinatiōnis comĭtes sunt error et poenitentia.
     [фэстінацыо́ніс ко́мітэс сунт э́ррор эт пэнітэ́нцыа]
     Спадарожнікі паспешнасці — памылка і раскаянне.
671. Fiat lux!
     [фі́ат люкс]
     Хай будзе святло!
672. Fiat!
     [фі́ат]
     Хай будзе!
673. Fide, sed cui (fidas), vide.
     [фі́дэ, сэд ку́і (фі́дас), ві́дэ]
     Давярай, але глядзі, каму (давяраеш).
674. Fidelis et fortis.
     Fidĕlis et fortis.
     [фі́дэліс эт фо́ртіс]
     Надзейны і смелы.
675. Figulus figulo invidet, faber fabro.
     Figŭlus figŭlo invĭdet, faber fabro.
     [фі́ґулюс фі́ґулё і́нвідэт, фа́бэр фа́бро]
     Ганчар зайздросціць ганчару, майстар — майстру.
676. Finis ab origine pendet.
     Finis ab origĭne pendet.
     [фі́ніс аб орі́ґінэ пэ́ндэт]
     Канец залежыць ад пачатку.
677. Finis coronat opus.
     Finis corōnat opus.
     [фі́ніс коро́нат о́пус]
     Канец вянчае справу.
678. Finis sanctificat media.
     Finis sanctifĭcat media.
     [фі́ніс санкті́фікат мэ́діа]
     Мэта апраўдвае сродкі.
679. Flagrante delicto.
     [фляґра́нтэ дэлі́кто]
     На месцы злачынства.
680. Flamma fumo est proxima.
     Flamma fumo est proxĭma.
     [фля́мма фу́мо эст про́ксіма]
     Дзе дым, там і полымя.
681. Folio verso (f. v.).
     [фо́ліо вэ́рсо]
     На наступнай старонцы.
682. Fons et origo.
     Fons et orīgo.
     [фонс эт орі́ґо]
     Крыніца і пачатак; першакрыніца.
683. Fontes ipsi sitiunt.
     [фо́нтэс і́псі сі́цыунт]
     Нават крыніцы смагнуць.
684. Fontibus ex modicis concrescit maximus amnis.
     Fontĭbus ex modĭcis concrescit maxĭmus amnis.
     [фо́нтібус экс мо́діцыс конкрэ́сцыт ма́ксімус а́мніс]
     З невялікіх крыніц узнікае вялікая рака.
685. Formaliter et specialiter.
     Formalĭter et specialĭter.
     [форма́літэр эт спэцыа́літэр]
     Фармальна і ў прыватнасці.
686. Fortes fortuna adjuvat.
     Fortes fortūna adjŭvat. Fortes fortuna adiuvat.
     [фо́ртэс форту́на а́дйуват]
     Храбрым лёс дапамагае.
687. Fortis imaginatio generat casum.
     Fortis imaginatio genĕrat casum.
     [фо́ртіс імаґіна́цыо ґэ́нэрат ка́зум]
     Моцнае ўяўленне нараджае падзею.
688. Fortiter in re, suaviter in modo.
     Fortĭter in re, suavĭter in modo.
     [фо́ртітэр ін рэ, сва́вітэр ін мо́до]
     Цвёрда ў справе, мякка ў абыходжанні.
689. Fortiter malum qui patitur, idem post potitur bonum.
     Fortĭter malum qui patĭtur, idem post potītur bonum.
     [фо́ртітэр ма́люм кві па́тітур, і́дэм пост поті́тур бо́нум]
     Хто мужна пераносіць гора, той дабіваецца шчасця.
690. Fortuna caeca est.
     Fortūna caeca est.
     [форту́на цэ́ка эст]
     Лёс сляпы.
691. Fortuna favet fatuis.
     Fortūna favet fatuis.
     [форту́на фа́вэт фа́туіс]
     Шчасце дурняў любіць.
692. Fortuna quo se, eodem et inclinat favor.
     Fortūna quo se, eōdem et inclīnat favor.
     [форту́на кво сэ, эо́дэм эт інклі́нат фа́вор]
     Дзе шчасце, там і поспех.
693. Fortuna unde aliquid fregit, cassum penitus est.
     Fortūna unde alĭquid fregit, cassum penĭtus est.
     [форту́на у́ндэ а́ліквід фрэ́ґіт, ка́ссум пэ́нітус эст]
     Калі лёс што-небудзь ломіць, то знішчае дашчэнту.
694. Fortuna usu dat multa, mancipio nihil.
     Fortūna usu dat multa, mancipio nihil.
     [форту́на у́зу дат му́льта, манцы́піо ні́гіль]
     Лёс шмат што дае ў карыстанне, нічога ва ўласнасць.
695. Fortunae filius.
     Fortūnae filius.
     [форту́нэ фі́ліус]
     Сын Фартуны.
696. Fortunatus domi maneat.
     Fortunātus domi maneat.
     [фортуна́тус до́мі ма́нэат]
     Шчаслівы няхай застаецца дома; ад добрага лепшага не шукаюць.
697. Frons animi janua.
     Frons anĭmi janua. Frons animi ianua.
     [фронс а́німі я́нуа]
     Твар — дзверы душы.
698. Fronti nulla fides.
     [фро́нті ну́лля фі́дэс]
     Знешнасці аніякага даверу.
699. Fructus temporum.
     Fructus tempŏrum.
     [фру́ктус тэ́мпорум]
     Плён часу.
700. Fruere vita, dum vivis.
     Fruĕre vita, dum vivis.
     [фру́эрэ ві́та, дум ві́віс]
     Цешся жыццём, пакуль жывеш.
701. Fugaces labuntur anni!
     Fugāces labuntur anni!
     [фуґа́цэс лябу́нтур а́нні]
     Ляцяць скарацечныя гады!
702. Fugit irrevocabile tempus.
     Fugit irrevocabĭle tempus.
     [фу́ґіт іррэвока́біле тэ́мпус]
     Бяжыць незваротны час.
703. Fumum patimur propter ignem.
     Fumum patĭmur propter ignem.
     [фу́мум па́тімур про́птэр і́ґнэм]
     Мы церпім дым з-за агню.
704. Funditus.
     Fundĭtus.
     [фу́ндітус]
     Дашчэнту; ушчэнт.
705. Furor scribendi.
     [фу́рор скрібэ́нді]
     Стараннасць да пісьменніцтва.
706. Futura sunt in manibus deorum.
     Futūra sunt in manĭbus deōrum.
     [футу́ра сунт ін ма́нібус дэо́рум]
     Будучыня ў руках богаў.
707. Galeatum sero duelli poenitet.
     Galeātum sero duelli poenĭtet.
     [ґалеа́тум сэ́ро дуэ́ллі пэ́нітэт]
     Надзеўшы шлем, позна шкадаваць пра вайну.
708. Gallinam dat, ut taurum recipiat.
     Gallīnam dat, ut taurum recipiat.
     [ґаллі́нам дат, ут та́ўрум рэцы́піат]
     Дае курыцу, каб атрымаць быка.
709. Gallus in suo sterquilinio plurimum potest.
     Gallus in suo sterquilinio plurĭmum potest.
     [ґа́ллюс ін су́о стэрквілі́ніо плю́рімум по́тэст]
     Певень на сваім сметніку ўсёмагутны.
710. Garrulus esse cave: qui garrit, ineptus habetur.
     Garrŭlus esse cave: qui garrit, ineptus habētur.
     [ґа́ррулюс э́ссэ ка́вэ: кві ґа́рріт, інэ́птус габэ́тур]
     Сцеражыся быць балбатлівым: хто меле языком, той лічыцца неразумным.
711. Gaudet patientia duris.
     [ґа́ўдэт пацыэ́нцыа ду́ріс]
     Доўгацярпенне перамагае.
712. Gaudia principium nostri sunt saepe doloris.
     Gaudia principium nostri sunt saepe dolōris.
     [ґа́ўдіа прінцы́піум но́стрі сунт сэ́пэ долё́ріс]
     Радасць часта з’яўляецца пачаткам нашага гора.
713. Gaudium in litteris.
     Gaudium in littĕris.
     [ґа́ўдіум ін лі́ттэріс]
     Суцяшэнне ў навуках.
714. Generaliter.
     Generalĭter.
     [ґэнэра́літэр]
     Увогуле, наогул.
715. Generosi animi et magnifici est juvare et prodesse.
     Generōsi anĭmi et magnifĭci est juvāre et prodesse. Generosi animi et magnifici est iuvare et prodesse.
     [ґэнэро́зі а́німі эт маґні́фіцы эст юва́рэ эт продэ́ссэ]
     Уласцівасць высакароднага і велікадушнага — дапамагаць і прыносіць карысць.
716. Generosus animos labor nutrit.
     Generōsus anĭmos labor nutrit.
     [ґэнэро́зус а́німос ля́бор ну́тріт]
     Праца сілкуе высакародныя сэрцы.
717. Gens una sumus.
     [ґэнс у́на су́мус]
     Мы адно племя.
718. Gladium facere culcitam.
     Gladium facĕre culcĭtam.
     [ґля́діум фа́цэрэ ку́льцытам]
     Зрабіць падушку з мяча; пакончыць з сабою.
719. Gladius ferit corpus, animos oratio.
     Gladius ferit corpus, anĭmos oratio.
     [ґля́діус фэ́ріт ко́рпус, а́німос ора́цыо]
     Меч раніць цела, а слова — душу.
720. Gloria victoribus.
     Gloria victorĭbus.
     [ґлё́ріа вікто́рібус]
     Хвала пераможцам.
721. Grata superveniet, quae non sperabitur, hora.
     Grata superveniet, quae non sperabĭtur, hora.
     [ґра́та супэрвэ́ніэт, квэ нон спэра́бітур, го́ра]
     Прыемнае імгненне, якога не чакаеш.
722. Grata, rata et accepta.
     [ґра́та, ра́та эт акцэ́пта]
     Пажадана, законна і дапушчальна.
723. Gratia parit gratiam.
     [ґра́цыа па́ріт ґра́цыам]
     Удзячнасць спараджае ўдзячнасць.
724. Gratiora sunt, quae pluris emuntur.
     Gratiōra sunt, quae pluris emuntur.
     [ґратіо́ра сунт, квэ плю́ріс эму́нтур]
     Мілей тое, што цяжэй дастаецца.
725. Gratis.
     [ґра́тіс]
     Бясплатна, дарма.
726. Gratulari.
     Gratulāri.
     [ґратуля́рі]
     Радавацца [свайму шчасцю].
727. Grave tormentum fames.
     [ґра́вэ тормэ́нтум фа́мэс]
     Голад — цяжкая мука.
728. Graviora manet.
     Graviōra manet.
     [ґравіо́ра ма́нэт]
     Цяжкасці наперадзе.
729. Graviores et difficiliores animi sunt morbi, quam corporis.
     Graviōres et difficiliōres anĭmi sunt morbi, quam corpŏris.
     [ґравіо́рэс эт діффіцыліо́рэс а́німі сунт мо́рбі, квам ко́рпоріс]
     Хваробы душы цяжэй і складаней за хваробы цела.
730. Gravissimi sunt morsus irritatae necessitatis.
     Gravissĭmi sunt morsus irritātae necessitātis.
     [ґраві́ссімі сунт мо́рсус ірріта́тэ нэцэссіта́тіс]
     Укусы раз’юшанай неабходнасці найбольш небяспечныя.
731. Gravissimum est imperium consuetudinis.
     Gravissĭmum est imperium consuetudĭnis.
     [ґраві́ссімум эст імпэ́ріум консвэту́дініс]
     Сіла звычкі вельмі ўстойлівая.
732. Grex totus in agris unius scabie cadit.
     Grex totus in agris unīus scabie cadit.
     [ґрэкс то́тус ін а́ґріс уні́ус ска́біэ ка́діт]
     Увесь статак гіне ў полі з-за паршы адной [авечкі].
733. Grosso modo.
     [ґро́ссо мо́до]
     У агульных рысах.
734. Grunnit porcellus, ut sus vetus ante, tenellus.
     [ґру́нніт порцэ́ллюс, ут сус вэ́тус а́нтэ, тэнэ́ллюс]
     Малое парася рохкае так, як рохкала старая свіння.
735. Gustus legibus non subjacet.
     Gustus legĭbus non subjăcet. Gustus legibus non subiacet.
     [ґу́стус ле́ґібус нон су́бйацэт]
     Густ не падпарадкоўваецца законам.
736. Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo.
     Gutta cavat lapĭdem non vi, sed saepe cadendo.
     [ґу́тта ка́ват ля́підэм нон ві, сэд сэ́пэ кадэ́ндо]
     Кропля дзяўбе камень не сілай, а частым падзеннем (Авідзій).
737. Gutta cavat lapidem.
     Gutta cavat lapĭdem.
     [ґу́тта ка́ват ля́підэм]
     Кропля дзяўбе камень (Авідзій).
738. Gyrat rependo prius infans quam gradiendo.
     [ґі́рат рэпэ́ндо прі́ус і́нфанс квам ґрадіэ́ндо]
     Дзіця павінна поўзаць, перш чым пачне хадзіць.
739. Habeat sibi.
     [га́бэат сі́бі]
     Хай сабе валодае; так яму і трэба; ну і чорт з ім; ну і бог з ім; ну і на здароўе.
740. Habent sua fata libelli.
     [га́бэнт су́а фа́та лібэ́ллі]
     Кнігі маюць свой лёс.
741. Habent sua sidera lites.
     Habent sua sidĕra lites.
     [га́бэнт су́а сі́дэра лі́тэс]
     Лёс вырашае спрэчкі.
742. Habitus.
     Habĭtus.
     [га́бітус]
     Знешні выгляд.
743. Haec dies aliam vitam, alios mores postulat.
     Haec dies aliam vitam, alios mores postŭlat.
     [га́эк ді́эс а́ліам ві́там, а́ліос мо́рэс по́стулят]
     Гэты дзень патрабуе іншага ладу жыцця, іншых звычаяў.
744. Haec habui, quae dixi.
     [га́эк га́буі, квэ ді́ксі]
     Што меў, тое сказаў.
745. Haec hactenus.
     Haec hactĕnus.
     [га́эк га́ктэнус]
     На гэты раз досыць; досыць пра гэта.
746. Haud semper errat fama.
     [га́уд сэ́мпэр э́ррат фа́ма]
     Гаворка не заўсёды памыляецца.
747. Haurit aquam cribro, qui discere vult sine libro.
     Haurit aquam cribro, qui discĕre vult sine libro.
     [га́ўріт а́квам крі́бро, кві ді́сцэрэ вульт сі́нэ лі́бро]
     Той ваду чэрпае рэшатам, хто жадае вучыцца без кнігі.
748. Heredis fletus sub persona risus est.
     Herēdis fletus sub persōna risus est.
     [гэрэ́діс фле́тус суб пэрсо́на рі́зус эст]
     Плач нашчадка — замаскіраваны смех.
749. Hic et nunc.
     [гік эт нунк]
     Тут і цяпер.
750. Hic locus est, ubi mors gaudet succurrere vitae.
     Hic locus est, ubi mors gaudet succurrĕre vitae.
     [гік лё́кус эст, у́бі морс ґа́ўдэт сукку́ррэрэ ві́тэ]
     Вось месца, дзе смерць ахвотна дапамагае жыццю (надпіс на Парыжскім анатамічным тэатры).
751. His olus, his oleum sapit, ergo vasta fit esca.
     [гіс о́люс, гіс о́леум са́піт, э́рґо ва́ста фіт э́ска]
     Адным здаецца смачнай гародніна, другім — масла, таму ежа бывае рознай.
752. Historia magistra vitae.
     [гісто́ріа маґі́стра ві́тэ]
     Гісторыя — настаўніца жыцця (Марк Тулій Цыцэрон).
753. Hoc erat in fatis.
     [гок э́рат ін фа́тіс]
     Так наканавана лёсам.
754. Hoc erat in more majorum.
     Hoc erat in more majōrum. Hoc erat in more maiorum.
     [гок э́рат ін мо́рэ майо́рум]
     Такі звычай продкаў.
755. Hoc est (h. e.).
     [гок эст]
     Гэта значыць (г. зн.).
756. Hoc est in votis.
     [гок эст ін во́тіс]
     Гэта маё жаданне.
757. Hoc est vivere bis, vita posse priore frui.
     Hoc est vivĕre bis, vita posse priōre frui.
     [гок эст ві́вэрэ біс, ві́та по́ссэ пріо́рэ фру́і]
     Умець атрымліваць асалоду — значыць жыць двойчы.
758. Hoc fac et vinces.
     [гок фак эт ві́нцэс]
     Зрабі гэта, і ты пераможаш.
759. Hoc loco.
     [гок лё́ко]
     Тут; у гэтым месцы.
760. Hoc mense (h. m.).
     [гок мэ́нсэ]
     У гэтым месяцы.
761. Hoc tibi proderit olim.
     Hoc tibi prodĕrit olim.
     [гок ті́бі про́дэріт о́лім]
     Гэта калі-небудзь будзе табе на карысць.
762. Hoc volo, sic jubeo.
     Hoc volo, sic iubeo.
     [гок во́лё, сік ю́бэо]
     Гэтага я хачу, так загадваю.
763. Hodie Caesar, cras nihil.
     [го́діэ цэ́зар, крас ні́гіль]
     Сёння Цэзар, заўтра нішто.
764. Homagium.
     [гома́ґіум]
     Даніна павагі.
765. Hominem ex operibus ejus cognoscere.
     Homĭnem ex operĭbus ejus cognoscĕre. Hominem ex operibus eius cognoscere.
     [го́мінэм экс опэ́рібус э́йус коґно́сцэрэ]
     Пазнаваць чалавека па яго справах.
766. Hominem quaero.
     Homĭnem quaero.
     [го́мінэм квэ́ро]
     Шукаю чалавека.
767. Hominem te esse memento.
     Homĭnem te esse memento.
     [го́мінэм тэ э́ссэ мэмэ́нто]
     Памятай, што ты чалавек.
768. Homines amplius oculis, quam auribus credunt.
     Homĭnes amplius ocŭlis, quam aurĭbus credunt.
     [го́мінэс а́мпліус о́куліс, квам а́ўрібус крэ́дунт]
     Людзі болей вераць вачам, чым вушам.
769. Homines caecos reddit cupiditas.
     Homĭnes caecos reddit cupidĭtas.
     [го́мінэс цэ́кос рэ́ддіт купі́дітас]
     Жарсць робіць людзей сляпымі.
770. Homines nihil agendo discunt male agere.
     Homĭnes nihil agendo discunt male agĕre.
     [го́мінэс ні́гіль аґэ́ндо ді́скунт ма́ле а́ґэрэ]
     Нічога не робячы, людзі вучацца рабіць благое.
771. Homines, dum docent, discunt.
     Homĭnes, dum docent, discunt.
     [го́мінэс, дум до́цэнт, ді́скунт]
     Людзі, вучачы, вучацца.
772. Homines, quo plura habent, eo cupiunt ampliora.
     Homĭnes, quo plura habent, eo cupiunt ampliōra.
     [го́мінэс, кво плю́ра га́бэнт, эо ку́піунт ампліо́ра]
     Чым больш людзі маюць, тым больш прагнуць мець.
773. Homini cibus utilissimus est simplex.
     Homĭni cibus utilissĭmus est simplex.
     [го́міні цы́бус утілі́ссімус эст сі́мплекс]
     Простая ежа — самая карысная.
774. Hominis est errare, insipientis perseverare.
     Homĭnis est errāre, insipientis perseverāre.
     [го́мініс эст эрра́рэ, інсіпіэ́нтіс пэрсэвэра́рэ]
     Чалавеку ўласціва памыляцца, дурню — упарціцца.
775. Hominis mens discendo alitur cogitandoque.
     Homĭnis mens discendo alĭtur cogitandōque.
     [го́мініс мэнс дісцэ́ндо а́літур коґітандо́квэ]
     Чалавечы розум сілкуецца навукай і разважаннем.
776. Homo doctus in se semper divitias habet.
     [го́мо до́ктус ін сэ сэ́мпэр діві́цыас га́бэт]
     Вучоны чалавек мае багацце ў самім сабе.
777. Homo hebes.
     [го́мо гэ́бэс]
     Абмежаваны чалавек.
778. Homo homini amicus est.
     Homo homĭni amīcus est.
     [го́мо го́міні амі́кус эст]
     Чалавек чалавеку сябар.
779. Homo homini lupus est.
     Homo homĭni lupus est.
     [го́мо го́міні лю́пус эст]
     Чалавек чалавеку воўк.
780. Homo improbus beatus non est.
     Homo imprŏbus beātus non est.
     [го́мо і́мпробус бэа́тус нон эст]
     Несумленны чалавек не бывае шчаслівы.
781. Homo incertae originis.
     Homo incertae origĭnis.
     [го́мо інцэ́ртэ орі́ґініс]
     Чалавек невядомага паходжання.
782. Homo longus raro sapiens.
     [го́мо лё́нґус ра́ро са́піэнс]
     Высокі чалавек рэдка бывае мудрым.
783. Homo omnium horarum.
     Homo omnium horārum.
     [го́мо о́мніум гора́рум]
     Надзейны чалавек.
784. Homo ornat locum, non locus hominem.
     Homo ornat locum, non locus homĭnem.
     [го́мо о́рнат лё́кум, нон лё́кус го́мінэм]
     Не месца ўпрыгожвае чалавека, але чалавек — месца.
785. Homo proponit, sed Deus disponit.
     Homo propōnit, sed Deus dispōnit.
     [го́мо пропо́ніт, сэд дэ́ус діспо́ніт]
     Чалавек мяркуе, а Бог вызначае.
786. Homo quisque fortunae faber.
     Homo quisque fortūnae faber.
     [го́мо кві́сквэ форту́нэ фа́бэр]
     Кожны чалавек каваль свайго лёсу.
787. Homo sapiens.
     [го́мо са́піэнс]
     Чалавек разумны.
788. Homo semper in ore aliud fert, aliud cogitat.
     Homo semper in ore aliud fert, aliud cogĭtat.
     [го́мо сэ́мпэр ін о́рэ а́ліуд фэрт, а́ліуд ко́ґітат]
     Чалавек заўсёды адно гаворыць, а другое думае.
789. Homo sum, humani nihil a me alienum puto.
     Homo sum, humāni nihil a me aliēnum puto.
     [го́мо сум, гума́ні ні́гіль а мэ аліэ́нум пу́то]
     Я чалавек, і нішто чалавечае мне не чужое (Тэрэнцый).
790. Homo totiens moritur, quotiens amittit suos.
     Homo totiens morĭtur, quotiens amittit suos.
     [го́мо то́цыэнс мо́рітур, кво́цыэнс амі́ттіт су́ос]
     Чалавек гэтулькі раз памірае, колькі губляе сваіх блізкіх.
791. Homo, qui tacere nescit, nescit dicere.
     Homo, qui tacēre nescit, nescit dicĕre.
     [го́мо, кві тацэ́рэ нэ́сцыт, нэ́сцыт ді́цэрэ]
     Чалавек, які не ўмее маўчаць, не ўмее і гаварыць.
792. Honesta vita beata est.
     Honesta vita beāta est.
     [гонэ́ста ві́та бэа́та эст]
     Сумленнае жыццё — шчаслівае жыццё.
793. Honeste pauperem esse melius est, quam injuste divitem.
     Honeste paupĕrem esse melius est, quam injūste divĭtem. Honeste pauperem esse melius est, quam iniuste divitem.
     [гонэ́стэ па́ўпэрэм э́ссэ мэ́ліус эст, квам інйу́стэ ді́вітэм]
     Лепш быць сумленным бедняком, чым несумленным багацеем.
794. Honeste vivere, alterum non laedere, suum tribuere.
     Honeste vivĕre, altĕrum non laedĕre, suum tribuĕre.
     [гонэ́стэ ві́вэрэ, а́льтэрум нон ле́дэрэ, су́ум трібу́эрэ]
     Жыць сумленна, не рабіць зло іншым, аддаваць кожнаму сваё.
795. Honestus rumor alterum patrimonium est.
     Honestus rumor altĕrum patrimonium est.
     [гонэ́стус ру́мор а́льтэрум патрімо́ніум эст]
     Добрая рэпутацыя замяняе спадчыну.
796. Honor est ingratus, si, unde vivas, non habes.
     Honor est ingrātus, si, unde vivas, non habes.
     [го́нор эст інґра́тус, сі, у́ндэ ві́вас, нон га́бэс]
     Пашана — цяжар, калі не маеш на што жыць.
797. Honores mutant mores, sed raro in meliores.
     Honōres mutant mores, sed raro in meliōres.
     [гоно́рэс му́тант мо́рэс, сэд ра́ро ін мэліо́рэс]
     Пашана змяняе норавы, але рэдка ў лепшы бок.
798. Honoris causa.
     Honōris causa.
     [гоно́ріс ка́ўза]
     Дзеля пашаны.
799. Honos est onus.
     [го́нос эст о́нус]
     Пашана — цяжар.
800. Horribile dictu.
     Horribĭle dictu.
     [горрі́біле ді́кту]
     Жудасна сказаць.
801. Horror vacui.
     [го́ррор ва́куі]
     Боязь пустэчы.
802. Hospes hospiti sacer.
     Hospes hospĭti sacer.
     [го́спэс го́спіті са́цэр]
     Госць святы для гаспадара.
803. Hostis honori invidia.
     Hostis honōri invidia.
     [го́стіс гоно́рі інві́діа]
     Зайздрасць — вораг гонару.
804. Humana non sunt turpia.
     Humāna non sunt turpia.
     [гума́на нон сунт ту́рпіа]
     Чалавечае не ганебна.
805. Humanum est.
     Humānum est.
     [гума́нум эст]
     Уласціва чалавеку.
806. Humiles laborant, ubi potentes dissident.
     Humĭles labōrant, ubi potentes dissĭdent.
     [гу́мілес лябо́рант, у́бі потэ́нтэс ді́ссідэнт]
     Простыя людзі пакутуюць, калі вяльможы паміж сабой б’юцца.
807. Ibi bene, ubi patria.
     [і́бі бэ́нэ, у́бі па́тріа]
     Там добра, дзе радзіма.
808. Ibi victoria, ubi concordia.
     [і́бі вікто́ріа, у́бі конко́рдіа]
     Там перамога, дзе згода.
809. Ibidem (ibid.).
     Ibĭdem (ibid.).
     [і́бідэм]
     Тамсама.
810. Id est (i. e.).
     [ід эст]
     Гэта значыць (г. зн.).
811. Idea fixa.
     [і́дэа фі́кса]
     Неадчэпная (назойлівая) думка.
812. Idem (id.).
     [і́дэм]
     Тое ж самае.
813. Idem per idem.
     [і́дэм пэр і́дэм]
     Адно і тое ж.
814. Ignavia est jacere, dum possis surgere.
     Ignavia est jacēre, dum possis surgĕre. Ignavia est iacere, dum possis surgere.
     [іґна́віа эст яцэ́рэ, дум по́ссіс су́рґэрэ]
     Маладушнасць — ляжаць, калі можаш падняцца.
815. Ignem flammesus timet atque canem cane laesus.
     Ignem flammēsus timet atque canem cane laesus.
     [і́ґнэм фляммэ́зус ті́мэт а́тквэ ка́нэм ка́нэ ле́зус]
     Як пагарэлец баіцца агню, так укушаны сабакам баіцца сабакі.
816. Ignoranti, quem portum petat, nullus ventus secundus est.
     [іґнора́нті, квэм по́ртум пэ́тат, ну́ллюс вэ́нтус сэку́ндус эст]
     Няма спадарожнага ветру для таго, хто не ведае, да якога порта прычаліць.
817. Ignorantia non est argumentum.
     [іґнора́нцыа нон эст арґумэ́нтум]
     Няведанне — гэта не доказ.
818. Ignoscas aliis multa, nihil tibi.
     [іґно́скас а́лііс му́льта, ні́гіль ті́бі]
     Іншым даруй шмат, сабе — нічога.
819. Ignoscito saepe alteri, nunquam tibi.
     Ignoscĭto saepe altĕri, nunquam tibi.
     [іґно́сцыто сэ́пэ а́льтэрі, ну́нквам ті́бі]
     Іншым даруй, сабе — ніколі.
820. Ille dolet vere, qui sine teste dolet.
     [і́лле до́лет вэ́рэ, кві сі́нэ тэ́стэ до́лет]
     Праўдзіва смуткуе той, хто смуткуе без сведак.
821. Impavide progrediamur.
     Impavĭde progrediāmur.
     [імпа́відэ проґрэдіа́мур]
     Пойдзем наперад без ваганняў.
822. Impedit ira animum, ne possit cernere verum.
     Impĕdit ira anĭmum, ne possit cernĕre verum.
     [і́мпэдіт і́ра а́німум, нэ по́ссіт цэ́рнэрэ вэ́рум]
     Гнеў не дазваляе розуму спазнаць праўду.
823. Imperare sibi maximum imperium est.
     Imperāre sibi maxĭmum imperium est.
     [імпэра́рэ сі́бі ма́ксімум імпэ́ріум эст]
     Кіраваць сабою — найвялікшая ўлада (Сенека).
824. Imperat aut servit collecta pecunia cuique.
     Impĕrat aut servit collecta pecunia cuīque.
     [і́мпэрат аўт сэ́рвіт колле́кта пэку́ніа куі́квэ]
     Для адных багацце — слуга, для іншых — гаспадар.
825. Imperium blandum imperiosissimum.
     Imperium blandum imperiosissĭmum.
     [імпэ́ріум бля́ндум імпэріозі́ссімум]
     Мяккая ўлада — самая моцная.
826. Imprimatur.
     Imprimātur.
     [імпріма́тур]
     Хай друкуецца.
827. In abstracto.
     [ін абстра́кто]
     Абстрактна.
828. In aeternum.
     [ін этэ́рнум]
     Навек, назаўжды.
829. In altum tendens cadit ab alto.
     [ін а́льтум тэ́ндэнс ка́діт аб а́льто]
     Хто высока ўзлятае, той адтуль і падае.
830. In amore semper mendax iracundia est.
     In amōre semper mendax iracundia est.
     [ін амо́рэ сэ́мпэр мэ́ндакс іраку́ндіа эст]
     У каханні гнеў заўсёды падманлівы.
831. In angello cum libello.
     [ін анґэ́ллё кум лібэ́ллё]
     У кутку з кніжкай; адасобіцца з кнігай.
832. In bonam partem.
     [ін бо́нам па́ртэм]
     У добрым сэнсе.
833. In brevi.
     [ін брэ́ві]
     Коратка.
834. In caelum exspuis.
     [ін цэ́люм э́ксспуіс]
     Ты плюеш у неба.
835. In camera caritatis.
     In camĕra caritātis.
     [ін ка́мэра каріта́тіс]
     Пад купалам павагі; сам-насам з кім-небудзь.
836. In commune bonum.
     In commūne bonum.
     [ін комму́нэ бо́нум]
     Для агульнай карысці.
837. In compacto.
     [ін компа́кто]
     У сціслым выглядзе; сцісла.
838. In corpore.
     In corpŏre.
     [ін ко́рпорэ]
     У поўным складзе.
839. In deposito.
     In deposĭto.
     [ін дэпо́зіто]
     На захоўванне.
840. In discendo lupus nimis affirmans ait: «Agnus».
     [ін дісцэ́ндо лю́пус ні́міс аффі́рманс аіт: «а́ґнус»]
     Калі вучыш ваўка гаварыць, ён заўсёды скажа: «Ягня».
841. In divitiis inopes, quod genus egestatis gravissimum est.
     In divitiis inŏpes, quod genus egestātis gravissĭmum est.
     [ін діві́цыіс і́нопэс, квод ґэ́нус эґэста́тіс ґраві́ссімум эст]
     Патрэба ў багацці — самы цяжкі від галечы.
842. In extenso.
     [ін экстэ́нсо]
     Цалкам; поўнасцю; літаральна.
843. In extremis.
     In extrēmis.
     [ін экстрэ́міс]
     У апошні момант.
844. In favorem.
     In favōrem.
     [ін фаво́рэм]
     На карысць кагосьці; для карысці.
845. In folio.
     [ін фо́ліо]
     У цэлы аркуш (самы вялікі фармат кнігі).
846. In futuro.
     In futūro.
     [ін футу́ро]
     У будучыні.
847. In hoc statu.
     [ін гок ста́ту]
     У такім становішчы.
848. In imo pectore.
     In imo pectŏre.
     [ін і́мо пэ́кторэ]
     У глыбіні душы.
849. In indefinitum.
     In indefinītum.
     [ін індэфіні́тум]
     На нявызначаны тэрмін.
850. In integrum.
     In intĕgrum.
     [ін і́нтэґрум]
     У першапачатковым выглядзе.
851. In legibus salus.
     In legĭbus salus.
     [ін ле́ґібус са́люс]
     У законах выратаванне.
852. In loco.
     [ін лё́ко]
     На месцы.
853. In lympha tacita truciora latent aconita.
     In lympha tacĭta truciōra latent aconīta.
     [ін лі́мфа та́цыта труцыо́ра ля́тэнт аконі́та]
     У ціхай вадзе тоіцца больш грозная атрута.
854. In magnis et voluisse sat est.
     [ін ма́ґніс эт волюі́ссэ сат эст]
     У вялікіх справах дастаткова і аднаго жадання.
855. In magno magni capiuntur flumine pisces.
     In magno magni capiuntur flumĭne pisces.
     [ін ма́ґно ма́ґні капіу́нтур флю́мінэ пі́сцэс]
     У вялікай рацэ водзіцца вялікая рыба.
