2100+ латинских пословиц и крылатых выражений с переводом на русский язык, транскрипцией (транслитерацией) и ударениями
Ниже приводятся 2132 латинских крылатых выражения и пословицы с переводом на русский язык, транслитерацией (транскрипцией) и ударениями.
Знак ў обозначает неслоговой звук [у].
Знак гх обозначает фрикативный звук [γ], которому соответствует г в белорусском языке, а также соответствующий звук в русских словах Господи, ага и т. п.
Транслитерация (транскрипция) латинских слов онлайн здесь.
- A cane non magno saepe ingens aper tenetur.
 A cane non magno saepe ingens aper tenētur.
 [а ка́нэ нон ма́гно сэ́пэ и́нгэнс а́пэр тэнэ́тур]
 Маленькая собачка часто удерживает огромного кабана.
- A capite ad calcem.
 A capĭte ad calcem.
 [а ка́питэ ад ка́льцэм]
 С ног до головы.
- A casu ad casum.
 [а ка́зу ад ка́зум]
 От случая к случаю.
- A contrario.
 [а контра́рио]
 От противного [доказывать].
- A limine.
 A limĭne.
 [а ли́минэ]
 С порога.
- A linea.
 [а ли́нэа]
 С новой строки.
- A majore bovi discit arare minor.
 A majōre bovi discit arāre minor. A maiore bovi discit arare minor.
 [а майо́рэ бо́ви ди́сцит ара́рэ ми́нор]
 У старшего вола учится пахать молодой.
- A maximis ad minima.
 A maxĭmis ad minĭma.
 [а ма́ксимис ад ми́нима]
 От большого к малому.
- A pedibus usque ad caput.
 A pedĭbus usque ad caput.
 [а пэ́дибус у́сквэ ад ка́пут]
 С ног до головы.
- A posteriori.
 A posteriōri.
 [а постэрио́ри]
 Исходя из опыта.
- A prima facie.
 [а при́ма фа́циэ]
 На первый взгляд.
- A priori.
 A priōri.
 [а прио́ри]
 Заранее; независимо от опыта.
- A probis probari, ab improbis improbari aequa laus est.
 A probis probāri, ab imprŏbis improbāri aequa laus est.
 [а про́бис проба́ри, аб и́мпробис импроба́ри э́ква ля́ўс эст]
 Одинаково почетны и похвала достойных людей и осуждение недостойных.
- A solis ortu usque ad occasum.
 A solis ortu usque ad occāsum.
 [а со́лис о́рту у́сквэ ад окка́зум]
 От восхода солнца до захода.
- Ab absurdo.
 [аб абсу́рдо]
 От противного (метод доказательства).
- Ab abusu ad usum non valet consequentia.
 Ab abūsu ad usum non valet consequentia.
 [аб абу́зу ад у́зум нон ва́лет консэквэ́нциа]
 Злоупотребление не довод против употребления.
- Ab altero expectes, alteri quod feceris.
 Ab altĕro expectes, altĕri quod fecĕris.
 [аб а́льтэро экспэ́ктэс, а́льтэри квод фэ́цэрис]
 Жди от другого того, что ты сделал ему сам.
- Ab aqua silente cave.
 [аб а́ква силе́нтэ ка́вэ]
 Берегись тихой воды.
- Ab equis ad asinos.
 Ab equis ad asĭnos.
 [аб э́квис ад а́зинос]
 Из коня в ослы; пойти на понижение.
- Ab exterioribus ad interiora.
 Ab exteriorĭbus ad interiōra.
 [аб экстэрио́рибус ад интэрио́ра]
 От внешнего к внутреннему.
- Ab hoc et ab hoc.
 [аб гхок эт аб гхок]
 Да и сяк; без смысла; кстати и некстати.
- Ab imo pectore.
 Ab imo pectŏre.
 [аб и́мо пэ́кторэ]
 Искренне; от души.
- Ab incunabulis.
 Ab incunabŭlis.
 [аб инкуна́булис]
 С колыбели.
- Ab initio.
 [аб ини́цио]
 С возникновения.
- Ab origine.
 Ab origĭne.
 [аб ори́гинэ]
 С самого начала.
- Ab ovo usque ad mala.
 [аб о́во у́сквэ ад ма́ля]
 От яйца до яблок; с начала до конца (Гораций; у римлян обед начинался с яиц, а заканчивался яблоками).
- Ab ovo.
 [аб о́во]
 От яйца; сначала.
- Ab uno disce omnes.
 [аб у́но ди́сцэ о́мнэс]
 По одному суди о других.
- Ab urbe condita.
 Ab urbe condĭta.
 [аб у́рбэ ко́ндита]
 От основания города [Рима].
- Abducet praedam, qui accurrit prior.
 Abdūcet praedam, qui accurrit prior.
 [абду́цэт прэ́дам, кви акку́ррит при́ор]
 Унесет добычу тот, кто прибежал первым.
- Abiit, excessit, evasit, erupit.
 Abiit, excessit, evāsit, erūpit.
 [а́биит, эксцэ́ссит, эва́зит, эру́пит]
 Убежал, спрятался, спасся, скрылся (Цицерон).
- Ablue, pecte canem, canis est et permanet idem.
 Ablue, pecte canem, canis est et permănet idem.
 [а́блюэ, пэ́ктэ ка́нэм, ка́нис эст эт пэ́рманэт и́дэм]
 Умой, причеши собаку, все же это собака и останется собакой.
- Absentem laedit, qui cum ebrio litigat.
 Absentem laedit, qui cum ebrio litĭgat.
 [абсэ́нтэм ле́дит, кви кум э́брио ли́тигат]
 Кто спорит с пьяным, тот воюет с тенью.
- Absit invidia verbo.
 [а́бсит инви́диа вэ́рбо]
 Пусть сказанное не вызовет неприязни.
- Absit invidia.
 [а́бсит инви́диа]
 Да не будет зависти.
- Absit omen!
 [а́бсит о́мэн]
 Да не послужит это дурной приметой!
- Absque omni exceptione.
 Absque omni exceptiōne.
 [а́бсквэ о́мни эксцэпцио́нэ]
 Без всякого исключения.
- Abstractum pro concreto.
 Abstractum pro concrēto.
 [абстра́ктум про конкрэ́то]
 Абстрактное вместо конкретного.
- Abusus in Baccho.
 Abūsus in Baccho.
 [абу́зус ин ба́кхо]
 Злоупотребление вином.
- Acceptissima semper munera sunt, auctor quae pretiosa facit.
 Acceptissĭma semper munĕra sunt, auctor quae pretiōsa facit.
 [акцэпти́ссима сэ́мпэр му́нэра сунт, а́ўктор квэ прэцио́за фа́цит]
 Милее всего те подарки, что дарит дорогой нам человек.
- Accidit in puncto, quod non speratur in anno.
 Accĭdit in puncto, quod non sperātur in anno.
 [а́кцидит ин пу́нкто, квод нон спэра́тур ин а́нно]
 В один миг случается то, на что не надеешься годами.
- Acta diurna.
 [а́кта диу́рна]
 Происшествия дня; хроника.
- Actam rem agere.
 Actam rem agĕre.
 [а́ктам рэм а́гэрэ]
 Делать сделанное дело.
- Actis testantibus.
 Actis testantĭbus.
 [а́ктис тэста́нтибус]
 По документам.
- Actum atque tractatum.
 Actum atque tractātum.
 [а́ктум а́тквэ тракта́тум]
 Сделано и обсуждено.
- Actum est, ilicet.
 Actum est, ilĭcet.
 [а́ктум эст, и́лицэт]
 Дело закончено, можно расходиться.
- Actum ne agas.
 [а́ктум нэ а́гас]
 С чем покончено, к тому не возвращайся.
- Ad absurdum.
 [ад абсу́рдум]
 До абсурда [доводить].
- Ad acta.
 [ад а́кта]
 В архив.
- Ad aeternam rei memoriam.
 [ад этэ́рнам рэ́и мэмо́риам]
 На вечную память о деле.
- Ad augusta per angusta.
 [ад аўгу́ста пэр ангу́ста]
 Через теснины к вершинам; через трудности к достижению цели.
- Ad captandum benevolentiam.
 [ад капта́ндум бэнэволе́нциам]
 Для снискания расположения.
- Ad cogitandum et agendum homo natus est.
 [ад когита́ндум эт агэ́ндум гхо́мо на́тус эст]
 Для мысли и деяния рожден человек.
- Ad disputandum.
 [ад диспута́ндум]
 Для обсуждения.
- Ad duo festinans neutrum bene peregeris.
 Ad duo festīnans neutrum bene peregĕris.
 [ад ду́о фэсти́нанс нэ́ўтрум бэ́нэ пэрэ́гэрис]
 Делая два дела наспех, ни одного хорошо не сделаешь.
- Ad exemplum.
 [ад эксэ́мплюм]
 Ради примера.
- Ad extra.
 [ад э́кстра]
 До крайней степени.
- Ad fontes.
 [ад фо́нтэс]
 К источникам; к оригиналам [обращаться].
- Ad futurum memoriam.
 Ad futūrum memoriam.
 [ад футу́рум мэмо́риам]
 На долгую память.
- Ad gloriam.
 [ад глё́риам]
 Во славу.
- Ad hoc.
 [ад гхок]
 К этому; для данного случая; для этой цели.
- Ad hominem.
 Ad homĭnem.
 [ад гхо́минэм]
 Применительно к человеку.
- Ad honores.
 Ad honōres.
 [ад гхоно́рэс]
 Ради почета.
- Ad impossibilia nemo obligatur.
 Ad impossibilia nemo obligātur.
 [ад импоссиби́лиа нэ́мо облига́тур]
 К невозможному никого не обязывают.
- Ad infinitum.
 Ad infinītum.
 [ад инфини́тум]
 До бесконечности; без конца.
- Ad instantiam.
 [ад инста́нциам]
 По ходатайству.
- Ad Kalendas Graecas.
 [ад кале́ндас грэ́кас]
 До греческих календ; на неизвестный срок; никогда.
- Ad libitum.
 Ad libĭtum.
 [ад ли́битум]
 По желанию; по усмотрению.
- Ad litteram.
 Ad littĕram.
 [ад ли́ттэрам]
 Дословно; буквально.
- Ad meliora tempora.
 Ad meliōra tempŏra.
 [ад мэлио́ра тэ́мпора]
 До лучших времен.
- Ad meliorem.
 Ad meliōrem.
 [ад мэлио́рэм]
 К лучшему.
- Ad memorandum.
 [ад мэмора́ндум]
 Для памяти.
- Ad modum.
 [ад мо́дум]
 По образцу.
- Ad multos annos.
 [ад му́льтос а́ннос]
 На многие годы.
- Ad narrandum, non ad probandum.
 [ад нарра́ндум, нон ад проба́ндум]
 Для рассказывания, а не для доказывания.