856. In malis sperare bene, nisi innocens, nemo solet.
     In malis sperāre bene, nisi innŏcens, nemo solet.
     [ін ма́ліс спэра́рэ бэ́нэ, ні́зі і́нноцэнс, нэ́мо со́лет]
     У бядзе ніхто, акрамя сумленнага чалавека, не спадзяецца на лепшае.
857. In medias res.
     [ін мэ́діас рэс]
     У самую сутнасць; у самую гушчу падзей (Гарацый).
858. In memoriam.
     [ін мэмо́ріам]
     У памяць.
859. In minimis maximus.
     In minĭmis maxĭmus.
     [ін мі́німіс ма́ксімус]
     У дробязях вялікі.
860. In natura.
     In natūra.
     [ін нату́ра]
     У сапраўднасці; па прыродзе.
861. In nocte consilium.
     [ін но́ктэ консі́ліум]
     Рашэнне [прыходзіць] ноччу.
862. In nullum avarus bonus est, in se pessimus.
     In nullum avārus bonus est, in se pessĭmus.
     [ін ну́ллюм ава́рус бо́нус эст, ін сэ пэ́ссімус]
     Скупы для ўсіх благі, а для сябе самы дрэнны.
863. In omnem eventum.
     [ін о́мнэм эвэ́нтум]
     На ўсякі выпадак.
864. In omnia paratus.
     In omnia parātus.
     [ін о́мніа пара́тус]
     Гатовы да ўсяго.
865. In optima forma.
     In optĭma forma.
     [ін о́птіма фо́рма]
     У лепшым выглядзе.
866. In oriente domo.
     [ін оріэ́нтэ до́мо]
     У доме ўзыходзячага сонца; у спрыяльных абставінах.
867. In pace leones, in proelio cervi.
     In pace leōnes, in proelio cervi.
     [ін па́цэ лео́нэс, ін прэ́ліо цэ́рві]
     У мірны час — ільвы, у бітве — алені.
868. In pace.
     [ін па́цэ]
     У міру; у спакоі.
869. In patria natus non est propheta vocatus.
     In patria natus non est prophēta vocātus.
     [ін па́тріа на́тус нон эст профэ́та вока́тус]
     Няма прарока ў сваёй айчыне.
870. In perpetuum.
     [ін пэрпэ́туум]
     На вечныя часы.
871. In persona.
     In persōna.
     [ін пэрсо́на]
     Персанальна.
872. In pertusum ingerere dicta dolium.
     In pertūsum ingerĕre dicta dolium.
     [ін пэрту́зум інґэ́рэрэ ді́кта до́ліум]
     Кідаць словы ў бяздонную бочку.
873. In pleno.
     [ін пле́но]
     У поўным складзе.
874. In praesenti.
     [ін прэзэ́нті]
     Цяпер; у цяперашніх акалічнасцях.
875. In praxi.
     [ін пра́ксі]
     На практыцы.
876. In propria persona.
     In propria persōna.
     [ін про́пріа пэрсо́на]
     Уласнай асобай.
877. In quo nascetur asinus corio, morietur.
     In quo nascētur asĭnus corio, moriētur.
     [ін кво насцэ́тур а́зінус ко́ріо, моріэ́тур]
     У якой шкуры асёл народзіцца, у такой і памрэ.
878. In recto virtus.
     [ін рэ́кто ві́ртус]
     У праўдзе дабрадзейнасць.
879. In rerum natura.
     In rerum natūra.
     [ін рэ́рум нату́ра]
     У прыродзе рэчаў.
880. In saecula saeculorum.
     In saecŭla saeculōrum.
     [ін сэ́куля сэкулё́рум]
     На векі вечныя.
881. In silvam ligna ferre.
     [ін сі́львам лі́ґна фэ́ррэ]
     Насіць дровы ў лес.
882. In spe.
     [ін спэ]
     У надзеі; у задуме, у праекце.
883. In statu nascendi.
     [ін ста́ту насцэ́нді]
     У стане зараджэння; у самым пачатку; у момант з’яўлення.
884. In statu quo ante.
     [ін ста́ту кво а́нтэ]
     У ранейшым становішчы; у ранейшым стане.
885. In tempore opportuno.
     In tempŏre opportūno.
     [ін тэ́мпорэ оппорту́но]
     У зручны час.
886. In transitu.
     In transītu.
     [ін трансі́ту]
     На хаду.
887. In tuum ipsius sinum inspice.
     In tuum ipsīus sinum inspĭce.
     [ін ту́ум іпсі́ус сі́нум і́нспіцэ]
     Паглядзі на самога сябе.
888. In tyrrannos.
     [ін тірра́ннос]
     Супраць тыранаў.
889. In usu.
     [ін у́зу]
     Ва ўжыванні.
890. In vas pertusum congerere.
     In vas pertūsum congerĕre.
     [ін вас пэрту́зум конґэ́рэрэ]
     Напаўняць дзіравы збан.
891. In vino veritas.
     In vino verĭtas.
     [ін ві́но вэ́рітас]
     Праўда ў віне; што цвярозы думае, п'яны скажа.
892. In vivo.
     [ін ві́во]
     На жывым арганізме.
893. Incedunt albati ad exsequias, pullati ad nuptias.
     Incēdunt albāti ad exsequias, pullāti ad nuptias.
     [інцэ́дунт альба́ті ад экссэ́квіас, пулля́ті ад ну́пцыас]
     На пахаванне яны ідуць у белым адзенні, а на вяселле — у чорным.
894. Incerta pro certis deputas.
     Incerta pro certis depŭtas.
     [інцэ́рта про цэ́ртіс дэ́путас]
     Ты прымаеш няпэўнае за пэўнае.
895. Incertus animus dimidium sapientiae est.
     Incertus anĭmus dimidium sapientiae est.
     [інцэ́ртус а́німус дімі́діум сапіэ́нцыэ эст]
     Сумнеў — палова мудрасці.
896. Incidit in foveam, quam fecit alteri.
     Incĭdit in foveam, quam fecit altĕri.
     [і́нцыдіт ін фо́вэам, квам фэ́цыт а́льтэрі]
     Ён трапіў у яму, якую вырыў іншаму.
897. Incipit vita nova.
     Incĭpit vita nova.
     [і́нцыпіт ві́та но́ва]
     Пачынаецца новае жыццё.
898. Incognito.
     Incognĭto.
     [інко́ґніто]
     Патаемна; інкогніта, хаваючы сваё сапраўднае імя.
899. Incredibili dictu.
     Incredibĭli dictu.
     [інкрэді́білі ді́кту]
     Неверагодна.
900. Incus robusta malleum non metuit.
     [і́нкус робу́ста ма́ллеум нон мэ́туіт]
     Моцная кавадла не баіцца молата.
901. Inde ira.
     [і́ндэ і́ра]
     Адгэтуль гнеў.
902. Index librorum.
     Index librōrum.
     [і́ндэкс лібро́рум]
     Спіс кніг.
903. Index.
     [і́ндэкс]
     Змест; паказальнік, пералік, спіс, каталог.
904. Indigne vivit, per quem non vivit alter.
     [інді́ґнэ ві́віт, пэр квэм нон ві́віт а́льтэр]
     Ганебна жыве той, хто не дае жыць іншым.
905. Industriae nil impossibile.
     Industriae nil impossibĭle.
     [інду́стріэ ніль імпоссі́біле]
     Для стараннага няма нічога немагчымага.
906. Inest et formicae bilis.
     Inest et formīcae bilis.
     [і́нэст эт формі́цэ бі́ліс]
     І мурашка ўмее злавацца.
907. Infandum renovare dolorem.
     Infandum renovāre dolōrem.
     [інфа́ндум рэнова́рэ долё́рэм]
     Жудасна ізноў уваскрашаць боль.
908. Infelicitatis partem interdum habet felicitas.
     Infelicitātis partem interdum habet felicĭtas.
     [інфэліцыта́тіс па́ртэм інтэ́рдум га́бэт фэлі́цытас]
     Шчасце змяшчае ў сабе іншы раз часцінку няшчасця.
909. Infelix mus est, cui non uno lare plus est.
     Infēlix mus est, cui non uno lare plus est.
     [інфэ́лікс мус эст, ку́і нон у́но ля́рэ плюс эст]
     Няшчасная тая мыш, што мае толькі адну нару.
910. Ingenio pollet, qui vim natura negavit.
     Ingenio pollet, qui vim natūra negāvit.
     [інґэ́ніо по́ллет, кві вім нату́ра нэґа́віт]
     Розумам бярэ той, каму прырода адмовіла ў сіле.
911. Ingenium mala saepe movent.
     [інґэ́ніум ма́ля сэ́пэ мо́вэнт]
     Часта бяда прыбаўляе розуму.
912. Ingentibus inhians divitiis etiam mediocres amittit.
     Ingentĭbus inhians divitiis etiam mediŏcres amittit.
     [інґэ́нтібус і́нгіанс діві́цыіс э́цыам мэді́окрэс амі́ттіт]
     Хто прагне вялікага багацця, губляе нават сярэдняе.
913. Ingrato homine terra pejus nihil creat.
     Ingrāto homĭne terra pejus nihil creat. Ingrato homine terra peius nihil creat.
     [інґра́то го́мінэ тэ́рра пэ́йус ні́гіль крэ́ат]
     Нічога горшага за няўдзячнага чалавека зямля не нараджае.
914. Iniqua nunquam imperia retinentur diu.
     Inīqua nunquam imperia retinentur diu.
     [іні́ква ну́нквам імпэ́ріа рэтінэ́нтур ді́у]
     Несправядлівая ўлада недаўгавечная.
915. Iniquissimam pacem justissimo bello anteferro.
     Iniquissĭmam pacem justissĭmo bello anteferro. Iniquissimam pacem iustissimo bello anteferro.
     [інікві́ссімам па́цэм юсті́ссімо бэ́ллё антэфэ́рро]
     Самаму несправядліваму міру я аддаю перавагу перад самай справядлівай вайной.
916. Iniquum est quemque ex veste aestimare.
     Inīquum est quemque ex veste aestimāre.
     [іні́квум эст квэ́мквэ экс вэ́стэ эстіма́рэ]
     Несправядліва ацэньваць каго-небудзь па вопратцы.
917. Injuria realis.
     Injuria reālis. Iniuria realis.
     [інъю́ріа рэа́ліс]
     Абраза дзеяннем.
918. Injuria solvit amorem.
     Injuria solvit amōrem. Iniuria solvit amorem.
     [інъю́ріа со́львіт амо́рэм]
     Крыўда разбурае каханне.
919. Injuria verbalis.
     Injuria verbālis. Iniuria verbalis.
     [інъю́ріа вэрба́ліс]
     Абраза словам.
920. Injuriarum nemo obliviscitur, beneficiorum autem multi.
     Injuriārum nemo obliviscĭtur, beneficiōrum autem multi. Iniuriarum nemo obliviscitur, beneficiorum autem multi.
     [інъюріа́рум нэ́мо обліві́сцытур, бэнэфіцыо́рум а́ўтэм му́льті]
     Пра крыўды не забывае ніхто, пра дабрадзействы ж — многія.
921. Injuriarum remedium est oblivio.
     Injuriārum remedium est oblivio. Iniuriarum remedium est oblivio.
     [інъюріа́рум рэмэ́діум эст облі́віо]
     Забыццё — лекі ад несправядлівасці.
922. Innocens credit omni verbo.
     Innŏcens credit omni verbo.
     [і́нноцэнс крэ́діт о́мні вэ́рбо]
     Прастадушны верыць любому слову.
923. Inopi beneficium bis dat, qui dat celeriter.
     Inŏpi beneficium bis dat, qui dat celerĭter.
     [і́нопі бэнэфі́цыум біс дат, кві дат цэле́рітэр]
     Беднаму ўдвайне робіць дабрадзейства той, хто робіць гэта хутка.
924. Inopi nullus amicus.
     Inŏpi nullus amīcus.
     [і́нопі ну́ллюс амі́кус]
     У беднага няма сябра.
925. Insanus omnis furere credit.
     Insānus omnis furĕre credit.
     [інса́нус о́мніс фу́рэрэ крэ́діт]
     Вар’ят лічыць, што ўсе астатнія — вар’яты.
926. Insperata accidit magis saepe, quam qua speres.
     Insperāta accĭdit magis saepe, quam qua speres.
     [інспэра́та а́кцыдіт ма́ґіс сэ́пэ, квам ква спэ́рэс]
     Нечаканае здараецца часцей за чаканае.
927. Instantia crucis.
     [інста́нцыа кру́цыс]
     Вырашальнае выпрабаванне.
928. Instantia est mater doctrinae.
     Instantia est mater doctrīnae.
     [інста́нцыа эст ма́тэр доктрі́нэ]
     Упартасць — маці навукі.
929. Intelligenti pauca.
     [інтэлліґэ́нті па́ўка]
     Для таго, хто разумее, досыць і нямногага.
930. Intempestive qui docet, ille nocet.
     Intempestīve qui docet, ille nocet.
     [інтэмпэсті́вэ кві до́цэт, і́лле но́цэт]
     Няўчасныя павучанні шкодзяць.
931. Inter alia (int. al.).
     [і́нтэр а́ліа]
     Між іншым.
932. Inter bonos bene.
     [і́нтэр бо́нос бэ́нэ]
     Паміж добрымі — усё па-добраму.
933. Inter nos.
     [і́нтэр нос]
     Паміж намі.
934. Inter os atque offam multa intervenire potest.
     Inter os atque offam multa intervenīre potest.
     [і́нтэр ос а́тквэ о́ффам му́льта інтэрвэні́рэ по́тэст]
     Паміж кавалкам і ротам шмат чаго можа здарыцца.
935. Inter pares amicitia.
     [і́нтэр па́рэс аміцы́цыа]
     Сяброўства паміж роўнымі.
936. Inter parietes.
     Inter pariĕtes.
     [і́нтэр парі́этэс]
     У чатырох сценах.
937. Inter se.
     [і́нтэр сэ]
     Паміж сабой.
938. Inter spem metumque suspensus.
     [і́нтэр спэм мэту́мквэ суспэ́нсус]
     Падвешаны паміж надзеяй і страхам.
939. Inter vepres rosae nascuntur.
     [і́нтэр вэ́прэс ро́зэ наску́нтур]
     І сярод цярноўніку растуць ружы.
940. Intra mensuram lodicis tu porrige suram.
     Intra mensūram lodīcis tu porrĭge suram.
     [і́нтра мэнсу́рам лёді́цыс ту по́рріґэ су́рам]
     Працягвай свае ногі па даўжыні коўдры.
941. Inutilis quaestio solvitur silentio.
     Inutĭlis quaestio solvĭtur silentio.
     [іну́тіліс квэ́стіо со́львітур сіле́нцыо]
     На недарэчнае пытанне адказваюць маўчаннем.
942. Invenit interdum caeca columba pisum.
     Invĕnit interdum caeca columba pisum.
     [і́нвэніт інтэ́рдум цэ́ка колю́мба пі́зум]
     І сляпы голуб іншы раз знаходзіць гарох.
943. Invenit patella operculum.
     Invĕnit patella opercŭlum.
     [і́нвэніт патэ́лля опэ́ркулюм]
     Знайшоў сабе рондаль накрыўку.
944. Invia est in medicina via sine lingua Latina.
     Invia est in medicīna via sine lingua Latīna.
     [і́нвіа эст ін мэдіцы́на ві́а сі́нэ лі́нґва ляті́на]
     Непраходны ў медыцыне шлях без лацінскай мовы.
945. Invidia festos dies non agit.
     [інві́діа фэ́стос ді́эс нон а́ґіт]
     Зайздрасць святы не святкуе.
946. Ipsa olera olla legit.
     Ipsa olĕra olla legit.
     [і́пса о́лера о́лля ле́ґіт]
     Гаршчок сам выбірае гародніну; кожны кіруецца сваімі схільнасцямі.
947. Ipsae res verba rapiunt.
     [і́псэ рэс вэ́рба ра́піунт]
     Справа кажа само за сябе.
948. Ipse dixit.
     [і́псэ ді́ксіт]
     Сам [ён] сказаў (пра бяздумнае пакланенне чыймусьці аўтарытэту).
949. Ipse fecit.
     [і́псэ фэ́цыт]
     Зрабіў уласнаручна.
950. Ipsi testudines edite, qui cepistis.
     Ipsi testudĭnes edĭte, qui cepistis.
     [і́псі тэсту́дінэс э́дітэ, кві цэпі́стіс]
     Вы злавілі чарапах, самі іх і ежце.
951. Ipsissima verba.
     Ipsissĭma verba.
     [іпсі́ссіма вэ́рба]
     Слова ў слова.
952. Ipso facto.
     [і́псо фа́кто]
     У сілу самога факту; з прычыны самой падзеі.
953. Ipso jure.
     Ipso iure.
     [і́псо ю́рэ]
     У сілу самога права; аўтаматычна; па закону.
954. Ipsum sibi asciam in crus impingere.
     Ipsum sibi asciam in crus impingĕre.
     [і́псум сі́бі а́сцыам ін крус імпі́нґэрэ]
     Самому сабе ўвагнаць сякеру ў нагу.
955. Ira furor brevis est.
     [і́ра фу́рор брэ́віс эст]
     Гнеў — гэта кароткачасовае вар’яцтва.
956. Ira odium gignit, concordia nutrit amorem.
     Ira odium gignit, concordia nutrit amōrem.
     [і́ра о́діум ґі́ґніт, конко́рдіа ну́тріт амо́рэм]
     Гнеў спараджае нянавісць, згода выкормлівае любоў.
957. Irreparabilium felix oblivio rerum!
     [іррэпарабі́ліум фэ́лікс облі́віо рэ́рум]
     Шчаслівы, хто не шкадуе аб мінулым!
958. Irretit muscas, transmittit aranea vespas.
     Irrētit muscas, transmittit aranea vespas.
     [іррэ́тіт му́скас, трансмі́ттіт ара́нэа вэ́спас]
     Павуціна ловіць мух і прапускае вос.
959. Is fecit, cui prodest.
     [іс фэ́цыт, ку́і про́дэст]
     Зрабіў той, каму выгадна.
960. Ita crede amico, ne sit inimico locus.
     Ita crede amīco, ne sit inimīco locus.
     [і́та крэ́дэ амі́ко, нэ сіт інімі́ко лё́кус]
     Давярай сябру так, каб ён не зрабіўся падобным да ворага.
961. Ite, missa est.
     [і́тэ, мі́сса эст]
     Ідзіце, усё скончылася.
962. Item.
     [і́тэм]
     Так жа.
963. Jactantius maerent, quae minus dolent.
     Iactantius maerent, quae minus dolent.
     [якта́нтіус мэ́рэнт, квэ мі́нус до́лент]
     Скруха напаказ — невялікая скруха.
964. Januis clausis.
     Ianuis clausis.
     [я́нуіс кля́ўзіс]
     Пры зачыненых дзвярах.
965. Jucunda memoria est praeteritorum malorum.
     Jucunda memoria est praeteritōrum malōrum. Iucunda memoria est praeteritorum malorum.
     [юку́нда мэмо́ріа эст прэтэріто́рум малё́рум]
     Успамін пра мінулыя нягоды прыемны.
966. Jucundi acti labores.
     Jucundi acti labōres. Iucundi acti labores.
     [юку́нді а́кті лябо́рэс]
     Скончаная праца прыемная.
967. Juncta juvant.
     Iuncta iuvant.
     [ю́нкта ю́вант]
     Аднадушнасць дапамагае.
968. Jurare in verba magistri.
     Jurāre in verba magistri. Iurare in verba magistri.
     [юра́рэ ін вэ́рба маґі́стрі]
     Клясціся словамі настаўніка.
969. Jure.
     Iure.
     [ю́рэ]
     Па праву.
970. Jus gentium.
     Ius gentium.
     [юс ґэ́нтіум]
     Пра́ва народаў; міжнароднае права.
971. Jus privatum.
     Jus privātum. Ius privatum.
     [юс пріва́тум]
     Прыватнае права; права, якое абараняе інтарэсы асобных людзей.
972. Jus publicum.
     Jus publĭcum. Ius publicum.
     [юс пу́блікум]
     Публічнае права.
973. Jus summam saepe summa malitia est.
     Ius summam saepe summa malitia est.
     [юс су́ммам сэ́пэ су́мма малі́цыа эст]
     Вышэйшае права часта ёсць вышэйшае зло.
974. Justitia nihil expetit praemii.
     Justitia nihil expĕtit praemii. Iustitia nihil expetit praemii.
     [юсті́цыа ні́гіль э́кспэтіт прэ́міі]
     Справядлівасць не патрабуе ніякай узнагароды.
975. Justum et tenacem propositi virum!
     Justum et tenācem proposĭti virum! Iustum et tenacem propositi virum!
     [ю́стум эт тэна́цэм пропо́зіті ві́рум]
     Хто мае рацыю і цвёрда да мэты ідзе! (Гарацый).
976. Juvenes plura loquuntur, senes utiliora.
     Juvĕnes plura loquuntur, senes utiliōra. Iuvenes plura loquuntur, senes utiliora.
     [ю́вэнэс плю́ра лёкву́нтур, сэ́нэс утіліо́ра]
     Маладыя кажуць больш, старыя — карысней.
977. Juventus ventus.
     Iuventus ventus.
     [ювэ́нтус вэ́нтус]
     Маладосць легкадумная.
978. Labitur a mente cito res bona, sed mala lente.
     Labĭtur a mente cito res bona, sed mala lente.
     [ля́бітур а мэ́нтэ цы́то рэс бо́на, сэд ма́ля ле́нтэ]
     Дабро хутка забываецца, зло доўга помніцца.
979. Labor callum obducit dolori.
     Labor callum obdūcit dolōri.
     [ля́бор ка́ллюм обду́цыт долё́рі]
     Праца прытупляе боль.
980. Labor corpus firmat.
     [ля́бор ко́рпус фі́рмат]
     Праца ўзмацняе цела.
981. Labor et patientia omnia vincunt.
     [ля́бор эт пацыэ́нцыа о́мніа ві́нкунт]
     Цярпенне і праца ўсё перамагаюць.
982. Labor improbus.
     Labor imprŏbus.
     [ля́бор і́мпробус]
     Упартая праца.
983. Labor ineptiarum.
     Labor ineptiārum.
     [ля́бор інэпцыа́рум]
     Бессэнсоўная праца.
984. Labor non onus, sed beneficium.
     [ля́бор нон о́нус, сэд бэнэфі́цыум]
     Праца не цяжар, а дабро.
985. Labor omnia vincit improbus.
     Labor omnia vincit imprŏbus.
     [ля́бор о́мніа ві́нцыт і́мпробус]
     Усё перамагае ўпартая праца.
986. Labor omnia vincit.
     [ля́бор о́мніа ві́нцыт]
     Праца ўсё перамагае.
987. Laboremus.
     Laborēmus.
     [ляборэ́мус]
     Давайце працаваць.
988. Lac gallinaceum.
     [ляк ґалліна́цэум]
     Птушынае малако.
989. Lacrimae nihil profuturae.
     Lacrĭmae nihil profutūrae.
     [ля́крімэ ні́гіль профуту́рэ]
     Слёзы нічым не дапамогуць.
990. Laeditur Urbanus, non claudicat inde Romanus.
     Laedĭtur Urbānus, non claudĭcat inde Romānus.
     [ле́дітур урба́нус, нон кля́ўдікат і́ндэ рома́нус]
     Пакалечыў сабе нагу Урбан, але не кульгае з-за гэтага Раман.
991. Laetitia garrula res est.
     Laetitia garrŭla res est.
     [леті́цыа ґа́рруля рэс эст]
     Радасць гаварлівая.
992. Lapis offensionis.
     Lapis offensiōnis.
     [ля́піс оффэнсіо́ніс]
     Камень спатыкання.
993. Lapis saepe volutatus non obducitur musco.
     Lapis saepe volutātus non obducĭtur musco.
     [ля́піс сэ́пэ волюта́тус нон обду́цытур му́ско]
     Жорны, якія часта круцяць, мохам не абрастаюць.
994. Lapsus calami.
     Lapsus calămi.
     [ля́псус ка́лямі]
     Памылка пяра; апіска.
995. Lapsus linguae.
     [ля́псус лі́нґвэ]
     Абмоўка; памылка маўлення.
996. Lapsus memoriae.
     [ля́псус мэмо́ріэ]
     Памылка памяці.
997. Lapsus.
     [ля́псус]
     Памылка.
998. Larga manu.
     [ля́рґа ма́ну]
     Шчодрай рукой; шчодра.
999. Largitio fundum non habet.
     [лярґі́цыо фу́ндум нон га́бэт]
     Шчодрасць не мае меж.
1000. Laterem lavare.
      Latĕrem lavāre.
      [ля́тэрэм лява́рэ]
      Мыць цэглу; рабіць бессэнсоўную працу.
1001. Lato sensu.
      [ля́то сэ́нсу]
      У шырокім сэнсе.
1002. Laudator temporis acti.
      Laudātor tempŏris acti.
      [ляўда́тор тэ́мпоріс а́кті]
      Той, хто хваліць былыя часы.
1003. Laudator temporis praesentis.
      Laudātor tempŏris praesentis.
      [ляўда́тор тэ́мпоріс прэзэ́нтіс]
      Той, хто хваліць сучаснасць.
1004. Laus in ore proprio vilescit.
      [ля́ус ін о́рэ про́пріо віле́сцыт]
      Уласная пахвала нічога не варта.
1005. Laus propria sordet.
      [ля́ус про́пріа со́рдэт]
      Уласная пахвала выклікае агіду.
1006. Lege artis.
      [ле́ґэ а́ртіс]
      Па ўсіх правілах мастацтва.
1007. Lege.
      [ле́ґэ]
      Па законе.
1008. Legem brevem esse oportet.
      [ле́ґэм брэ́вэм э́ссэ опо́ртэт]
      Закон павінен быць кароткім.
1009. Leve fit, quod bene fertur, onus.
      [ле́вэ фіт, квод бэ́нэ фэ́ртур, о́нус]
      Цяжар, які ўмела носяць, робіцца лёгкім.
1010. Levius fit patientia quidquid corrigere est nefas.
      Levius fit patientia quidquid corrigĕre est nefas.
      [ле́віус фіт пацыэ́нцыа кві́дквід коррі́ґэрэ эст нэ́фас]
      Што нельга змяніць, то можна палегчыць цярпеннем.
1011. Libera nos a malo.
      Libĕra nos a malo.
      [лі́бэра нос а ма́лё]
      Пазбаў нас ад зла.
1012. Liberum arbitrium indifferentiae.
      Libĕrum arbitrium indifferentiae.
      [лі́бэрум арбі́тріум індіффэрэ́нцыэ]
      Поўная свабода выбару.
1013. Licitum sit.
      Licĭtum sit.
      [лі́цытум сіт]
      Хай будзе дазволена.
1014. Linquere promissa procellae.
      Linquĕre promissa procellae.
      [лінквэрэ промі́сса процэ́лле]
      Пакідаць абяцанні навальніцы.
1015. Littera scripta manet.
      Littĕra scripta manet.
      [лі́ттэра скрі́пта ма́нэт]
      Напісанае застаецца.
1016. Littera semper habet panem vestemque paratam.
      Littĕra semper habet panem vestemque parātam.
      [лі́ттэра сэ́мпэр га́бэт па́нэм вэстэ́мквэ пара́там]
      Пісьменны чалавек заўсёды мае хлеб і гатовае адзенне.
1017. Litterarum radices amarae, fructus dulces sunt.
      Litterārum radīces amārae, fructus dulces sunt.
      [літтэра́рум раді́цэс ама́рэ, фру́ктус ду́льцэс сунт]
      Карані навукі горкія, плады — салодкія.
1018. Loco citato (l. c.).
      Loco citāto (l. c.).
      [лё́ко цыта́то]
      У згаданым месцы.
1019. Loco laudato (l. l.).
      Loco laudāto (l. l.).
      [лё́ко ляўда́то]
      У названым месцы.
1020. Locus minoris resistentiae.
      Locus minōris resistentiae.
      [лё́кус міно́ріс рэзістэ́нцыэ]
      Месца найменшага супраціўлення.
1021. Longum iter est per praecepta, breve et efficax per exempla.
      Longum iter est per praecepta, breve et effĭcax per exempla.
      [лё́нґум і́тэр эст пэр прэцэ́пта, брэ́вэ эт э́ффікакс пэр эксэ́мпля]
      Доўгі шлях павучанняў, кароткі ж і паспяховы праз прыклады.
1022. Loro mandendo discit canis corium universum mandere.
      Loro mandendo discit canis corium universum mandĕre.
      [лё́ро мандэ́ндо ді́сцыт ка́ніс ко́ріум унівэ́рсум ма́ндэрэ]
      Грызучы рэмень, сабака вучыцца грызці ўсю шкуру.
1023. Lota licet cornix, tamen enitet albidior vix.
      Lota licet cornix, tamen enĭtet albidior vix.
      [лё́та лі́цэт ко́рнікс, та́мэн э́нітэт альбі́діор вікс]
      Хоць варона пер’е і купала, бялейшая ад гэтага не стала.
1024. Lucri bonus est odor ex re qualibet.
      Lucri bonus est odor ex re qualĭbet.
      [лю́крі бо́нус эст о́дор экс рэ ква́лібэт]
      Пах прыбытку прыемны, ад чаго б ён ні зыходзіў.
1025. Lumen mundi.
      [лю́мэн му́нді]
      Светач свету.
1026. Luna latrantem canem non curat.
      [лю́на лятра́нтэм ка́нэм нон ку́рат]
      Месяц не зважае на брэх сабакі.
1027. Lupi fauci manum ne committe.
      [лю́пі фа́ўцы ма́нум нэ коммі́ттэ]
      Не кладзі руку ў пашчу ваўку.
1028. Lupi me viderunt priores.
      Lupi me vidērunt priōres.
      [лю́пі мэ відэ́рунт пріо́рэс]
      Ваўкі ўбачылі мяне першымі.
1029. Lupus in fabula.
      Lupus in fabŭla.
      [лю́пус ін фа́буля]
      Воўк у байцы; пра воўка памоўка, а ён на парог; пра каго звоняць, таго чэрці гоняць.
1030. Lupus malus ovium custos.
      [лю́пус ма́люс о́віум ку́стос]
      Воўк — дрэнны вартаўнік для авечак.
1031. Lupus pilum mutat, non mentem.
      [лю́пус пі́люм му́тат, нон мэ́нтэм]
      Воўк мяняе шкуру, але не нораў.
1032. Lupus vetus non cadit in foveam.
      [лю́пус вэ́тус нон ка́діт ін фо́вэам]
      Стары воўк не трапляе ў яму.
1033. Lusus naturae.
      Lusus natūrae.
      [лю́зус нату́рэ]
      Гульня прыроды.
1034. Lux in tenebris.
      Lux in tenĕbris.
      [люкс ін тэ́нэбріс]
      Святло ў цемры.
1035. Lux veritatis.
      Lux veritātis.
      [люкс вэріта́тіс]
      Святло праўды.
1036. Luxuria inopiae mater.
      [люксу́ріа іно́піэ ма́тэр]
      Раскоша — маці беднаты.
1037. Macte animo!
      Macte anĭmo!
      [ма́ктэ а́німо]
      Хвала вам! Жадаю шчасця! Віншую!
1038. Macte!
      [ма́ктэ]
      Выдатна!
1039. Mage cavenda est amicorum invidia, quam insidia hostium.
      Mage cavenda est amicōrum invidia, quam insidia hostium.
      [ма́ґэ кавэ́нда эст аміко́рум інві́діа, квам інсі́діа го́стіум]
      Варта больш асцерагацца зайздрасці сяброў, чым падкопаў ворагаў.
1040. Magister artis ingeniique largitor venter.
      Magister artis ingeniīque largītor venter.
      [маґі́стэр а́ртіс інґэніі́квэ лярґі́тор вэ́нтэр]
      Настаўнік мастацтва і падбухторшчык натхнення — страўнік.
1041. Magister bibendi.
      [маґі́стэр бібэ́нді]
      Майстар па частцы выпіўкі.
1042. Magister dixit.
      [маґі́стэр ді́ксіт]
      Сказаў настаўнік (спасылка на безумоўны аўтарытэт).
1043. Magistra vitae.
      [маґі́стра ві́тэ]
      Настаўніца жыцця.
1044. Magna est veritas et praevalebit.
      Magna est verĭtas et praevalēbit.
      [ма́ґна эст вэ́рітас эт прэвале́біт]
      Праўда вялікая і яна пераможа.
1045. Magna promisisti, exigua video.
      [ма́ґна промізі́сті, эксі́ґуа ві́дэо]
      Шмат ты абяцаў, мала бачу.
1046. Magnam fortunam magnus etiam animus decet.
      Magnam fortūnam magnus etiam anĭmus decet.
      [ма́ґнам форту́нам ма́ґнус э́цыам а́німус дэ́цэт]
      Вялікаму духам пасуе вялікае шчасце.
1047. Magni sunt, humanes tamen.
      Magni sunt, humānes tamen.
      [ма́ґні сунт, гума́нэс та́мэн]
      Вялікія, але людзі.
1048. Magno cum conatu magnas nudas.
      Magno cum conātu magnas nudas.
      [ма́ґно кум кона́ту ма́ґнас ну́дас]
      Вялікія намаганні дзеля вялікіх дробязей [рабіць].
1049. Magnum ignotum.
      Magnum ignōtum.
      [ма́ґнум іґно́тум]
      Вялікае невядомае.