- Ad notam.
 [ад но́там]
 К сведению.
- Ad notanda.
 [ад нота́нда]
 К сведению.
- Ad notata.
 Ad notāta.
 [ад нота́та]
 Примечание.
- Ad patres.
 [ад па́трэс]
 К праотцам [отправиться]; умереть.
- Ad poenitendum properat, cito qui judicat.
 Ad poenitendum propĕrat, cito qui judĭcat. Ad poenitendum properat, cito qui iudicat.
 [ад пэнитэ́ндум про́пэрат, ци́то кви ю́дикат]
 Кто быстро решает, быстро кается.
- Ad primos ictus non corruit ardua quercus.
 [ад при́мос и́ктус нон ко́рруит а́рдуа квэ́ркус]
 От первого удара не падает высокий дуб.
- Ad referendum.
 [ад рэфэрэ́ндум]
 К докладу.
- Ad rem nihil facit.
 [ад рэм ни́гхиль фа́цит]
 К делу не относится.
- Ad rem.
 [ад рэм]
 К делу; по существу дела.
- Ad res portandas asini vocitantur ad aulam.
 Ad res portandas asĭni vocitantur ad aulam.
 [ад рэс порта́ндас а́зини воцита́нтур ад а́ўлям]
 Ослов зовут во двор для перевозки тяжестей.
- Ad tertium.
 [ад тэ́рциум]
 В-третьих.
- Ad turpia nemo obligatur.
 Ad turpia nemo obligātur.
 [ад ту́рпиа нэ́мо облига́тур]
 К постыдному никого не принуждают.
- Ad unguem.
 [ад у́нгвэм]
 До ногтя; точно.
- Ad unum omnes.
 [ад у́нум о́мнэс]
 Все до одного.
- Ad usum externum.
 [ад у́зум экстэ́рнум]
 Для внешнего употребления.
- Ad usum internum.
 [ад у́зум интэ́рнум]
 Для внутреннего употребления.
- Ad usum proprium.
 [ад у́зум про́приум]
 Для личного пользования.
- Ad usum.
 [ад у́зум]
 Для пользования; для употребления.
- Ad utrumque paratus.
 Ad utrumque parātus.
 [ад утру́мквэ пара́тус]
 Готов к тому и другому.
- Ad valorem.
 Ad valōrem.
 [ад валё́рэм]
 По стоимости.
- Ad verbum.
 [ад вэ́рбум]
 Слово в слово.
- Ad virtutem via ardua est.
 Ad virtūtem via ardua est.
 [ад вирту́тэм ви́а а́рдуа эст]
 К мужеству дорога терниста.
- Ad vocem.
 [ад во́цэм]
 К слову [заметить].
- Adhibenda est in jocando moderatio.
 Adhibenda est in iocando moderatio.
 [адгхибэ́нда эст ин ёка́ндо модэра́цио]
 В шутках следует знать меру.
- Aditum nocendi perfido praestat fides.
 Adĭtum nocendi perfĭdo praestat fides.
 [а́дитум ноцэ́нди пэ́рфидо прэ́стат фи́дэс]
 Доверие, оказанное вероломному, дает ему возможность вредить.
- Adversa fortuna.
 Adversa fortūna.
 [адвэ́рса форту́на]
 При неблагоприятных обстоятельствах.
- Aede tua magnus, aliena sis velut agnus.
 Aede tua magnus, aliēna sis velut agnus.
 [э́дэ ту́а ма́гнус, алиэ́на сис вэ́лют а́гнус]
 В своем доме будь хозяином, а в чужом — ягненком.
- Aedis apud postes canis est magis acer (asper) in hospes.
 [э́дис а́пуд по́стэс ка́нис эст ма́гис а́цэр (а́спэр) ин гхо́спэс]
 Около дверей собака громче лает на чужих людей.
- Aequo animo qui malis miscetur, est malus.
 Aequo anĭmo qui malis miscētur, est malus.
 [э́кво а́нимо кви ма́лис мисцэ́тур, эст ма́люс]
 Кто спокойно сходится с дурными людьми, тот сам дурной.
- Aequo animo.
 Aequo anĭmo.
 [э́кво а́нимо]
 Невозмутимо; спокойно.
- Aes debitorem leve, grave inimicum facit.
 Aes debitōrem leve, grave inimīcum facit.
 [эс дэбито́рэм ле́вэ, гра́вэ иними́кум фа́цит]
 Небольшой долг делает должником, а большой — врагом.
- Aes partum scelere solet aera decem removere.
 Aes partum scelĕre solet aera decem removēre.
 [эс па́ртум сцэ́лерэ со́лет э́ра дэ́цэм рэмовэ́рэ]
 Деньги, приобретенные преступным путем, обычно приносят десятикратные потери.
- Aestas non semper durabit: condite nidos.
 Aestas non semper durābit: condīte nidos.
 [э́стас нон сэ́мпэр дура́бит: конди́тэ ни́дос]
 Лето не вечно: вейте гнезда.
- Aetate fruere, mobili cursu fugit.
 Aetāte fruĕre, mobĭli cursu fugit.
 [эта́тэ фру́эрэ, мо́били ку́рсу фу́гит]
 Наслаждайся жизнью, она так быстротечна.
- Aeterna nox.
 [этэ́рна нокс]
 Вечная ночь.
- Aethiopem lavare.
 Aethiŏpem lavāre.
 [эти́опэм лява́рэ]
 Мыть эфиопа.
- Agnosco veteris vestigia flammae.
 Agnosco vetĕris vestigia flammae.
 [агно́ско вэ́тэрис вэсти́гиа фля́ммэ]
 Узнаю следы былого пламени.
- Alea jacta est.
 Alea iacta est.
 [а́леа я́кта эст]
 Жребий брошен; выбор сделан; решение принято (Гай Юлий Цезарь).
- Alias.
 [а́лиас]
 Иначе; по-другому.
- Alibi.
 Alĭbi.
 [а́либи]
 В другом месте.
- Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt.
 Aliēna vitia in ocŭlis habēmus, a tergo nostra sunt.
 [алиэ́на ви́циа ин о́кулис гхабэ́мус, а тэ́рго но́стра сунт]
 Чужие грехи у нас на глазах, а свои за спиной.
- Alienos agros irrigas, tuis sitientibus.
 Aliēnos agros irrĭgas, tuis sitientĭbus.
 [алиэ́нос а́грос и́рригас, ту́ис сициэ́нтибус]
 Орошаешь чужие поля, а твои стоят сухими.
- Aliis ne feceris, quod tibi fieri non vis.
 Aliis ne fecĕris, quod tibi fiĕri non vis.
 [а́лиис нэ фэ́цэрис, квод ти́би фи́эри нон вис]
 Не делай другим того, чего не желаешь себе.
- Alit lectio ingenium.
 [а́лит ле́кцио ингэ́ниум]
 Чтение обогащает разум.
- Aliud ex alio malum.
 [а́лиуд экс а́лио ма́люм]
 Одно зло вытекает из другого.
- Alma mater.
 [а́льма ма́тэр]
 Питающая мать (об учебном заведении).
- Alter ego.
 [а́льтэр э́го]
 Второе "я".
- Altera pars.
 Altĕra pars.
 [а́льтэра парс]
 Другая (противоположная) сторона.
- Altissima quaeque flumina minimo sono labuntur.
 Altissĭma quaeque flumĭna minĭmo sono labuntur.
 [альти́ссима квэ́квэ флю́мина ми́нимо со́но лябу́нтур]
 Наиболее глубокие реки текут с наименьшим шумом.
- Amantes amentes.
 [ама́нтэс амэ́нтэс]
 Влюбленные-безумцы.
- Amantium irae amoris integratio est.
 Amantium irae amōris integratio est.
 [ама́нтиум и́рэ амо́рис интэгра́цио эст]
 Ссоры влюбленных — возобновление любви.
- Amare et sapere vix Deo conceditur.
 Amāre et sapĕre vix Deo concedĭtur.
 [ама́рэ эт са́пэрэ викс дэ́о концэ́дитур]
 Любить и быть мудрым вряд ли может даже Бог.
- Amat victoria curam.
 [а́мат викто́риа ку́рам]
 Победа любит заботу.
- Ambo meliores.
 Ambo meliōres.
 [а́мбо мэлио́рэс]
 Оба хороши.
- Amicitia inter pocula contracta plerumque vitrea est.
 Amicitia inter pocŭla contracta plerumque vitrea est.
 [амици́циа и́нтэр по́куля контра́кта плеру́мквэ ви́трэа эст]
 Дружба, заключенная за рюмкой, хрупка, как стекло.
- Amicitia nisi inter bonos esse non potest.
 [амици́циа ни́зи и́нтэр бо́нос э́ссэ нон по́тэст]
 Дружба может быть только между хорошими людьми.
- Amicitia semper prodest, amor et nocet.
 [амици́циа сэ́мпэр про́дэст, а́мор эт но́цэт]
 Дружба всегда полезна, а любовь может и навредить.
- Amicitiam natura ipsa peperit.
 Amicitiam natūra ipsa pepĕrit.
 [амици́циам нату́ра и́пса пэ́пэрит]
 Дружбу создала сама природа.
- Amicos res secundae parant, adversae probant.
 Amīcos res secundae parant, adversae probant.
 [ами́кос рэс сэку́ндэ па́рант, адвэ́рсэ про́бант]
 Счастье дает друзей, несчастье испытывает их.
- Amicum laedere ne joco quidem licet.
 Amīcum laedĕre ne joco quidem licet. Amicum laedere ne ioco quidem licet.
 [ами́кум ле́дэрэ нэ ё́ко кви́дэм ли́цэт]
 Не следует обижать друга даже шуткой.
- Amicum perdere est damnorum maximum.
 Amīcum perdĕre est damnōrum maxĭmum.
 [ами́кум пэ́рдэрэ эст дамно́рум ма́ксимум]
 Потеря друга — наибольшая потеря.
- Amicus certus in re incerta cernitur.
 Amĭcus certus in re incerta cernĭtur.
 [а́микус цэ́ртус ин рэ инцэ́рта цэ́рнитур]
 Настоящий друг познается в беде.
- Amicus cognoscitur amore, more, ore, re.
 Amĭcus cognoscĭtur amōre, more, ore, re.
 [а́микус когно́сцитур амо́рэ, мо́рэ, о́рэ, рэ]
 Друг познается по любви, нраву, лицу, делам.
- Amicus humani generis.
 Amīcus humāni genĕris.
 [ами́кус гхума́ни гэ́нэрис]
 Друг рода человеческого.
- Amicus Plato, sed magis amica veritas.
 Amīcus Plato, sed magis amīca verĭtas.
 [ами́кус пля́то, сэд ма́гис ами́ка вэ́ритас]
 Платон мне друг, но истина — бо́льшая подруга (Аристотель).