1050. Majoribus reddi.
      Majorĭbus reddi. Maioribus reddi.
      [майо́рібус рэ́дді]
      Адпраўляцца да продкаў.
1051. Mala fide.
      [ма́ля фі́дэ]
      Няшчыра, нячэсна.
1052. Mala gallina — malum ovum.
      Mala gallīna — malum ovum.
      [ма́ля ґаллі́на — ма́люм о́вум]
      Дрэнная курыца — дрэннае яйка.
1053. Mala herba cito crescit.
      [ма́ля гэ́рба цы́то крэ́сцыт]
      Дрэнная трава хутка расце.
1054. Mala lucra aequalia damnis.
      [ма́ля лю́кра эква́ліа да́мніс]
      Несумленны прыбытак роўны страце.
1055. Male facere qui vult, nunquam non causam invenit.
      Male facĕre qui vult, nunquam non causam invĕnit.
      [ма́ле фа́цэрэ кві вульт, ну́нквам нон ка́ўзам і́нвэніт]
      Ахвотнік нашкодзіць заўсёды знойдзе чыннік.
1056. Male parta cito dilabuntur memoria.
      [ма́ле па́рта цы́то ділябу́нтур мэмо́ріа]
      Дрэнна набытае хутка забываецца.
1057. Male parta male dilabuntur.
      [ма́ле па́рта ма́ле ділябу́нтур]
      Што несумленна здабыта, тое з дымам пойдзе.
1058. Malesuada fames.
      Malesuāda fames.
      [малезуа́да фа́мэс]
      Голад — благі дарадца.
1059. Mali principii malus finis.
      [ма́лі прінцы́піі ма́люс фі́ніс]
      Дрэннаму пачатку дрэнны канец.
1060. Malitia supplet aetatem.
      Malitia supplet aetātem.
      [малі́цыа су́пплет эта́тэм]
      Загана дапаўняе якасці ўзросту; кожны ўзрост мае свае недахопы.
1061. Malo cum Platone errare, quam cum aliis recte sentire.
      Malo cum Platōne errāre, quam cum aliis recte sentīre.
      [ма́лё кум плято́нэ эрра́рэ, квам кум а́лііс рэ́ктэ сэнті́рэ]
      Я лічу за лепшае памыляцца з Платонам, чым правільна думаць з іншымі людзьмі.
1062. Malum consilium consultori pessimum est.
      Malum consilium consultōri pessĭmum est.
      [ма́люм консі́ліум консульто́рі пэ́ссімум эст]
      Злосны намер паварочваецца супраць таго, хто яго задумаў.
1063. Malum consilium est, quod mutari (non) potest.
      Malum consilium est, quod mutāri (non) potest.
      [ма́люм консі́ліум эст, квод мута́рі (нон) по́тэст]
      Благое тое рашэнне, якое (не) можа быць зменена.
1064. Malum nullum est sine aliquo bono.
      Malum nullum est sine alĭquo bono.
      [ма́люм ну́ллюм эст сі́нэ а́лікво бо́но]
      Не бывае бяды без якога-небудзь дабра; ліха без дабра не бывае.
1065. Malum vas non frangitur.
      Malum vas non frangĭtur.
      [ма́люм вас нон фра́нґітур]
      Дрэнная пасудзіна не б’ецца.
1066. Malus ipse fies, si malis convixeris.
      Malus ipse fies, si malis convixĕris.
      [ма́люс і́псэ фі́эс, сі ма́ліс конві́ксэріс]
      Сам зробішся дрэнным, калі з дрэннымі будзеш вадзіцца.
1067. Maneat nostros ea cura nepotes.
      Maneat nostros ea cura nepōtes.
      [ма́нэат но́строс эа ку́ра нэпо́тэс]
      Няхай гэты клопат застанецца нашым унукам.
1068. Manet omnes una nox.
      [ма́нэт о́мнэс у́на нокс]
      Усіх нас чакае адна і тая ж ноч.
1069. Mania grandiosa.
      Mania grandiōsa.
      [ма́ніа ґрандіо́за]
      Манія велічы.
1070. Manifestum non eget probatione.
      Manifestum non eget probatiōne.
      [маніфэ́стум нон э́ґэт пробацыо́нэ]
      Відавочнае не мае патрэбы ў доказе.
1071. Manu intrepida.
      Manu intrepĭda.
      [ма́ну інтрэ́піда]
      Рукой, якая не дрыжыць; бясстрашнай рукой.
1072. Manu propria.
      [ма́ну про́пріа]
      Уласнай рукой; асабіста.
1073. Manus manum lavat.
      [ма́нус ма́нум ля́ват]
      Рука руку мые; нага нагу падпірае, рука руку абмывае.
1074. Mare verborum, gutta rerum.
      Mare verbōrum, gutta rerum.
      [ма́рэ вэрбо́рум, ґу́тта рэ́рум]
      Мора слоў — кропля спраў.
1075. Margaritas ante porcas.
      Margarĭtas ante porcas.
      [марґа́рітас а́нтэ по́ркас]
      Бісер перад свіннямі [сыпаць].
1076. Massa panis esurienti auro carior.
      [ма́сса па́ніс эзуріэ́нті а́ўро ка́ріор]
      Галоднаму кавалак хлеба даражэйшы за золата.
1077. Materia tractanda.
      [матэ́ріа тракта́нда]
      Прадмет абмеркавання.
1078. Matura, dum libido manet.
      Matūra, dum libīdo manet.
      [мату́ра, дум лібі́до ма́нэт]
      Спяшайся, пакуль ахвота не прайшла.
1079. Maxima egestas avaritia.
      Maxĭma egestas avaritia.
      [ма́ксіма эґэ́стас аварі́цыа]
      Скупасць — найвялікшая бедната.
1080. Maximis minimisque corporibus par est dolor vulneris.
      Maxĭmis minimisque corporĭbus par est dolor vulnĕris.
      [ма́ксіміс мінімі́сквэ корпо́рібус пар эст до́лёр ву́льнэріс]
      Боль ад раны аднолькавая і для вялікіх, і для маленькіх цел.
1081. Maximum remedium irae mora sunt.
      Maxĭmum remedium irae mora sunt.
      [ма́ксімум рэмэ́діум і́рэ мо́ра сунт]
      Лепшыя лекі ад гневу — час.
1082. Me judice.
      Me judĭce. Me iudice.
      [мэ ю́діцэ]
      Па маім меркаванні.
1083. Mea culpa, mea maxima culpa.
      Mea culpa, mea maxĭma culpa.
      [мэ́а ку́льпа, мэ́а ма́ксіма ку́льпа]
      Мая віна, мая найвялікшая віна.
1084. Mea culpa.
      [мэ́а ку́льпа]
      Мая віна.
1085. Mea memoria.
      [мэ́а мэмо́ріа]
      На маёй памяці.
1086. Mea mihi conscientia plures est quam omnium sermo.
      [мэ́а мі́гі консцыэ́нцыа плю́рэс эст квам о́мніум сэ́рмо]
      Маё сумленне важнейшае для мяне, чым усе намовы.
1087. Media et remedia.
      [мэ́діа эт рэмэ́діа]
      Спосабы і сродкі.
1088. Medica mente, non medicamentis.
      Medĭca mente, non medicamentis.
      [мэ́діка мэ́нтэ, нон мэдікамэ́нтіс]
      Лячы розумам, а не лекамі.
1089. Medice, cura te ipsum.
      Medĭce, cura te ipsum.
      [мэ́діцэ, ку́ра тэ і́псум]
      Урач, вылечыся сам.
1090. Medicus amicus et servus aegrotorum est.
      Medĭcus amīcus et servus aegrotōrum est.
      [мэ́дікус амі́кус эт сэ́рвус эґрото́рум эст]
      Урач — сябар і слуга хворых.
1091. Medicus curat, natura sanat.
      Medĭcus curat, natūra sanat.
      [мэ́дікус ку́рат, нату́ра са́нат]
      Урач лечыць, прырода вылечвае.
1092. Medicus medico amicus est.
      Medĭcus medĭco amīcus est.
      [мэ́дікус мэ́діко амі́кус эст]
      Урач урачу сябар.
1093. Medio flumine quaerere aquam.
      Medio flumĭne quaerĕre aquam.
      [мэ́діо флю́мінэ квэ́рэрэ а́квам]
      Прасіць воды, знаходзячыся ў рацэ.
1094. Mel in ore, verba lactis, fel in corde, fraus in factis.
      [мэль ін о́рэ, вэ́рба ля́ктіс, фэль ін ко́рдэ, фра́ус ін фа́ктіс]
      Мёд на языку, малако на словах, жоўць у сэрцы, падман у справе.
1095. Melior est canis vivus leone mortuo.
      Melior est canis vivus leōne mortuo.
      [мэ́ліор эст ка́ніс ві́вус лео́нэ мо́ртуо]
      Жывы сабака лепш за мёртвага льва.
1096. Melior est consulta tarditas, quam temeraria celeritas.
      Melior est consulta tardĭtas, quam temeraria celerĭtas.
      [мэ́ліор эст консу́льта та́рдітас, квам тэмэра́ріа цэле́рітас]
      Лепш разумная павольнасць, чым безразважная хуткасць.
1097. Melior tutiorque est certa pax, quam sperata victoria.
      Melior tutiorque est certa pax, quam sperāta victoria.
      [мэ́ліор тутіо́рквэ эст цэ́рта пакс, квам спэра́та вікто́ріа]
      Лепш і надзейней пэўны мір, чым чаканая перамога.
1098. Meliora spero.
      Meliōra spero.
      [мэліо́ра спэ́ро]
      Спадзяюся на лепшае.
1099. Melioribus annis.
      Meliorĭbus annis.
      [мэліо́рібус а́нніс]
      У лепшыя часы.
1100. Melius aliquid, quam nihil.
      Melius alĭquid, quam nihil.
      [мэ́ліус а́ліквід, квам ні́гіль]
      Лепш што-небудзь, чым нічога.
1101. Melius est abundare, quam deficere.
      Melius est abundāre, quam deficĕre.
      [мэ́ліус эст абунда́рэ, квам дэфі́цэрэ]
      Лепш мець у дастатку, чым у нястачы.
1102. Melius est nomen bonum, quam magnae divitiae.
      [мэ́ліус эст но́мэн бо́нум, квам ма́ґнэ діві́цыэ]
      Лепш добрае імя, чым вялікае багацце.
1103. Melius est prudenter tacere, quam inaniter loqui.
      Melius est prudenter tacēre, quam inanĭter loqui.
      [мэ́ліус эст прудэ́нтэр тацэ́рэ, квам іна́нітэр лё́кві]
      Лепш разважліва маўчаць, чым дарма гаварыць.
1104. Melius est puero flere, quam senes.
      Melius est puĕro flere, quam senes.
      [мэ́ліус эст пу́эро фле́рэ, квам сэ́нэс]
      Лепш плакаць у дзяцінстве, чым у старасці.
1105. Melius non incipient, quam desinent.
      Melius non incipient, quam desĭnent.
      [мэ́ліус нон інцы́піэнт, квам дэ́зінэнт]
      Лепш не пачынаць, чым спыняцца напаўдарозе.
1106. Memento mori.
      [мэмэ́нто мо́рі]
      Памятай, што ты памрэш; памятай пра смерць.
1107. Memento patriam.
      [мэмэ́нто па́тріам]
      Памятай пра радзіму.
1108. Memoria est exercenda.
      [мэмо́ріа эст эксэрцэ́нда]
      Памяць трэба трэніраваць.
1109. Mendacem memorem esse oportet.
      Mendācem memŏrem esse oportet.
      [мэнда́цэм мэ́морэм э́ссэ опо́ртэт]
      Ілгуну трэба мець добрую памяць.
1110. Mendaci homini verum quidem dicenti credere non solemus.
      Mendāci homĭni verum quidem dicenti credĕre non solēmus.
      [мэнда́цы го́міні вэ́рум кві́дэм діцэ́нті крэ́дэрэ нон соле́мус]
      Хлусліваму чалавеку мы не верым, нават калі ён гаворыць праўду.
1111. Mendacia non diu fallunt.
      [мэнда́цыа нон ді́у фа́ллюнт]
      Хлусня не доўга падманвае.
1112. Mendacium est tenue, dilucet undique.
      Mendacium est tenue, dilūcet undĭque.
      [мэнда́цыум эст тэ́нуэ, ділю́цэт у́ндіквэ]
      Хлусня празрыстая, яна ўсюды выяўляецца.
1113. Mendax in uno mendax in omnibus.
      Mendax in uno mendax in omnĭbus.
      [мэ́ндакс ін у́но мэ́ндакс ін о́мнібус]
      Хлуслівы ў адным хлуслівы ва ўсім.
1114. Mendici pera nunquam impletur.
      Mendĭci pera nunquam implētur.
      [мэ́ндіцы пэ́ра ну́нквам імпле́тур]
      Торба жабрака ніколі не напаўняецца.
1115. Mendico ne parentes quidem amici sunt.
      Mendĭco ne parentes quidem amīci sunt.
      [мэ́ндіко нэ парэ́нтэс кві́дэм амі́цы сунт]
      У жабрака няма ні бацькоў, ні сяброў.
1116. Mens sana in corpore sano.
      Mens sana in corpŏre sano.
      [мэнс са́на ін ко́рпорэ са́но]
      У здаровым целе — здаровы дух (Ювенал).
1117. Mens vertitur cum fortuna.
      Mens vertĭtur cum fortūna.
      [мэнс вэ́ртітур кум форту́на]
      Склад думак змяняецца са зменай грамадскага становішча.
1118. Mensis currentis.
      [мэ́нсіс куррэ́нтіс]
      Гэтага месяца.
1119. Meo voto.
      [мэ́о во́то]
      Па маім меркаванні.
1120. Messe tenus propria vive.
      [мэ́ссэ тэ́нус про́пріа ві́вэ]
      Жыві па свайму жніву; жыві па сродках.
1121. Metiri se quemque suo modulo ac pede verum est.
      Metīri se quemque suo modŭlo ac pede verum est.
      [мэті́рі сэ квэ́мквэ су́о мо́дулё ак пэ́дэ вэ́рум эст]
      Праўда ў тым, што кожны мерае сябе сваёю меркаю.
1122. Metus omnia auget in majus.
      Metus omnia auget in maius.
      [мэ́тус о́мніа а́ўґэт ін ма́йус]
      Страх усё павялічвае.
1123. Mihi desunt verba.
      [мі́гі дэ́зунт вэ́рба]
      У мяне няма слоў.
1124. Mihi istic nec seritur, nec metitur.
      Mihi istic nec serĭtur, nec metĭtur.
      [мі́гі і́стік нэк сэ́рітур, нэк мэ́тітур]
      Ад гэтага мне ні сяўбы, ні жніва; ні свярбіць ні баліць; ні ў пяце ні ў галаве.
1125. Miles gloriosus.
      Miles gloriōsus.
      [мі́лес ґлёріо́зус]
      Ваяр-выхваляка.
1126. Milvo volanti ungues resecare posse.
      Milvo volanti ungues resecāre posse.
      [мі́льво воля́нті у́нґвэс рэзэка́рэ по́ссэ]
      Быць здатным каршуну на ляту абрэзаць кіпцюры.
1127. Minaciarum strepitus — asinorum crepitus.
      Minaciārum strepĭtus — asinōrum crepĭtus.
      [мінацыа́рум стрэ́пітус — азіно́рум крэ́пітус]
      Гучанне пагроз — асліны тупат.
1128. Minima de malis.
      Minĭma de malis.
      [мі́німа дэ ма́ліс]
      З [двух] бед меншае [выбіраць]
1129. Minimum.
      Minĭmum.
      [мі́німум]
      Найменшая колькасць; мінімум.
1130. Minus habeo, quam speravi, sed fortasse plus speravi, quam debui.
      Minus habeo, quam sperāvi, sed fortasse plus sperāvi, quam debui.
      [мі́нус га́бэо, квам спэра́ві, сэд форта́ссэ плюс спэра́ві, квам дэ́буі]
      Я атрымаў менш, чым чакаў, але, магчыма, я больш чакаў, чым трэба было.
1131. Minutula pluvia imbrem parit.
      Minutŭla pluvia imbrem parit.
      [міну́туля плю́віа і́мбрэм па́ріт]
      Маленькі дожджык спараджае лівень.
1132. Mirabile dictu.
      Mirabĭle dictu.
      [міра́біле ді́кту]
      Дзіўна сказаць; як гэта ні дзіўна.
1133. Miser, qui nunquam miser.
      [мі́зэр, кві ну́нквам мі́зэр]
      Няшчасны той, хто ніколі не бывае няшчасным.
1134. Miserabile dictu.
      Miserabĭle dictu.
      [мізэра́біле ді́кту]
      Варта спачування.
1135. Miseris succurrere disce.
      Misĕris succurrĕre disce.
      [мі́зэріс сукку́ррэрэ ді́сцэ]
      Вучыся дапамагаць няшчасным.
1136. Mixtura verborum.
      Mixtūra verbōrum.
      [міксту́ра вэрбо́рум]
      Славесная мешаніна.
1137. Modicus cibi medicus sibi.
      Modĭcus cibi medĭcus sibi.
      [мо́дікус цы́бі мэ́дікус сі́бі]
      Хто ўмераны ў ежы, той сам сабе лекар.
1138. Modus agendi.
      [мо́дус аґэ́нді]
      Спосаб дзеяння.
1139. Modus cogitandi.
      [мо́дус коґіта́нді]
      Спосаб мыслення.
1140. Modus dicendi.
      [мо́дус діцэ́нді]
      Манера выказвацца.
1141. Modus operandi.
      [мо́дус опэра́нді]
      Спосаб дзеяння; спосаб здзяйснення злачынства.
1142. Modus vivendi.
      [мо́дус вівэ́нді]
      Спосаб жыцця.
1143. Mollit viros otium.
      [мо́лліт ві́рос о́цыум]
      Гультайства робіць людзей слабымі.
1144. Molliter vivit.
      Mollĭter vivit.
      [мо́ллітэр ві́віт]
      Добра жывецца.
1145. Montes auri polliceri.
      Montes auri pollicēri.
      [мо́нтэс а́ўрі полліцэ́рі]
      Абяцаць залатыя горы.
1146. Mores bonos mala vitiant.
      [мо́рэс бо́нос ма́ля ві́цыант]
      Дрэнная кампанія псуе добрыя норавы.
1147. Mores cuique sui fingunt fortunam.
      Mores cuīque sui fingunt fortūnam.
      [мо́рэс куі́квэ су́і фі́нґунт форту́нам]
      Норавы кожнаму вызначаюць яго лёс.
1148. Mors immortalis.
      Mors immortālis.
      [морс імморта́ліс]
      Неўміручая смерць.
1149. Mors nescit legem, tollit cum paupere regem.
      Mors nescit legem, tollit cum paupĕre regem.
      [морс нэ́сцыт ле́ґэм, то́лліт кум па́ўпэрэ рэ́ґэм]
      Смерць не ведае закону, забірае разам з бедняком і цара.
1150. Mortem timere crudelius est quam mori.
      Mortem timēre crudelius est quam mori.
      [мо́ртэм тімэ́рэ крудэ́ліус эст квам мо́рі]
      Баяцца смерці — горш, чым памерці.
1151. Motu proprio.
      [мо́ту про́пріо]
      Па ўласнай ініцыятыве.
1152. Mulgere hircum.
      Mulgēre hircum.
      [мульґэ́рэ гі́ркум]
      Даіць казла; дамагацца ад казла малака.
1153. Multa docet fames.
      [му́льта до́цэт фа́мэс]
      Голад многаму вучыць.
1154. Multa sunt in moribus dissentanea multa, sine ratione.
      Multa sunt in morĭbus dissentanea multa, sine ratiōne.
      [му́льта сунт ін мо́рібус діссэнта́нэа му́льта, сі́нэ рацыо́нэ]
      У звычаях чалавечых шмат разнастайнасці і недарэчнасцей.
1155. Multae manus onus levant.
      [му́льтэ ма́нус о́нус ле́вант]
      Шмат рук палягчаюць груз.
1156. Multi multa sciunt, nemo omnia.
      [му́льті му́льта сцы́унт, нэ́мо о́мніа]
      Шмат хто ведае многае, але ніхто не ведае ўсяго.
1157. Multi sunt vocati, pauci vero electi.
      Multi sunt vocāti, pauci vero electi.
      [му́льті сунт вока́ті, па́ўцы вэ́ро эле́кті]
      Шмат запрошаных, але мала абраных.
1158. Multos timere debet, quem multi timent.
      Multos timēre debet, quem multi timent.
      [му́льтос тімэ́рэ дэ́бэт, квэм му́льті ті́мэнт]
      Шмат каго павінен баяцца той, каго многія баяцца.
1159. Multum in parvo.
      [му́льтум ін па́рво]
      Многае ў малым; вялікі змест у малым аб'ёме.
1160. Multum legendum est, non multa.
      [му́льтум леґэ́ндум эст, нон му́льта]
      Чытаць варта не ўсё, але лепшае.
1161. Multum sibi adjicit virtus lacessita.
      Multum sibi adjĭcit virtus lacessīta. Multum sibi adiicit virtus lacessita.
      [му́льтум сі́бі а́дйіцыт ві́ртус ляцэссі́та]
      Дабрадзейнасць узрастае, калі яе падвяргаюць выпрабаванням.
1162. Multum vinum bibere — non diu vivere.
      Multum vinum bibĕre — non diu vivĕre.
      [му́льтум ві́нум бі́бэрэ — нон ді́у ві́вэрэ]
      Шмат віна піць — нядоўга жыць.
1163. Multum, non multa.
      [му́льтум, нон му́льта]
      Шмат, але не шматлікае; шмат па значэнні, а не па колькасці.
1164. Mulum, pistrinum, flumen fugito procul.
      Mulum, pistrīnum, flumen fugĭto procul.
      [му́люм, пістрі́нум, флю́мэн фу́ґіто про́куль]
      Далёка бяжы ад мула, млына і ракі.
1165. Mundus hic est quam optimus.
      Mundus hic est quam optĭmus.
      [му́ндус гік эст квам о́птімус]
      Гэты свет самы лепшы.
1166. Mutatis mutandis.
      Mutātis mutandis.
      [мута́тіс мута́ндіс]
      З неабходнымі зменамі; змяніўшы тое, што трэба змяніць.
1167. Mutato nomine.
      Mutāto nomĭne.
      [мута́то но́мінэ]
      Пад іншым іменем; пад іншай назвай.
1168. Mutuum muli scabunt.
      [му́туум му́лі ска́бунт]
      Мулы пачухваюць адзін аднаго.
1169. Nascentes morimur, finisque ab origine pendet.
      Nascentes morĭmur, finisque ab origĭne pendet.
      [насцэ́нтэс мо́рімур, фіні́сквэ аб орі́ґінэ пэ́ндэт]
      Нараджаючыся, мы паміраем, і канец абумоўлены пачаткам.
1170. Nasci in felici signo.
      Nasci in felīci signo.
      [на́сцы ін фэлі́цы сі́ґно]
      Нарадзіцца пад шчаслівай зоркай.
1171. Natura abhorret vacuum.
      Natūra abhorret vacuum.
      [нату́ра абго́ррэт ва́куум]
      Прырода не цярпіць пустаты.
1172. Natura est semper invicta.
      Natūra est semper invicta.
      [нату́ра эст сэ́мпэр інві́кта]
      Прырода заўсёды непераможная.
1173. Natura non facit saltus.
      Natūra non facit saltus.
      [нату́ра нон фа́цыт са́льтус]
      Прырода не робіць скачкоў.
1174. Naturalia non sunt turpia.
      [натура́ліа нон сунт ту́рпіа]
      Натуральнае не агідна.
1175. Naturam expellas furca, tamen usque recurret.
      Natūram expellas furca, tamen usque recurret.
      [нату́рам экспэ́лляс фу́рка, та́мэн у́сквэ рэку́ррэт]
      Гані прыроду віламі, яна ўсё роўна вернецца.
1176. Ne accesseris in consilium nisi vocatus.
      Ne accessĕris in consilium nisi vocātus.
      [нэ акцэ́ссэріс ін консі́ліум ні́зі вока́тус]
      Не хадзі ў раду, калі не запрашалі.
1177. Ne cede malis.
      [нэ цэ́дэ ма́ліс]
      Не адступай перад няшчасцямі.
1178. Ne depugnes in alieno negotio.
      Ne depugnes in aliēno negotio.
      [нэ дэпу́ґнэс ін аліэ́но нэґо́цыо]
      Не ўмешвайся ў чужыя справы.
1179. Ne differas in crastinum.
      Ne diffĕras in crastĭnum.
      [нэ ді́ффэрас ін кра́стінум]
      Не адкладай на заўтра.
1180. Ne Juppiter quidem omnibus placet.
      Ne Juppĭter quidem omnĭbus placet. Ne Iuppiter quidem omnibus placet.
      [нэ ю́ппітэр кві́дэм о́мнібус пля́цэт]
      Нават сам Юпіцер не дагодзіць усім.
1181. Ne malum alienum feceris tuum gaudium.
      Ne malum aliēnum fecĕris tuum gaudium.
      [нэ ма́люм аліэ́нум фэ́цэріс ту́ум ґа́ўдіум]
      Не цешся чужому няшчасцю.
1182. Ne noceas, si juvare non potes.
      Ne noceas, si juvāre non potes. Ne noceas, si iuvare non potes.
      [нэ но́цэас, сі юва́рэ нон по́тэс]
      Не шкодзь, калі не можаш дапамагчы.
1183. Ne quid nimis.
      [нэ квід ні́міс]
      Не парушай меры; нічога задужа.
1184. Ne sit vitiosus sermo nutricibus.
      Ne sit vitiōsus sermo nutricĭbus.
      [нэ сіт віцыо́зус сэ́рмо нутрі́цыбус]
      Не павінна быць недахопаў у гаворцы тых, хто выхоўвае.
1185. Ne sus Minervam.
      [нэ сус мінэ́рвам]
      Не свінні Мінерву [вучыць].
1186. Ne varietur.
      Ne variētur.
      [нэ варіэ́тур]
      Зменам не падлягае.
1187. Ne verba pro farina.
      Ne verba pro farīna.
      [нэ вэ́рба про фарі́на]
      Не словы [патрэбны], а мука́ (г. зн. справы).
1188. Nec ad caelum nec ad terram pertinere.
      Nec ad caelum nec ad terram pertinēre.
      [нэк ад цэ́люм нэк ад тэ́ррам пэртінэ́рэ]
      Не мець адносін ні да неба, ні да зямлі.
1189. Nec plus ultra.
      [нэк плюс у́льтра]
      І не далей, далей нельга; крайняя ступень.
1190. Nec sibi, nec alteri.
      Nec sibi, nec altĕri.
      [нэк сі́бі, нэк а́льтэрі]
      Ні сабе, ні іншаму.
1191. Nec sutor ultra crepidam.
      Nec sutor ultra crepĭdam.
      [нэк су́тор у́льтра крэ́підам]
      Не судзі пра тое, чаго не ведаеш.
1192. Nec vola nec vestigium apparet (exstat).
      Nec vola nec vestigium appāret (exstat).
      [нэк во́ля нэк вэсті́ґіум аппа́рэт (э́ксстат)]
      Не відаць ні далоні, ні следу; і следу не засталося.
1193. Necessitas est durum telum.
      Necessĭtas est durum telum.
      [нэцэ́ссітас эст ду́рум тэ́люм]
      Неабходнасць — моцная зброя.
1194. Nefas.
      [нэ́фас]
      Беззаконнасць.
1195. Nemine contradicente.
      Nemĭne contradicente.
      [нэ́мінэ контрадіцэ́нтэ]
      Без пярэчанняў; аднагалосна.
1196. Neminem laedere.
      Nemĭnem laedĕre.
      [нэ́мінэм ле́дэрэ]
      Нікому не шкодзіць.
1197. Neminem metuit innocens.
      Nemĭnem metuit innŏcens.
      [нэ́мінэм мэ́туіт і́нноцэнс]
      Невінаваты не баіцца нікога.
1198. Neminem pecunia divitem fecit.
      Nemĭnem pecunia divĭtem fecit.
      [нэ́мінэм пэку́ніа ді́вітэм фэ́цыт]
      Грошы нікому не прыносяць шчасця.
1199. Nemo amat, quos timet.
      [нэ́мо а́мат, квос ті́мэт]
      Ніхто не любіць тых, каго баіцца.
1200. Nemo impetrare potest a papa bullam nunquam monendi.
      Nemo impetrāre potest a papa bullam nunquam monendi.
      [нэ́мо імпэтра́рэ по́тэст а па́па бу́ллям ну́нквам монэ́нді]
      Нават папа не можа нікога ўратаваць ад смерці.
1201. Nemo judex in causa sua.
      Nemo iudex in causa sua.
      [нэ́мо ю́дэкс ін ка́ўза су́а]
      Ніхто не суддзя ў сваёй справе.
1202. Nemo liber est, qui corpori servit.
      Nemo liber est, qui corpŏri servit.
      [нэ́мо лі́бэр эст, кві ко́рпорі сэ́рвіт]
      Той нявольнік, хто раб свайго цела.
1203. Nemo mortalium omnibus horis sapit.
      Nemo mortalium omnĭbus horis sapit.
      [нэ́мо морта́ліум о́мнібус го́ріс са́піт]
      Ніхто са смертных не бывае мудрым заўсёды.
1204. Nemo nascitur doctus.
      Nemo nascĭtur doctus.
      [нэ́мо на́сцытур до́ктус]
      Ніхто не нараджаецца вучоны.
1205. Nemo nascitur sapiens, sed fit.
      Nemo nascĭtur sapiens, sed fit.
      [нэ́мо на́сцытур са́піэнс, сэд фіт]
      Мудрымі не нараджаюцца, імі робяцца.
1206. Nemo potest dura naturae solvere jura.
      Nemo potest dura natūrae solvĕre jura. Nemo potest dura naturae solvere iura.
      [нэ́мо по́тэст ду́ра нату́рэ со́львэрэ ю́ра]
      Ніхто не можа змяніць суровыя законы прыроды.
1207. Nemo potest regere, nisi patiens.
      Nemo potest regĕre, nisi patiens.
      [нэ́мо по́тэст рэ́ґэрэ, ні́зі па́цыэнс]
      Ніхто не можа кіраваць, не ўмеючы падпарадкоўвацца.
1208. Nemo sine vitiis est.
      [нэ́мо сі́нэ ві́цыіс эст]
      Ніхто не пазбаўлены заганаў.
1209. Nemo sine vitiis nascitur.
      Nemo sine vitiis nascĭtur.
      [нэ́мо сі́нэ ві́цыіс на́сцытур]
      Ніхто не нараджаецца без заганаў.
1210. Nemo solus satis sapit.
      [нэ́мо со́люс са́тіс са́піт]
      Адзін чалавек не можа быць дастаткова разумным.
1211. Neque in bona segete nullum est spicum nequam, neque in mala non aliquod bonum.
      Neque in bona segĕte nullum est spicum nequam, neque in mala non alĭquod bonum.
      [нэ́квэ ін бо́на сэ́ґэтэ ну́ллюм эст спі́кум нэ́квам, нэ́квэ ін ма́ля нон а́ліквод бо́нум]
      Ні добрай нівы не бывае без дрэннага коласа, ні дрэннай — без добрага.
1212. Neque semper arcum tendit Apollo.
      [нэ́квэ сэ́мпэр а́ркум тэ́ндіт апо́ллё]
      Не заўсёды нацягвае свой лук Апалон; не заўсёды займацца сур’ёзнай справай.
1213. Nervus rerum.
      [нэ́рвус рэ́рум]
      Нерв рэчаў; самае галоўнае, сутнасць чаго-небудзь.
1214. Nescit plebs jejuna timere.
      Nescit plebs jejūna timēre. Nescit plebs ieiuna timere.
      [нэ́сцыт плебс ейу́на тімэ́рэ]
      Не ўмее галодны натоўп баяцца.
1215. Nescit vox missa reverti.
      [нэ́сцыт вокс мі́сса рэвэ́рті]
      Сказанае слова не можа вярнуцца.
1216. Nihil agendi dies est longus.
      [ні́гіль аґэ́нді ді́эс эст лё́нґус]
      Доўгі дзень для таго, хто нічога не робіць.
1217. Nihil agendo male agere discimus.
      Nihil agendo male agĕre discĭmus.
      [ні́гіль аґэ́ндо ма́ле а́ґэрэ ді́сцымус]
      Нічога не робячы, мы вучымся рабіць дрэннае.
1218. Nihil aliud curo, quam ut bene vivam.
      [ні́гіль а́ліуд ку́ро, квам ут бэ́нэ ві́вам]
      Ні пра што так не клапачуся, як пражыць годна.
1219. Nihil contemnit esuriens.
      [ні́гіль контэ́мніт эзу́ріэнс]
      Галодны нічым не грэбуе.
1220. Nihil est annis velocius.
      [ні́гіль эст а́нніс вэлё́тіус]
      Няма нічога больш хуткага, чым бег гадоў.
1221. Nihil est difficile volenti.
      Nihil est difficĭle volenti.
      [ні́гіль эст діффі́цыле воле́нті]
      Нішто не цяжка для таго, хто імкнецца.
1222. Nihil est in religione, quod non fuerit in vita.
      Nihil est in religiōne, quod non fuĕrit in vita.
      [ні́гіль эст ін рэліґіо́нэ, квод нон фу́эріт ін ві́та]
      Няма нічога ў рэлігіі, чаго не было б у жыцці.
1223. Nihil est incertus vulgo.
      [ні́гіль эст інцэ́ртус ву́льґо]
      Няма нічога больш нясталага, чым натоўп.
1224. Nihil est jucundius lectulo domestico.
      Nihil est jucundius lectŭlo domestĭco. Nihil est iucundius lectulo domestico.
      [ні́гіль эст юку́ндіус ле́ктулё домэ́стіко]
      Няма нічога мілей за хатні ложак.
1225. Nihil est pejus amico falso.
      Nihil est pejus amīco falso. Nihil est peius amico falso.
      [ні́гіль эст пэ́йус амі́ко фа́льсо]
      Нічога няма горш за ілжывага сябра.
1226. Nihil habeo, nihil curo.
      [ні́гіль га́бэо, ні́гіль ку́ро]
      Нічога не маю — ні пра што не клапачуся.
1227. Nihil humani.
      Nihil humāni.
      [ні́гіль гума́ні]
      Нішто чалавечае [мне не чужое].
1228. Nihil lucratur, ausus cui nil famulatur.
      Nihil lucrātur, ausus cui nil famulātur.
      [ні́гіль люкра́тур, а́ўзус ку́і ніль фамуля́тур]
      Нічога не выйграе той, хто не рызыкуе.
1229. Nihil semper suo statu manet.
      [ні́гіль сэ́мпэр су́о ста́ту ма́нэт]
      Нішто не застаецца заўсёды ў сваім стане.
1230. Nil actum credens, dum quid superesset agendum.
      [ніль а́ктум крэ́дэнс, дум квід супэрэ́ссэт аґэ́ндум]
      Калі засталося яшчэ штосьці дарабіць, лічы, што нічога не зроблена.
1231. Nil admirari.
      Nil admirāri.
      [ніль адміра́рі]
      Нічому не дзівіцца.
1232. Nil consuetudine majus.
      Nil consuetudĭne majus. Nil consuetudine maius.
      [ніль консвэту́дінэ ма́йус]
      Няма нічога мацней за звычку.
1233. Nil de nihilo fit.
      Nil de nihĭlo fit.
      [ніль дэ ні́гілё фіт]
      Нішто не ўзнікае з нічога.
1234. Nil desperandum.
      [ніль дэспэра́ндум]
      Ніколі не адчайвайся.
1235. Nil juvat amisso claudere septa grege.
      Nil juvat amisso claudĕre septa grege. Nil iuvat amisso claudere septa grege.
      [ніль ю́ват амі́ссо кля́ўдэрэ сэ́пта ґрэ́ґэ]
      Не дапаможа агароджа, калі прапаў статак.
1236. Nil magis amat cupiditas, quam quod non licet.
      Nil magis amat cupidĭtas, quam quod non licet.
      [ніль ма́ґіс а́мат купі́дітас, квам квод нон лі́цэт]
      Страсць нічога не любіць больш за тое, што забаронена.
1237. Nil mortalibus arduum est.
      Nil mortalĭbus arduum est.
      [ніль морта́лібус а́рдуум эст]
      Няма нічога недасягальнага для смертных.
1238. Nil nisi bene.
      [ніль ні́зі бэ́нэ]
      Нічога, акрамя добрага.
1239. Nil permanet sub sole.
      Nil permănet sub sole.
      [ніль пэ́рманэт суб со́ле]
      Нішто не вечна пад сонцам.
1240. Nil sine magno vita labore dedit mortalibus.
      Nil sine magno vita labōre dedit mortalĭbus.
      [ніль сі́нэ ма́ґно ві́та лябо́рэ дэ́діт морта́лібус]
      Жыццё нічога не дае смертным без зацятай працы.
1241. Nil volenti difficile est.
      Nil volenti difficĭle est.
      [ніль воле́нті діффі́цыле эст]
      Для таго, хто імкнецца, няма нічога цяжкага.
1242. Nimia libertas in nimiam servitutem cadit.
      Nimia libertas in nimiam servitūtem cadit.
      [ні́міа лібэ́ртас ін ні́міам сэрвіту́тэм ка́діт]
      Празмерная свабода прыводзіць да празмернага рабства.
1243. Nimium altercando veritas amittitur.
      Nimium altercando verĭtas amittĭtur.
      [ні́міум альтэрка́ндо вэ́рітас амі́ттітур]
      У празмернай спрэчцы губляецца праўда.
1244. Nimium ne crede colori.
      Nimium ne crede colōri.
      [ні́міум нэ крэ́дэ колё́рі]
      Не надта давярай колеру (г. зн. знешняму выгляду).
1245. Nisi utile est, quod facimus, stulta est gloria.
      Nisi utĭle est, quod facĭmus, stulta est gloria.
      [ні́зі у́тіле эст, квод фа́цымус, сту́льта эст ґлё́ріа]
      Не мае сэнсу стараннасць, калі дарэмна тое, што мы робім.
1246. Nitimur in vetitura semper cupimusque negata.
      Nitĭmur in vetitūra semper cupimusque negāta.
      [ні́тімур ін вэтіту́ра сэ́мпэр купіму́сквэ нэґа́та]
      Мы заўсёды імкнёмся да забароненага і жадаем недазволенага.
1247. Noli me tangere.
      Noli me tangĕre.
      [но́лі мэ та́нґэрэ]
      Не дакранайся да мяне.
1248. Noli nocere.
      Noli nocēre.
      [но́лі ноцэ́рэ]
      Не нашкодзь.
1249. Nomen est omen.
      [но́мэн эст о́мэн]
      Імя — знак; імя штосьці прадвяшчае; імя кажа само за сябе.
1250. Nomen nescio (N. N.).
      [но́мэн нэ́сцыо]
      Імя не ведаю; нейкая асоба.
1251. Nomina sunt odiosa.
      Nomĭna sunt odiōsa.
      [но́міна сунт одіо́за]
      Імёны ненавісныя; імёны непажаданы; пра імёны лепш змоўчаць.
1252. Nomine et re.
      Nomĭne et re.
      [но́мінэ эт рэ]
      Па імені і па сутнасці; на словах і на справе.
1253. Non alacres nisus gerit omnis avis quasi nisus.
      Non alăcres nisus gerit omnis avis quasi nisus.
      [нон а́лякрэс ні́зус ґэ́ріт о́мніс а́віс ква́зі ні́зус]
      Не кожная птушка лунае ў радасным палёце.
1254. Non aliter vives in solitudine, aliter in foro.
      Non alĭter vives in solitudĭne, alĭter in foro.
      [нон а́літэр ві́вэс ін соліту́дінэ, а́літэр ін фо́ро]
      Будзь аднолькавы і сам-насам, і на людзях.
1255. Non annumerare verba, sed appendere.
      Non annumerāre verba, sed appendĕre.
      [нон аннумэра́рэ вэ́рба, сэд аппэ́ндэрэ]
      Словы варта не лічыць, а ўзважваць.
1256. Non bene pro toto libertas venditur auro.
      Non bene pro toto libertas vendĭtur auro.
      [нон бэ́нэ про то́то лібэ́ртас вэ́ндітур а́ўро]
      Ганебна прадаваць свабоду за золата.
1257. Non bis in idem.
      [нон біс ін і́дэм]
      Не двойчы за адно і тое ж; двойчы за адно і тое ж нельга караць.
1258. Non clangunt lituo tempore fata suo.
      Non clangunt lituo tempŏre fata suo.
      [нон кля́нґунт лі́туо тэ́мпорэ фа́та су́о]
      Смерць, прыходзячы ў свой час, не гудзіць у сігнальны ражок.
1259. Non compos mentis.
      [нон ко́мпос мэ́нтіс]
      Не ў здаровым розуме.
1260. Non coquus semper, cui longus culter adhaeret.
      [нон ко́квус сэ́мпэр, ку́і лё́нґус ку́льтэр адгэ́рэт]
      Не заўсёды кухар той, у каго доўгі нож.
1261. Non de ponte cadit, qui cum sapientia vadit.
      [нон дэ по́нтэ ка́діт, кві кум сапіэ́нцыа ва́діт]
      Не валіцца з моста той, хто разумна ходзіць.
1262. Non esse cupidum pecunia est, non esse emacem vectigal est.
      Non esse cupĭdum pecunia est, non esse emācem vectīgal est.
      [нон э́ссэ ку́підум пэку́ніа эст, нон э́ссэ эма́цэм вэкті́ґаль эст]
      Не быць прагным — ужо багацце, не быць марнатраўным — прыбытак.
1263. Non est ad astra mollis e terra via.
      [нон эст ад а́стра мо́лліс э тэ́рра ві́а]
      Цяжкая дарога ад зямлі да зорак.
1264. Non est culpa vini, sed culpa bibentis.
      [нон эст ку́льпа ві́ні, сэд ку́льпа бібэ́нтіс]
      Вінавата не віно, а той, хто п'е.
1265. Non est fumus absque igne.
      [нон эст фу́мус а́бсквэ і́ґнэ]
      Няма дыму без агню.
1266. Non est triticum sine paleis.
      Non est tritĭcum sine paleis.
      [нон эст трі́тікум сі́нэ па́леіс]
      Не бывае пшаніцы без мякіны.
1267. Non est vitam invenire sine tristitia in ullo.
      Non est vitam invenīre sine tristitia in ullo.
      [нон эст ві́там інвэні́рэ сі́нэ трісті́цыа ін у́ллё]
      Не бывае чалавечага жыцця без смутку.
1268. Non foliis, sed fructu arborem aestima.
      Non foliis, sed fructu arbŏrem aestĭma.
      [нон фо́лііс, сэд фру́кту а́рборэм э́стіма]
      Ацэньвай дрэва па плодзе, а не па лісці.
1269. Non genus virum ornat, generi vir fortis loco.
      Non genus virum ornat, genĕri vir fortis loco.
      [нон ґэ́нус ві́рум о́рнат, ґэ́нэрі вір фо́ртіс лё́ко]
      Не паходжанне ўпрыгожвае чалавека, а чалавек паходжанне.
1270. Non habet eventus sordida praeda bonos.
      Non habet eventus sordĭda praeda bonos.
      [нон га́бэт эвэ́нтус со́рдіда прэ́да бо́нос]
      Несумленна набытае губляецца дарма.
1271. Non in loco ridere pergrave est malum.
      Non in loco ridēre pergrăve est malum.
      [нон ін лё́ко рідэ́рэ пэ́рґравэ эст ма́люм]
      Смяяцца не своечасова — вельмі вялікая загана.
1272. Non in omnes omnia conveniunt.
      [нон ін о́мнэс о́мніа конвэ́ніунт]
      Не ўсё падыходзіць усім.
1273. Non jacet in molli veneranda scientia lecto.
      Non iacet in molli veneranda scientia lecto.
      [нон я́цэт ін мо́ллі вэнэра́нда сцыэ́нцыа ле́кто]
      Глыбокія веды не ляжаць на мяккім ложку.
1274. Non liquet.
      [нон лі́квэт]
      Не зразумела; устрымліваюся.
1275. Non male respondit, male enim prior ille rogaverat.
      Non male respondit, male enim prior ille rogavĕrat.
      [нон ма́ле рэспо́ндіт, ма́ле э́нім прі́ор і́лле роґа́вэрат]
      Не ён дрэнна адказаў, а ў яго папярэдне дрэнна запыталі.
1276. Non multum, sed multa.
      [нон му́льтум, сэд му́льта]
      Не шмат, але шматлікае.
1277. Non nostrum onus: bos clitellas.
      [нон но́струм о́нус: бос клітэ́лляс]
      Не наш груз: няхай вол [нясе] сядло.
1278. Non numeranda, sed ponderanda argumenta.
      [нон нумэра́нда, сэд пондэра́нда арґумэ́нта]
      Доказы трэба не лічыць, а ўзважваць.
1279. Non omne est aurum, quod splendet.
      [нон о́мнэ эст а́ўрум, квод спле́ндэт]
      Не ўсё золата, што блішчыць.
1280. Non omne, quod licet, honestum est.
      [нон о́мнэ, квод лі́цэт, гонэ́стум эст]
      Не ўсё дазволенае годна павагі.
1281. Non omnia possumus.
      Non omnia possŭmus.
      [нон о́мніа по́ссумус]
      Мы не здольныя на ўсё
1282. Non omnia possunt omnes.
      [нон о́мніа по́ссунт о́мнэс]
      Не ўсе здольныя на ўсё.
1283. Non omnis error stultitia est dicenda.
      [нон о́мніс э́ррор стульті́цыа эст діцэ́нда]
      Не кожную памылку варта зваць дурасцю.
1284. Non omnis error stultitia est.
      [нон о́мніс э́ррор стульті́цыа эст]
      Не кожная памылка бязглуздая.
1285. Non omnis moriar.
      [нон о́мніс мо́ріар]
      Не ўвесь я памру.
1286. Non progredi est regredi.
      Non progrĕdi est regrĕdi.
      [нон про́ґрэді эст рэ́ґрэді]
      Не ісці наперад — значыць ісці назад.
1287. Non qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est.
      [нон кві па́рум га́бэт, сэд кві плюс ку́піт, па́ўпэр эст]
      Бядняк не той, хто менш мае, а той, хто большага жадае.
1288. Non quod candet ebur, nec quod rubet omne aurum.
      [нон квод ка́ндэт э́бур, нэк квод ру́бэт о́мнэ а́ўрум]
      Не ўсё, што белае, — слановая косць, не ўсё, што чырвонае, –золата.
1289. Non rebus me, sed mihi submittere conor.
      Non rebus me, sed mihi submittĕre conor.
      [нон рэ́бус мэ, сэд мі́гі субмі́ттэрэ ко́нор]
      Імкнуся падпарадкоўваць рэчы сабе, а не сябе рэчам.
1290. Non scholae, sed vitae discimus.
      Non scholae, sed vitae discĭmus.
      [нон схо́ле, сэд ві́тэ ді́сцымус]
      Мы вучымся не дзеля вучэння, але для жыцця.
1291. Non semper errat fama.
      [нон сэ́мпэр э́ррат фа́ма]
      Не заўсёды памыляецца погалас.
1292. Non sibi, sed patriae natus es.
      [нон сі́бі, сэд па́тріэ на́тус эс]
      Не для сябе, але для радзімы ты нарадзіўся.
1293. Non sum, qualis eram.
      [нон сум, ква́ліс э́рам]
      Ужо не той я, які быў.
1294. Non tutae sunt cum regibus facetiae.
      Non tutae sunt cum regĭbus facetiae.
      [нон ту́тэ сунт кум рэ́ґібус фацэ́цыэ]
      Жарты з царамі небяспечныя.
1295. Non uno luna nitet vultu.
      [нон у́но лю́на ні́тэт ву́льту]
      Не адным бокам свеціць месяц.
1296. Non verbis, sed actis.
      [нон вэ́рбіс, сэд а́ктіс]
      Не на словах, а на справе.
1297. Non, si male nunc, et olim erit.
      [нон, сі ма́ле нунк, эт о́лім э́ріт]
      Калі дрэнна цяпер, так будзе не заўсёды.
1298. Nondum adesse fatalem horam.
      Nondum adesse fatālem horam.
      [но́ндум адэ́ссэ фата́лем го́рам]
      Яшчэ не наступіў фатальны час.
1299. Nosce te ipsum.
      [но́сцэ тэ і́псум]
      Пазнай самога сябе.
1300. Noscitur a sociis.
      Noscĭtur a sociis.
      [но́сцытур а со́цыіс]
      Пра чалавека даведваюцца па яго таварышах.
1301. Nota bene (NB).
      [но́та бэ́нэ]
      Звярні ўвагу.
1302. Novarum rerum cupidus.
      Novārum rerum cupĭdus.
      [нова́рум рэ́рум ку́підус]
      Які горача прагне новага.
1303. Novos amicos dum paras, veteres cole.
      Novos amīcos dum paras, vetĕres cole.
      [но́вос амі́кос дум па́рас, вэ́тэрэс ко́ле]
      Новых сяброў набывай, а старых не забывай.
1304. Novus rex — nova lex.
      [но́вус рэкс — но́ва лекс]
      Новы цар — новы закон.
1305. Nox cogitationum mater.
      Nox cogitatiōnum mater.
      [нокс коґітацыо́нум ма́тэр]
      Ноч — маці думак.
1306. Nox fert consilium.
      [нокс фэрт консі́ліум]
      Ноч прыносіць рашэнне; пераначуем, то болей пачуем.
1307. Nudis verbis.
      [ну́діс вэ́рбіс]
      Галаслоўна.
1308. Nulla aetas ad discendum sera.
      [ну́лля э́тас ад дісцэ́ндум сэ́ра]
      Вучыцца ніколі не позна.
1309. Nulla dies sine linea.
      [ну́лля ді́эс сі́нэ лі́нэа]
      Ні дня без радка (Пліній).
1310. Nulla fere causa est, in qua non femina litem moverit.
      Nulla fere causa est, in qua non femĭna litem movĕrit.
      [ну́лля фэ́рэ ка́ўза эст, ін ква нон фэ́міна лі́тэм мо́вэріт]
      Няма такой справы, у якой не пачала б спрэчку жанчына.
1311. Nulla regula sine exceptione, sed exceptio non impedit regulam.
      Nulla regŭla sine exceptiōne, sed exceptio non impĕdit regŭlam.
      [ну́лля рэ́ґуля сі́нэ эксцэпцыо́нэ, сэд эксцэ́пцыо нон і́мпэдіт рэ́ґулям]
      Няма правіла без выключэння, але выключэнне не замінае правілу.
1312. Nulla regula sine exceptione.
      Nulla regŭla sine exceptiōne.
      [ну́лля рэ́ґуля сі́нэ эксцэпцыо́нэ]
      Няма правіла без выключэння.
1313. Nulla tempestas magna perdurat.
      Nulla tempestas magna perdūrat.
      [ну́лля тэмпэ́стас ма́ґна пэрду́рат]
      Вялікая бура не бывае працяглай.
1314. Nullis amor est sanabilis herbis.
      Nullis amor est sanabĭlis herbis.
      [ну́лліс а́мор эст сана́біліс гэ́рбіс]
      Няма лекаў ад кахання.
1315. Nullum malum sine aliquo bono.
      Nullum malum sine alĭquo bono.
      [ну́ллюм ма́люм сі́нэ а́лікво бо́но]
      Няма ліха без дабра; ліха без дабра не бывае.
1316. Nullum periculum sine periculo vincitur.
      Nullum pericŭlum sine pericŭlo vincĭtur.
      [ну́ллюм пэрі́кулюм сі́нэ пэрі́кулё ві́нцытур]
      Ніякая небяспека не пераадольваецца без рызыкі.
1317. Nullum verum infert falsum.
      [ну́ллюм вэ́рум і́нфэрт фа́льсум]
      Ніякая праўда не вядзе да няпраўды.
1318. Nullus est liber tam malus, ut non aliqua parte prosit.
      Nullus est liber tam malus, ut non alĭqua parte prosit.
      [ну́ллюс эст лі́бэр там ма́люс, ут нон а́ліква па́ртэ про́зіт]
      Няма такой дрэннай кнігі, якая была б зусім бескарыснай.
1319. Nullus juxta propriam voluntatem incedat.
      Nullus juxta propriam voluntātem incēdat. Nullus iuxta propriam voluntatem incedat.
      [ну́ллюс ю́кста про́пріам волюнта́тэм інцэ́дат]
      Ніхто не павінен уваходзіць па сваёй волі.
1320. Nullus tantus quaestus, quam, quod habes, parcere.
      Nullus tantus quaestus, quam, quod habes, parcĕre.
      [ну́ллюс та́нтус квэ́стус, квам, квод га́бэс, па́рцэрэ]
      Няма большага дастатку, чым берагчы тое, што маеш.
1321. Nummis potior amicus in periculis.
      Nummis potior amīcus in pericŭlis.
      [ну́мміс по́тіор амі́кус ін пэрі́куліс]
      У небяспецы сябар даражэй за грошы.
1322. Nummis praestat carere, quam amicis.
      Nummis praestat carēre, quam amīcis.
      [ну́мміс прэ́стат карэ́рэ, квам амі́цыс]
      Лепш быць без грошай, чым без сяброў.
1323. Nummus nummum parit.
      [ну́ммус ну́ммум па́ріт]
      Грошы нараджаюць грошы.
1324. Nunc aut nunquam.
      [нунк аўт ну́нквам]
      Цяпер ці ніколі.
1325. Nunc et in saecula.
      Nunc et in saecŭla.
      [нунк эт ін сэ́куля]
      Цяпер і навекі.
1326. Nunc plaudite!
      Nunc plaudĭte!
      [нунк пля́ўдітэ]
      Зараз апладзіруйце!
1327. Nunquam retrorsum, semper ingrediendum.
      [ну́нквам рэтро́рсум, сэ́мпэр інґрэдіэ́ндум]
      Не кроку назад, заўжды наперад.
1328. Nusquam est, qui ubique est.
      Nusquam est, qui ubīque est.
      [ну́сквам эст, кві убі́квэ эст]
      Хто ўсюды, той нідзе.
1329. Nusquam nec malum malo, nec vulnus curatur vulnere.
      Nusquam nec malum malo, nec vulnus curātur vulnĕre.
      [ну́сквам нэк ма́люм ма́лё, нэк ву́льнус кура́тур ву́льнэрэ]
      Зло не лечаць злом, а рану ранай.
1330. Nutritur vento, vento restinguitur ignis.
      Nutrītur vento, vento restinguĭtur ignis.
      [нутрі́тур вэ́нто, вэ́нто рэсті́нґу́ітур і́ґніс]
      Агонь ветрам падтрымліваецца, ад ветру і згасае.
1331. O diem praeclarum!
      O diem praeclārum!
      [о ді́эм прэкля́рум]
      О слаўны дзень!
1332. O fallacem hominum spem.
      O fallācem homĭnum spem.
      [о фалля́цэм го́мінум спэм]
      О зманлівая чалавечая надзея.
1333. O miratores!
      O miratōres!
      [о мірато́рэс]
      О прыхільнікі!
1334. O nomen dulce «Libertas»!
      [о но́мэн ду́льцэ «лібэ́ртас»]
      Пра салодкае слова «Свабода»!
1335. O quantum est in rebus inane!
      O quantum est in rebus ināne!
      [о ква́нтум эст ін рэ́бус іна́нэ]
      О колькі ў справах пустога!
1336. O sancta simplicitas.
      O sancta simplicĭtas.
      [о са́нкта сімплі́цытас]
      О святая прастата!
1337. O tempora, o mores!
      O tempŏra, o mores!
      [о тэ́мпора, о мо́рэс]
      О часы, о норавы!
1338. Obiter dictum.
      Obĭter dictum.
      [о́бітэр ді́ктум]
      Сказанае між іншым.
1339. Obscurum per obscurius.
      Obscūrum per obscurius.
      [обску́рум пэр обску́ріус]
      Невыразнае яшчэ больш невыразным [тлумачыць].
1340. Obsequium amicos, veritas odium parit.
      Obsequium amīcos, verĭtas odium parit.
      [обсэ́квіум амі́кос, вэ́рітас о́діум па́ріт]
      Паслужлівасць стварае сяброў, а праўда спараджае нянавісць.
1341. Occasio aegre offertur, facile amittitur.
      Occasio aegre offertur, facĭle amittĭtur.
      [окка́зіо э́ґрэ оффэ́ртур, фа́цыле амі́ттітур]
      Зручны выпадак рэдка з’яўляецца, але лёгка губляецца.
1342. Oculi avidiores sunt, quam venter.
      Ocŭli avidiōres sunt, quam venter.
      [о́кулі авідіо́рэс сунт, квам вэ́нтэр]
      Вочы больш прагныя, чым жывот.
1343. Oculis magis habenda fides, quam auribus.
      Ocŭlis magis habenda fides, quam aurĭbus.
      [о́куліс ма́ґіс габэ́нда фі́дэс, квам а́ўрібус]
      Вачам варта больш давяраць, чым вушам.
1344. Oculis non manibus.
      Ocŭlis non manĭbus.
      [о́куліс нон ма́нібус]
      Для вачэй, не для рук.
1345. Oleo tranquillior.
      [о́лео транкві́лліор]
      Спакайнейшы за алей; цішэй вады.
1346. Oleum addere camino.
      Oleum addĕre camīno.
      [о́леум а́ддэрэ камі́но]
      Падліваць масла ў агонь
1347. Olla male fervet.
      [о́лля ма́ле фэ́рвэт]
      Чыгун дрэнна кіпіць; справы ідуць так сабе.
1348. Ollula tam fertur ad aquam, quod fracta refertur.
      Ollŭla tam fertur ad aquam, quod fracta refertur.
      [о́ллюля там фэ́ртур ад а́квам, квод фра́кта рэфэ́ртур]
      Так доўга са збанам па ваду ходзім, пакуль яго не разаб’ём.
1349. Omen bonum.
      [о́мэн бо́нум]
      Шчаслівае прадвесце.
1350. Omne exit in fumo.
      [о́мнэ э́ксіт ін фу́мо]
      Усё пайшло дымам.
1351. Omne ignotum pro magnifico.
      Omne ignōtum pro magnifĭco.
      [о́мнэ іґно́тум про маґні́фіко]
      Усё невядомае здаецца вялікім.
1352. Omne initium difficile est.
      Omne initium difficĭle est.
      [о́мнэ іні́цыум діффі́цыле эст]
      Усякі пачатак цяжкі.
1353. Omne malum cito accedit, tarde discedit.
      Omne malum cito accēdit, tarde discēdit.
      [о́мнэ ма́люм цы́то акцэ́діт, та́рдэ дісцэ́діт]
      Усякае зло хутка прыходзіць, марудна адыходзіць.
1354. Omne nimium nocet.
      [о́мнэ ні́міум но́цэт]
      Усё залішняе шкодзіць.
1355. Omne verum omni vero consonat.
      Omne verum omni vero consŏnat.
      [о́мнэ вэ́рум о́мні вэ́ро ко́нсонат]
      Усе праўды згодныя адна з адной.
1356. Omne vitium semper habet patrocinium.
      [о́мнэ ві́цыум сэ́мпэр га́бэт патроцы́ніум]
      Любая загана знаходзіць сабе апраўданне.
1357. Omne vivum ex ovo.
      [о́мнэ ві́вум экс о́во]
      Усё жывое выйшла з яйка (У. Гарвэй).
1358. Omnes divitiae virtuti postponendae sunt.
      Omnes divitiae virtūti postponendae sunt.
      [о́мнэс діві́цыэ вірту́ті постпонэ́ндэ сунт]
      Дабрадзейнасць лепш за ўсякае багацце.
1359. Omnes et singulos.
      Omnes et singŭlos.
      [о́мнэс эт сі́нґулёс]
      Разам і паасобку.
1360. Omnes homines ad quaestum suum callent.
      Omnes homĭnes ad quaestum suum callent.
      [о́мнэс го́мінэс ад квэ́стум су́ум ка́ллент]
      Усе людзі разбіраюцца ў тым, што тычыцца іх выгады.
1361. Omnes homines aequales sunt.
      Omnes homĭnes aequāles sunt.
      [о́мнэс го́мінэс эква́лес сунт]
      Усе людзі роўныя.
1362. Omnes salvos volo.
      [о́мнэс са́львос во́лё]
      Жадаю ўсім здароўя.
1363. Omnes una manet nox.
      [о́мнэс у́на ма́нэт нокс]
      Усіх чакае адна ноч.
1364. Omnes, quantum potes, juva.
      Omnes, quantum potes, iuva.
      [о́мнэс, ква́нтум по́тэс, ю́ва]
      Усім, колькі можаш, дапамагай.
1365. Omni casu.
      [о́мні ка́зу]
      Ва ўсіх выпадках.
1366. Omnia fames dulcia facit praeter se ipsam.
      [о́мніа фа́мэс ду́льцыа фа́цыт прэ́тэр сэ і́псам]
      Голад, апрача самога сябе, усё робіць салодкім.
1367. Omnia fert aetas, animum quoque.
      Omnia fert aetas, anĭmum quoque.
      [о́мніа фэрт э́тас, а́німум кво́квэ]
      Гады выносяць усё, нават памяць.
1368. Omnia incipis, nihil absolvis.
      Omnia incĭpis, nihil absolvis.
      [о́мніа і́нцыпіс, ні́гіль абсо́львіс]
      За ўсё бярэшся — нічога не канчаеш.
1369. Omnia mea mecum porto.
      [о́мніа мэ́а мэ́кум по́рто]
      Усё сваё нашу з сабою.
1370. Omnia moderata aeterna.
      Omnia moderāta aeterna.
      [о́мніа модэра́та этэ́рна]
      Усё ўмеранае даўгавечна.
1371. Omnia mors aequat.
      [о́мніа морс э́кват]
      Для смерці ўсё роўныя.
1372. Omnia mutantur et nos mutamur.
      Omnia mutantur et nos mutāmur.
      [о́мніа мута́нтур эт нос мута́мур]
      Усё змяняецца і мы змяняемся.
1373. Omnia mutantur, nihil interit.
      Omnia mutantur, nihil intĕrit.
      [о́мніа мута́нтур, ні́гіль і́нтэріт]
      Усё змяняецца, нічога не знікае.
1374. Omnia non pariter rerum sunt omnibus apta.
      Omnia non parĭter rerum sunt omnĭbus apta.
      [о́мніа нон па́рітэр рэ́рум сунт о́мнібус а́пта]
      Не ўсім адно і тое ж аднолькава карысна.
1375. Omnia praeclara rara.
      Omnia praeclāra rara.
      [о́мніа прэкля́ра ра́ра]
      Усё прыгожае рэдкае.
1376. Omnia tempus habent.
      [о́мніа тэ́мпус га́бэнт]
      Усё мае [свой] час.
1377. Omnia tempus revelat.
      Omnia tempus revēlat.
      [о́мніа тэ́мпус рэвэ́лят]
      Час выкрывае ўсё.
1378. Omnia vanitas.
      Omnia vanĭtas.
      [о́мніа ва́нітас]
      Усё мітусня.
1379. Omnia vincit amor, et nos cedamus amori.
      Omnia vincit amor, et nos cedāmus amōri.
      [о́мніа ві́нцыт а́мор, эт нос цэда́мус амо́рі]
      Усё перамагае каханне, давайце і мы скорымся каханню.
1380. Omnibus rebus.
      Omnĭbus rebus.
      [о́мнібус рэ́бус]
      Пра ўсё.
1381. Omnis comparatio claudicat.
      Omnis comparatio claudĭcat.
      [о́мніс компара́цыо кля́ўдікат]
      Усякае параўнанне кульгае.
1382. Omnis imitatio ficta est.
      [о́мніс іміта́цыо фі́кта эст]
      Усякае перайманне ненатуральнае.
1383. Omnis musae mancipium.
      [о́мніс му́зэ манцы́піум]
      Служка любой музы; штукар на ўсякія штукі; рукі на ўсе штукі.
1384. Omnis sibi malle melius esse quam alteri.
      Omnis sibi malle melius esse quam altĕri.
      [о́мніс сі́бі ма́лле мэ́ліус э́ссэ квам а́льтэрі]
      Кожны сябе любіць больш, чым другога.
1385. Omnium consensu.
      [о́мніум консэ́нсу]
      З агульнай згоды.
1386. Omnium malorum origo otium.
      Omnium malōrum orīgo otium.
      [о́мніум малё́рум орі́ґо о́цыум]
      Гультайства — пачатак усіх бед.
1387. Omnium malorum stultitia est mater.
      Omnium malōrum stultitia est mater.
      [о́мніум малё́рум стульті́цыа эст ма́тэр]
      Глупства — маці ўсіх няшчасцяў.
1388. Omnium profecto artium medicina nobilissima.
      Omnium profecto artium medicīna nobilissĭma.
      [о́мніум профэ́кто а́рцыум мэдіцы́на нобілі́ссіма]
      З усіх навук, безумоўна, медыцына — самая высакародная (Гіпакрат).
1389. Omnium rerum vicissitudo est.
      Omnium rerum vicissitūdo est.
      [о́мніум рэ́рум віцыссіту́до эст]
      Усё падлягае змене.
1390. Opera et studio.
      Opĕra et studio.
      [о́пэра эт сту́діо]
      Працай і намаганнем.
1391. Operae officiales.
      Opĕrae officiāles.
      [о́пэрэ оффіцыа́лес]
      Службовыя справы.
1392. Oportet vivere.
      Oportet vivĕre.
      [опо́ртэт ві́вэрэ]
      Трэба жыць.
1393. Optima fide.
      Optĭma fide.
      [о́птіма фі́дэ]
      З поўным даверам.
1394. Optimum cibi condimentum est fames.
      Optĭmum cibi condimentum est fames.
      [о́птімум цы́бі кондімэ́нтум эст фа́мэс]
      Голад — лепшая прыправа да ежы.
1395. Optimum medicamentum quies est.
      Optĭmum medicamentum quies est.
      [о́птімум мэдікамэ́нтум квіэс эст]
      Спакой — найлепшыя лекі.
1396. Optimus mundus.
      Optĭmus mundus.
      [о́птімус му́ндус]
      Лепшы з сусветаў.
1397. Opulentissima metalla assidue plenius responsura fodienti.
      Opulentissĭma metalla assidue plenius responsūra fodienti.
      [опуленті́ссіма мэта́лля ассі́дуэ пле́ніус рэспонсу́ра фодіэ́нті]
      Каштоўныя металы дастаюцца перш за ўсё таму, хто рупліва капае.
1398. Ora et labora.
      Ora et labōra.
      [о́ра эт лябо́ра]
      Маліся і працуй.