- Amicus stultorum similis efficietur.
 Amīcus stultōrum simĭlis efficiētur.
 [ами́кус стульто́рум си́милис эффициэ́тур]
 Друг дураков станет похожим на них.
- Amissum, quod nescitur non amittitur.
 Amissum, quod nescĭtur non amittĭtur.
 [ами́ссум, квод нэ́сцитур нон ами́ттитур]
 Не знать про потерю — значит не терять.
- Amittit merito proprium, qui alienum appetit.
 Amittit merĭto proprium, qui aliēnum appĕtit.
 [ами́ттит мэ́рито про́приум, кви алиэ́нум а́ппэтит]
 Свое добро теряет тот, кто желает чужое.
- Amor caecus.
 [а́мор цэ́кус]
 Любовь слепа.
- Amor magister optimus.
 Amor magister optĭmus.
 [а́мор маги́стэр о́птимус]
 Любовь — лучший учитель.
- Amor non est medicabilis herbis.
 Amor non est medicabĭlis herbis.
 [а́мор нон эст мэдика́билис гхэ́рбис]
 Нет от любви лекарства.
- Amor omnibus idem.
 Amor omnĭbus idem.
 [а́мор о́мнибус и́дэм]
 Любовь у всех одинакова.
- Amor patriae.
 [а́мор па́триэ]
 Любовь к родине.
- Amor timere neminem verus potest.
 Amor timēre nemĭnem verus potest.
 [а́мор тимэ́рэ нэ́минэм вэ́рус по́тэст]
 Настоящая любовь ничего не боится.
- Amor tussisque non celantur.
 [а́мор тусси́сквэ нон цэля́нтур]
 Любовь и кашель не спрячешь.
- Amor vincit omnia.
 [а́мор ви́нцит о́мниа]
 Любовь все побеждает.
- Amor, ut lacrima, ab oculo oritur, in cor cadit.
 Amor, ut lacrĭma, ab ocŭlo orītur, in cor cadit.
 [а́мор, ут ля́крима, аб о́кулё ори́тур, ин кор ка́дит]
 Любовь, как слеза — из глаз рождается, на сердце падает.
- Anima esuriens etiam amarum pro dulci sumit.
 Anĭma esuriens etiam amārum pro dulci sumit.
 [а́нима эзу́риэнс э́циам ама́рум про ду́льци су́мит]
 Голодный даже горькое принимает за сладкое.
- Anima satur calcat favum.
 Anĭma satur calcat favum.
 [а́нима са́тур ка́лькат фа́вум]
 Сытая душа топчет мед.
- Animos labor nutrit.
 Anĭmos labor nutrit.
 [а́нимос ля́бор ну́трит]
 Труд питает души.
- Animum debere.
 Anĭmum debēre.
 [а́нимум дэбэ́рэ]
 Задолжать душу.
- Animus aequus optimum est aerumnae condimentum.
 Anĭmus aequus optĭmum est aerumnae condimentum.
 [а́нимус э́квус о́птимум эст эру́мнэ кондимэ́нтум]
 Спокойствие духа — надежное средство от печали.
- Animus in pedes decidit.
 Anĭmus in pedes decĭdit.
 [а́нимус ин пэ́дэс дэ́цидит]
 Душа в пятки ушла.
- Anni currentis (a. c.).
 [а́нни куррэ́нтис]
 Сего года.
- Anni futuri (a. f.).
 Anni futūri (a. f.).
 [а́нни футу́ри]
 Следующего года.
- Annosa vulpes haud [facile] capitur laqueo.
 Annōsa vulpes haud [facĭle] capĭtur laqueo.
 [анно́за ву́льпэс гха́уд [фа́циле] ка́питур ля́квэо]
 Старая лиса не [легко] попадает в капкан.
- Annum novum bonum felicem faustum fortunatumque!
 Annum novum bonum felīcem faustum fortunatumque!
 [а́ннум но́вум бо́нум фэли́цэм фа́ўстум фортунату́мквэ]
 Пусть сопутствуют новому году счастье, успех и благополучие!
- Ante annum.
 [а́нтэ а́ннум]
 В прошлом году.
- Ante barbam doces senes.
 [а́нтэ ба́рбам до́цэс сэ́нэс]
 Еще борода не выросла, а ты стариков учишь.
- Ante faciem populi.
 Ante faciem popŭli.
 [а́нтэ фа́циэм по́пули]
 У всех на виду.
- Ante tubam trepidas.
 Ante tubam trepĭdas.
 [а́нтэ ту́бам трэ́пидас]
 Дрожишь еще до звука трубы.
- Ante victoriam ne canas triumhum.
 [а́нтэ викто́риам нэ ка́нас триу́мгхум]
 Не кричи о триумфе до победы.
- Ante volare cave, quam procrescant tibi pennae.
 Ante volāre cave, quam procrescant tibi pennae.
 [а́нтэ воля́рэ ка́вэ, квам прокрэ́скант ти́би пэ́ннэ]
 Остерегайся летать, пока у тебя не выросли крылья.
- Antiqua quae nunc sunt, fuerunt olim nova.
 Antīqua quae nunc sunt, fuērunt olim nova.
 [анти́ква квэ нунк сунт, фуэ́рунт о́лим но́ва]
 То, что сейчас старое, было когда-то новым.
- Antiquo more.
 Antīquo more.
 [анти́кво мо́рэ]
 По древнему обычаю.
- Antiquus amor cancer est.
 Antīquus amor cancer est.
 [анти́квус а́мор ка́нцэр эст]
 Старая любовь возвращается.
- Aperto libro.
 [апэ́рто ли́бро]
 С чистого листа; без подготовки.
- Aquam in mortario tundere.
 Aquam in mortario tundĕre.
 [а́квам ин морта́рио ту́ндэрэ]
 Воду в ступе толочь.
- Aquam turbare dedecet, ne pura tibi desit.
 Aquam turbāre dedĕcet, ne pura tibi desit.
 [а́квам турба́рэ дэ́дэцэт, нэ пу́ра ти́би дэ́зит]
 Чтобы тебе хватало чистой воды, не нужно ее мутить.
- Aquas cineri infundere.
 Aquas cinĕri infundĕre.
 [а́квас ци́нэри инфу́ндэрэ]
 Лить воду на пожарище.
- Aquila non captat muscas.
 Aquĭla non captat muscas.
 [а́квиля нон ка́птат му́скас]
 Орел не ловит мух.
- Aquila non generat columbam.
 Aquĭla non genĕrat columbam.
 [а́квиля нон гэ́нэрат колю́мбам]
 Орел не рождает голубя.
- Arbor mala — mala mala.
 [а́рбор ма́ля — ма́ля ма́ля]
 Плохая яблоня — плохие яблоки.
- Arbor vitae.
 [а́рбор ви́тэ]
 Древо жизни.
- Arbore fructu cognoscitur.
 Arbŏre fructu cognoscĭtur.
 [а́рборэ фру́кту когно́сцитур]
 Дерево узнают по плоду.
- Arcades ambo.
 Arcădes ambo.
 [а́ркадэс а́мбо]
 Оба аркадцы (Вергилий); два сапога пара.
- Arcus nimium tensus rumpitur.
 Arcus nimium tensus rumpĭtur.
 [а́ркус ни́миум тэ́нсус ру́мпитур]
 Слишком натянутая струна лопается.
- Ardea culpat aquas, quia nescit nare per illas.
 [а́рдэа ку́льпат а́квас, кви́а нэ́сцит на́рэ пэр и́лляс]
 Цапля обвиняет воду, потому что не умеет плавать.
- Argenteis hastis pugnare.
 Argenteis hastis pugnāre.
 [аргэ́нтэис гха́стис пугна́рэ]
 Сражаться серебряными копьями.
- Argumentum a contrario.
 [аргумэ́нтум а контра́рио]
 Доказательство от противного.
- Argumentum ad ignorantiam.
 [аргумэ́нтум ад игнора́нциам]
 Довод, рассчитанный на неосведомленность собеседника.
- Argumentum ad misericordiam.
 [аргумэ́нтум ад мизэрико́рдиам]
 Аргумент к милосердию (т. е. рассчитанный на жалость).
- Argumentum ad oculos.
 Argumentum ad ocŭlos.
 [аргумэ́нтум ад о́кулёс]
 Наглядное доказательство.
- Argumentum ad verecundiam.
 [аргумэ́нтум ад вэрэку́ндиам]
 Обращение к совести.
- Argumentum argentarium.
 [аргумэ́нтум аргэнта́риум]
 Денежный довод; взятка; подкуп.
- Argumentum baculinum.
 Argumentum baculīnum.
 [аргумэ́нтум бакули́нум]
 Палочный довод; доказательство с помощью насилия.
- Arrogantia facit stultum.
 [аррога́нциа фа́цит сту́льтум]
 Заносчивость делает глупым.
- Ars longa, vita brevis est.
 [арс лё́нга, ви́та брэ́вис эст]
 Жизнь коротка, искусство вечно (Гиппократ).
- Ars neminem gravat.
 Ars nemĭnem gravat.
 [арс нэ́минэм гра́ват]
 Ремесло никому не в тягость.
- Ars optimum viaticum.
 Ars optĭmum viatĭcum.
 [арс о́птимум виа́тикум]
 Ремесло — лучший помощник в дороге.
- Ars Phoebea.
 Ars Phoebēa.
 [арс фэбэ́а]
 Солнечное искусство (о медицине).
- Arte et humanitate, labore et scientia.
 Arte et humanitāte, labōre et scientia.
 [а́ртэ эт гхуманита́тэ, лябо́рэ эт сциэ́нциа]
 Искусством и человеколюбием, трудом и знаниями.
- Arte.
 [а́ртэ]
 Мастерски; искусно
- Artificem commendat opus.
 Artifĭcem commendat opus.
 [арти́фицэм коммэ́ндат о́пус]
 Произведение хвалит мастера.
- Asinos non curo.
 Asĭnos non curo.
 [а́зинос нон ку́ро]
 На ослов не обращаю внимания.
- Asinus ad lyram.
 Asĭnus ad lyram.
 [а́зинус ад ли́рам]
 Осел о лире [рассуждает].
- Asinus asinorum in saecula saeculorum.
 Asĭnus asinōrum in saecŭla saeculōrum.
 [а́зинус азино́рум ин сэ́куля сэкулё́рум]
 Осел из ослов во веки веков.
- Asinus in paleas incidit.
 Asĭnus in paleas incĭdit.
 [а́зинус ин па́леас и́нцидит]
 И осел может наткнуться на мякину.
- Astra inclinant, non necessitant.
 Astra inclīnant, non necessĭtant.
 [а́стра инкли́нант, нон нэцэ́сситант]
 Звезды склоняют, а не принуждают.
- Audaces fortuna juvat.