1399. Ora rotundo.
      [о́ра роту́ндо]
      Ва ўвесь голас.
1400. Ordo novus saeclorum.
      Ordo novus saeclōrum.
      [о́рдо но́вус сэклё́рум]
      Новы парадак стагоддзяў.
1401. Ore uno.
      [о́рэ у́но]
      Адным ротам; аднагалосна.
1402. Ornata forma mente praeclara eminet.
      Ornāta forma mente praeclāra emĭnet.
      [орна́та фо́рма мэ́нтэ прэкля́ра э́мінэт]
      У вочы кідаецца чароўны выгляд, а не выдатны розум.
1403. Osse caret glossa, quandoque tamen terit ossa.
      Osse caret glossa, quandōque tamen terit ossa.
      [о́ссэ ка́рэт ґлё́сса, квандо́квэ та́мэн тэ́ріт о́сса]
      Язык не мае косці, але часам расцірае косці.
1404. Otia dant vitia.
      [о́цыа дант ві́цыа]
      Бяздзейнасць нараджае заганы.
1405. Otium cum dignitate.
      Otium cum dignitāte.
      [о́цыум кум діґніта́тэ]
      Адпачынак з годнасцю; годны адпачынак.
1406. Otium post negotium.
      [о́цыум пост нэґо́цыум]
      Адпачынак пасля справы.
1407. Otium sine litteris mors est et hominis vivi sepultura.
      Otium sine littĕris mors est et homĭnis vivi sepultūra.
      [о́цыум сі́нэ лі́ттэріс морс эст эт го́мініс ві́ві сэпульту́ра]
      Адпачынак час без кнігі — гэта смерць і пахаванне жыўцом.
1408. Ovem lupo committere.
      Ovem lupo committĕre.
      [о́вэм лю́по коммі́ттэрэ]
      Авечку даверыць ваўку.
1409. Pabulum animi.
      Pabŭlum anĭmi.
      [па́булюм а́німі]
      Ежа для душы.
1410. Pacta sunt servanda.
      [па́кта сунт сэрва́нда]
      Дамовы павінны выконвацца.
1411. Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas regumque turres.
      Pallĭda mors aequo pulsat pede paupĕrum tabernas regumque turres.
      [па́лліда морс э́кво пу́льсат пэ́дэ па́ўпэрум табэ́рнас рэґу́мквэ ту́ррэс]
      Бледная смерць той жа нагой стукае ў хаціны бедных і палацы цароў.
1412. Panem quotidianum.
      Panem quotidiānum.
      [па́нэм квотідіа́нум]
      Хлеба надзённага.
1413. Papulas observatis alienas obsiti plurimis ulceribus.
      Papŭlas observātis aliēnas obsĭti plurĭmis ulcerĭbus.
      [па́пуляс обсэрва́тіс аліэ́нас о́бсіті плю́ріміс ульцэ́рібус]
      Вы [самі], пакрытыя мноствам язваў, выглядаеце чужыя пухіры.
1414. Par comes esse pari consuescit sic et avari.
      Par comes esse pari consuescit sic et avāri.
      [пар ко́мэс э́ссэ па́рі консвэ́сцыт сік эт ава́рі]
      Роўны — прыяцель роўнаму, скупы — скупому.
1415. Par pari referre.
      [пар па́рі рэфэ́ррэ]
      Роўным за роўнае аддаваць.
1416. Par praemium labori.
      Par praemium labōri.
      [пар прэ́міум лябо́рі]
      Адпаведна працы і ўзнагарода.
1417. Parcus discordat avaro.
      Parcus discordat avāro.
      [па́ркус діско́рдат ава́ро]
      Ашчадны — не значыць скупы.
1418. Pares cum paribus facillime congregantur.
      Pares cum parĭbus facillĭme congregantur.
      [па́рэс кум па́рібус фацы́ллімэ конґрэґа́нтур]
      Роўныя з роўнымі вельмі лёгка сыходзяцца.
1419. Pars pro toto.
      [парс про то́то]
      Частка замест цэлага.
1420. Pars sanitatis velle sanari fuit.
      Pars sanitātis velle sanāri fuit.
      [парс саніта́тіс вэ́лле сана́рі фу́іт]
      Жаданне ачуняць — частка ачуньвання.
1421. Parthis mendacior.
      [па́ртіс мэнда́цыор]
      Ілжывы больш за парфян.
1422. Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus.
      Parturiunt montes, nascētur ridicŭlus mus.
      [парту́ріунт мо́нтэс, насцэ́тур ріді́кулюс мус]
      Нараджаюць горы, народзіцца смешнае мышаня.
1423. Parva delicta aperiunt viam ad majora.
      Parva delicta aperiunt viam ad majōra. Parva delicta aperiunt viam ad maiora.
      [па́рва дэлі́кта апэ́ріунт ві́ам ад майо́ра]
      Малыя злачынствы адкрываюць дарогу вялікім.
1424. Parva domus — magna quies.
      [па́рва до́мус — ма́ґна квіэс]
      Малое жыллё — вялікі спакой.
1425. Parva domus — parva cura.
      [па́рва до́мус — па́рва ку́ра]
      Малое жыллё — малы клопат.
1426. Parva leves capiunt animos.
      Parva leves capiunt anĭmos.
      [па́рва ле́вэс ка́піунт а́німос]
      Дробязі вабяць легкадумных.
1427. Parva saepe scintilla contempta magnum excitat incendium.
      Parva saepe scintilla contempta magnum excĭtat incendium.
      [па́рва сэ́пэ сцынті́лля контэ́мпта ма́ґнум э́ксцытат інцэ́ндіум]
      Часта маленькая іскра выклікае вялікі пажар.
1428. Parvo contentus.
      [па́рво контэ́нтус]
      Які здавольваецца малым.
1429. Patiaris potius ipse, quam facias scelus.
      Patiāris potius ipse, quam facias scelus.
      [пацыа́ріс по́тіус і́псэ, квам фа́цыас сцэ́люс]
      Лепш табе самому трываць, чым чыніць зло.
1430. Patiendo multa veniunt, quae nequeas pati.
      [пацыэ́ндо му́льта вэ́ніунт, квэ нэ́квэас па́ті]
      Хоць ты і шмат можаш трываць, канец цярпенню наступіць.
1431. Patiens et fortis se ipsum felicem facit.
      Patiens et fortis se ipsum felīcem facit.
      [па́цыэнс эт фо́ртіс сэ і́псум фэлі́цэм фа́цыт]
      Цярплівы і мужны сам сябе робіць шчаслівым.
1432. Patientia animi divitias occultas habet.
      Patientia anĭmi divitias occultas habet.
      [пацыэ́нцыа а́німі діві́цыас окку́льтас га́бэт]
      Цярпенне мае скрытыя багацці.
1433. Patientia omnia vincit.
      [пацыэ́нцыа о́мніа ві́нцыт]
      Цярпенне ўсё перамагае.
1434. Patria est communis omnium civium parens.
      Patria est commūnis omnium civium parens.
      [па́тріа эст комму́ніс о́мніум цы́віум па́рэнс]
      Радзіма — агульная маці ўсіх грамадзян.
1435. Patriae fumus igne alieno luculentior.
      Patriae fumus igne aliēno luculentior.
      [па́тріэ фу́мус і́ґнэ аліэ́но люкуле́нтіор]
      Дым айчыны ярчэй агню чужыны.
1436. Pauca verba.
      [па́ўка вэ́рба]
      У нешматлікіх словах; без лішніх слоў, без мнагаслоўнасці; карацей кажучы.
1437. Pauca, sed bona.
      [па́ўка, сэд бо́на]
      Мала, але добра.
1438. Paucis verbis.
      [па́ўцыс вэ́рбіс]
      У нешматлікіх словах; без лішніх слоў, без мнагаслоўнасці; карацей кажучы.
1439. Paulatim summa petuntur.
      Paulātim summa petuntur.
      [паўля́тім су́мма пэту́нтур]
      Не адразу дасягаюцца вяршыні.
1440. Pauper mutatur, si dives efficiatur.
      Pauper mutātur, si dives efficiātur.
      [па́ўпэр мута́тур, сі ді́вэс эффіцыа́тур]
      Бедны змяняецца, калі робіцца багатым.
1441. Pauperior mendicissimo homine.
      Pauperior mendicissĭmo homĭne.
      [паўпэ́ріор мэндіцы́ссімо го́мінэ]
      Бедны, як толькі мажліва; бяднейшы за самага беднага чалавека.
1442. Paupertas non est vitium.
      [паўпэ́ртас нон эст ві́цыум]
      Беднасць не загана.
1443. Pax optima rerum.
      Pax optĭma rerum.
      [пакс о́птіма рэ́рум]
      Самае каштоўнае — мір.
1444. Pax tecum.
      [пакс тэ́кум]
      Мір з табой.
1445. Pax vobiscum!
      [пакс вобі́скум]
      Мір з вамі.
1446. Peculium re, non verbis augetur.
      Peculium re, non verbis augētur.
      [пэку́ліум рэ, нон вэ́рбіс аўґэ́тур]
      Маёмасць павялічваецца справай, а не словамі.
1447. Pecunia est ancilla, si scis uti, si nescis, domina.
      Pecunia est ancilla, si scis uti, si nescis, domĭna.
      [пэку́ніа эст анцы́лля, сі сцыс у́ті, сі нэ́сцыс, до́міна]
      Умееш карыстацца грашыма — яны служаць табе, а калі няма — ты ім.
1448. Pecuniae omnia oboediunt.
      [пэку́ніэ о́мніа обэ́діунт]
      Грошам усё скараецца.
1449. Pedibus timor addit alas.
      Pedĭbus timor addit alas.
      [пэ́дібус ті́мор а́ддіт а́ляс]
      Страх дае нагам сілы.
1450. Pejor avis aetas.
      Peior avis aetas.
      [пэ́йор а́віс э́тас]
      Дрэнная птушка — узрост.
1451. Pelle sub agnina latitat mens saepe lupina.
      Pelle sub agnīna latĭtat mens saepe lupīna.
      [пэ́лле суб аґні́на ля́тітат мэнс сэ́пэ люпі́на]
      Пад шкурай ягня часта хаваецца нораў ваўка.
1452. Pendere tenui filo.
      Pendĕre tenui filo.
      [пэ́ндэрэ тэ́нуі фі́лё]
      Вісець на тонкай нітцы.
1453. Per aspera ad astra.
      Per aspĕra ad astra.
      [пэр а́спэра ад а́стра]
      Праз церні да зорак.
1454. Per aversionem.
      Per aversiōnem.
      [пэр авэрсіо́нэм]
      Оптам; гуртам.
1455. Per crucem ad lucem.
      [пэр кру́цэм ад лю́цэм]
      Праз пакуты да святла.
1456. Per exclusionem.
      Per exclusiōnem.
      [пэр эксклюзіо́нэм]
      Як выключэнне.
1457. Per expressum.
      [пэр экспрэ́ссум]
      Даслоўна; літаральна.
1458. Per fas ac nefas.
      [пэр фас ак нэ́фас]
      Дазволенымі і недазволенымі сродкамі; праўдамі і няпраўдамі.
1459. Per me ista trahantur pedibus.
      Per me ista trahantur pedĭbus.
      [пэр мэ і́ста трага́нтур пэ́дібус]
      Што да мяне, то няхай кульгаюць; як на мяне, дык каб яно спрахла.
1460. Per procura.
      Per procūra.
      [пэр проку́ра]
      Па даверанасці.
1461. Per risum multum cognoscimus stultum.
      Per risum multum cognoscĭmus stultum.
      [пэр рі́зум му́льтум коґно́сцымус сту́льтум]
      Па частым смеху пазнаём дурня.
1462. Per se.
      [пэр сэ]
      Само па сабе; у чыстым выглядзе.
1463. Per secreta vota.
      Per secrēta vota.
      [пэр сэкрэ́та во́та]
      Закрытым галасаваннем.
1464. Per tacitum consensum.
      Per tacĭtum consensum.
      [пэр та́цытум консэ́нсум]
      Па маўклівай згодзе.
1465. Per usum.
      [пэр у́зум]
      На практыцы.
1466. Perfer et obdura.
      Perfer et obdūra.
      [пэ́рфэр эт обду́ра]
      Трывай і мацуйся.
1467. Perfice te!
      Perfĭce te!
      [пэ́рфіцэ тэ]
      Удасканальвай сябе!
1468. Periculum (est) in mora.
      Pericŭlum (est) in mora.
      [пэрі́кулюм (эст) ін мо́ра]
      Небяспека ў прамаруджанні.
1469. Perigrinatio est vita.
      [пэріґріна́цыо эст ві́та]
      Жыццё — гэта падарожжа.
1470. Perpetuum mobile.
      Perpetuum mobĭle.
      [пэрпэ́туум мо́біле]
      Вечны рухавік.
1471. Persona grata.
      Persōna grata.
      [пэрсо́на ґра́та]
      Пажаданая асоба.
1472. Persona ingrata.
      Persōna ingrāta.
      [пэрсо́на інґра́та]
      Непажаданая асоба.
1473. Persona sacrosancta.
      Persōna sacrosancta.
      [пэрсо́на сакроза́нкта]
      Святая асоба.
1474. Persona suspecta.
      Persōna suspecta.
      [пэрсо́на суспэ́кта]
      Падазроная асоба.
1475. Personaliter.
      Personalĭter.
      [пэрсона́літэр]
      Асабіста.
1476. Pes gradiens crescit, cornix residendo famescit.
      [пэс ґра́діэнс крэ́сцыт, ко́рнікс рэзідэ́ндо фамэ́сцыт]
      Нага расце ад хады, варона галадае ад сядзення; ваўка ногі жывяць; старца кій корміць.
1477. Pessimum periculum, quod opertum latet.
      Pessĭmum pericŭlum, quod opertum latet.
      [пэ́ссімум пэрі́кулюм, квод опэ́ртум ля́тэт]
      Страшней за ўсё скрытая небяспека.
1478. Petitio principii.
      [пэті́цыо прінцы́піі]
      Прадбачанне падставы; выснова з палажэння, якое яшчэ трэба даказаць.
1479. Petra scandali.
      Petra scandăli.
      [пэ́тра ска́ндалі]
      Камень спатыкання.
1480. Pia desiderata.
      Pia desiderāta.
      [пі́а дэзідэра́та]
      Запаветныя мары.
1481. Pia desideria.
      [пі́а дэзідэ́ріа]
      Добрыя жаданні; добрыя намеры.
1482. Pia fraus.
      [пі́а фра́ус]
      Набожная хлусня.
1483. Piger ipse sibi obstat.
      [пі́ґэр і́псэ сі́бі о́бстат]
      Лянівы сам сабе шкодзіць.
1484. Pigritia mater vitiorum.
      Pigritia mater vitiōrum.
      [піґрі́цыа ма́тэр віцыо́рум]
      Гультайства — маці заган.
1485. Piscari in turbido.
      Piscāri in turbĭdo.
      [піска́рі ін ту́рбідо]
      Лавіць рыбу ў мутнай вадзе.
1486. Piscem natare doces.
      Piscem natāre doces.
      [пі́сцэм ната́рэ до́цэс]
      Ты вучыш рыбу плаваць.
1487. Plenus rimarum.
      Plenus rimārum.
      [пле́нус ріма́рум]
      Увесь у трэшчынах (г. зн. балбатлівы).
1488. Plenus venter non studet libenter.
      [пле́нус вэ́нтэр нон сту́дэт лібэ́нтэр]
      Поўны жывот не вучыцца ахвотна; поўнае пуза да навукі глуха.
1489. Plerique ubi aliis maledicunt, faciunt convicium sibi.
      Plerīque ubi aliis maledīcunt, faciunt convicium sibi.
      [плері́квэ у́бі а́лііс маледі́кунт, фа́цыунт конві́цыум сі́бі]
      Зласловячы, многія людзі чэрняць самі сябе.
1490. Plures crapula, quam gladius.
      Plures crapŭla, quam gladius.
      [плю́рэс кра́пуля, квам ґля́діус]
      П’янства [губіць] мацней за меч.
1491. Pluris est oculatus testis unus, quam auriti decem.
      Pluris est oculātus testis unus, quam aurīti decem.
      [плю́ріс эст окуля́тус тэ́стіс у́нус, квам аўрі́ті дэ́цэм]
      Лепш адзін сведка, які бачыў, чым дзесяць, якія чулі; лепш адзін раз убачыць, чым дзесяць разоў пачуць.
1492. Plus exempla quam peccata nocent.
      Plus exempla quam peccāta nocent.
      [плюс эксэ́мпля квам пэкка́та но́цэнт]
      Прыклады прычыняюць больш шкоды, чым злачынствы; дрэнныя прыклады горш за памылкі
1493. Plus potest negare asinus, quam probare philosophus.
      Plus potest negāre asĭnus, quam probāre philosŏphus.
      [плюс по́тэст нэґа́рэ а́зінус, квам проба́рэ філё́софус]
      Асёл больш можа аспрэчыць, чым філосаф даказаць.
1494. Plus sonat, quam valet.
      [плюс со́нат, квам ва́лет]
      Больш звону, чым сэнсу.
1495. Plus stricto mendax offendit lingua mucrone.
      Plus stricto mendax offendit lingua mucrōne.
      [плюс стрі́кто мэ́ндакс оффэ́ндіт лі́нґва мукро́нэ]
      Хлуслівы язык шкодзіць мацней за аголены меч.
1496. Plus valet exiguus quam nullus ad atria clavus.
      [плюс ва́лет эксі́ґуус квам ну́ллюс ад а́тріа кля́вус]
      Лепш дрэнны замок у доме, чым ніякі.
1497. Plus valet in dextra passer quam quattuor extra.
      [плюс ва́лет ін дэ́кстра па́ссэр квам ква́ттуор э́кстра]
      Лепш адзін верабей у правай руцэ, чым чатыры ў паветры.
1498. Plus vident oculi quam oculus.
      Plus vident ocŭli quam ocŭlus.
      [плюс ві́дэнт о́кулі квам о́кулюс]
      Два вокі бачаць больш, чым адно.
1499. Plusve minusve.
      [плю́свэ міну́свэ]
      Больш-менш.
1500. Poculum, mane haustum, restaurat naturam exhaustam.
      Pocŭlum, mane haustum, restaurat natūram exhaustam.
      [по́кулюм, ма́нэ га́ўстум, рэста́ўрат нату́рам эксга́ўстам]
      Келіх, які выпілі з раніцы, аднаўляе моц.
1501. Pompa mortis magis terret, quam mors ipsa.
      [по́мпа мо́ртіс ма́ґіс тэ́ррэт, квам морс і́пса]
      Больш за саму смерць палохае тое, што яе суправаджае.
1502. Pomum compunctum cito corrumpit sibi junctum.
      Pomum compunctum cito corrumpit sibi iunctum.
      [по́мум компу́нктум цы́то корру́мпіт сі́бі ю́нктум]
      Гнілы яблык хутка псуе той, што ляжыць побач.
1503. Possum falli ut homo.
      [по́ссум фа́ллі ут го́мо]
      Як чалавек я магу памыляцца.
1504. Post cenam stabis aut mille passus meabis.
      Post cenam stabis aut mille passus meābis.
      [пост цэ́нам ста́біс аўт мі́лле па́ссус мэа́біс]
      Пасля абеду ўстанеш альбо тысячу крокаў адмераеш.
1505. Post factum nullum consilium.
      [пост фа́ктум ну́ллюм консі́ліум]
      Пасля зробленага не патрэбна ніякая парада.
1506. Post factum.
      [пост фа́ктум]
      Пасля падзеі.
1507. Post gaudia luctus.
      [пост ґа́ўдіа лю́ктус]
      Пасля радасці — плач.
1508. Post hoc non est propter hoc.
      [пост гок нон эст про́птэр гок]
      Пасла гэтага не значыць з-за гэтага.
1509. Post hoc, ergo propter hoc.
      [пост гок, э́рґо про́птэр гок]
      Пасля гэтага, значыць з прычыны гэтага.
1510. Post hominum memoriam.
      Post homĭnum memoriam.
      [пост го́мінум мэмо́ріам]
      Са спрадвечных часоў.
1511. Post mortem medicina.
      Post mortem medicīna.
      [пост мо́ртэм мэдіцы́на]
      Пасля смерці лячэнне.
1512. Post nubila Phoebus.
      Post nubĭla Phoebus.
      [пост ну́біля фэ́бус]
      Пасля хмар — Феб.
1513. Post nubila sol.
      Post nubĭla sol.
      [пост ну́біля соль]
      Пасля хмар — сонца.
1514. Post scriptum (P. S.).
      [пост скрі́птум]
      Пасля напісанага; пастскрыптум; прыпіска да ліста.
1515. Post tenebras lux.
      Post tenĕbras lux.
      [пост тэ́нэбрас люкс]
      Пасля цемры святло.
1516. Post tenebras spero lucem.
      Post tenĕbras spero lucem.
      [пост тэ́нэбрас спэ́ро лю́цэм]
      Спадзяюся на святло пасля цемры.
1517. Post vinum verba, post imbrem nascitur herba.
      Post vinum verba, post imbrem nascĭtur herba.
      [пост ві́нум вэ́рба, пост і́мбрэм на́сцытур гэ́рба]
      Пасля віна з'яўляюцца словы, пасля дажджу — трава.
1518. Postumus.
      Postŭmus.
      [по́стумус]
      Які нарадзіўся апошнім; самы малодшы; пасмяротны.
1519. Potior est, qui prior est.
      [по́тіор эст, кві прі́ор эст]
      Наймацнейшы той, хто першы.
1520. Potior visa est periculosa libertas quieto servitio.
      Potior visa est periculōsa libertas quiēto servitio.
      [по́тіор ві́за эст пэрікулё́за лібэ́ртас квіэ́то сэрві́цыо]
      Лепш свабода, поўная небяспекі, чым спакойнае рабства.
1521. Potius sero, quam numquam.
      [по́тіус сэ́ро, квам ну́мквам]
      Лепш позна, чым ніколі.
1522. Praemonitus praemunitus.
      Praemonĭtus praemunītus.
      [прэмо́нітус прэмуні́тус]
      Хто папярэджаны, той узброены.
1523. Praesentia minuit famam.
      [прэзэ́нцыа мі́нуіт фа́мам]
      Прысутнасць памяншае славу.
1524. Praestat aliquid superesse quam deesse.
      Praestat alĭquid superesse quam deesse.
      [прэ́стат а́ліквід супэрэ́ссэ квам дээ́ссэ]
      Лепш хай застанецца, чым не хопіць.
1525. Praestat cum dignitate cadere, quam cum ignominia vivere.
      Praestat cum dignitāte cadĕre, quam cum ignominia vivĕre.
      [прэ́стат кум діґніта́тэ ка́дэрэ, квам кум іґномі́ніа ві́вэрэ]
      Лепш загінуць з гонарам, чым жыць у ганьбе.
1526. Praeterita mutare non possumus.
      Praeterĭta mutāre non possŭmus.
      [прэтэ́ріта мута́рэ нон по́ссумус]
      Мы не можам змяніць мінулага.
1527. Praeterita omittamus.
      Praeterĭta omittāmus.
      [прэтэ́ріта омітта́мус]
      Давайце не будзем казаць пра мінулае.
1528. Praevenire melius est, quam praeveniri.
      Praevenīre melius est, quam praevenīri.
      [прэвэні́рэ мэ́ліус эст, квам прэвэні́рі]
      Лепш апярэдзіць, чым апярэдзяць цябе.
1529. Presente medico nihil nocet.
      Presente medĭco nihil nocet.
      [прэзэ́нтэ мэ́діко ні́гіль но́цэт]
      У прысутнасці ўрача нічога не шкодна.
1530. Prima facie.
      [прі́ма фа́цыэ]
      На першы погляд.
1531. Primoribus labris attingere aliquid.
      Primorĭbus labris attingĕre alĭquid.
      [прімо́рібус ля́бріс атті́нґэрэ а́ліквід]
      Дакрануцца да чаго-небудзь кончыкамі губ; павярхоўна пазнаёміцца з чым-небудзь.
1532. Primum agere.
      Primum agĕre.
      [прі́мум а́ґэрэ]
      Першым чынам дзейнічаць.
1533. Primum discere, deinde docere.
      Primum discĕre, deinde docēre.
      [прі́мум ді́сцэрэ, дэі́ндэ доцэ́рэ]
      Спачатку вучыцца, потым вучыць.
1534. Primum non nocere.
      Primum non nocēre.
      [прі́мум нон ноцэ́рэ]
      Перш за ўсё не шкодзіць.
1535. Primum vivere.
      Primum vivĕre.
      [прі́мум ві́вэрэ]
      Перш за ўсё жыць.
1536. Primus clamor atque impetus rem decernit.
      Primus clamor atque impĕtus rem decernit.
      [прі́мус кля́мор а́тквэ і́мпэтус рэм дэцэ́рніт]
      Першы націск і першыя крыкі вырашаюць справу.
1537. Primus inter pares.
      [прі́мус і́нтэр па́рэс]
      Першы сярод роўных.
1538. Principes mortales, res publica aeterna.
      Princĭpes mortāles, res publĭca aeterna.
      [прі́нцыпэс морта́лес, рэс пу́бліка этэ́рна]
      Кіраўнікі смяротныя, дзяржава вечная.
1539. Principia magna saepe parva in exitu.
      Principia magna saepe parva in exĭtu.
      [прінцы́піа ма́ґна сэ́пэ па́рва ін э́ксіту]
      Вялікі пачатак часта канчаецца малым вынікам.
1540. Principium — dimidium totius.
      Principium — dimidium totīus.
      [прінцы́піум — дімі́діум тоті́ус]
      Пачатак — палова ўсяго.
1541. Principium contradictionis.
      Principium contradictiōnis.
      [прінцы́піум контрадікцыо́ніс]
      Закон супярэчнасці.
1542. Principium et fons.
      [прінцы́піум эт фонс]
      Пачатак і крыніца.
1543. Prius quam exaudis ne judices.
      Prius quam exaudis ne judĭces. Prius quam exaudis ne iudices.
      [прі́ус квам экса́ўдіс нэ ю́діцэс]
      Не судзі, не выслухаўшы.
1544. Prius quam incipias, consulto opus est.
      [прі́ус квам інцы́піас, консу́льто о́пус эст]
      Перш чым пачаць, абдумай.
1545. Prius quam incipias, consulto, et ubi consulueris, mature factu opus est.
      Prius quam incipias, consulto, et ubi consuluĕris, matūre factu opus est.
      [прі́ус квам інцы́піас, консу́льто, эт у́бі консулю́эріс, мату́рэ фа́кту о́пус эст]
      Перш чым пачаць, абдумай, а калі абдумаеш, варта паспяшыць.
1546. Privata publicis postpone.
      Privāta publĭcis postpōne.
      [пріва́та пу́бліцыс постпо́нэ]
      Аддавай перавагу грамадскаму перад асабістым.
1547. Privatim.
      Privātim.
      [пріва́тім]
      Прыватна.
1548. Pro bono publico.
      Pro bono publĭco.
      [про бо́но пу́бліко]
      Дзеля агульнай выгады.
1549. Pro die.
      [про ді́э]
      На дзень (дзённая доза лекаў).
1550. Pro domo sua.
      [про до́мо су́а]
      Для сябе; у асабістых інтарэсах; у абарону сваіх спраў.
1551. Pro et contra.
      [про эт ко́нтра]
      За і супраць.
1552. Pro forma.
      [про фо́рма]
      Для формы; для выгляду.
1553. Pro memoria.
      [про мэмо́ріа]
      Для памяці, у памяць пра што-небудзь.
1554. Pro mundi beneficio.
      [про му́нді бэнэфі́цыо]
      На карысць свету.
1555. Pro patria et libertate.
      Pro patria et libertāte.
      [про па́тріа эт лібэрта́тэ]
      За айчыну і волю.
1556. Pro re nata.
      [про рэ на́та]
      Паводле акалічнасцей.
1557. Pro tanto.
      [про та́нто]
      Прапарцыянальна.
1558. Pro tempore.
      Pro tempŏre.
      [про тэ́мпорэ]
      Своечасова.
1559. Pro ut de lege.
      [про ут дэ ле́ґэ]
      Законным шляхам.
1560. Probatum est.
      Probātum est.
      [проба́тум эст]
      Адобрана; ухвалена.
1561. Proceras dejicit arbores procella vehemens.
      Procĕras dejĭcit arbŏres procella vehĕmens. Proceras deiicit arbores procella vehemens.
      [про́цэрас дэ́йіцыт а́рборэс процэ́лля вэ́гэмэнс]
      Моцная бура валіць нават высокія дрэвы.
1562. Procul dubio.
      [про́куль ду́біо]
      Без сумневу.
1563. Procul ex oculis — procul ex mente.
      Procul ex ocŭlis — procul ex mente.
      [про́куль экс о́куліс — про́куль экс мэ́нтэ]
      З вачэй далоў — з галавы прэч; з ваччу сышоў і з памяці зваліўся; як з вачэй, то і з думкі.
1564. Procul negotiis.
      [про́куль нэґо́цыіс]
      Удалечыні ад мітусні.
1565. Prodest cautela plus quam postrema querela.
      Prodest cautēla plus quam postrēma querēla.
      [про́дэст каўтэ́ля плюс квам пострэ́ма квэрэ́ля]
      Больш дапамагае своечасовая перасцярога, чым запозненыя папрокі.
1566. Propera pedem.
      Propĕra pedem.
      [про́пэра пэ́дэм]
      Прыспешвай.
1567. Propter invidiam.
      [про́птэр інві́діам]
      З зайздрасці.
1568. Propter necessitatem.
      Propter necessitātem.
      [про́птэр нэцэссіта́тэм]
      З прычыны неабходнасці.
1569. Proverbia — populorum sapientia.
      Proverbia — populōrum sapientia.
      [провэ́рбіа — популё́рум сапіэ́нцыа]
      Прыказкі — народная мудрасць.
1570. Prudentia saepe vitantur pericula.
      Prudentia saepe vitantur pericŭla.
      [прудэ́нцыа сэ́пэ віта́нтур пэрі́куля]
      Дзякуючы разважлівасці часта пазбягаецца небяспека.
1571. Pugnis et calceis, unguibus et rostro.
      Pugnis et calceis, unguĭbus et rostro.
      [пу́ґніс эт ка́льцэіс, у́нґу́ібус эт ро́стро]
      Кулакамі і нагамі, кіпцюрамі і дзюбай.
1572. Pulchre sedens melius agens.
      [пу́льхрэ сэ́дэнс мэ́ліус а́ґэнс]
      Добра абдумаеш — лепей зробіш; сем разоў мер і то не вер; перш правер, а потым вер.
1573. Pulchrum est praestare cuncta, nil exigere.
      Pulchrum est praestāre cuncta, nil exigĕre.
      [пу́льхрум эст прэста́рэ ку́нкта, ніль эксі́ґэрэ]
      Цудоўна ўсё даваць і нічога не патрабаваць узамен.
1574. Pulsate, et aperietur vobis.
      Pulsāte, et aperiētur vobis.
      [пульса́тэ, эт апэріэ́тур во́біс]
      Стукаеце, і вам адкрыюць.
1575. Punctum quaestionis.
      Punctum quaestiōnis.
      [пу́нктум квэстіо́ніс]
      Сутнасць пытання.
1576. Punctum saliens.
      [пу́нктум са́ліэнс]
      Галоўная сутнасць; самае галоўнае.
1577. Quae fuerunt vitia, mores sunt.
      Quae fuērunt vitia, mores sunt.
      [квэ фуэ́рунт ві́цыа, мо́рэс сунт]
      Што было заганамі, цяпер норавы.
1578. Quae nocent, docent.
      [квэ но́цэнт, до́цэнт]
      Што шкодзіць, тое вучыць.
1579. Quae non posuisti, ne tollas!
      [квэ нон позуі́сті, нэ то́лляс]
      Чаго не клаў, таго не бяры!
1580. Quaerite et inveniete.
      Quaerĭte et inveniēte.
      [квэ́рітэ эт інвэніэ́тэ]
      Шукайце і знойдзеце.
1581. Quaestio vixata.
      Quaestio vixāta.
      [квэ́стіо вікса́та]
      Балючае пытанне.
1582. Quale opus est, tale est praemium.
      [ква́ле о́пус эст, та́ле эст прэ́міум]
      Якая праца, такая і ўзнагарода.
1583. Qualia quisque geret, talia quisque feret.
      [ква́ліа кві́сквэ ґэ́рэт, та́ліа кві́сквэ фэ́рэт]
      Як хто будзе сябе паводзіць, так да яго будуць і ставіцца.
1584. Quam camus cassus, equus est melior mala passus.
      [квам ка́мус ка́ссус, э́квус эст мэ́ліор ма́ля па́ссус]
      Лепш конь благі, чым пустая аброць.
1585. Quam cara sint bona, homines carendo intellegunt.
      Quam cara sint bona, homĭnes carendo intellĕgunt.
      [квам ка́ра сінт бо́на, го́мінэс карэ́ндо інтэ́ллеґунт]
      Толькі пазбавіўшыся выгод, людзі разумеюць іх каштоўнасць.
1586. Quam difficile est crimen non prodere vultu.
      Quam difficĭle est crimen non prodĕre vultu.
      [квам діффі́цыле эст крі́мэн нон про́дэрэ ву́льту]
      Як цяжка не выдаць злачынства тварам.
1587. Quam semel errare, melius terve rogare.
      Quam semel errāre, melius terve rogāre.
      [квам сэ́мэль эрра́рэ, мэ́ліус тэ́рвэ роґа́рэ]
      Лепш тры разы спытаць, чым адзін раз памыліцца.
1588. Quanta patimur.
      Quanta patĭmur.
      [ква́нта па́тімур]
      Колькі перажываем.
1589. Quantum satis.
      [ква́нтум са́тіс]
      Колькі трэба; удосталь.
1590. Quem medicamenta non sanant, natura sanat.
      Quem medicamenta non sanant, natūra sanat.
      [квэм мэдікамэ́нта нон са́нант, нату́ра са́нат]
      Каго не лечаць лекі, лечыць прырода.
1591. Quem mos non rexit, vita non inclutus exit.
      Quem mos non rexit, vita non inclŭtus exit.
      [квэм мос нон рэ́ксіт, ві́та нон і́нклютус э́ксіт]
      Хто не трымаецца закону, зняслаўленым пойдзе на той свет.
1592. Qui bibit immodice vina, venena bibit.
      Qui bibit immodĭce vina, venēna bibit.
      [кві бі́біт іммо́діцэ ві́на, вэнэ́на бі́біт]
      Хто не ў меру п’е віно, той п’е атруту.
1593. Qui bona sectatur, prima bene surgit in hora.
      Qui bona sectātur, prima bene surgit in hora.
      [кві бо́на сэкта́тур, прі́ма бэ́нэ су́рґіт ін го́ра]
      Хто імкнецца да багацця, той устае рана.
1594. Qui canem alit exterum, hunc praeter lorum nil fit reliquum.
      Qui canem alit extĕrum, hunc praeter lorum nil fit relĭquum.
      [кві ка́нэм а́літ э́кстэрум, гунк прэ́тэр лё́рум ніль фіт рэ́ліквум]
      Хто корміць чужога сабаку, не мае нічога, акрамя ланцужка.
1595. Qui capit uxorem, litem capit atque dolorem.
      Qui capit uxōrem, litem capit atque dolōrem.
      [кві ка́піт уксо́рэм, лі́тэм ка́піт а́тквэ долё́рэм]
      Хто бярэ сабе жонку, той набывае сварку і гора.
1596. Qui cito laetatur, leviter dolet et lacrimatur.
      Qui cito laetātur, levĭter dolet et lacrimātur.
      [кві цы́то лета́тур, ле́вітэр до́лет эт лякріма́тур]
      Хто хутка радуецца, той лёгка смуткуе і плача.
1597. Qui comes est stulti, sibi saepe fit ipse labori.
      Qui comes est stulti, sibi saepe fit ipse labōri.
      [кві ко́мэс эст сту́льті, сі́бі сэ́пэ фіт і́псэ лябо́рі]
      Хто з’яўляецца сябрам дурня, той часта сам сабе шкодзіць.
1598. Qui gladio ferit, gladio perit.
      [кві ґля́діо фэ́ріт, ґля́діо пэ́ріт]
      Хто мячом ударае, ад мяча і гіне.
1599. Qui me amat, amat et canem meum.
      [кві мэ а́мат, а́мат эт ка́нэм мэ́ум]
      Хто любіць мяне, любіць і майго сабаку.
1600. Qui mittit stultum, differt sua commoda multum.
      Qui mittit stultum, differt sua commŏda multum.
      [кві мі́ттіт сту́льтум, ді́ффэрт су́а ко́ммода му́льтум]
      Хто пасылае дурня, той стварае сабе шмат нязручнасцей.
1601. Qui multum habet, plus cupit.
      [кві му́льтум га́бэт, плюс ку́піт]
      Які мае шмат, той жадае яшчэ больш.
1602. Qui nescit tacere, nescit et loqui.
      Qui nescit tacēre, nescit et loqui.
      [кві нэ́сцыт тацэ́рэ, нэ́сцыт эт лё́кві]
      Хто не ўмее маўчаць, не ўмее і размаўляць.
1603. Qui nimis propere, minus prospere.
      Qui nimis propĕre, minus prospĕre.
      [кві ні́міс про́пэрэ, мі́нус про́спэрэ]
      Хто занадта спяшаецца, той цярпіць няўдачу.
1604. Qui nimium probat, nihil probat.
      [кві ні́міум про́бат, ні́гіль про́бат]
      Хто даказвае занадта шмат, той нічога не даказвае.
1605. Qui nimium properat, serus absolvit.
      Qui nimium propĕrat, serus absolvit.
      [кві ні́міум про́пэрат, сэ́рус абсо́львіт]
      Хто занадта спяшаецца, той пазней завершыць.
1606. Qui non nobiscum, adversus nos est.
      [кві нон нобі́скум, адвэ́рсус нос эст]
      Хто не з намі, той супраць нас.
1607. Qui non proficit, deficit.
      Qui non profĭcit, defĭcit.
      [кві нон про́фіцыт, дэ́фіцыт]
      Хто не рухаецца наперад, той адстае.
1608. Qui potest consilium fugere, sapere idem potest.
      Qui potest consilium fugĕre, sapĕre idem potest.
      [кві по́тэст консі́ліум фу́ґэрэ, са́пэрэ і́дэм по́тэст]
      Разумны той, хто можа абысціся без парады.
1609. Qui pro quo.
      [кві про кво]
      Адзін замест другога; блытаніна.
1610. Qui quae vult dicit, quae non vult audiet.
      [кві квэ вульт ді́цыт, квэ нон вульт а́ўдіэт]
      Хто кажа, што жадае, пачуе, чаго і не жадае.
1611. Qui quaerit alta, is malum videtur quaerere.
      Qui quaerit alta, is malum vidētur quaerĕre.
      [кві квэ́ріт а́льта, іс ма́люм відэ́тур квэ́рэрэ]
      Хто шукае далёка, той шукае сабе бяду.
1612. Qui quaerit, inveniet, pulsanti aperietur.
      Qui quaerit, inveniet, pulsanti aperiētur.
      [кві квэ́ріт, інвэ́ніэт, пульса́нті апэріэ́тур]
      Хто шукае, той знойдзе, хто стукаецца, таму адкрыюць.
1613. Qui scribit, bis legit.
      [кві скрі́біт, біс ле́ґіт]
      Хто піша, той двойчы чытае; хто запісвае, той лепей запамінае.
1614. Qui se ipse laudat, cito derisorem invenit.
      Qui se ipse laudat, cito derisōrem invĕnit.
      [кві сэ і́псэ ля́ўдат, цы́то дэрізо́рэм і́нвэніт]
      Хто сам сябе хваліць, той хутка знаходзіць насмешніка.
1615. Qui semel furatur, semper fur habetur.
      Qui semel furātur, semper fur habētur.
      [кві сэ́мэль фура́тур, сэ́мпэр фур габэ́тур]
      Хто хоць раз украў, заўсёды будзе лічыцца злодзеем.
1616. Qui seminat mala, metet mala.
      Qui semĭnat mala, metet mala.
      [кві сэ́мінат ма́ля, мэ́тэт ма́ля]
      Хто сее зло, той зло і пажне.
1617. Qui sibi semitam non sapiunt, alteri non monstrant viam.
      Qui sibi semĭtam non sapiunt, altĕri non monstrant viam.
      [кві сі́бі сэ́мітам нон са́піунт, а́льтэрі нон мо́нстрант ві́ам]
      Хто сабе сцежку не пракладзе, той нікому не пакажа шлях.
1618. Qui sine peccato est?
      Qui sine peccāto est?
      [кві сі́нэ пэкка́то эст]
      Хто без граху?
1619. Qui tangit picem, contaminabitur.
      Qui tangit picem, contaminabĭtur.
      [кві та́нґіт пі́цэм, контаміна́бітур]
      Хто дакранаецца да смалы, запэцкаецца.
1620. Qui timet insidias omnes, nullas incidit.
      Qui timet insidias omnes, nullas incĭdit.
      [кві ті́мэт інсі́діас о́мнэс, ну́лляс і́нцыдіт]
      Хто баіцца ўсякай пасткі, той не трапляе ні ў адну з іх.
1621. Qui totum vult, totum perit.
      [кві то́тум вульт, то́тум пэ́ріт]
      Хто ўсяго жадае, усё губляе.
1622. Qui ventum seminat, turbinem metet.
      Qui ventum semĭnat, turbĭnem metet.
      [кві вэ́нтум сэ́мінат, ту́рбінэм мэ́тэт]
      Хто сее вецер, той пажне буру.
1623. Qui vitat molam, vitat farinam.
      Qui vitat molam, vitat farīnam.
      [кві ві́тат мо́лям, ві́тат фарі́нам]
      Хто пазбягае млына, пазбягае і мукі́.
1624. Qui vitulum tollet, taurum subduxerit idem.
      Qui vitŭlum tollet, taurum subduxĕrit idem.
      [кві ві́тулюм то́ллет, та́ўрум субду́ксэріт і́дэм]
      Хто зносіць цяля, той украдзе і быка.
1625. Quibuscumque viis.
      [квібуску́мквэ ві́іс]
      Любымі шляхамі.
1626. Quid ipse sis, non guid habearis, interest.
      Quid ipse sis, non guid habeāris, intĕrest.
      [квід і́псэ сіс, нон ґу́ід габэа́ріс, і́нтэрэст]
      Важна, які ты на самай справе, а не за каго цябе прымаюць.
1627. Quid potui, feci.
      [квід по́туі, фэ́цы]
      Што мог, я зрабіў.
1628. Quidquid agis, prudenter agas et respice finem.
      Quidquid agis, prudenter agas et respĭce finem.
      [кві́дквід а́ґіс, прудэ́нтэр а́ґас эт рэ́спіцэ фі́нэм]
      Што б ты ні рабіў, рабі разумна і май на ўвазе вынік.
1629. Quidquid est plus quam necesse, possidentes deprimit.
      Quidquid est plus quam necesse, possidentes deprĭmit.
      [кві́дквід эст плюс квам нэцэ́ссэ, поссідэ́нтэс дэ́пріміт]
      Усё, што звыш неабходнага, губіць уладальнікаў.
1630. Quidquid in buccam venerit, stultus loquitur.
      Quidquid in buccam venĕrit, stultus loquĭtur.
      [кві́дквід ін бу́ккам вэ́нэріт, сту́льтус лё́квітур]
      Дурны гаворыць усё, што прыйдзе на думку.
1631. Quidquid latet, apparebit.
      Quidquid latet, apparēbit.
      [кві́дквід ля́тэт, аппарэ́біт]
      Таемнае становіцца відавочным.
1632. Quidquid nummis praesentibus opta, et fiet.
      Quidquid nummis praesentĭbus opta, et fiet.
      [кві́дквід ну́мміс прэзэ́нтібус о́пта, эт фі́эт]
      Маючы грошы, жадай усяго, чаго хочаш, і яно збудзецца.
1633. Quidquid praecipies esto brevis.
      [кві́дквід прэцы́піэс э́сто брэ́віс]
      Чаму б ты ні вучыў, будзь сціслы.
1634. Quidquid vides, currit cum tempore.
      Quidquid vides, currit cum tempŏre.
      [кві́дквід ві́дэс, ку́рріт кум тэ́мпорэ]
      Усё, што ты бачыш, праходзіць з часам.
1635. Quilibet fortunae suae faber.
      Quilĭbet fortūnae suae faber.
      [кві́лібэт форту́нэ су́э фа́бэр]
      Кожны сам каваль свайго шчасця.
1636. Quis hominum sine vitiis?
      Quis homĭnum sine vitiis?
      [квіс го́мінум сі́нэ ві́цыіс]
      Хто з людзей без заган?
1637. Quisque suos patimur manes.
      Quisque suos patĭmur manes.
      [кві́сквэ су́ос па́тімур ма́нэс]
      Кожны з нас нясе сваю кару.
1638. Quisquis homo bene scit, ipsum quo calceus urget.
      [кві́сквіс го́мо бэ́нэ сцыт, і́псум кво ка́льцэус у́рґэт]
      Кожны чалавек добра ведае, дзе яму цісне чаравік.
1639. Quo plus honoris, eo plus oneris.
      Quo plus honōris, eo plus onĕris.
      [кво плюс гоно́ріс, эо плюс о́нэріс]
      Чым больш гонару, тым большы цяжар.
1640. Quo plus sunt potae, plus sitiuntur aquae.
      [кво плюс сунт по́тэ, плюс сіцыу́нтур а́квэ]
      Чым больш п’юць ваду, тым больш хочацца.
1641. Quo quisque est doctor, eo est modestior.
      [кво кві́сквэ эст до́ктор, эо эст модэ́стіор]
      Наколькі чалавек адукаваны, настолькі ён сціплы.
1642. Quo timoris minus est, eo minus ferme periculi est.
      Quo timōris minus est, eo minus ferme pericŭli est.
      [кво тімо́ріс мі́нус эст, эо мі́нус фэ́рмэ пэрі́кулі эст]
      Чым менш страх, тым менш звычайна небяспека.
1643. Quo vadis?
      [кво ва́діс]
      Куды ідзеш?
1644. Quod caret alterna requie, durabile non est.
      Quod caret alterna requie, durabĭle non est.
      [квод ка́рэт альтэ́рна рэ́квіэ, дура́біле нон эст]
      Што не чаргуецца з адпачынкам, не бывае працглым.
1645. Quod cibus aliis, aliis est atrum venenum.
      Quod cibus aliis, aliis est atrum venēnum.
      [квод цы́бус а́лііс, а́лііс эст а́трум вэнэ́нум]
      Што для адных — ежа, для другіх — згубная атрута.
1646. Quod cito fit, cito perit.
      [квод цы́то фіт, цы́то пэ́ріт]
      Што хутка робіцца, хутка гіне.
1647. Quod clausum in pectore, hoc in lingua promptum habeo.
      Quod clausum in pectŏre, hoc in lingua promptum habeo.
      [квод кля́ўзум ін пэ́кторэ, гок ін лі́нґва про́мптум га́бэо]
      Што ўтоена ў сэрцы, тое маю на языку.
1648. Quod dubitas, ne feceris!
      Quod dubĭtas, ne fecĕris!
      [квод ду́бітас, нэ фэ́цэріс]
      Сумняваешся — не рабі!
1649. Quod erat demonstrandum (q. e. d.).
      [квод э́рат дэмонстра́ндум]
      Што і патрабавалася давесці.
1650. Quod erat faciendum.
      [квод э́рат фацыэ́ндум]
      Што і патрабавалася зрабіць.
1651. Quod fuit, numquam revertetur.
      Quod fuit, numquam revertētur.
      [квод фу́іт, ну́мквам рэвэртэ́тур]
      Што было, тое ніколі не вернецца.
1652. Quod habet, non numerat.
      Quod habet, non numĕrat.
      [квод га́бэт, нон ну́мэрат]
      Што хто мае, таго не цэніць.
1653. Quod hodie non est, cras erit.
      [квод го́діэ нон эст, крас э́ріт]
      Чаго няма сёння, будзе заўтра.
1654. Quod in corde sobrii, id est in lingua ebrii.
      [квод ін ко́рдэ со́бріі, ід эст ін лі́нґва э́бріі]
      Што цвярозы думае, п'яны скажа.
1655. Quod licet Jovi, non licet bovi.
      Quod licet Iovi, non licet bovi.
      [квод лі́цэт ё́ві, нон лі́цэт бо́ві]
      Што дазволена Юпіцеру, тое не дазволена быку.
1656. Quod nego.
      [квод нэ́ґо]
      Зусім не; ні ў якім разе.
1657. Quod non est in actis, non est in mundo.
      [квод нон эст ін а́ктіс, нон эст ін му́ндо]
      Чаго няма ў дакументах, таго няма і на свеце.
1658. Quod non licet feminis, aeque non licet viris.
      Quod non licet femĭnis, aeque non licet viris.
      [квод нон лі́цэт фэ́мініс, э́квэ нон лі́цэт ві́ріс]
      Што не дазволена жанчынам, таксама не дазволена мужчынам.
1659. Quod non licet, acrius urit.
      [квод нон лі́цэт, а́кріус у́ріт]
      Недазволенае прыцягвае мацней.
1660. Quod non videt oculus, cor non dolet.
      Quod non videt ocŭlus, cor non dolet.
      [квод нон ві́дэт о́кулюс, кор нон до́лет]
      Чаго не бачыць вока, пра тое сэрца не смуткуе.
1661. Quod probe notandum.
      [квод про́бэ нота́ндум]
      Што варта добра заўважыць.
1662. Quod satis est, cui contingit, nil amplius optet.
      [квод са́тіс эст, ку́і конті́нґіт, ніль а́мпліус о́птэт]
      У кожнага ёсць дастаткова, не трэба жадаць большага.
1663. Quod satis est, plus quam satis est.
      [квод са́тіс эст, плюс квам са́тіс эст]
      Чаго дастаткова, таго ўжо занадта.
1664. Quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris.
      Quod tibi fiĕri non vis, altĕri ne fecĕris.
      [квод ті́бі фі́эрі нон віс, а́льтэрі нэ фэ́цэріс]
      Не рабі іншаму таго, чаго не жадаеш сабе.
1665. Quod tollere velles.
      Quod tollĕre velles.
      [квод то́ллерэ вэ́ллес]
      Што хацелася б прыбраць.
1666. Quod uni dixeris, omnibus dixeris.
      Quod uni dixĕris, omnĭbus dixĕris.
      [квод у́ні ді́ксэріс, о́мнібус ді́ксэріс]
      Што скажаш аднаму, скажаш усім.
1667. Quos ego!
      [квос э́ґо]
      Я вас!
1668. Quot capita, tot sensus.
      Quot capĭta, tot sensus.
      [квот ка́піта, тот сэ́нсус]
      Колькі галоў, гэтулькі розумаў.
1669. Quot homines, tot sententiae.
      Quot homĭnes, tot sententiae.
      [квот го́мінэс, тот сэнтэ́нцыэ]
      Колькі людзей, столькі поглядаў.
1670. Quovis modo.
      [кво́віс мо́до]
      Любым спосабам.
1671. Radices litterarum amarae sunt, fructus dulces.
      Radīces litterārum amārae sunt, fructus dulces.
      [раді́цэс літтэра́рум ама́рэ сунт, фру́ктус ду́льцэс]
      Карані навук горкія, плады салодкія.
1672. Radix saepe mala producit pessima mala.
      Radix saepe mala prodūcit pessĭma mala.
      [ра́дікс сэ́пэ ма́ля проду́цыт пэ́ссіма ма́ля]
      Ад дрэннага кораня часта бываюць вельмі дрэнныя яблыкі.
1673. Rara avis.
      [ра́ра а́віс]
      Рэдкая птушка.
1674. Raro lupi lenti praebentur fercula denti.
      Raro lupi lenti praebentur fercŭla denti.
      [ра́ро лю́пі ле́нті прэбэ́нтур фэ́ркуля дэ́нті]
      Рэдка гультаяватаму ваўку ў рот трапляе ежа.
1675. Rastro dentato prata parata dato.
      Rastro dentāto prata parāta dato.
      [ра́стро дэнта́то пра́та пара́та да́то]
      Вострай матыкай апрацоўвай саспелыя сенажаці; касі сенажаці, калі паспелі.
1676. Ratio contra vim parum valet.
      [ра́цыо ко́нтра вім па́рум ва́лет]
      Мала можа розум у параўнанні з сілай.
1677. Re labor est dulcis, quia non pluit usus hiulcis.
      [рэ ля́бор эст ду́льцыс, кві́а нон плю́іт у́зус гіу́льцыс]
      Праца карысная, таму што дабро не льецца дажджом.
1678. Re succumbere non oportebat verbis gloriantem.
      Re succumbĕre non oportēbat verbis gloriantem.
      [рэ сукку́мбэрэ нон опортэ́бат вэ́рбіс ґлёріа́нтэм]
      Не трэба было здавацца на справе таму, хто выхваляўся на словах.
1679. Re, non verbis.
      [рэ, нон вэ́рбіс]
      Справай, а не словамі.
1680. Rebus dictantibus.
      Rebus dictantĭbus.
      [рэ́бус дікта́нтібус]
      Па патрабаванні рэчаў; як дыктуюць акалічнасці; як патрабуе рэчаіснасць.
1681. Rebus in adversis melius sperare memento.
      Rebus in adversis melius sperāre memento.
      [рэ́бус ін адвэ́рсіс мэ́ліус спэра́рэ мэмэ́нто]
      У няшчасці спадзявайся на лепшае.
1682. Recte faciendo neminem time.
      Recte faciendo nemĭnem time.
      [рэ́ктэ фацыэ́ндо нэ́мінэм ті́мэ]
      Калі сумленна дзейнічаеш, нікога не бойся.
1683. Recte facti fecisse merces est.
      [рэ́ктэ фа́кті фэцы́ссэ мэ́рцэс эст]
      Узнагародай за добрую справу служыць яе здзяйсненне.
1684. Recto tono.
      [рэ́кто то́но]
      Спакойным голасам.
1685. Redde, quod debes.
      [рэ́ддэ, квод дэ́бэс]
      Аддай, што павінен.
1686. Reddere vitam pro patria.
      Reddĕre vitam pro patria.
      [рэ́ддэрэ ві́там про па́тріа]
      Аддаць жыццё за радзіму.
1687. Reductio ad absurdum.
      [рэду́кцыо ад абсу́рдум]
      Давядзенне да абсурду; давядзенне да недарэчнасці.
1688. Rem cum cura age.
      [рэм кум ку́ра а́ґэ]
      Вядзі справу дбайна.
1689. Rem verba sequentur.
      [рэм вэ́рба сэквэ́нтур]
      За словам пойдзе ўслед справа.
1690. Remotis testibus.
      Remōtis testĭbus.
      [рэмо́тіс тэ́стібус]
      Без сведак.
1691. Repetitio est mater studiorum.
      Repetitio est mater studiōrum.
      [рэпэті́цыо эст ма́тэр студіо́рум]
      Паўтарэнне — маці навучання.
1692. Reprehensio calumnia vacare debet.
      Reprehensio calumnia vacāre debet.
      [рэпрэгэ́нсіо калю́мніа вака́рэ дэ́бэт]
      Крытыка павінна быць вольнай ад паклёпу.
1693. Rerum cognoscere causas.
      Rerum cognoscĕre causas.
      [рэ́рум коґно́сцэрэ ка́ўзас]
      Пазнаваць прычыны рэчаў.
1694. Rerum natura nullam nobis dedit cognitionem finium.
      Rerum natūra nullam nobis dedit cognitiōnem finium.
      [рэ́рум нату́ра ну́ллям но́біс дэ́діт коґніцыо́нэм фі́ніум]
      Прырода не дала нам веды пра межы рэчаў.
1695. Rerum novarum studium.
      Rerum novārum studium.
      [рэ́рум нова́рум сту́діум]
      Імкненне да навізны.
1696. Res inquieta est in se ipsam felicitas.
      Res inquiēta est in se ipsam felicĭtas.
      [рэс інквіэ́та эст ін сэ і́псам фэлі́цытас]
      Шчасце само па сабе справа неспакойная.
1697. Res ipsa loquitur.
      Res ipsa loquĭtur.
      [рэс і́пса лё́квітур]
      Справа кажа сама за сябе.
1698. Res mala vir malus est, mala femina pessima res est.
      Res mala vir malus est, mala femĭna pessĭma res est.
      [рэс ма́ля вір ма́люс эст, ма́ля фэ́міна пэ́ссіма рэс эст]
      Дрэнны муж — палова бяды, дрэнная жонка — цэлая бяда.
1699. Res omnis aetatis.
      Res omnis aetātis.
      [рэс о́мніс эта́тіс]
      Справа ўсяго жыцця.
1700. Res tua agitur.
      Res tua agĭtur.
      [рэс ту́а а́ґітур]
      Гаворка ідзе пра цябе.
1701. Respice finem.
      Respĭce finem.
      [рэ́спіцэ фі́нэм]
      Прадугледжвай вынік.
1702. Restitutio ad integrum.
      Restitutio ad intĕgrum.
      [рэстіту́цыо ад і́нтэґрум]
      Поўнае аднаўленне.
1703. Restrictive et conditionaliter.
      Restrictīve et conditionalĭter.
      [рэстрікті́вэ эт кондіцыона́літэр]
      Абмежавана і ўмоўна.
1704. Reti ventos venari.
      Reti ventos venāri.
      [рэ́ті вэ́нтос вэна́рі]
      Сеткай лавіць вецер.
1705. Ridendo dicere severum.
      Ridendo dicĕre sevērum.
      [рідэ́ндо ді́цэрэ сэвэ́рум]
      Смеючыся, гаварыць пра сур’ёзнае.
1706. Ridens verum dicere.
      Ridens verum dicĕre.
      [рі́дэнс вэ́рум ді́цэрэ]
      Смеючыся, гаварыць праўду.
1707. Risu corruere.
      Risu corruĕre.
      [рі́зу корру́эрэ]
      Падаць ад смеху.
1708. Risu emorior.
      [рі́зу эмо́ріор]
      Паміраю ад смеху.
1709. Risu inepto res ineptior nulla est.
      [рі́зу інэ́пто рэс інэ́птіор ну́лля эст]
      Няма нічога дурней за дурны смех.
1710. Roganti melius quam imperanti pareas.
      [роґа́нті мэ́ліус квам імпэра́нті па́рэас]
      Хутчэй паслухаеш таго, хто просіць, чым таго, хто загадвае.
1711. Sacrae ruinae.
      Sacrae ruīnae.
      [са́крэ руі́нэ]
      Святыя руіны.
1712. Saeculi vitia, non hominis.
      Saecŭli vitia, non homĭnis.
      [сэ́кулі ві́цыа, нон го́мініс]
      Недахопы стагоддзя, а не чалавека.
1713. Saeculorum novus nascitur ordo.
      Saeculōrum novus nascĭtur ordo.
      [сэкулё́рум но́вус на́сцытур о́рдо]
      Нараджаецца новы парадак стагоддзяў.
1714. Saepe dissimulare satius, quam vel ulcisci fuit.
      Saepe dissimulāre satius, quam vel ulcisci fuit.
      [сэ́пэ діссімуля́рэ са́тіус, квам вэль ульцы́сцы фу́іт]
      Часта лепш было не звяртаць увагі, чым помсціць.
1715. Saepe est etiam olitor valde opportune locutus.
      Saepe est etiam olĭtor valde opportūne locūtus.
      [сэ́пэ эст э́цыам о́літор ва́льдэ оппорту́нэ лёку́тус]
      Часта нават агароднік вельмі ўдала скажа.
1716. Saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia.
      Saepe est etiam sub palliŏlo sordĭdo sapientia.
      [сэ́пэ эст э́цыам суб паллі́олё со́рдідо сапіэ́нцыа]
      Часта і пад брудным адзеннем тоіцца мудрасць.
1717. Saepe est sub pallio sordido sapientia.
      Saepe est sub pallio sordĭdo sapientia.
      [сэ́пэ эст суб па́лліо со́рдідо сапіэ́нцыа]
      Часта пад брудным рыззём хаваецца мудрасць.
1718. Saepe facit pietas hoc, [quod] nequit ipsa potestas.
      Saepe facit piĕtas hoc, [quod] nequit ipsa potestas.
      [сэ́пэ фа́цыт пі́этас гок, [квод] нэ́квіт і́пса потэ́стас]
      Часта дабрыня робіць тое, [чаго] не можа зрабіць улада.
1719. Saepe mora est melior.
      [сэ́пэ мо́ра эст мэ́ліор]
      Часта прамаруджанне карысна.
1720. Saepe summa ingenia in occulto latent.
      [сэ́пэ су́мма інґэ́ніа ін окку́льто ля́тэнт]
      Часта вялікія таленты ўтоены.
1721. Sagitta interdum resiliens percutit dirigentem.
      Sagitta interdum resiliens percŭtit dirigentem.
      [саґі́тта інтэ́рдум рэзі́ліэнс пэ́ркутіт діріґэ́нтэм]
      Часам адбітая страла забівае таго, хто пусціў яе.
1722. Sal patriae pluris faciendus, quam hospitis mensa.
      Sal patriae pluris faciendus, quam hospĭtis mensa.
      [саль па́тріэ плю́ріс фацыэ́ндус, квам го́спітіс мэ́нса]
      Соль радзімы варта шанаваць больш, чым абед у чужаземца.
1723. Saltare ad tibiam alicujus.
      Saltāre ad tibiam alicūjus. Saltare ad tibiam alicuius.
      [сальта́рэ ад ті́біам аліку́йус]
      Танцаваць пад чыюсьці флейту.
1724. Salus patriae suprema lex.
      Salus patriae suprēma lex.
      [са́люс па́тріэ супрэ́ма лекс]
      Дабрабыт айчыны — найвышэйшы закон.
1725. Salus populi suprema lex.
      Salus popŭli suprēma lex.
      [са́люс по́пулі супрэ́ма лекс]
      Дабрабыт народа — найвышэйшы закон.
1726. Salutis gratia.
      Salūtis gratia.
      [салю́тіс ґра́цыа]
      Для бяспекі.
1727. Salvavi animam meam.
      Salvāvi anĭmam meam.
      [сальва́ві а́німам мэ́ам]
      Я выратаваў сваю душу.
1728. Salve!
      [са́львэ]
      Добры дзень!
1729. Salvo honore.
      Salvo honōre.
      [са́льво гоно́рэ]
      Без шкоды для гонару.
1730. Sancta sanctorum.
      Sancta sanctōrum.
      [са́нкта санкто́рум]
      Святая святых.
1731. Sanior est pisce.
      [са́ніор эст пі́сцэ]
      Здаравейшы за рыбу.
1732. Sano non paret dolor, aegro quantus amaret.
      Sano non paret dolor, aegro quantus amāret.
      [са́но нон па́рэт до́лёр, э́ґро ква́нтус ама́рэт]
      Здаровы не адчувае болю, які ўласцівы хвораму.
1733. Sapere aude.
      Sapĕre aude.
      [са́пэрэ а́ўдэ]
      Асмелься быць мудрым.
1734. Sapiens animus numquam tumet.
      Sapiens anĭmus numquam tumet.
      [са́піэнс а́німус ну́мквам ту́мэт]
      Разумны ніколі не зазнаецца.
1735. Sapiens bonum fert modice, fortiter malum.
      Sapiens bonum fert modĭce, fortĭter malum.
      [са́піэнс бо́нум фэрт мо́діцэ, фо́ртітэр ма́люм]
      Мудры пераносіць шчасце стрымана, а няшчасце — мужна.
1736. Sapiens dominabitur astris.
      Sapiens dominabĭtur astris.
      [са́піэнс доміна́бітур а́стріс]
      Мудры будзе панаваць над зоркамі.
1737. Sapiens est mutare consilium.
      Sapiens est mutāre consilium.
      [са́піэнс эст мута́рэ консі́ліум]
      Разумны не саромеецца змяніць сваё меркаванне.
1738. Sapiens ipse fingit fortunam sibi.
      Sapiens ipse fingit fortūnam sibi.
      [са́піэнс і́псэ фі́нґіт форту́нам сі́бі]
      Мудры сам стварае ўласнае шчасце.
1739. Sapiens nil affirmat, quod non probet.
      [са́піэнс ніль аффі́рмат, квод нон про́бэт]
      Разумны нічога не сцвярджае без доказаў.
1740. Sapiens semper beatus est.
      Sapiens semper beātus est.
      [са́піэнс сэ́мпэр бэа́тус эст]
      Мудрэц заўсёды шчаслівы.
1741. Sapienti sat.
      [сапіэ́нті сат]
      Разумнаму досыць; разумны зразумее.
1742. Sapientia felicitas.
      Sapientia felicĭtas.
      [сапіэ́нцыа фэлі́цытас]
      Мудрасць — гэта шчасце.
1743. Sapientia in exitu canitur.
      Sapientia in exĭtu canĭtur.
      [сапіэ́нцыа ін э́ксіту ка́нітур]
      Розум хваляць, калі справа закончана.
1744. Sapientia vino obumbratur.
      Sapientia vino obumbrātur.
      [сапіэ́нцыа ві́но обумбра́тур]
      Розум зацямняецца віном.
1745. Satis eloquentiae, sapientiae parum.
      [са́тіс элёквэ́нцыэ, сапіэ́нцыэ па́рум]
      Красамоўства досыць, мудрасці мала.
1746. Satis superque.
      [са́тіс супэ́рквэ]
      Досыць і больш за досыць.
1747. Satis verborum.
      Satis verbōrum.
      [са́тіс вэрбо́рум]
      Даволі слоў.
1748. Satius est sero te, quam numquam, discere.
      Satius est sero te, quam numquam, discĕre.
      [са́тіус эст сэ́ро тэ, квам ну́мквам, ді́сцэрэ]
      Лепш табе вучыцца позна, чым ніколі.
1749. Satius est supervacua discere, quam nihil.
      Satius est supervacua discĕre, quam nihil.
      [са́тіус эст супэрва́куа ді́сцэрэ, квам ні́гіль]
      Лепш вывучыць лішняе, чым нічога не вывучыць.
1750. Satur venter non studet libenter.
      [са́тур вэ́нтэр нон сту́дэт лібэ́нтэр]
      Сытае пуза да вучэння глуха.
1751. Scelere velandum est scelus.
      Scelĕre velandum est scelus.
      [сцэ́лерэ вэля́ндум эст сцэ́люс]
      Пакрываць злачынства ёсць злачынства.
1752. Scientia difficilis, sed fructuosa.
      Scientia difficĭlis, sed fructuōsa.
      [сцыэ́нцыа діффі́цыліс, сэд фруктуо́за]
      Навука цяжкая, але плённая.
1753. Scientia nihil est, quam veritatis imago.
      Scientia nihil est, quam veritātis imāgo.