 Audāces fortūna juvat. Audaces fortuna iuvat.
 [аўда́цэс форту́на ю́ват]
 Смелым судьба помогает (Вергилий).
- Audentes fortuna juvat.
 Audentes fortūna juvat. Audentes fortuna iuvat.
 [аўдэ́нтэс форту́на ю́ват]
 Отважным покровительствует удача.
- Audi multa, loquere pauca.
 Audi multa, loquĕre pauca.
 [а́ўди му́льта, лё́квэрэ па́ўка]
 Слушай много, говори мало.
- Audi, cerne, tace, si vis vivere cum pace.
 Audi, cerne, tace, si vis vivĕre cum pace.
 [а́ўди, цэ́рнэ, та́цэ, си вис ви́вэрэ кум па́цэ]
 Слушай, подмечай, молчи, если хочешь жить в согласии.
- Audi, vide, sile.
 [а́ўди, ви́дэ, си́ле]
 Слушай, смотри, молчи.
- Audiatur et altera pars.
 Audiātur et altĕra pars.
 [аўдиа́тур эт а́льтэра парс]
 Следует выслушать и другую сторону.
- Audire disce, si nescis loqui.
 Audīre disce, si nescis loqui.
 [аўди́рэ ди́сцэ, си нэ́сцис лё́кви]
 Учись слушать, если не умеешь говорить.
- Auferte malum ex vobis.
 [аўфэ́ртэ ма́люм экс во́бис]
 Искорените зло из среды вашей.
- Aurea mediocritas.
 Aurea mediocrĭtas.
 [а́ўрэа мэдио́критас]
 Золотая середина.
- Auri sacra fames!
 [а́ўри са́кра фа́мэс]
 Проклятая жажда золота!
- Auro quaque janua panditur.
 Auro quaque janua pandĭtur. Auro quaque ianua panditur.
 [а́ўро ква́квэ я́нуа па́ндитур]
 Любая дверь открывается золотом.
- Aurora musis amica (est).
 Aurōra musis amīca (est).
 [аўро́ра му́зис ами́ка (эст)]
 Аврора — подруга муз (т. е. утренние часы благоприятны для занятий науками и искусством).
- Ausculta et perpende.
 [аўску́льта эт пэрпэ́ндэ]
 Слушай [что говорит другой] и взвешивай.
- Auscultare disce.
 Auscultāre disce.
 [аўскульта́рэ ди́сцэ]
 Учись [внимательно] слушать.
- Aut bene, aut nihil.
 [аўт бэ́нэ, аўт ни́гхиль]
 Или хорошо, или ничего.
- Aut Caesar, aut nihil.
 [аўт цэ́зар, аўт ни́гхиль]
 Или Цезарь, или ничто; все или ничего.
- Aut cum scuto, aut in scuto.
 [аўт кум ску́то, аўт ин ску́то]
 Со щитом или на щите.
- Aut ne tentaris, aut perfice.
 Aut ne tentāris, aut perfĭce.
 [аўт нэ тэнта́рис, аўт пэ́рфицэ]
 Или не берись, или доводи до конца.
- Aut viam inveniam, aut faciam.
 [аўт ви́ам инвэ́ниам, аўт фа́циам]
 Или найду дорогу, или проложу ее сам.
- Aut vincere, aut mori.
 Aut vincĕre, aut mori.
 [аўт ви́нцэрэ, аўт мо́ри]
 Или победить, или умереть.
- Auxilia humilia firma consensus facit.
 [аўкси́лиа гхуми́лиа фи́рма консэ́нсус фа́цит]
 Согласие делает сильной незначительную помощь.
- Avarus animus nullo satiatur lucro.
 Avārus anĭmus nullo satiātur lucro.
 [ава́рус а́нимус ну́ллё сациа́тур лю́кро]
 Скупая душа не насытится никаким богатством.
- Barba philosophum non facit.
 Barba philosŏphum non facit.
 [ба́рба филё́софум нон фа́цит]
 Борода не делает философом.
- Barba tenus sapiens.
 [ба́рба тэ́нус са́пиэнс]
 Мудрый только бородой.
- Beata solitudo.
 Beāta solitūdo.
 [бэа́та солиту́до]
 Блаженное одиночество.
- Beata stultitia.
 Beāta stultitia.
 [бэа́та стульти́циа]
 Блаженная несуразность.
- Beate vivere est honeste vivere.
 Beāte vivĕre est honeste vivĕre.
 [бэа́тэ ви́вэрэ эст гхонэ́стэ ви́вэрэ]
 Жить счастливо — значит жить честно.
- Beati pacifici.
 Beāti pacifĭci.
 [бэа́ти паци́фици]
 Блаженны миротворцы.
- Beati pauperes spiritu.
 Beāti paupĕres spirĭtu.
 [бэа́ти па́ўпэрэс спи́риту]
 Блаженны нищие духом.
- Beatitudo non est virtutis praemium, sed ipsa virtus.
 Beatitūdo non est virtūtis praemium, sed ipsa virtus.
 [бэатиту́до нон эст вирту́тис прэ́миум, сэд и́пса ви́ртус]
 Блаженство — не награда за добродетель, но сама добродетель (Спиноза).
- Beatus ille, qui procul negotiis.
 Beātus ille, qui procul negotiis.
 [бэа́тус и́лле, кви про́куль нэго́циис]
 Блажен тот, кто вдали от хлопот.
- Bella gerunt mures, ubi cattum non habet aedes.
 [бэ́лля гэ́рунт му́рэс, у́би ка́ттум нон гха́бэт э́дэс]
 Мыши воюют, когда в доме нет кошки.
- Bellum frigidum.
 Bellum frigĭdum.
 [бэ́ллюм фри́гидум]
 Холодная война.
- Bene dignoscitur — bene curatur.
 Bene dignoscĭtur — bene curātur.
 [бэ́нэ дигно́сцитур — бэ́нэ кура́тур]
 Хорошо распознается — хорошо вылечивается.
- Bene merenti bene profuerit, male merenti par erit.
 Bene merenti bene profuĕrit, male merenti par erit.
 [бэ́нэ мэрэ́нти бэ́нэ профу́эрит, ма́ле мэрэ́нти пар э́рит]
 Сеющему добро воздастся добром, сеющему зло — злом.
- Bene placito.
 Bene placĭto.
 [бэ́нэ пля́цито]
 По доброй воле.
- Bene vertat!
 [бэ́нэ вэ́ртат]
 Успехов!
- Bene vincit, qui se vincit in victoria.
 [бэ́нэ ви́нцит, кви сэ ви́нцит ин викто́риа]
 По-настоящему побеждает тот, кто, одержав победу, побеждает и себя.
- Benedicite!
 Benedicĭte!
 [бэнэди́цитэ]
 В хороший час!
- Beneficia non obtruduntur.
 [бэнэфи́циа нон обтруду́нтур]
 Благодеяний не навязывают.
- Beneficia plura recipit, qui scit reddere.
 Beneficia plura recĭpit, qui scit reddĕre.
 [бэнэфи́циа плю́ра рэ́ципит, кви сцит рэ́ддэрэ]
 Вдвойне получает тот, кто умеет благодарить.
- Benevolus animus maxima est cognatio.
 Benevŏlus anĭmus maxĭma est cognatio.
 [бэнэ́волюс а́нимус ма́ксима эст когна́цио]
 Благожелательный человек — самый близкий родич.
- Bis ad eundem lapidem offendere.
 Bis ad eundem lapĭdem offendĕre.
 [бис ад э́ўндэм ля́пидэм оффэ́ндэрэ]
 Дважды споткнуться о тот же камень.
- Bis dat, qui cito dat.
 [бис дат, кви ци́то дат]
 Кто дает быстро, тот дает вдвойне (Публилий Сир).
- Bis pueri senes.
 Bis puĕri senes.
 [бис пу́эри сэ́нэс]
 Старики — второй раз дети.
- Bis.
 [бис]
 Дважды.
- Blanda patrum reprobos (segnes) facit indulgentia natos.
 Blanda patrum reprŏbos (segnes) facit indulgentia natos.
 [бля́нда па́трум рэ́пробос (сэ́гнэс) фа́цит индульгэ́нциа на́тос]
 Слепая любовь родителей развращает детей.
- Bona causa triumphat.
 [бо́на ка́ўза триу́мфат]
 Доброе дело побеждает.
- Bona fama divitiis est potior.
 [бо́на фа́ма диви́циис эст по́тиор]
 Добрая слава лучше богатства.
- Bona fama est alterum patrimonium.
 Bona fama est altĕrum patrimonium.
 [бо́на фа́ма эст а́льтэрум патримо́ниум]
 Добрая слава — второе наследство.
- Bona fide.
 [бо́на фи́дэ]
 Добросовестно.
- Bona mente.
 [бо́на мэ́нтэ]
 С добрыми намерениями.
- Bona opinio hominum tutior pecunia est.
 Bona opinio homĭnum tutior pecunia est.
 [бо́на опи́нио гхо́минум ту́тиор пэку́ниа эст]
 Хорошее мнение людей надежнее денег.
- Bona valetudo melior est quam maximae divitiae.
 Bona valetūdo melior est quam maxĭmae divitiae.
 [бо́на валету́до мэ́лиор эст квам ма́ксимэ диви́циэ]
 Хорошее здоровье лучше самого большого богатства.
- Bona venia vestra.
 [бо́на вэ́ниа вэ́стра]
 С вашего позволения.
- Bonis avibus.
 Bonis avĭbus.
 [бо́нис а́вибус]
 В добрый час.
- Bono ingenio me esse ornatum, quam multo auro mavolo.
 Bono ingenio me esse ornātum, quam multo auro mavŏlo.
 [бо́но ингэ́нио мэ э́ссэ орна́тум, квам му́льто а́ўро ма́волё]
 Лучшее украшение для меня — приятный характер, а не гора золота.
- Bono sensu.
 [бо́но сэ́нсу]
 В хорошем смысле.
- Bonorum vita vacua est metu.
 Bonōrum vita vacua est metu.
 [боно́рум ви́та ва́куа эст мэ́ту]
 Жизнь честных [людей] свободна от страха.
- Bonos mores corrumpunt congressus mali.
 [бо́нос мо́рэс корру́мпунт конгрэ́ссус ма́ли]
 Плохие связи портят хорошие нравы.
- Bonum ad virum cito moritur iracundia.
 Bonum ad virum cito morĭtur iracundia.
 [бо́нум ад ви́рум ци́то мо́ритур ираку́ндиа]
 У хорошего человека гнев проходит быстро.
- Bonum est etiam bona verba inimicis reddere.
 Bonum est etiam bona verba inimīcis reddĕre.
 [бо́нум эст э́циам бо́на вэ́рба иними́цис рэ́ддэрэ]
 Хорошо даже врагу сказать приятное слово.
- Bonum initium est dimidium facti.