      [сцыэ́нцыа ні́гіль эст, квам вэріта́тіс іма́ґо]
      Веды ёсць нішто іншае, як адлюстраванне праўды.
1754. Scientia potentia est.
      [сцыэ́нцыа потэ́нцыа эст]
      Веды — моц.
1755. Scientia vinces.
      [сцыэ́нцыа ві́нцэс]
      Ведамі ты пераможаш.
1756. Scio me nihil scire.
      [сцы́о мэ ні́гіль сцы́рэ]
      Я ведаю, што нічога не ведаю.
1757. Scopae recentiores semper meliores.
      Scopae recentiōres semper meliōres.
      [ско́пэ рэцэнтіо́рэс сэ́мпэр мэліо́рэс]
      Новыя мётлы заўсёды лепш.
1758. Scripta manent in saecula saeculurum.
      Scripta manent in saecŭla saeculūrum.
      [скрі́пта ма́нэнт ін сэ́куля сэкулю́рум]
      Напісанае застанецца на векі вечныя.
1759. Secreto amicos admone, lauda palam.
      Secrēto amīcos admŏne, lauda palam.
      [сэкрэ́то амі́кос а́дмонэ, ля́ўда па́лям]
      Ганьбуй сяброў сам-насам, а хвалі публічна.
1760. Sed semel insanivimus omnes.
      Sed semel insanivīmus omnes.
      [сэд сэ́мэль інсаніві́мус о́мнэс]
      Аднойчы мы ўсе бываем вар’ятамі.
1761. Seditio civium hostium est occasio.
      [сэді́цыо цы́віум го́стіум эст окка́зіо]
      Нязгода грамадзян — нагода для ворагаў.
1762. Semel in laqueum vulpes.
      [сэ́мэль ін ля́квэум ву́льпэс]
      Калі-небудзь ліса [трапляе] у пастку.
1763. Semper avarus eget.
      Semper avārus eget.
      [сэ́мпэр ава́рус э́ґэт]
      Скупы заўсёды мае патрэбу.
1764. Semper fidelis.
      Semper fidēlis.
      [сэ́мпэр фідэ́ліс]
      Заўсёды верны.
1765. Semper graculus assidet graculo.
      Semper gracŭlus assĭdet gracŭlo.
      [сэ́мпэр ґра́кулюс а́ссідэт ґра́кулё]
      Галка заўсёды сядзіць побач з галкай.
1766. Semper idem.
      [сэ́мпэр і́дэм]
      Заўсёды той жа, нязменна той жа; заўсёды адно і тое ж, усё тое ж.
1767. Semper in motu.
      [сэ́мпэр ін мо́ту]
      Заўжды ў руху.
1768. Semper paratus.
      Semper parātus.
      [сэ́мпэр пара́тус]
      Заўсёды гатовы.
1769. Semper Saturnalia agere.
      Semper Saturnalia agĕre.
      [сэ́мпэр сатурна́ліа а́ґэрэ]
      Заўсёды святкаваць Сатурналіі.
1770. Semper virens.
      [сэ́мпэр ві́рэнс]
      Вечна малады.
1771. Semper vocis et silentii temperamentum tene.
      [сэ́мпэр во́цыс эт сіле́нцыі тэмпэрамэ́нтум тэ́нэ]
      У размове і маўчанні заўсёды прытрымлівайся ўмеранасці.
1772. Seni desunt vires, juveni — scientiae.
      Seni desunt vires, juvĕni — scientiae. Seni desunt vires, iuveni — scientiae.
      [сэ́ні дэ́зунт ві́рэс, ю́вэні — сцыэ́нцыэ]
      Старому бракуе сіл, юнаку — ведаў.
1773. Sensus veris.
      [сэ́нсус вэ́ріс]
      Пачуццё вясны.
1774. Sequitur superbos ultor a tergo deus.
      Sequĭtur superbos ultor a tergo deus.
      [сэ́квітур супэ́рбос у́льтор а тэ́рґо дэ́ус]
      Ганарыстых пераследуе помста Божая.
1775. Sera nunquam est ad bonos mores via.
      [сэ́ра ну́нквам эст ад бо́нос мо́рэс ві́а]
      Ніколі не позна пачаць сумленнае жыццё.
1776. Sera parsimonia in fundo est.
      [сэ́ра парсімо́ніа ін фу́ндо эст]
      Позна берагчы, калі відаць дно.
1777. Sereno quoque coelo aliquando tonat.
      Serēno quoque coelo aliquando tonat.
      [сэрэ́но кво́квэ цэ́лё аліква́ндо то́нат]
      І ў ясным небе бывае гром.
1778. Seris venit usus ab annis.
      [сэ́ріс вэ́ніт у́зус аб а́нніс]
      Вопыт прыходзіць з гадамі.
1779. Sermo datur cunctis, animi sapientia paucis.
      Sermo datur cunctis, anĭmi sapientia paucis.
      [сэ́рмо да́тур ку́нктіс, а́німі сапіэ́нцыа па́ўцыс]
      Мова даецца ўсім, мудрасць — мала каму.
1780. Sermo est imago animi.
      Sermo est imāgo anĭmi.
      [сэ́рмо эст іма́ґо а́німі]
      Мова — адлюстраванне душы.
1781. Sermone eo uti debemus, qui innatus est nobis.
      Sermōne eo uti debēmus, qui innātus est nobis.
      [сэрмо́нэ эо у́ті дэбэ́мус, кві інна́тус эст но́біс]
      Размаўляць трэба на той мове, якая з’яўляецца для нас роднай.
1782. Sero est in periculis consilium quaerere.
      Sero est in pericŭlis consilium quaerĕre.
      [сэ́ро эст ін пэрі́куліс консі́ліум квэ́рэрэ]
      Позна шукаць параду ў час небяспекі.
1783. Sero paras stabulum tauros jam fure trahente.
      Sero paras stabŭlum tauros jam fure trahente. Sero paras stabulum tauros iam fure trahente.
      [сэ́ро па́рас ста́булюм та́ўрос ям фу́рэ трагэ́нтэ]
      Позна будаваць хлеў, калі злодзей ужо цягне валоў.
1784. Sero sapiunt Phryges.
      [сэ́ро са́піунт фрі́ґэс]
      Фрыгійцы вучацца занадта позна.
1785. Sero venientibus ossa.
      Sero venientĭbus ossa.
      [сэ́ро вэніэ́нтібус о́сса]
      Хто позна прыходзіць, таму — косці.
1786. Sero, verum aliquando tamen.
      [сэ́ро, вэ́рум аліква́ндо та́мэн]
      Са спазненнем, але праўда нарэшце [выяўляецца].
1787. Serram cum aliquo ducere.
      Serram cum alĭquo ducĕre.
      [сэ́ррам кум а́лікво ду́цэрэ]
      Пілаваць з кім-небудзь; сварыцца; спрачацца.
1788. Serva me, servabo te.
      Serva me, servābo te.
      [сэ́рва мэ, сэрва́бо тэ]
      Дапамажы мне — дапамагу табе.
1789. Servitus est postremum malorum omnium.
      Servĭtus est postrēmum malōrum omnium.
      [сэ́рвітус эст пострэ́мум малё́рум о́мніум]
      Няволя — найвялікшае з усіх няшчасцяў.
1790. Si cuculum doceas, non ejus cantica mutas.
      Si cucŭlum doceas, non ejus cantĭca mutas. Si cuculum doceas, non eius cantica mutas.
      [сі ку́кулюм до́цэас, нон э́йус ка́нтіка му́тас]
      Як бы ты ні вучыў зязюлю, спеваў яе не зменіш.
1791. Si etiam omnes, ego non.
      [сі э́цыам о́мнэс, э́ґо нон]
      Нават калі ўсе, я — не.
1792. Si finis bonus, laudabile totum.
      Si finis bonus, laudabĭle totum.
      [сі фі́ніс бо́нус, ляўда́біле то́тум]
      Пры добрым завяршэнні пахвальна і ўся справа.
1793. Si melius quid habes, arcesse, vel imperium fer.
      [сі мэ́ліус квід га́бэс, арцэ́ссэ, вэль імпэ́ріум фэр]
      Калі ёсць у цябе лепей, падзяліся, не маеш — бяры, што даюць.
1794. Si non possis, quod velis, velis id, quod possis.
      [сі нон по́ссіс, квод вэ́ліс, вэ́ліс ід, квод по́ссіс]
      Калі ты не можаш [зрабіць] тое, што хочаш, жадай тое, што можаш.
1795. Si quaesiveris, invenies.
      Si quaesivĕris, invenies.
      [сі квэзі́вэріс, інвэ́ніэс]
      Калі будзеш шукаць, знойдзеш.
1796. Si quid movendum est, move.
      [сі квід мовэ́ндум эст, мо́вэ]
      Калі штосьці трэба пасунуць, пасунь.
1797. Si quis amat piscem, debet sua crura madere.
      Si quis amat piscem, debet sua crura madēre.
      [сі квіс а́мат пі́сцэм, дэ́бэт су́а кру́ра мадэ́рэ]
      Калі хто любіць рыбу, ён вымушаны замачыць свае ногі.
1798. Si vera narretis, non opus sit testibus.
      Si vera narrētis, non opus sit testĭbus.
      [сі вэ́ра наррэ́тіс, нон о́пус сіт тэ́стібус]
      Калі гаворыце праўду, сведкі не патрэбныя.
1799. Si vis amari, ama.
      Si vis amāri, ama.
      [сі віс ама́рі, а́ма]
      Жадаеш быць каханым — кахай.
1800. Si vis pacem, para bellum.
      [сі віс па́цэм, па́ра бэ́ллюм]
      Жадаеш міру — рыхтуйся да вайны.
1801. Si vis pacem, para pacem.
      [сі віс па́цэм, па́ра па́цэм]
      Жадаеш міру — рыхтуй мір.
1802. Si vis vincere, disce pati.
      Si vis vincĕre, disce pati.
      [сі віс ві́нцэрэ, ді́сцэ па́ті]
      Жадаеш перамагаць — вучыся цярпенню.
1803. Sibi bene facit, qui bene facit amico.
      Sibi bene facit, qui bene facit amīco.
      [сі́бі бэ́нэ фа́цыт, кві бэ́нэ фа́цыт амі́ко]
      Сабе робіць дабро той, хто робіць дабро сябру.
1804. Sic et simpliciter.
      Sic et simplicĭter.
      [сік эт сімплі́цытэр]
      Так, і менавіта так.
1805. Sic fata voluerunt.
      Sic fata voluērunt.
      [сік фа́та волюэ́рунт]
      Так трэба лёсу.
1806. Sic itur ad astra.
      [сік і́тур ад а́стра]
      Так ідуць да зорак.
1807. Sic transit gloria mundi.
      [сік тра́нсіт ґлё́ріа му́нді]
      Так праходзіць зямная слава.
1808. Sic transit tempus.
      [сік тра́нсіт тэ́мпус]
      Так праходзіць час.
1809. Sidera caelo addere.
      Sidĕra caelo addĕre.
      [сі́дэра цэ́лё а́ддэрэ]
      Дабаўляць зоркі да неба.
1810. Signum temporis.
      Signum tempŏris.
      [сі́ґнум тэ́мпоріс]
      Знак часу.
1811. Sile et spera.
      [сі́ле эт спэ́ра]
      Маўчы і спадзявайся.
1812. Silendo nemo peccat.
      [сіле́ндо нэ́мо пэ́ккат]
      Хто маўчыць, той не грашыць.
1813. Silentium videtur confessio.
      Silentium vidētur confessio.
      [сіле́нцыум відэ́тур конфэ́ссіо]
      Маўчанне лічыцца згодай.
1814. Simia simia est, etiam si aurea gestet insignia.
      [сі́міа сі́міа эст, э́цыам сі а́ўрэа ґэ́стэт інсі́ґніа]
      Малпа застаецца малпай і ў залатых упрыгожаннях.
1815. Similia similibus curantur.
      Similia similĭbus curantur.
      [сімі́ліа сімі́лібус кура́нтур]
      Падобнае вылечваецца падобным.
1816. Similia similibus destruuntur.
      Similia similĭbus destruuntur.
      [сімі́ліа сімі́лібус дэструу́нтур]
      Падобнае руйнуецца падобным.
1817. Similis simili gaudet.
      Simĭlis simĭli gaudet.
      [сі́міліс сі́мілі ґа́ўдэт]
      Падобны падобнаму радуецца.
1818. Simplex sigillum veri.
      [сі́мплекс сіґі́ллюм вэ́рі]
      Прастата — прыкмета шчырасці.
1819. Simul ac quis misertus est, memoria interiit.
      [сі́муль ак квіс мізэ́ртус эст, мэмо́ріа інтэ́рііт]
      Як толькі хто робіцца бедным, пра яго ніхто не ўспамінае.
1820. Simul consilium cum re amisisti?
      [сі́муль консі́ліум кум рэ амізі́сті]
      Няўжо з грашыма ты страціў розум?
1821. Simulans amicum inimicus inimicissimus.
      Simŭlans amīcum inimīcus inimicissĭmus.
      [сі́мулянс амі́кум інімі́кус ініміцы́ссімус]
      Самы небяспечны вораг той, хто прыкідваецца сябрам.
1822. Sine amicitia vita nulla est.
      [сі́нэ аміцы́цыа ві́та ну́лля эст]
      Без сяброўства няма жыцця.
1823. Sine die.
      [сі́нэ ді́э]
      Без даты.
1824. Sine doctrina vita quasi mortis imago.
      Sine doctrīna vita quasi mortis imāgo.
      [сі́нэ доктрі́на ві́та ква́зі мо́ртіс іма́ґо]
      Без навукі жыццё падобна да смерці.
1825. Sine ira et studio.
      [сі́нэ і́ра эт сту́діо]
      Без гневу і прадузятасці; аб’ектыўна (Тацыт).
1826. Sine labore non erit panis in ore.
      Sine labōre non erit panis in ore.
      [сі́нэ лябо́рэ нон э́ріт па́ніс ін о́рэ]
      Без працы не будзе хлеба ў роце.
1827. Sine metu mortis.
      [сі́нэ мэ́ту мо́ртіс]
      Без страху смерці.
1828. Sine mora.
      [сі́нэ мо́ра]
      Без затрымкі.
1829. Sine reservatione mentali.
      Sine reservatiōne mentāli.
      [сі́нэ рэзэрвацыо́нэ мэнта́лі]
      Без задняй думкі.
1830. Sinistro pede assurgere.
      Sinistro pede assurgĕre.
      [сіні́стро пэ́дэ ассу́рґэрэ]
      Устаць з левай нагі.
1831. Sint, ut sunt, aut non sint.
      [сінт, ут сунт, аўт нон сінт]
      Хай будзе так, як ёсць, або хай зусім не будзе.
1832. Sit tibi consultum: mulierum spernere vultum.
      Sit tibi consultum: muliĕrum spernĕre vultum.
      [сіт ті́бі консу́льтум: мулі́эрум спэ́рнэрэ ву́льтум]
      Вось табе добрая парада: пагарджай жаночай прыгажосцю.
1833. Sit tibi terra levis.
      [сіт ті́бі тэ́рра ле́віс]
      Хай табе зямля будзе лёгкая; хай зямля табе будзе пухам (эпітафія).
1834. Sit ut est.
      [сіт ут эст]
      Хай застанецца як ёсць.
1835. Sol lucet omnibus.
      Sol lucet omnĭbus.
      [соль лю́цэт о́мнібус]
      Сонца свеціць для ўсіх.
1836. Sola virtute armatus.
      Sola virtūte armātus.
      [со́ля вірту́тэ арма́тус]
      Адной толькі доблесцю ўзброены.
1837. Somnus, cibus, potus et Venus omnia moderata sint.
      Somnus, cibus, potus et Venus omnia moderāta sint.
      [со́мнус, цы́бус, по́тус эт вэ́нус о́мніа модэра́та сінт]
      Сон, ежа, пітво, каханне — усё хай будзе ў меру.
1838. Spe vivimus.
      Spe vivĭmus.
      [спэ ві́вімус]
      Жывём надзеяй.
1839. Specie formosa, mente odiosa.
      Specie formōsa, mente odiōsa.
      [спэ́цыэ формо́за, мэ́нтэ одіо́за]
      З выгляду чароўна, для душы непрыемна.
1840. Specie.
      [спэ́цыэ]
      З выгляду.
1841. Species decipit.
      Species decĭpit.
      [спэ́цыэс дэ́цыпіт]
      Знешнасць падманлівая.
1842. Species facti.
      [спэ́цыэс фа́кті]
      Акалічнасці справы.
1843. Sperare contra spem.
      Sperāre contra spem.
      [спэра́рэ ко́нтра спэм]
      Без надзеі спадзявацца.
1844. Spero meliora.
      Spero meliōra.
      [спэ́ро мэліо́ра]
      Спадзяюся на лепшае.
1845. Spero, sic moriar, ut mortuus non erubescam.
      [спэ́ро, сік мо́ріар, ут мо́ртуус нон эрубэ́скам]
      Спадзяюся, я так памру, што мёртвы не пасаромеюся.
1846. Spes est ultimum adversarium rerum solatium.
      Spes est ultĭmum adversarium rerum solatium.
      [спэс эст у́льтімум адвэрса́ріум рэ́рум соля́цыум]
      Надзея — апошняе суцяшэнне ў няшчасце.
1847. Spes melior plebis semel «accipe», quam bis «habebis».
      Spes melior plebis semel «accĭpe», quam bis «habēbis».
      [спэс мэ́ліор пле́біс сэ́мэль «а́кцыпэ», квам біс «габэ́біс»]
      Людзям больш да душы адзін раз «бяры», чым два разы «будзеш мець».
1848. Spes sibi quisque.
      [спэс сі́бі кві́сквэ]
      Кожны павінен спадзявацца на сябе.
1849. Spes sola hominem in miseriis solatur.
      Spes sola homĭnem in miseriis solātur.
      [спэс со́ля го́мінэм ін мізэ́рііс соля́тур]
      Надзея — адзінае суцяшэнне людзей у няшчасці.
1850. Sponte sua, sine lege.
      [спо́нтэ су́а, сі́нэ ле́ґэ]
      Добраахвотна, без прымусу.
1851. Sponte sua.
      [спо́нтэ су́а]
      Па ўласным жаданні.
1852. Stagnum litus edit, torrens properando recedit.
      Stagnum litus edit, torrens properando recēdit.
      [ста́ґнум лі́тус э́діт, то́ррэнс пропэра́ндо рэцэ́діт]
      Ціхая вада падмывае берагі, бурны паток, хутка пранёсшыся, адступае.
1853. Stat sua cuique dies.
      Stat sua cuīque dies.
      [стат су́а куі́квэ ді́эс]
      Кожнаму наканаваны свой дзень.
1854. Statim atque instanter.
      [ста́тім а́тквэ інста́нтэр]
      Адразу і неадкладна.
1855. Status naturalis.
      Status naturālis.
      [ста́тус натура́ліс]
      Натуральны стан.
1856. Status praesens.
      [ста́тус прэ́зэнс]
      Цяперашняе становішча.
1857. Status quo ante bellum.
      [ста́тус кво а́нтэ бэ́ллюм]
      Становішча, якое было да вайны; існы парадак рэчаў.
1858. Status quo.
      [ста́тус кво]
      Існае становішча.
1859. Status rerum.
      [ста́тус рэ́рум]
      Стан рэчаў.
1860. Stipite momenta nulla sunt fune retenta.
      Stipĭte momenta nulla sunt fune retenta.
      [сті́пітэ момэ́нта ну́лля сунт фу́нэ рэтэ́нта]
      Час не прывязаны да ствала дрэва канатам.
1861. Stulti qui crescunt, stulti sunt, quando senescunt.
      [сту́льті кві крэ́скунт, сту́льті сунт, ква́ндо сэнэ́скунт]
      Хто дурнем у сталым узросце быў, той будзе ім і ў старасці.
1862. Stultitia est venatum ducere invitas canes.
      Stultitia est venātum ducĕre invītas canes.
      [стульті́цыа эст вэна́тум ду́цэрэ інві́тас ка́нэс]
      Неразумна весці сабак на паляванне сілком.
1863. Stultitia pacatum et quietum habet nihil.
      Stultitia pacātum et quiētum habet nihil.
      [стульті́цыа пака́тум эт квіэ́тум га́бэт ні́гіль]
      Глупства не ведае ні згоды, ні спакою.
1864. Stultus est, qui cupida cupiens cupienter cupit.
      Stultus est, qui cupĭda cupiens cupienter cupit.
      [сту́льтус эст, кві ку́піда ку́піэнс купіэ́нтэр ку́піт]
      Неразумны той, хто заўзята прагне ажыццявіць усе жаданні.
1865. Stultus nil celat, quod habet sub corde revelat.
      Stultus nil celat, quod habet sub corde revēlat.
      [сту́льтус ніль цэ́лят, квод га́бэт суб ко́рдэ рэвэ́лят]
      Дурны нічога не тоіць, што ў сэрцы мае — адкрывае.
1866. Sua cuique fortuna in manu est.
      Sua cuīque fortūna in manu est.
      [су́а куі́квэ форту́на ін ма́ну эст]
      Уласнае шчасце ў кожнага ў руках.
1867. Sua cuique patria jucundissima est.
      Sua cuīque patria jucundissĭma est. Sua cuique patria iucundissima est.
      [су́а куі́квэ па́тріа юкунді́ссіма эст]
      Кожнаму свая радзіма самая лепшая.
1868. Sua quisque pericula nescit.
      Sua quisque pericŭla nescit.
      [су́а кві́сквэ пэрі́куля нэ́сцыт]
      Ніхто не ведае пра тое, што яму пагражае.
1869. Sua sunt cuique vitia.
      Sua sunt cuīque vitia.
      [су́а сунт куі́квэ ві́цыа]
      У кожнага свае недахопы.
1870. Suae quisque fortunae faber.
      Suae quisque fortūnae faber.
      [су́э кві́сквэ форту́нэ фа́бэр]
      Кожны сам каваль свайго лёсу.
1871. Suae vitae durius consulere.
      Suae vitae durius consulĕre.
      [су́э ві́тэ ду́ріус консу́лерэ]
      Жорстка абысціся са сваім жыццём.
1872. Suavis laborum est praetorium memoria.
      Suavis labōrum est praetorium memoria.
      [сва́віс лябо́рум эст прэто́ріум мэмо́ріа]
      Прыемна ўспомніць пра былыя справы.
1873. Suaviter in modo, fortiter in re.
      Suavĭter in modo, fortĭter in re.
      [сва́вітэр ін мо́до, фо́ртітэр ін рэ]
      [Будзь] мяккім у абыходжанні, але цвёрдым у дасягненні мэты.
1874. Sub conditione.
      Sub conditiōne.
      [суб кондіцыо́нэ]
      Пры ўмове.
1875. Sub fide nobili.
      Sub fide nobĭli.
      [суб фі́дэ но́білі]
      Пад слова гонару.
1876. Sub nive quod tegitur, dum nix perit, invenietur.
      Sub nive quod tegĭtur, dum nix perit, inveniētur.
      [суб ні́вэ квод тэ́ґітур, дум нікс пэ́ріт, інвэніэ́тур]
      Калі растае снег, тое, што пад снегам, выяўляецца.
1877. Sub rosa dicta tacenda.
      [суб ро́за ді́кта тацэ́нда]
      Сказанае па сакрэце не падлягае выказванню.
1878. Sub rosa.
      [суб ро́за]
      Пад ружай; сакрэтна.
1879. Sub specie aeternitatis.
      Sub specie aeternitātis.
      [суб спэ́цыэ этэрніта́тіс]
      З пункту гледжання вечнасці.
1880. Sub specie utilitatis.
      Sub specie utilitātis.
      [суб спэ́цыэ утіліта́тіс]
      З пункту гледжання карысці.
1881. Sub sua propria specie.
      [суб су́а про́пріа спэ́цыэ]
      З адмысловага пункта погляду.
1882. Sublata causa tollitur effectus.
      Sublāta causa tollĭtur effectus.
      [субля́та ка́ўза то́ллітур эффэ́ктус]
      Са знішчэннем прычыны знішчаецца і вынік.
1883. Sublata causa tollitur morbus.
      Sublāta causa tollĭtur morbus.
      [субля́та ка́ўза то́ллітур мо́рбус]
      Са знішчэннем прычыны знішчаецца хвароба.
1884. Sudore et sanguine.
      Sudōre et sanguĭne.
      [судо́рэ эт са́нґу́інэ]
      Потам і крывёй.
1885. Sufficit.
      Suffĭcit.
      [су́ффіцыт]
      Даволі; досыць.
1886. Sum totus vester.
      [сум то́тус вэ́стэр]
      Я ўвесь ваш.
1887. Summa cum pietate.
      Summa cum pietāte.
      [су́мма кум піэта́тэ]
      З найвялікшай павагай.
1888. Summa sedes non capit duos.
      [су́мма сэ́дэс нон ка́піт ду́ос]
      На высокім крэсле не бывае дваіх.
1889. Summa summarum.
      Summa summārum.
      [су́мма сумма́рум]
      Сума сум; вынік вынікаў; канчатковы вынік у агульным выніку; у канчатковым выніку.
1890. Summa virtus.
      [су́мма ві́ртус]
      Найвышэйшая доблесць.
1891. Summam nec metuas diem, nec optes.
      [су́ммам нэк мэ́туас ді́эм, нэк о́птэс]
      Не бойся апошняга дня, але і не заклікай яго.
1892. Summum bonum.
      [су́ммум бо́нум]
      Найвышэйшая карысць.
1893. Sunt certi denique fines.
      Sunt certi denĭque fines.
      [сунт цэ́рті дэ́ніквэ фі́нэс]
      Для усяго, аднак, існуюць межы.
1894. Sunt delicta, quibus ignovisse velimus.
      Sunt delicta, quibus ignovisse velīmus.
      [сунт дэлі́кта, кві́бус іґнові́ссэ вэлі́мус]
      Ёсць праступкі, якія мы лічым за лепшае не заўважаць.
1895. Suo periculo.
      Suo pericŭlo.
      [су́о пэрі́кулё]
      На свой страх і рызыку.
1896. Super omnia veritas.
      Super omnia verĭtas.
      [су́пэр о́мніа вэ́рітас]
      Вышэй за усё праўда.
1897. Superflua non nocent.
      [супэ́рфлюа нон но́цэнт]
      Лішак не шкодзіць; запас бяды не чыніць.
1898. Suppressio veri.
      [суппрэ́ссіо вэ́рі]
      Утойванне праўды.
1899. Surdo canere.
      Surdo canĕre.
      [су́рдо ка́нэрэ]
      Спяваць глухому.
1900. Surge et age!
      [су́рґэ эт а́ґэ]
      Падніміся і дзейнічай!
1901. Sursum corda!
      [су́рсум ко́рда]
      [Паднімем] увысь сэрцы! Узнясём сэрцы!
1902. Sus magis in caeno gaudet, quam fonte sereno.
      Sus magis in caeno gaudet, quam fonte serēno.
      [сус ма́ґіс ін цэ́но ґа́ўдэт, квам фо́нтэ сэрэ́но]
      Свінні больш падабаецца ў гразкай лужы, чым у чыстай крыніцы.
1903. Sustine et abstine.
      Sustĭne et abstĭne.
      [су́стінэ эт а́бстінэ]
      Вытрымлівай і ўстрымлівайся.
1904. Suum cuique mos est.
      Suum cuīque mos est.
      [су́ум куі́квэ мос эст]
      У кожнага свой звычай.
1905. Suum cuique placet.
      Suum cuīque placet.
      [су́ум куі́квэ пля́цэт]
      Кожнаму падабаецца сваё.
1906. Suum cuique.
      Suum cuīque.
      [су́ум куі́квэ]
      Кожнаму сваё.
1907. Suus rex reginae placet.
      Suus rex regīnae placet.
      [су́ус рэкс рэґі́нэ пля́цэт]
      Кожнай царыцы падабаецца свой цар.
1908. Tabula ex naufragio.
      Tabŭla ex naufragio.
      [та́буля экс наўфра́ґіо]
      Дошка пры караблекрушэнні.
1909. Tace, sed memento!
      [та́цэ, сэд мэмэ́нто]
      Маўчы, але памятай!
1910. Taceamus!
      Taceāmus!
      [тацэа́мус]
      Памаўчым!
1911. Tacent, satis laudant.
      [та́цэнт, са́тіс ля́ўдант]
      Яны маўчаць, тым самым хваляць.
1912. Tacere est optimum et pro viribus sapere.
      Tacēre est optĭmum et pro virĭbus sapĕre.
      [тацэ́рэ эст о́птімум эт про ві́рібус са́пэрэ]
      Лепш за ўсё маўчаць і быць мудрым па меры сіл.
1913. Tacet, sed loquitur.
      Tacet, sed loquĭtur.
      [та́цэт, сэд лё́квітур]
      Маўчыць, але кажа; маўчаннем кажа.
1914. Tacito consensu.
      Tacĭto consensu.
      [та́цыто консэ́нсу]
      З маўклівай згоды.
1915. Taedium vitae.
      [тэ́діум ві́тэ]
      Агіда да жыцця.
1916. Talis qualis.
      [та́ліс ква́ліс]
      Такі, які ёсць.
1917. Tam deest avaro, quod habet, quam quod non habet.
      Tam deest avāro, quod habet, quam quod non habet.
      [там дэ́эст ава́ро, квод га́бэт, квам квод нон га́бэт]
      Скупому ў аднолькавай ступені не хапае і таго, чаго не мае, і таго, што ў яго ёсць.
1918. Tamdiu discendum est, quamdiu vivis.
      [та́мдіу дісцэ́ндум эст, ква́мдіу ві́віс]
      Колькі жывеш, гэтулькі і вучыся.
1919. Tandem aliquando.
      [та́ндэм аліква́ндо]
      Нарэшце.
1920. Tanta vis probitatis est, ut eam etiam in hoste diligamus.
      Tanta vis probitātis est, ut eam etiam in hoste diligāmus.
      [та́нта віс пробіта́тіс эст, ут эам э́цыам ін го́стэ діліґа́мус]
      Сіла непадкупнасці такая, што мы яе шануем нават у ворага.
1921. Tantum doluerunt, quantum doloribus se inseruerunt.
      Tantum doluērunt, quantum dolorĭbus se inseruērunt.
      [та́нтум долюэ́рунт, ква́нтум долё́рібус сэ інсэруэ́рунт]
      Пакутавалі настолькі, наколькі паддаліся пакутам.
1922. Tantum possumus, quantum scimus.
      Tantum possŭmus, quantum scimus.
      [та́нтум по́ссумус, ква́нтум сцы́мус]
      Гэтулькі можам, колькі ведаем.
1923. Tantum scimus, quantum memoria tenemus.
      Tantum scimus, quantum memoria tenēmus.
      [та́нтум сцы́мус, ква́нтум мэмо́ріа тэнэ́мус]
      Гэтулькі ведаем, колькі ў памяці ўтрымліваем.
1924. Te tua, me delectant mea.
      [тэ ту́а, мэ дэле́ктант мэ́а]
      Табе прыемна тваё, мне — маё.
1925. Temperantia est custos vitae.
      [тэмпэра́нцыа эст ку́стос ві́тэ]
      Памяркоўнасць — захавальніца жыцця.
1926. Tempora mutantur et nos mutamur in illis.
      Tempŏra mutantur et nos mutāmur in illis.
      [тэ́мпора мута́нтур эт нос мута́мур ін і́лліс]
      Часы змяняюцца і мы змяняемся з імі (Авідзій).
1927. Tempore et loco.
      Tempŏre et loco.
      [тэ́мпорэ эт лё́ко]
      У свой час і на сваім месцы.
1928. Tempore felici multi numerantur amici.
      Tempŏre felīci multi numerantur amīci.
      [тэ́мпорэ фэлі́цы му́льті нумэра́нтур амі́цы]
      У шчаслівыя часы бывае шмат сяброў.
1929. Tempori parce.
      Tempŏri parce.
      [тэ́мпорі па́рцэ]
      Беражы час.
1930. Temporis filia veritas.
      Tempŏris filia verĭtas.
      [тэ́мпоріс фі́ліа вэ́рітас]
      Праўда — дачка часу.
1931. Tempus edax rerum.
      [тэ́мпус э́дакс рэ́рум]
      Усёпаглынальны час.
1932. Tempus fugit.
      [тэ́мпус фу́ґіт]
      Час ляціць.
1933. Tempus minuit luctus maestaque corda juvat.
      Tempus minuit luctus maestăque corda juvat. Tempus minuit luctus maestaque corda iuvat.
      [тэ́мпус мі́нуіт лю́ктус мэ́стаквэ ко́рда ю́ват]
      Час памяншае смутак і супакойвае засмучаныя сэрцы.
1934. Tempus nemini.
      Tempus nemĭni.
      [тэ́мпус нэ́міні]
      Час нікога [не чакае].
1935. Teneas tuis te.
      [тэ́нэас ту́іс тэ]
      Трымайся сваіх.
1936. Tentanda omnia.
      [тэнта́нда о́мніа]
      Трэба ўсё выпрабаваць.
1937. Terra incognita.
      Terra incognĭta.
      [тэ́рра інко́ґніта]
      Невядомая зямля.
1938. Terra paterna.
      [тэ́рра патэ́рна]
      Родная зямля.
1939. Terrae filius.
      [тэ́ррэ фі́ліус]
      Дзіцё прыроды.
1940. Tertium non datur.
      [тэ́рцыум нон да́тур]
      Трэцяга не дадзена.
1941. Testimonium maturitatis.
      Testimonium maturitātis.
      [тэстімо́ніум матуріта́тіс]
      Сведчанне сталасці.
1942. Testudo volat.
      Testūdo volat.
      [тэсту́до во́лят]
      Чарапаха лётае.
1943. Tibi et igni.
      [ті́бі эт і́ґні]
      Табе і агню; прачытай і спалі.
1944. Tibi gratias.
      [ті́бі ґра́цыас]
      Па тваёй літасці.
1945. Timeo hominem unius libri.
      Timeo homĭnem unīus libri.
      [ті́мэо го́мінэм уні́ус лі́брі]
      Баюся чалавека адной кнігі.
1946. Tota re perspecta.
      [то́та рэ пэрспэ́кта]
      Прыняўшы ўсё да ўвагі.
1947. Totis viribus.
      Totis virĭbus.
      [то́тіс ві́рібус]
      Усімі сіламі.
1948. Totus de capsula.
      Totus de capsŭla.
      [то́тус дэ ка́псуля]
      Увесь са шкатулкі (пра франтаў).
1949. Tractu temporis.
      Tractu tempŏris.
      [тра́кту тэ́мпоріс]
      З цягам часу.
1950. Tradidit mundum disputationibus.
      Tradĭdit mundum disputationĭbus.
      [тра́дідіт му́ндум діспутацыо́нібус]
      Спрэчкі загубілі мір.
1951. Tranquillas etiam naufragus horret aquas.
      Tranquillas etiam naufrăgus horret aquas.
      [транкві́лляс э́цыам на́ўфраґус го́ррэт а́квас]
      Хто пацярпеў караблекрушэнне, той баіцца спакойнай вады.
1952. Transeat a me calix iste!
      [тра́нсэат а мэ ка́лікс і́стэ]
      Хай абміне мяне чаша гэта!
1953. Tres faciunt collegium.
      [трэс фа́цыунт колле́ґіум]
      Трое складаюць калегію.
1954. Tribus verbis.
      [трі́бус вэ́рбіс]
      У трох словах.
1955. Tristis est anima mea.
      Tristis est anĭma mea.
      [трі́стіс эст а́німа мэ́а]
      Сумная душа мая; сумуе душа мая.
1956. Trita via recedere periculosum.
      Trita via recedĕre periculōsum.
      [трі́та ві́а рэцэ́дэрэ пэрікулё́зум]
      Небяспечна адыходзіць ад пракладзенай дарогі.
1957. Truditur dies die.
      Trudĭtur dies die.
      [тру́дітур ді́эс ді́э]
      Дзень спяшаецца за днём.
1958. Tu ne cede malis, sed contra audentior ito!
      [ту нэ цэ́дэ ма́ліс, сэд ко́нтра аўдэ́нтіор і́то]
      Не скарайся бядзе, а адважна ідзі ёй насустрач!
1959. Tu quoque, Brute!
      [ту кво́квэ, бру́тэ]
      І ты, Брут!
1960. Tuam ipse terram calca.
      [ту́ам і́псэ тэ́ррам ка́лька]
      Тапчы сам сваю зямлю; няхай кожны выконвае сваё жыццёвае прызначэнне.
1961. Tuo commodo.
      Tuo commŏdo.
      [ту́о ко́ммодо]
      На тваё меркаванне.
1962. Turpe est aliud loqui, aliud sentire.
      Turpe est aliud loqui, aliud sentīre.
      [ту́рпэ эст а́ліуд лё́кві, а́ліуд сэнті́рэ]
      Ганебна адно гаварыць, а другое думаць.
1963. Turpia corrumpunt teneras spectacula mentes.
      Turpia corrumpunt tenĕras spectacŭla mentes.
      [ту́рпіа корру́мпунт тэ́нэрас спэкта́куля мэ́нтэс]
      Непрыстойныя гледзішчы псуюць маладыя душы.
1964. Turpis fuga mortis est omni morte pejor.
      Turpis fuga mortis est omni morte peior.
      [ту́рпіс фу́ґа мо́ртіс эст о́мні мо́ртэ пэ́йор]
      Ганебныя ўцёкі ад смерці горш за любую смерць.
1965. Tuto, cito, jucunde.
      Tuto, cito, iucunde.
      [ту́то, цы́то, юку́ндэ]
      Бяспечна, хутка, прыемна.
1966. Tympana eloquentiae.
      Tympăna eloquentiae.
      [ті́мпана элёквэ́нцыэ]
      Бубны красамоўства.
1967. Uberrima fides.
      Uberrĭma fides.
      [убэ́рріма фі́дэс]
      Высокая ступень даверу.
1968. Ubi amici, ibi opes.
      Ubi amīci, ibi opes.
      [у́бі амі́цы, і́бі о́пэс]
      Дзе сябры, там і багацце.
1969. Ubi concordia, ibi victoria.
      [у́бі конко́рдіа, і́бі вікто́ріа]
      Дзе згода, там і перамога.
1970. Ubi dolet, ibi manus adhibemus.
      Ubi dolet, ibi manus adhibēmus.
      [у́бі до́лет, і́бі ма́нус адгібэ́мус]
      Дзе баліць, туды рукі цягнем.
1971. Ubi emolumentum, ibi onus.
      [у́бі эмолюмэ́нтум, і́бі о́нус]
      Дзе выгада, там і цяжар.
1972. Ubi jus, ibi remedium.
      Ubi ius, ibi remedium.
      [у́бі юс, і́бі рэмэ́діум]
      Дзе закон, там і абарона.
1973. Ubi leonis pellis deficit, vulpinam induendam esse.
      Ubi leōnis pellis defĭcit, vulpīnam induendam esse.
      [у́бі лео́ніс пэ́лліс дэ́фіцыт, вульпі́нам індуэ́ндам э́ссэ]
      Дзе няма шкуры льва, там варта надзяваць шкуру лісы.
1974. Ubi multa capita, ibi nullum consilium.
      Ubi multa capĭta, ibi nullum consilium.
      [у́бі му́льта ка́піта, і́бі ну́ллюм консі́ліум]
      Дзе шмат галоў, там мала карысці.
1975. Ubi opes, ibi amici.
      Ubi opes, ibi amīci.
      [у́бі о́пэс, і́бі амі́цы]
      Дзе багацце, там і сябры.
1976. Ubi rerum testimonia adsunt, quid opus est verbis?
      [у́бі рэ́рум тэстімо́ніа а́дсунт, квід о́пус эст вэ́рбіс]
      Калі справа кажа сама за сябе, навошта словы?
1977. Ubi uber, ibi tuber.
      [у́бі у́бэр, і́бі ту́бэр]
      Дзе багацце, там і клопаты.
1978. Ulcera animi sananda magis, quam corporis.
      Ulcĕra anĭmi sananda magis, quam corpŏris.
      [у́льцэра а́німі сана́нда ма́ґіс, квам ко́рпоріс]
      Душэўныя раны лечацца цяжэй за цялесныя.
1979. Ultima forsan.
      Ultĭma forsan.
      [у́льтіма фо́рсан]
      Можа быць, апошні; можа быць, гэта твая апошняя гадзіна.
1980. Ultima nos omnes efficit hora pares.
      Ultĭma nos omnes effĭcit hora pares.
      [у́льтіма нос о́мнэс э́ффіцыт го́ра па́рэс]
      Апошняе імгненне ўсіх нас робіць роўнымі.
1981. Ultima ratio.
      Ultĭma ratio.
      [у́льтіма ра́цыо]
      Апошні довад; вырашальны доказ.
1982. Ultimum refugium.
      Ultĭmum refugium.
      [у́льтімум рэфу́ґіум]
      Апошняе прыстанішча.
1983. Ultimum terminus.
      Ultĭmum termĭnus.
      [у́льтімум тэ́рмінус]
      Крайні тэрмін.
1984. Ultra posse nemo obligatur.
      Ultra posse nemo obligātur.
      [у́льтра по́ссэ нэ́мо обліґа́тур]
      Ніхто не абавязаны звыш немагчымага.
1985. Ultra vires.
      [у́льтра ві́рэс]
      Звыш сіл.
1986. Umbram suam metuit.
      [у́мбрам су́ам мэ́туіт]
      Свайго ценю спужаўся.
1987. Umbram suam timet.
      [у́мбрам су́ам ті́мэт]
      Баіцца ўласнага ценю.
1988. Una hirundo non facit ver.
      [у́на гіру́ндо нон фа́цыт вэр]
      Адна ластаўка не робіць вясны.
1989. Una salus victis nullam sperare salutem.
      Una salus victis nullam sperāre salūtem.
      [у́на са́люс ві́ктіс ну́ллям спэра́рэ салю́тэм]
      Адно выратаванне для пераможаных — не спадзявацца на выратаванне.
1990. Una virtus, nulla virtus.
      [у́на ві́ртус, ну́лля ві́ртус]
      Адна добрая якасць — значыць ніводнай добрай якасці.
1991. Una voce.
      [у́на во́цэ]
      Аднагалосна.
1992. Uncum se praebet, quod curvum crescere debet.
      Uncum se praebet, quod curvum crescĕre debet.
      [у́нкум сэ прэ́бэт, квод ку́рвум крэ́сцэрэ дэ́бэт]
      Робіцца крывым тое, што расце крыва.
1993. Unde venis et quo vadis?
      [у́ндэ вэ́ніс эт кво ва́діс]
      Адкуль ідзеш і куды накіроўваешся?
1994. Unius dementia efficit multos.
      Unīus dementia effĭcit multos.
      [уні́ус дэмэ́нцыа э́ффіцыт му́льтос]
      Шаленства аднаго перадаецца многім.
1995. Uno animo.
      Uno anĭmo.
      [у́но а́німо]
      Аднадушна.
1996. Unum habemus os et duas aures, ut minus dicamus et plus audiamus.
      Unum habēmus os et duas aures, ut minus dicāmus et plus audiāmus.
      [у́нум габэ́мус ос эт ду́ас а́ўрэс, ут мі́нус діка́мус эт плюс аўдіа́мус]
      Мы маем адзін рот і два вухі, каб менш казаць і больш слухаць.
1997. Unum malo datum quam promissum geminatum.
      Unum malo datum quam promissum geminātum.
      [у́нум ма́лё да́тум квам промі́ссум ґэміна́тум]
      Лічу за лепшае, каб адзін раз далі, чым двойчы паабяцалі.
1998. Unus dies gradus est vitae.
      [у́нус ді́эс ґра́дус эст ві́тэ]
      Адзін дзень — прыступка ў лесвіцы жыцця.
1999. Unus flos non facit ver.
      [у́нус флёс нон фа́цыт вэр]
      Адна кветка не робіць вясны.
2000. Unus pro omnibus et omnes pro uno.
      Unus pro omnĭbus et omnes pro uno.
      [у́нус про о́мнібус эт о́мнэс про у́но]
      Адзін за ўсіх і ўсё за аднаго.
2001. Unus vir nullus vir.
      [у́нус вір ну́ллюс вір]
      Адзін чалавек — ніякі чалавек; адзін чалавек нічога не значыць.
2002. Unusquisque sua noverit ire via.
      Unusquisque sua novĕrit ire via.
      [унускві́сквэ су́а но́вэріт і́рэ ві́а]
      Кожны хай ідзе сваёй дарогай.
2003. Urbes constituit aetas, hora dissolvit.
      [у́рбэс консті́туіт э́тас, го́ра діссо́львіт]
      Гарады ствараюцца стагоддзямі, а руйнуюцца ў адну гадзіну.
2004. Usus est optimus magister.
      Usus est optĭmus magister.
      [у́зус эст о́птімус маґі́стэр]
      Досвед — найлепшы настаўнік.
2005. Usus fructus.
      [у́зус фру́ктус]
      Права карыстання.
2006. Usus practicus.
      Usus practĭcus.
      [у́зус пра́ктікус]
      Практычная неабходнасць.
2007. Usus tyrannus.
      [у́зус тіра́ннус]
      Звычай — тыран.
2008. Ut ameris, amabilis esto.
      Ut amēris, amabĭlis esto.
      [ут амэ́ріс, ама́біліс э́сто]
      Каб цябе кахалі, будзь годным кахання.
2009. Ut desint vires, tamen est laudanda voluntas.
      [ут дэ́зінт ві́рэс, та́мэн эст ляўда́нда волю́нтас]
      Хай не хопіць сіл, але пахвальна само жаданне.
2010. Ut fructus florem, sequitur dulcendo laborem.
      Ut fructus florem, sequĭtur dulcendo labōrem.
      [ут фру́ктус флё́рэм, сэ́квітур дульцэ́ндо лябо́рэм]
      Як кветка не бывае без плода, так праца не бывае без асалоды.
2011. Ut legas messem, debes praemittere semen.
      Ut legas messem, debes praemittĕre semen.
      [ут ле́ґас мэ́ссэм, дэ́бэс прэмі́ттэрэ сэ́мэн]
      Каб сабраць ураджай, ты павінен папярэдне кінуць семя.
2012. Ut quisque est doctissimus, ita est modestissimus.
      Ut quisque est doctissĭmus, ita est modestissĭmus.
      [ут кві́сквэ эст докті́ссімус, і́та эст модэсті́ссімус]
      Хто разумней, той больш сціплы.
2013. Ut salutas, ita salutaberis.
      Ut salūtas, ita salutabĕris.
      [ут салю́тас, і́та салюта́бэріс]
      Як вітаеш ты, так будуць вітаць і цябе.
2014. Ut sementem feceris, ita metes.
      Ut sementem fecĕris, ita metes.
      [ут сэмэ́нтэм фэ́цэріс, і́та мэ́тэс]
      Як пасееш, так і пажнеш.
2015. Ut supra (u. s.).
      [ут су́пра]
      Як сказана вышэй.
2016. Utere consilio licet omnia noveris arte.
      Utĕre consilio licet omnia novĕris arte.
      [у́тэрэ консі́ліо лі́цэт о́мніа но́вэріс а́ртэ]
      Карыстайся парадай, нават калі ўсё ведаеш.
2017. Utere et abutere.
      Utĕre et abutĕre.
      [у́тэрэ эт абу́тэрэ]
      Карыстайся і выкарыстоўвай.
2018. Uti, non abuti.
      Uti, non abūti.
      [у́ті, нон абу́ті]
      Ужываць, але не злоўжываць.
2019. Utile dulci misce.
      Utĭle dulci misce.
      [у́тіле ду́льцы мі́сцэ]
      Сумяшчай карыснае з прыемным.
2020. Utile non debet per inutile vitiari.
      Utĭle non debet per inutĭle vitiāri.
      [у́тіле нон дэ́бэт пэр іну́тіле віцыа́рі]
      Правільнае не трэба скажаць няправільным.
2021. Utilitas aliqua sequitur post tristia damna.
      Utilĭtas alĭqua sequĭtur post tristia damna.
      [уті́літас а́ліква сэ́квітур пост трі́стіа да́мна]
      Нейкая карысць ідзе за сумнай стратай.
2022. Utraque mundatur, dum palma palma lavatur.
      Utrăque mundātur, dum palma palma lavātur.
      [у́траквэ мунда́тур, дум па́льма па́льма лява́тур]
      Абедзве рукі робяцца чыстымі, калі рука рукою мыецца.
2023. Utrumque paratus.
      Utrumque parātus.
      [утру́мквэ пара́тус]
      Гатовы і да таго, і да іншага.
2024. Utrumque vitium est: et omnibus credere, et nulli.
      Utrumque vitium est: et omnĭbus credĕre, et nulli.
      [утру́мквэ ві́цыум эст: эт о́мнібус крэ́дэрэ, эт ну́ллі]
      І тое і іншае дрэнна: і верыць усім, і нікому не верыць.
2025. Uxor erat qualis, herbarum coctio talis.
      Uxor erat qualis, herbārum coctio talis.
      [у́ксор э́рат ква́ліс, гэрба́рум ко́кцыо та́ліс]
      Якая была жонка, такім быў і абед.
2026. Uxori nubere suae.
      Uxōri nubĕre suae.
      [уксо́рі ну́бэрэ су́э]
      Быць жонкай у сваёй жонкі.
2027. Vacua arista super plenas eminet.
      Vacua arista super plenas emĭnet.
      [ва́куа арі́ста су́пэр пле́нас э́мінэт]
      Пусты колас тырчыць над поўнымі.
2028. Vacua vasa plurimum sonant.
      Vacua vasa plurĭmum sonant.
      [ва́куа ва́за плю́рімум со́нант]
      Пусты посуд гучна звініць.
2029. Vacuum horrendum.
      [ва́куум горрэ́ндум]
      Пустэча, што наганяе жах.
2030. Vae soli.
      [вэ со́лі]
      Гора самотнаму.
2031. Vae victis.
      [вэ ві́ктіс]
      Гора пераможаным.
2032. Vae victoribus.
      Vae victorĭbus.
      [вэ вікто́рібус]
      Гора пераможцам.
2033. Vale et me ama.
      [ва́ле эт мэ а́ма]
      Бывай і любі мяне.
2034. Vale et memor sis mei.
      [ва́ле эт мэ́мор сіс мэ́і]
      Бывай і памятай пра мяне.
2035. Vale!
      [ва́ле]
      Бывай!
2036. Valeant curae!
      [ва́леант ку́рэ]
      Бывайце, клопаты!
2037. Valetudo bonum optimum.
      Valetūdo bonum optĭmum.
      [валету́до бо́нум о́птімум]
      Здароўе — найвялікшае шчасце.
2038. Vana est sapientia nostra.
      [ва́на эст сапіэ́нцыа но́стра]
      Дарэмная наша мудрасць.
2039. Vanitas pulchritudo.
      Vanĭtas pulchritūdo.
      [ва́нітас пульхріту́до]
      Прыгажосць — прывіднасць.
2040. Vanitas vanitatum.
      Vanĭtas vanitātum.
      [ва́нітас ваніта́тум]
      Несусветная мітусня.
2041. Variatio delectat.
      [варіа́цыо дэле́ктат]
      Разнастайнасць цешыць.
2042. Varium et mutabile semper femina.
      Varium et mutabĭle semper femĭna.
      [ва́ріум эт мута́біле сэ́мпэр фэ́міна]
      Жанчына заўсёды зменлівая і нясталая.
2043. Vaticinia post eventum.
      [ватіцы́ніа пост эвэ́нтум]
      Прадказанне пасля падзеі; прадказанне прамінулым днём.
2044. Vel sapientissimus errare potest.
      Vel sapientissĭmus errāre potest.
      [вэль сапіэнті́ссімус эрра́рэ по́тэст]
      І самы мудры можа памыляцца.
2045. Velle non discitur.
      Velle non discĭtur.
      [вэ́лле нон ді́сцытур]
      Нельга навучыцца жадаць.
2046. Velox consilium sequitur poenitentia.
      Velox consilium sequĭtur poenitentia.
      [вэ́лёкс консі́ліум сэ́квітур пэнітэ́нцыа]
      За паспешным рашэннем ідзе раскаянне.
2047. Veni, vidi, vici.
      [вэ́ні, ві́ді, ві́цы]
      Прыйшоў, убачыў, перамог (Гай Юлій Цэзар).
2048. Venienti occurrite morbo.
      Venienti occurrĭte morbo.
      [вэніэ́нті окку́ррітэ мо́рбо]
      Спяшаецеся лячыць хваробу своечасова.
2049. Venter cibi avidus praecepta non audit.
      Venter cibi avĭdus praecepta non audit.
      [вэ́нтэр цы́бі а́відус прэцэ́пта нон а́ўдіт]
      Галодны страўнік не слухае павучанняў.
2050. Ventis loqueris.
      Ventis loquĕris.
      [вэ́нтіс лё́квэріс]
      Звяртаешся да ветру; кажаш дарма.
2051. Ver hiemem sequitur, sequitur post triste serenum.
      Ver hiĕmem sequĭtur, sequĭtur post triste serēnum.
      [вэр гі́эмэм сэ́квітур, сэ́квітур пост трі́стэ сэрэ́нум]
      Вясна ідзе за зімою, радасць ідзе за смуткам
2052. Vera ornamenta matronarum pudicitia, non vestes.
      Vera ornamenta matronārum pudicitia, non vestes.
      [вэ́ра орнамэ́нта матрона́рум пудіцы́цыа, нон вэ́стэс]
      Лепшае ўпрыгожванне жанчыны не адзежа, а сціпласць.
2053. Verba ligant homines, taurorum cornua funes.
      Verba ligant homĭnes, taurōrum cornua funes.
      [вэ́рба лі́ґант го́мінэс, таўро́рум ко́рнуа фу́нэс]
      Словы звязваюць людзей, вяроўкі — рогі быкоў.
2054. Verba magistri.
      [вэ́рба маґі́стрі]
      Словы настаўніка.
2055. Verba veritatis.
      Verba veritātis.
      [вэ́рба вэріта́тіс]
      Словы праўды.
2056. Verba volant, scripta manent.
      [вэ́рба во́лянт, скрі́пта ма́нэнт]
      Словы адлятаюць, напісанае застаецца; словы лятучыя, пісьмёны жывучыя.
2057. Verbatim et litteratim.
      Verbātim et litterātim.
      [вэрба́тім эт літтэра́тім]
      Даслоўна і літаральна.
2058. Verbatim.
      Verbātim.
      [вэрба́тім]
      Слова ў слова.
2059. Verbi gratia.
      [вэ́рбі ґра́цыа]
      Напрыклад.
2060. Verbo in verbum.
      [вэ́рбо ін вэ́рбум]
      Слова за словам.
2061. Verbum nobile.
      Verbum nobĭle.
      [вэ́рбум но́біле]
      Слова гонару.
2062. Vere est miser, culpa est sua quisquis miser.
      [вэ́рэ эст мі́зэр, ку́льпа эст су́а кві́сквіс мі́зэр]
      Той сапраўды няшчасны, хто няшчасны па сваёй віне.
2063. Vere scire est per causas scire.
      [вэ́рэ сцы́рэ эст пэр ка́ўзас сцы́рэ]
      Сапраўдныя веды — у пазнанні прычыны.
2064. Veritas in medio est.
      Verĭtas in medio est.
      [вэ́рітас ін мэ́діо эст]
      Праўда знаходзіцца пасярэдзіне.
2065. Veritas nimis saepe laborat, exstinguitur numquam.
      Verĭtas nimis saepe labōrat, exstinguĭtur numquam.
      [вэ́рітас ні́міс сэ́пэ лябо́рат, экссті́нґу́ітур ну́мквам]
      Праўда часта бывае бездапаможнай, але не ніколі не гіне.
2066. Veritas odium parit, obsequium amicos.
      Verĭtas odium parit, obsequium amīcos.
      [вэ́рітас о́діум па́ріт, обсэ́квіум амі́кос]
      Шчырасць стварае ворагаў, а ліслівасць — сяброў.
2067. Veritas simplex oratio est.
      Verĭtas simplex oratio est.
      [вэ́рітас сі́мплекс ора́цыо эст]
      Праўдзівая гаворка простая.
2068. Veritas una, error multiplex.
      Verĭtas una, error multĭplex.
      [вэ́рітас у́на, э́ррор му́льтіплекс]
      Праўда адзіная, памылка разнастайная.
2069. Veritas veritatum.
      Verĭtas veritātum.
      [вэ́рітас вэріта́тум]
      Праўда з праўд.
2070. Veritas vincit.
      Verĭtas vincit.
      [вэ́рітас ві́нцыт]
      Праўда перамагае.
2071. Veritatem dies aperit.
      Veritātem dies apĕrit.
      [вэріта́тэм ді́эс а́пэріт]
      Час выяўляе праўду.
2072. Verum amicum pecunia non parabis.
      Verum amīcum pecunia non parābis.
      [вэ́рум амі́кум пэку́ніа нон пара́біс]
      Сапраўднага сябра не набудзеш за грошы.
2073. Verum plus uno esse non potest.
      [вэ́рум плюс у́но э́ссэ нон по́тэст]
      Больш адной праўды быць не можа.
2074. Verus amicus amici nunquam obliviscitur.
      Verus amīcus amīci nunquam obliviscĭtur.
      [вэ́рус амі́кус амі́цы ну́нквам обліві́сцытур]
      Праўдзівы сябар ніколі не забывае сябра.
2075. Vestigia semper adora.
      Vestigia semper adōra.
      [вэсті́ґіа сэ́мпэр адо́ра]
      Заўсёды стаўся з глыбокай пашанай да слядоў мінулага.
2076. Veterem reminiscendo injuriam, invitas novam.
      Vetĕrem reminiscendo injuriam, invītas novam. Veterem reminiscendo iniuriam, invitas novam.
      [вэ́тэрэм рэмінісцэ́ндо інъю́ріам, інві́тас но́вам]
      Успамінаючы старую крыўду, выклікаеш новую.
2077. Veto!
      [вэ́то]
      Забараняю!
2078. Vetus amor non sentit robiginem.
      Vetus amor non sentit robigĭnem.
      [вэ́тус а́мор нон сэ́нтіт робі́ґінэм]
      Старое каханне не ржавее.
2079. Vi et armis.
      [ві эт а́рміс]
      Сілаю ды зброяй.
2080. Via lactea.
      [ві́а ля́ктэа]
      Млечны шлях.
2081. Via sacra.
      [ві́а са́кра]
      Свяшчэнная дарога.
2082. Via scientiarum.
      Via scientiārum.
      [ві́а сцыэнцыа́рум]
      Шлях да ведаў; дарога ведаў.
2083. Via trita via tuta.
      [ві́а трі́та ві́а ту́та]
      Пратаптаны шлях бяспечны.
2084. Vice versa.
      [ві́цэ вэ́рса]
      Зваротнай чарадой; наадварот; у зваротным парадку; назад.
2085. Vicinus bonus — ingens bonum.
      Vicīnus bonus — ingens bonum.
      [віцы́нус бо́нус — і́нґэнс бо́нум]
      Добры сусед — вялікае шчасце.
2086. Videas, quid agas.
      [ві́дэас, квід а́ґас]
      Глядзі, што робіш.
2087. Videte et applaudite!
      Vidēte et applaudĭte!
      [відэ́тэ эт аппля́ўдітэ]
      Глядзіце і апладзіруйце!
2088. Vile est, quod licet.
      [ві́ле эст, квод лі́цэт]
      Мала шануецца тое, што лёгка даступна.
2089. Vincula da linguae vel tibi vinucla dabit.
      Vincŭla da linguae vel tibi vinŭcla dabit.
      [ві́нкуля да лі́нґвэ вэль ті́бі ві́нукля да́біт]
      Звяжы язык, інакш ён цябе звяжа.
2090. Vinculum matrimonii.
      Vincŭlum matrimonii.
      [ві́нкулюм матрімо́ніі]
      Шлюбныя сувязі; вузы шлюбу.
2091. Vineta sua caedere.
      Vinēta sua caedĕre.
      [вінэ́та су́а цэ́дэрэ]
      Сячы свой вінаграднік.
2092. Vinum locutum est.
      Vinum locūtum est.
      [ві́нум лёку́тум эст]
      Сказала віно.
2093. Vir magni ingenii.
      [вір ма́ґні інґэ́ніі]
      Чалавек вялікага розуму.
2094. Vires unitae agunt.
      Vires unītae agunt.
      [ві́рэс уні́тэ а́ґунт]
      Сілы дзейнічаюць сумесна.
2095. Viribus unitis res parvae crescunt.
      Virĭbus unītis res parvae crescunt.
      [ві́рібус уні́тіс рэс па́рвэ крэ́скунт]
      З аб’яднаннем высілкаў растуць і малыя справы.
2096. Viribus unitis.
      Virĭbus unītis.
      [ві́рібус уні́тіс]
      Аб’яднанымі намаганнямі.
2097. Virtus actuosa.
      Virtus actuōsa.
      [ві́ртус актуо́за]
      Дабрадзейнасць дзейная.
2098. Virtus nihil expetit praemii.
      Virtus nihil expĕtit praemii.
      [ві́ртус ні́гіль э́кспэтіт прэ́міі]
      Дабрадзейнасць не шукае ўзнагарод.
2099. Virtus nobilitat.
      Virtus nobilĭtat.
      [ві́ртус нобі́літат]
      Дабрадзейнасць робіць высакародным.
2100. Virtus post nummos.
      [ві́ртус пост ну́ммос]
      Дабрадзейнасць пасля грошай.
2101. Virtus sola homines beatos reddit.
      Virtus sola homĭnes beātos reddit.
      [ві́ртус со́ля го́мінэс бэа́тос рэ́ддіт]
      Толькі дабрадзейнасць робіць людзей шчаслівымі.
2102. Vis impotentiae.
      [віс імпотэ́нцыэ]
      Сіла бяссілля.
2103. Vis inertiae.
      [віс інэ́рцыэ]
      Сіла інерцыі.
2104. Vis medicatrix naturae.
      Vis medicātrix natūrae.
      [віс мэдіка́трікс нату́рэ]
      Гаючая сіла прыроды.
2105. Vis veritatis maxima est.
      Vis veritātis maxĭma est.
      [віс вэріта́тіс ма́ксіма эст]
      Сіла праўды вельмі вялікая.
2106. Vis vi repellitur.
      Vis vi repellĭtur.
      [віс ві рэпэ́ллітур]
      Гвалт адбіваецца сілай.
2107. Vis vitalis.
      Vis vitālis.
      [віс віта́ліс]
      Жыццёвая сіла.
2108. Vita contemplativa.
      Vita contemplatīva.
      [ві́та контэмпляті́ва]
      Сузіральнае жыццё.
2109. Vita sine amicis tristitia est.
      Vita sine amīcis tristitia est.
      [ві́та сі́нэ амі́цыс трісті́цыа эст]
      Жыццё без сяброў сумнае.
2110. Vita sine libertate nihil.
      Vita sine libertāte nihil.
      [ві́та сі́нэ лібэрта́тэ ні́гіль]
      Жыццё без волі — нішто.
2111. Vita sine litteris mors est.
      Vita sine littĕris mors est.
      [ві́та сі́нэ лі́ттэріс морс эст]
      Жыццё без навукі — смерць.
2112. Vita somnium breve.
      [ві́та со́мніум брэ́вэ]
      Жыццё — гэта кароткі сон.
2113. Vitam extendere factis.
      Vitam extendĕre factis.
      [ві́там экстэ́ндэрэ фа́ктіс]
      Падоўжыць жыццё справамі.
2114. Vitam impendere vero.
      Vitam impendĕre vero.
      [ві́там імпэ́ндэрэ вэ́ро]
      Прысвяці жыццё праўдзе.
2115. Vivas frugalis, ut res est materialis.
      Vivas frugālis, ut res est materiālis.
      [ві́вас фруґа́ліс, ут рэс эст матэріа́ліс]
      Жыві памяркоўна, як дазваляе тваё багацце.
2116. Vive valeque.
      Vive valēque.
      [ві́вэ вале́квэ]
      Жыві і будзь здаровы.
2117. Vive, ut vivas.
      [ві́вэ, ут ві́вас]
      Жыві, каб жыць.
2118. Vivere est cogitare.
      Vivĕre est cogitāre.
      [ві́вэрэ эст коґіта́рэ]
      Жыць — значыць мысліць.
2119. Vivere in diem.
      Vivĕre in diem.
      [ві́вэрэ ін ді́эм]
      Жыць адным днём.
2120. Vivit post funera virtus.
      Vivit post funĕra virtus.
      [ві́віт пост фу́нэра ві́ртус]
      Дабрадзейнасць. перажыве смерць.
2121. Volens nolens.
      [во́ленс но́ленс]
      Хочаш не хочаш; воляй-няволяй; жадаеш ты гэтага ці не.
2122. Volo, non valeo.
      [во́лё, нон ва́лео]
      Жадаю, але не магу.
2123. Voluntas est superior intellectu.
      [волю́нтас эст супэ́ріор інтэлле́кту]
      Воля стаіць над мысленнем.
2124. Voluntas, e difficili data, dulcissima est.
      Voluntas, e difficĭli data, dulcissĭma est.
      [волю́нтас, э діффі́цылі да́та, дульцы́ссіма эст]
      Задавальненне, здабытае з цяжкасцю, — самае прыемнае.
2125. Voluntatem potius quam verba considerari oportet.
      Voluntātem potius quam verba considerāri oportet.
      [волюнта́тэм по́тіус квам вэ́рба консідэра́рі опо́ртэт]
      Варта больш звяртаць увагу на намеры, чым на словы.
2126. Votum separatum.
      Votum separātum.
      [во́тум сэпара́тум]
      Адмысловае меркаванне.
2127. Vox audita latet, littera scripta manet.
      Vox audīta latet, littĕra scripta manet.
      [вокс аўді́та ля́тэт, лі́ттэра скрі́пта ма́нэт]
      Сказанае слова знікае, напісаная літара застаецца.
2128. Vox clamantis in deserto.
      [вокс кляма́нтіс ін дэзэ́рто]
      Голас таго, хто крычыць у пустыні; марны лямант у пустыні.
2129. Vox unius vox nullius.
      Vox unīus vox nullīus.
      [вокс уні́ус вокс нуллі́ус]
      Адзін голас — ніводнага голасу.
2130. Vox, vox, praeterea nihil.
      [вокс, вокс, прэтэ́рэа ні́гіль]
      Словы, словы і нічога больш.
2131. Vulpes pilum mutat, non mores.
      [ву́льпэс пі́люм му́тат, нон мо́рэс]
      Ліса змяняе поўсць, але не нораў.
2132. Vultus est index animi.
      Vultus est index anĭmi.
      [ву́льтус эст і́ндэкс а́німі]
      Твар — люстэрка душы.