 [бо́нум ини́циум эст дими́диум фа́кти]
 Хорошее начало — половина дела.
- Bonus dux bonum reddit militem.
 Bonus dux bonum reddit milĭtem.
 [бо́нус дукс бо́нум рэ́ддит ми́литэм]
 У хорошего военачальника хорошее войско.
- Bos ad aquam tractus non vult potare coactus.
 Bos ad aquam tractus non vult potāre coactus.
 [бос ад а́квам тра́ктус нон вульт пота́рэ коа́ктус]
 Бык, приведенный силой к воде, не хочет пить.
- Brevi manu.
 [брэ́ви ма́ну]
 Короткой рукой; быстро, без проволо́чек.
- Brevis esse laboro, obscurus fio.
 Brevis esse labōro, obscūrus fio.
 [брэ́вис э́ссэ лябо́ро, обску́рус фи́о]
 Когда я пытаюсь быть кратким, я делаюсь непонятным.
- Caecus non judicat de colore.
 Caecus non judĭcat de colōre. Caecus non iudicat de colore.
 [цэ́кус нон ю́дикат дэ колё́рэ]
 Слепой не судит о цвете.
- Caecus si caeco ducatum praestet, ambo in foveam cadunt.
 Caecus si caeco ducātum praestet, ambo in foveam cadunt.
 [цэ́кус си цэ́ко дука́тум прэ́стэт, а́мбо ин фо́вэам ка́дунт]
 Если слепой ведет слепого, то оба падают в яму.
- Calamitate doctus sum.
 Calamitāte doctus sum.
 [калямита́тэ до́ктус сум]
 Горе меня научило.
- Calles antiquos serves veteres et amicos.
 Calles antīquos serves vetĕres et amīcos.
 [ка́ллес анти́квос сэ́рвэс вэ́тэрэс эт ами́кос]
 Береги старые тропы и старых друзей.
- Calvitium non est vitium, sed prudentiae indicium.
 [кальви́циум нон эст ви́циум, сэд прудэ́нциэ инди́циум]
 Лысина не порок, а свидетельство мудрости.
- Camelus desiderans cornua, etiam aures perdidit.
 Camēlus desidĕrans cornua, etiam aures perdĭdit.
 [камэ́люс дэзи́дэранс ко́рнуа, э́циам а́ўрэс пэ́рдидит]
 Верблюд, стремясь приобрести рога, потерял даже уши.
- Cancrum recta ingredi doces.
 Cancrum recta ingrĕdi doces.
 [ка́нкрум рэ́кта и́нгрэди до́цэс]
 Учить рака ходить вперед.
- Canit avis quaevis sicut rostrum sibi crevit.
 [ка́нит а́вис квэ́вис си́кут ро́струм си́би крэ́вит]
 Каждая птица так поет, как у нее клюв растет.
- Capiat, qui capere potest.
 Capiat, qui capĕre potest.
 [ка́пиат, кви ка́пэрэ по́тэст]
 Пусть ловит, кто может поймать.
- Capienda rebus in malis praeceps via est.
 [капиэ́нда рэ́бус ин ма́лис прэ́цэпс ви́а эст]
 В беде следует принимать опасные решения.
- Carpe diem.
 [ка́рпэ ди́эм]
 Лови день; пользуйся каждым днем (Гораций).
- Castigare ridendo mores.
 Castigāre ridendo mores.
 [кастига́рэ ридэ́ндо мо́рэс]
 Смехом исправлять нравы.
- Castis omnia casta.
 [ка́стис о́мниа ка́ста]
 Чистым [людям] все кажется чистым.
- Casu.
 [ка́зу]
 Случайно.
- Casus belli.
 [ка́зус бэ́лли]
 Повод к войне.
- Casus.
 [ка́зус]
 Случай.
- Cattus amat piscem, sed non vult tingere plantam.
 Cattus amat piscem, sed non vult tingĕre plantam.
 [ка́ттус а́мат пи́сцэм, сэд нон вульт ти́нгэрэ пля́нтам]
 Кот любит рыбу, но не желает мочить лапы.
- Causa causalis.
 Causa causālis.
 [ка́ўза каўза́лис]
 Причина причин; главная причина.
- Causa causarum.
 Causa causārum.
 [ка́ўза каўза́рум]
 Причина причин; главная причина.
- Causa finita est.
 Causa finīta est.
 [ка́ўза фини́та эст]
 Вопрос решен.
- Cautus enim metuit foveam lupus.
 [ка́ўтус э́ним мэ́туит фо́вэам лю́пус]
 Осторожный волк боится ямы.
- Cave amicum credas, nisi quem probaveris.
 Cave amīcum credas, nisi quem probavĕris.
 [ка́вэ ами́кум крэ́дас, ни́зи квэм проба́вэрис]
 Не считай кого-то другом, пока его не испытал.
- Cave canem.
 [ка́вэ ка́нэм]
 Берегись собаки.
- Cave illum semper, qui tibi imposuit semel.
 [ка́вэ и́ллюм сэ́мпэр, кви ти́би импо́зуит сэ́мэль]
 Постоянно остерегайся того, кто обманул тебя хотя бы однажды.
- Cave ne quidquam incipias, quod post poeniteat.
 [ка́вэ нэ кви́дквам инци́пиас, квод пост пэни́тэат]
 Не начинай того, в чем позже будешь раскаиваться.
- Cave tibi a cane muto et aqua silente.
 [ка́вэ ти́би а ка́нэ му́то эт а́ква силе́нтэ]
 Остерегайся тихой собаки и спокойной воды.
- Cave!
 [ка́вэ]
 Будь осторожен!
- Cave, ne cadas.
 [ка́вэ, нэ ка́дас]
 Берегись, чтобы не упасть.
- Cave, quid dicas, quando et cui.
 [ка́вэ, квид ди́кас, ква́ндо эт ку́и]
 Смотри, что говоришь, когда и кому.
- Cavete a falsis amicis.
 Cavēte a falsis amīcis.
 [кавэ́тэ а фа́льсис ами́цис]
 Опасайтесь ложных друзей.
- Cede majori.
 Cede majōri. Cede maiori.
 [цэ́дэ майо́ри]
 Уступай старшему.
- Cena comesa venire.
 Cena comēsa venīre.
 [цэ́на комэ́за вэни́рэ]
 Прийти после пиршества.
- Cessante causa cessat effectus.
 [цэсса́нтэ ка́ўза цэ́ссат эффэ́ктус]
 С устранением причины исчезает и следствие.
- Cetera desiderantur.
 Cetĕra desiderantur.
 [цэ́тэра дэзидэра́нтур]
 Остальное остается только желать.
- Ceteris paribus.
 Cetĕris parĭbus.
 [цэ́тэрис па́рибус]
 При прочих равных условиях.
- Charta non erubescit.
 [ха́рта нон эрубэ́сцит]
 Бумага не краснеет.
- Chirurgus mente prius et oculis agat, quam armata manu.
 Chirurgus mente prius et ocŭlis agat, quam armāta manu.
 [хиру́ргус мэ́нтэ при́ус эт о́кулис а́гат, квам арма́та ма́ну]
 Пусть хирург прежде всего действует умом и глазами и лишь потом вооруженной [скальпелем] рукой.
- Cicatrix conscientiae pro vulnere est.
 Cicātrix conscientiae pro vulnĕre est.
 [цика́трикс консциэ́нциэ про ву́льнэрэ эст]
 Рубец на совести — та же рана; раны совести не заживают.
- Circulus vitiosus.
 Circŭlus vitiōsus.
 [ци́ркулюс вицио́зус]
 Порочный круг.
- Cis.
 [цис]
 По эту сторону.
- Citato loco.
 Citāto loco.
 [цита́то лё́ко]
 В цитированном месте; там же.
- Citius venit malum, quam revertitur.
 Citius venit malum, quam revertĭtur.
 [ци́тиус вэ́нит ма́люм, квам рэвэ́ртитур]
 Беда приходит быстрее, чем уходит.
- Citius, altius, fortius!
 [ци́тиус, а́льтиус, фо́ртиус]
 Быстрее, выше, сильнее!
- Cito rumpes arcum, semper si tensum habueris.
 Cito rumpes arcum, semper si tensum habuĕris.
 [ци́то ру́мпэс а́ркум, сэ́мпэр си тэ́нсум гхабу́эрис]
 Быстро сломаешь лук, если всегда будешь держать его натянутым; не перегибай палку.
- Clara pacta claros faciunt amicos.
 Clara pacta claros faciunt amīcos.
 [кля́ра па́кта кля́рос фа́циунт ами́кос]
 Ясные условия создают хороших друзей.
- Claude os, aperi oculos.
 Claude os, apĕri ocŭlos.
 [кля́ўдэ ос, а́пэри о́кулёс]
 Закрой рот, открой глаза.
- Claudi vicinus claudicat ipse brevi.
 Claudi vicīnus claudĭcat ipse brevi.
 [кля́ўди вици́нус кля́ўдикат и́псэ брэ́ви]
 Сосед хромого сам в скором времени начинает хромать.
- Cogitationes posteriores saepe sunt meliores.
 Cogitatiōnes posteriōres saepe sunt meliōres.
 [когитацио́нэс постэрио́рэс сэ́пэ сунт мэлио́рэс]
 Более поздние мысли чаще лучше [предыдущих].
- Cogitationis poenam nemo patitur.
 Cogitatiōnis poenam nemo patĭtur.
 [когитацио́нис пэ́нам нэ́мо па́титур]
 Никто не подлежит наказанию за мысли.
- Cogitato quam longa sit hiems.
 Cogitāto quam longa sit hiems.
 [когита́то квам лё́нга сит гхи́эмс]
 Думай наперед, какая долгая зима.
- Cogito, ergo sum.
 Cogĭto, ergo sum.
 [ко́гито, э́рго сум]
 Я мыслю, следовательно, существую (Декарт).
- Cognomine.
 Cognomĭne.
 [когно́минэ]
 По прозвищу.
- Cognosce te ipsum.
 [когно́сцэ тэ и́псум]
 Познай самого себя.
- Colubra restem non parit.
 Colŭbra restem non parit.
 [ко́любра рэ́стэм нон па́рит]
 Змея веревки не рождает; яблочко от яблони недалеко падает.
- Columba non generat aquilam.
 Columba non genĕrat aquĭlam.
 [колю́мба нон гэ́нэрат а́квилям]
 Голубь не рождает орла.
- Comae steterunt.
 Comae stetērunt.
 [ко́мэ стэтэ́рунт]
 Волосы поднялись; волосы встали дыбом.
- Comes facundus in via pro vehiculo est.
 Comes facundus in via pro vehicŭlo est.
 [ко́мэс факу́ндус ин ви́а про вэгхи́кулё эст]
 Красноречивый спутник в дороге — тот же экипаж.
- Commenti fit opus ad deitatis opus.
 Commenti fit opus ad deitātis opus.
 [коммэ́нти фит о́пус ад дэита́тис о́пус]
 И в божьей помощи нужна ловкость человека.
- Concolores aves facillime congregantur.
 Concolōres aves facillĭme congregantur.
 [конколё́рэс а́вэс фаци́ллимэ конгрэга́нтур]
 Птицы одного цвета легко сходятся.
- Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur.
 Concordia parvae res crescunt, discordia maxĭmae dilabuntur.
 [конко́рдиа па́рвэ рэс крэ́скунт, диско́рдиа ма́ксимэ дилябу́нтур]
 При согласии малые дела растут, при несогласии большие дела разрушаются (Гай Саллюстий Крисп).
- Concordia res parvae crescunt.
 [конко́рдиа рэс па́рвэ крэ́скунт]
 Согласием возвеличиваются и малые дела.
- Concordia victoriam gignit.
 [конко́рдиа викто́риам ги́гнит]
 Согласие рождает победу.
- Conditio sine qua non.
 [конди́цио си́нэ ква нон]
 Непременное условие.
- Confer! (Cf.)
 [ко́нфэр]
 Смотри! Сравни! (при ссылке в научных работах).
- Confessio extrajudicialis in se nulla est; et quod nullum est, non potest adminiculari.
 Confessio extrajudiciālis in se nulla est; et quod nullum est, non potest adminiculāri. Confessio extraiudicialis in se nulla est; et quod nullum est, non potest adminiculari.
 [конфэ́ссио экстрайудициа́лис ин сэ ну́лля эст; эт квод ну́ллюм эст, нон по́тэст админикуля́ри]
 Внесудебные признания сами па себе ничего не стоят, а то, что ничего не стоит, не может служить опорой.
- Conscia mens recti famae mendacia ridet.
 [ко́нсциа мэнс рэ́кти фа́мэ мэнда́циа ри́дэт]
 Чистая совесть смеется над ложными слухами.
- Conscia mens recti scandit bene stramina lecti.
 Conscia mens recti scandit bene stramĭna lecti.
 [ко́нсциа мэнс рэ́кти ска́ндит бэ́нэ стра́мина ле́кти]
 Человек с чистой совестью спокойно идет спать.
- Conscientia mille testes.
 [консциэ́нциа ми́лле тэ́стэс]
 Совесть стоит тысячи свидетелей.
- Consensu omnium.
 [консэ́нсу о́мниум]
 С общего согласия.
- Considera quid dicas, non quid cogites.
 Considĕra quid dicas, non quid cogĭtes.
 [конси́дэра квид ди́кас, нон квид ко́гитэс]
 Следи за тем, что говоришь, а не за тем, что думаешь.
- Consideratio naturae.
 Consideratio natūrae.
 [консидэра́цио нату́рэ]
 Созерцание природы.
- Consonus esto lupis, cum quibus esse cupis.
 Consŏnus esto lupis, cum quibus esse cupis.
 [ко́нсонус э́сто лю́пис, кум кви́бус э́ссэ ку́пис]
 Будь в согласии с волками, с которыми ты хочешь жить.
- Consuere os.
 Consuĕre os.
 [консу́эрэ ос]
 Зашивать рот.
- Consuetudinis magna vis est.
 Consuetudĭnis magna vis est.
 [консвэту́динис ма́гна вис эст]
 Велика сила привычки.
- Consuetudo est altera natura.
 Consuetūdo est altĕra natūra.
 [консвэту́до эст а́льтэра нату́ра]
 Привычка — вторая натура; привычка — вторая сущность.
- Consultatione re peracta nihil opus.
 Consultatiōne re peracta nihil opus.
 [консультацио́нэ рэ пэра́кта ни́гхиль о́пус]
 Когда дело сделано, совет не нужен.
- Consultor homini tempus utilissimus.
 Consultor homĭni tempus utilissĭmus.
 [консу́льтор гхо́мини тэ́мпус утили́ссимус]
 Время — лучший советчик.
- Consummatum est!
 Consummātum est!
 [консумма́тум эст]
 Свершилось!
- Consumor aliis inserviendo.
 Consŭmor aliis inserviendo.
 [ко́нсумор а́лиис инсэрвиэ́ндо]
 Служа другим, сгораю.
- Contra bonos mores.
 [ко́нтра бо́нос мо́рэс]
 Безнравственно.
- Contra spem spero.
 [ко́нтра спэм спэ́ро]
 Надеюсь вопреки ожиданиям.
- Contra spem.
 [ко́нтра спэм]
 Вопреки ожиданиям.
- Contra vim mortis non est medicamen in hortis.
 Contra vim mortis non est medicāmen in hortis.
 [ко́нтра вим мо́ртис нон эст мэдика́мэн ин гхо́ртис]
 Против силы смерти в садах нет лекарств.
- Contra vulpem vulpinandum.
 [ко́нтра ву́льпэм вульпина́ндум]
 С лисами надо быть хитрым как лиса.
- Contraria contrariis curantur.
 [контра́риа контра́риис кура́нтур]
 Противоположное лечится противоположным.
- Copia ciborum subtilitas animi impeditur.
 Copia cibōrum subtilĭtas anĭmi impedītur.
 [ко́пиа цибо́рум субти́литас а́ними импэди́тур]
 Избыток пищи мешает тонкости ума.
- Copia non est inopia.
 [ко́пиа нон эст ино́пиа]
 Запас — не нужда; запас карман не тянет.
- Copia verborum.
 Copia verbōrum.
 [ко́пиа вэрбо́рум]
 Многословие.
- Coram populi.
 Coram popŭli.
 [ко́рам по́пули]
 В присутствия народа.
- Cornix cornici nunquam oculum effodit.
 Cornix cornīci nunquam ocŭlum effŏdit.
 [ко́рникс корни́ци ну́нквам о́кулюм э́ффодит]
 Ворон ворону никогда глаз не выклюет.
- Cornu bos capitur, voce ligatur homo.
 Cornu bos capĭtur, voce ligātur homo.
 [ко́рну бос ка́питур, во́цэ лига́тур гхо́мо]
 Быка ловят за рога, а человека связывают словам.
- Corpus delicti.
 [ко́рпус дэли́кти]
 Тело преступления; вещественные доказательства, улики, состав преступления.
- Corrige praetertum, praesens rege, cerne futurum.
 Corrĭge praetertum, praesens rege, cerne futūrum.
 [ко́рригэ прэтэ́ртум, прэ́зэнс рэ́гэ, цэ́рнэ футу́рум]
 Анализируй прошлое, руководи настоящим, предусматривай будущее.
- Corruptio optimi pessima.
 Corruptio optĭmi pessĭma.
 [корру́пцио о́птими пэ́ссима]
 Совращение доброго — наибольший грех.
- Crambe bis coacta (recocta).
 [кра́мбэ бис коа́кта (рэко́кта)]
 Дважды сваренная (подогретая) капуста.
- Cras, cras et semper cras et sic dilabitur aetas.
 Cras, cras et semper cras et sic dilabĭtur aetas.
 [крас, крас эт сэ́мпэр крас эт сик диля́битур э́тас]
 Завтра, завтра и всегда завтра, и так проходит жизнь.
- Crebro victus erit, alium qui sternere quaerit.
 Crebro victus erit, alium qui sternĕre quaerit.
 [крэ́бро ви́ктус э́рит, а́лиум кви стэ́рнэрэ квэ́рит]
 Тот часто будет проигрывать, кто стремится другому подставить ногу.
- Crede experto.
 [крэ́дэ экспэ́рто]
 Верь опытному.
- Credo, quia verum.
 [крэ́до, кви́а вэ́рум]
 Верю, ибо это истина.
- Credo, ut intellegam.
 Credo, ut intellĕgam.
 [крэ́до, ут интэ́ллегам]
 Верю, чтобы познать.
- Credo.
 [крэ́до]
 Верю; верую.
- Credula res amor est.
 Credŭla res amor est.
 [крэ́дуля рэс а́мор эст]
 Любовь склонна к доверчивости.
- Crescentem pecuniam sequitur cura.
 Crescentem pecuniam sequĭtur cura.
 [крэсцэ́нтэм пэку́ниам сэ́квитур ку́ра]
 С богатством растут и заботы.
- Crescere tanquam favus.
 Crescĕre tanquam favus.
 [крэ́сцэрэ та́нквам фа́вус]
 Расти как соты; расти как грибы.
- Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crescit.
 [крэ́сцит а́мор ну́мми, ква́нтум и́пса пэку́ниа крэ́сцит]
 Растет любовь к деньгам по мере того, как растет само богатство.
- Cribro aquam haurire.
 Cribro aquam haurīre.
 [кри́бро а́квам гхаўри́рэ]
 Черпать воду решетом.
- Crudelitatis mater avaritia est.
 Crudelitātis mater avaritia est.
 [крудэлита́тис ма́тэр авари́циа эст]
 Жадность — мать жестокости.
- Cucullus non facit monachum.
 Cucullus non facit monăchum.
 [куку́ллюс нон фа́цит мо́нахум]
 Клобук не делает монахом.
- Cucurrit quispiam, ne pluvia madesceret, et in foveam praefocatus est.
 Cucurrit quispiam, ne pluvia madescĕret, et in foveam praefocātus est.
 [куку́ррит кви́спиам, нэ плю́виа мадэ́сцэрэт, эт ин фо́вэам прэфока́тус эст]
 Спешил, чтобы не вымокнуть под дождем, а попал в яму.
- Cui bono? Cui prodest?
 [ку́и бо́но? ку́и про́дэст]
 Кому выгодно? Кто от этого выигрывает?
- Cui fatum e furca est pendere, haud mergitur unda.
 Cui fatum e furca est pendĕre, haud mergĭtur unda.
 [ку́и фа́тум э фу́рка эст пэ́ндэрэ, гха́уд мэ́ргитур у́нда]
 Кому судьба предначертала быть повешенным, тот не утонет.
- Cui nasci contigit, mori restat.
 Cui nasci contĭgit, mori restat.
 [ку́и на́сци ко́нтигит, мо́ри рэ́стат]
 Кому довелось родиться, тому доведется и умереть.
- Cui prodest?
 [ку́и про́дэст]
 Кому выгодно?
- Cuilibet fatuo placet sua clava.
 Cuilĭbet fatuo placet sua clava.
 [куи́либэт фа́туо пля́цэт су́а кля́ва]
 Каждому дураку своя палка нравится.
- Cuique proprius attributus error est.
 Cuīque proprius attribūtus error est.
 [куи́квэ про́приус аттрибу́тус э́ррор эст]
 Каждый человек имеет какой-либо недостаток.
- Cuivis dolori remedium est patientia.
 Cuīvis dolōri remedium est patientia.
 [куи́вис долё́ри рэмэ́диум эст пациэ́нциа]
 Терпение — лекарство от любых страданий.
- Cujus est potentia, ejus est actum.
 Cuius est potentia, eius est actum.
 [ку́йус эст потэ́нциа, э́йус эст а́ктум]
 Чья сила, того и действие.
- Cujus regio, ejus lingua.
 Cuius regio, eius lingua.
 [ку́йус рэ́гио, э́йус ли́нгва]
 Чья страна, того и язык.
- Cujus regio, ejus religio.
 Cuius regio, eius religio.
 [ку́йус рэ́гио, э́йус рэли́гио]
 Чья страна, того и религия.
- Cujusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis in errore perseverare.
 Cujusvis homĭnis est errāre; nullīus, nisi insipientis in errōre perseverāre. Cuiusvis hominis est errare; nullius, nisi insipientis in errore perseverare.
 [куйу́свис гхо́минис эст эрра́рэ; нулли́ус, ни́зи инсипиэ́нтис ин эрро́рэ пэрсэвэра́рэ]
 Каждому человеку свойственно ошибаться, но только глупцу свойственно упорствовать в глупости (Цицерон).
- Culpa lata.
 [ку́льпа ля́та]
 Грубая ошибка.
- Cum amore.
 Cum amōre.
 [кум амо́рэ]
 С любовью.
- Cum bonis bonus eris, cum malis perverteris.
 Cum bonis bonus eris, cum malis pervertēris.
 [кум бо́нис бо́нус э́рис, кум ма́лис пэрвэртэ́рис]
 С хорошими людьми будешь хорошим, с плохими — испортишься.
- Cum feriunt unum, non unum fulmina terrent.
 Cum feriunt unum, non unum fulmĭna terrent.
 [кум фэ́риунт у́нум, нон у́нум фу́льмина тэ́ррэнт]
 Молнии, когда попадают в одного, пугают многих.
- Cum grano salis.
 [кум гра́но са́лис]
 С крупинкой соли; иронически.
- Cum lupus addiscit psalmos, desiderat agnos.
 Cum lupus addiscit psalmos, desidĕrat agnos.
 [кум лю́пус адди́сцит пса́льмос, дэзи́дэрат а́гнос]
 Даже если волк выучил псалом, он все равно хочет ягнят.
- Cum mula pepererit.
 Cum mula peperĕrit.
 [кум му́ля пэпэ́рэрит]
 Когда мул родит.
- Cum recte vivis ne cures verba malorum.
 Cum recte vivis ne cures verba malōrum.
 [кум рэ́ктэ ви́вис нэ ку́рэс вэ́рба малё́рум]
 Когда живешь честно, не бойся злых языков.
- Cum sancto spiritu.
 Cum sancto spirĭtu.
 [кум са́нкто спи́риту]
 Со святым духом.
- Cuneus cuneum trudit.
 [ку́нэус ку́нэум тру́дит]
 Клин клином вышибают.
- Cupido atque ira consultores pessimi.
 Cupīdo atque ira consultōres pessĭmi.
 [купи́до а́тквэ и́ра консульто́рэс пэ́ссими]
 Страсть и гнев — наихудшие советчики.
- Curae leves loquuntur, ingentes stupent.
 [ку́рэ ле́вэс лёкву́нтур, ингэ́нтэс сту́пэнт]
 Малые печали говорят, большие — немеют.
- Currente calamo.
 Currente calămo.
 [куррэ́нтэ ка́лямо]
 Бегущим пером; наспех.
- Curriculum vitae.
 Curricŭlum vitae.
 [курри́кулюм ви́тэ]
 Бег жизни; жизнеописание; краткие сведения о жизни; биография.
- Custos morum.
 [ку́стос мо́рум]
 Блюститель нравственности.
- Da locum melioribus!
 Da locum meliorĭbus!
 [да лё́кум мэлио́рибус]
 Уступи место лучшим!
- Damnant, quod non intellegunt.
 Damnant, quod non intellĕgunt.
 [да́мнант, квод нон интэ́ллегунт]
 Осуждают то, чего не понимают.
- Dant gaudea vires.
 [дант га́ўдэа ви́рэс]
 Радость прибавляет силы.
- Dare verba in ventos.
 [да́рэ вэ́рба ин вэ́нтос]
 Бросать слова на ветер.
- De actu et visu.
 [дэ а́кту эт ви́зу]
 По опыту и наблюдениям.
- De auditu.
 De audītu.
 [дэ аўди́ту]
 По слухам.
- De caelo in caenum.
 [дэ цэ́лё ин цэ́нум]
 С неба в грязь.
- De die in diem.
 [дэ ди́э ин ди́эм]
 Из дня в день.
- De duobus malis minus est semper eligendum.
 De duōbus malis minus est semper eligendum.
 [дэ дуо́бус ма́лис ми́нус эст сэ́мпэр элигэ́ндум]
 Из двух зол всегда следует выбирать меньшее.
- De facto.
 [дэ фа́кто]
 Фактически; на деле.
- De gustibus (et coloribus) non est disputandum.
 De gustĭbus (et colorĭbus) non est disputandum.
 [дэ гу́стибус (эт колё́рибус) нон эст диспута́ндум]
 О вкусах (и цветах) не следует спорить.
- De jure.
 De iure.
 [дэ ю́рэ]
 Юридически; по праву.
- De lana caprina (rixari).
 De lana caprīna (rixāri).
 [дэ ля́на капри́на (рикса́ри)]
 Из-за козьей шерсти; из-за мелочей (спорить).
- De lingua stulta (veniunt) incommoda multa.
 De lingua stulta (veniunt) incommŏda multa.
 [дэ ли́нгва сту́льта (вэ́ниунт) инко́ммода му́льта]
 Из-за глупого языка (приходит) много неприятностей.
- De mortuis aut bene, aut nihil.
 [дэ мо́ртуис аўт бэ́нэ, аўт ни́гхиль]
 Об умерших или хорошо, или ничего.
- De mortuis et absentibus nihil nisi bene.
 De mortuis et absentĭbus nihil nisi bene.
 [дэ мо́ртуис эт абсэ́нтибус ни́гхиль ни́зи бэ́нэ]
 О мертвых и отсутствующих ничего, кроме хорошего.
- De nihilo nihil.
 De nihĭlo nihil.
 [дэ ни́гхилё ни́гхиль]
 Из ничего — ничто; ничто не возникает из ничего (Лукреций).
- De non apparentibus et non existentibus eadem est ratio.
 De non apparentĭbus et non existentĭbus eădem est ratio.
 [дэ нон аппарэ́нтибус эт нон эксистэ́нтибус э́адэм эст ра́цио]
 К тем, кто не явился, и к несуществующим одинаковое отношение.
- De principiis non est disputandum.
 [дэ принци́пиис нон эст диспута́ндум]
 О принципах не спорят.
- De proprio motu.
 [дэ про́прио мо́ту]
 Из собственного побуждения.
- De vento nemo vivit.
 [дэ вэ́нто нэ́мо ви́вит]
 Никто не живет воздухом.
- De visu.
 [дэ ви́зу]
 Воочию; своими глазами; как свидетель.
- Debes, ergo potes.
 [дэ́бэс, э́рго по́тэс]
 Ты должен, значит можешь.
- Debito tempore.
 Debĭto tempŏre.
 [дэ́бито тэ́мпорэ]
 В надлежащее время.
- Deceptio visus.
 [дэцэ́пцио ви́зус]
 Оптический обман.
- Decipimur specie recti.
 Decipĭmur specie recti.
 [дэци́пимур спэ́циэ рэ́кти]
 Мы обманываемся видимостью правильного.
- Decipit frons prima multos.
 Decĭpit frons prima multos.
 [дэ́ципит фронс при́ма му́льтос]
 Внешний вид обманывает многих; внешность обманчива.
- Deliberando discitur sapientia.
 Deliberando discĭtur sapientia.
 [дэлибэра́ндо ди́сцитур сапиэ́нциа]
 Мудрости учатся размышлением.
- Deliberandum est diu, quod statuendum est semel.
 [дэлибэра́ндум эст ди́у, квод статуэ́ндум эст сэ́мэль]
 То, что решается раз и навсегда, нужно долго обдумывать.
- Delicias habet omne suas et gaudia tempus.
 [дэли́циас гха́бэт о́мнэ су́ас эт га́ўдиа тэ́мпус]
 Всякое время имеет свои удовольствия и радости.
- Delirium tremens.
 [дэли́риум трэ́мэнс]
 Белая горячка.
- Delphinum natare doces.
 Delphīnum natāre doces.
 [дэльфи́нум ната́рэ до́цэс]
 Ты учишь дельфина плавать.
- Demittere ad imos manes.
 Demittĕre ad imos manes.
 [дэми́ттэрэ ад и́мос ма́нэс]
 Отправить в царства теней.
- Des partem leonis.
 Des partem leōnis.
 [дэс па́ртэм лео́нис]
 Дай львиную долю.
- Desiderata.
 Desiderāta.
 [дэзидэра́та]
 Намерения.
- Desidia est initium omnium vitiorum.
 Desidia est initium omnium vitiōrum.
 [дэзи́диа эст ини́циум о́мниум вицио́рум]
 Безделье — начало всех пороков.
- Desipere in loco.
 Desipĕre in loco.
 [дэзи́пэрэ ин лё́ко]
 Безумствовать там, где это уместно.
- Despice divitias, si vis animo esse beatus!
 Despĭce divitias, si vis anĭmo esse beātus!
 [дэ́спицэ диви́циас, си вис а́нимо э́ссэ бэа́тус]
 Если хочешь быть счастливым, презирай богатство!
- Destitutis ventis remos adhibe.
 Destitūtis ventis remos adhĭbe.
 [дэститу́тис вэ́нтис рэ́мос а́дгхибэ]
 Когда утих ветер, берись за весла.
- Destruam et aedificabo.
 Destruam et aedificābo.
 [дэ́струам эт эдифика́бо]
 Разрушу и воздвигну.
- Desunt inopiae multa, avaritiae omnia.
 [дэ́зунт ино́пиэ му́льта, авари́циэ о́мниа]
 Бедным не хватает многого, алчным — всего.
- Detur digniori.
 Detur digniōri.
 [дэ́тур дигнио́ри]
 Пусть будет дано самому достойному.
- Deus ex machina.
 Deus ex machĭna.
 [дэ́ус экс ма́хина]
 Бог из машины; неожиданное вмешательство.
- Diagnosis ex juvantibus.
 Diagnōsis ex juvantĭbus. Diagnosis ex iuvantibus.
 [диагно́зис экс юва́нтибус]
 Диагноз на основании средств, которые помогают.
- Dicere non est facere.
 Dicĕre non est facĕre.
 [ди́цэрэ нон эст фа́цэрэ]
 Сказать — еще не значит сделать.
- Dictis facta respondeant.
 [ди́ктис фа́кта рэспо́ндэант]
 Пусть дела соответствуют словам.
- Dicto die.
 [ди́кто ди́э]
 В назначенный день.
- Dictum — factum.
 [ди́ктум — фа́ктум]
 Сказано — сделано.
- Diem vesper commendat.
 [ди́эм вэ́спэр коммэ́ндат]
 Вечер определяет день; день нельзя назвать хорошим, пока он не закончился.
- Dies aegritudinem adimit.
 Dies aegritudĭnem adĭmit.
 [ди́эс эгриту́динэм а́димит]
 Время лечит болезнь.
- Dies diem docet.
 [ди́эс ди́эм до́цэт]
 День учит день.
- Dies levat lucrum.
 [ди́эс ле́ват лю́крум]
 Время облегчает горе.
- Difficile est proprie communia dicere.
 Difficĭle est proprie communia dicĕre.
 [диффи́циле эст про́приэ комму́ниа ди́цэрэ]
 Хорошо выразить общеизвестные истины тяжело (Гораций).
- Difficilem oportet aurem habere ad crimina.
 Difficĭlem oportet aurem habēre ad crimĭna.
 [диффи́цилем опо́ртэт а́ўрэм гхабэ́рэ ад кри́мина]
 Стоит иметь тугое ухо к обвинениям.
- Diffidentia tempestiva parit securitatem.
 Diffidentia tempestīva parit securitātem.
 [диффидэ́нциа тэмпэсти́ва па́рит сэкурита́тэм]
 Своевременная недоверчивость рождает безопасность.
- Dilatio maximum irae remedium est.
 Dilatio maxĭmum irae remedium est.
 [диля́цио ма́ксимум и́рэ рэмэ́диум эст]
 Лучшее лекарство от гнева — отсрочка.
- Dilige me vilem, nam bonum omnes diligunt.
 Dilĭge me vilem, nam bonum omnes dilĭgunt.
 [ди́лигэ мэ ви́лем, нам бо́нум о́мнэс ди́лигунт]
 Полюби меня никчемного, а хорошего все любят.
- Diligentia comparat divitias, neglegentia corrumpit.
 Diligentia compărat divitias, neglegentia corrumpit.
 [дилигэ́нциа ко́мпарат диви́циас, нэглегэ́нциа корру́мпит]
 Старательность богатство приобретает, беспечность расходует его.
- Diligentia in omnibus rebus valet.
 Diligentia in omnĭbus rebus valet.
 [дилигэ́нциа ин о́мнибус рэ́бус ва́лет]
 Усердие необходимо во всех делах.
- Dimicandum.
 [димика́ндум]
 Надо сражаться.
- Dimidium facti, qui coepit, facit.
 [дими́диум фа́кти, кви цэ́пит, фа́цит]
 Кто начал, тот сделал половину дела; начало — половина дела.
- Dirigere ad duas metas.
 Dirigĕre ad duas metas.
 [дири́гэрэ ад ду́ас мэ́тас]
 Стремиться к двум целям.
- Disce, sed a doctis, indoctos ipse doceto.
 Disce, sed a doctis, indoctos ipse docēto.
 [ди́сцэ, сэд а до́ктис, индо́ктос и́псэ доцэ́то]
 У тех, кто знает, учись, а тех, кто не знает, сам учи.
- Discentem comitantur opes, comitantur honores.
 Discentem comitantur opes, comitantur honōres.
 [дисцэ́нтэм комита́нтур о́пэс, комита́нтур гхоно́рэс]
 Того, кто учится, сопровождают богатство и почет.
- Discernit sapiens res, quas confundit asellus.
 [дисцэ́рнит са́пиэнс рэс, квас конфу́ндит азэ́ллюс]
 Разумный может разобраться в вопросах, которые осел запутывает.
- Discipulus est prioris posterior dies.
 Discipŭlus est priōris posterior dies.
 [дисци́пулюс эст прио́рис постэ́риор ди́эс]
 Следующий день — ученик предыдущего.
- Dives est, qui sapiens est.
 [ди́вэс эст, кви са́пиэнс эст]
 Тот богат, кто мудр.
- Divide et impera.
 Divĭde et impĕra.
 [ди́видэ эт и́мпэра]
 Разделяй и властвуй.
- Divinum opus sedare dolorem.
 Divīnum opus sedāre dolōrem.
 [диви́нум о́пус сэда́рэ долё́рэм]
 Божественное дело успокаивать боль.
- Divitiae bonum non est.
 [диви́циэ бо́нум нон эст]
 Богатство не является благом.
- Divitiae et honores incerta et caduca sunt.
 Divitiae et honōres incerta et cadūca sunt.
 [диви́циэ эт гхоно́рэс инцэ́рта эт каду́ка сунт]
 Богатство и почести неустойчивы и преходящи.
- Dixi et animam levavi.
 Dixi et anĭmam levāvi.
 [ди́кси эт а́нимам лева́ви]
 Я сказал и облегчил душу.
- Dixi.
 [ди́кси]
 Я сказал; добавить нечего.
- Dixisse, non tacuisse interdum poenitet.
 Dixisse, non tacuisse interdum poenĭtet.
 [дикси́ссэ, нон такуи́ссэ интэ́рдум пэ́нитэт]
 Иногда сожалеем, что сказали, а не промолчали.
- Do manus.
 [до ма́нус]
 Даю руки; ручаюсь.
- Do, ut des.
 [до, ут дэс]
 Даю, чтобы ты дал.
- Do, ut facias.
 [до, ут фа́циас]
 Даю, чтобы ты сделал.
- Docendo discimus.
 Docendo discĭmus.
 [доцэ́ндо ди́сцимус]
 Уча, мы учимся сами.
- Doctrina est fructus dulcis radicis amarae.
 Doctrīna est fructus dulcis radīcis amārae.
 [доктри́на эст фру́ктус ду́льцис ради́цис ама́рэ]
 Ученость — сладкий плод горького корня.
- Doctrina multiplex, veritas una.
 Doctrīna multĭplex, verĭtas una.
 [доктри́на му́льтиплекс, вэ́ритас у́на]
 Учений много, истина одна.
- Doctus nemo nascitur.
 Doctus nemo nascĭtur.
 [до́ктус нэ́мо на́сцитур]
 Никто не рождается ученым.
- Dolorem dies longa consumit.
 Dolōrem dies longa consūmit.
 [долё́рэм ди́эс лё́нга консу́мит]
 Долгий день ослабляет боль.
- Domus propria — domus optima.
 Domus propria — domus optĭma.
 [до́мус про́приа — до́мус о́птима]
 Свой дом — лучший дом.
- Domus sua cuique est tutissimum refugium.
 Domus sua cuīque est tutissĭmum refugium.
 [до́мус су́а куи́квэ эст тути́ссимум рэфу́гиум]
 Свой дом — безопасный приют для каждого.
- Donec eris felix, multos numerabis amicos.
 Donec eris felix, multos numerābis amīcos.
 [до́нэк э́рис фэ́ликс, му́льтос нумэра́бис ами́кос]
 Пока ты будешь удачлив, у тебя будет много друзей (Овидий).
- Dubia plus torquet mala.
 [ду́биа плюс то́рквэт ма́ля]
 Неизвестность тревожит больше самой беды.
- Dubitatio ad veritatem pervenimus.
 Dubitatio ad veritātem pervenīmus.
 [дубита́цио ад вэрита́тэм пэрвэни́мус]
 Путь к истине — через сомнения.
- Ducunt volentem fata, nolentem trahunt.
 [ду́кунт воле́нтэм фа́та, ноле́нтэм тра́гхунт]
 Желающего судьба ведет, не желающего — тащит.
- Dulce domum.
 [ду́льцэ до́мум]
 Сладостно домой.
- Dulce est desipere in loco.
 Dulce est desipĕre in loco.
 [ду́льцэ эст дэзи́пэрэ ин лё́ко]
 Приятно в свое время подурачиться.
- Dulce et decorum est pro patria mori.
 Dulce et decōrum est pro patria mori.
 [ду́льцэ эт дэко́рум эст про па́триа мо́ри]
 Приятно и почетно умереть за родину (Гораций).
- Dulce etiam fugias, quod fieri amarum potest.
 Dulce etiam fugias, quod fiĕri amārum potest.
 [ду́льцэ э́циам фу́гиас, квод фи́эри ама́рум по́тэст]
 Избегай сладкого, которое может стать горьким.
- Dulce laudari a laudato viro.
 Dulce laudāri a laudāto viro.
 [ду́льцэ ляўда́ри а ляўда́то ви́ро]
 Приятна похвала от того, кто сам ее достоин.
- Dulcia non novit, qui non gustavit amara.
 Dulcia non novit, qui non gustāvit amāra.
 [ду́льциа нон но́вит, кви нон густа́вит ама́ра]
 Тот не знает сладкого, кто не испытал горького.
- Dum docent, discunt.
 [дум до́цэнт, ди́скунт]
 Уча, учатся.
- Dum ferrum candet, tundito.
 Dum ferrum candet, tundĭto.
 [дум фэ́ррум ка́ндэт, ту́ндито]
 Куй железо, пока оно горячее.
- Dum fervet olla, vivit amicitia.
 [дум фэ́рвэт о́лля, ви́вит амици́циа]
 Пока кипит похлебка, дружба цветет.
- Dum fortuna favet, parit et taurus vitulum.
 Dum fortūna favet, parit et taurus vitŭlum.
 [дум форту́на фа́вэт, па́рит эт та́ўрус ви́тулюм]
 Пока способствует судьба, и бык рожает телят.
- Dum Roma deliberat, Saguntum perit.
 Dum Roma delibĕrat, Saguntum perit.
 [дум ро́ма дэли́бэрат, сагу́нтум пэ́рит]
 Пока Рим обсуждает, Сагунт гибнет.
- Dum spiro, spero.
 [дум спи́ро, спэ́ро]
 Пока дышу, надеюсь.
- Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt.
 [дум ви́тант сту́льти ви́циа, ин контра́риа ку́ррунт]
 Глупые, избегая одних ошибок, впадают в другие.
- Dum vivimus, vivamus.
 Dum vivĭmus, vivāmus.
 [дум ви́вимус, вива́мус]
 Давайте жить, пока живется.
- Duobus litigantibus tertius gaudet.
 Duōbus litigantĭbus tertius gaudet.
 [дуо́бус литига́нтибус тэ́рциус га́ўдэт]
 Когда двое дерутся, третий радуется.
- Duos lepores insequens, neutrum cepit.
 Duos lepŏres insĕquens, neutrum cepit.
 [ду́ос ле́порэс и́нсэквэнс, нэ́ўтрум цэ́пит]
 За двумя зайцами погонишься — ни одного не схватишь.
- Duos parietes de eadem fidelia dealbare.
 Duos pariĕtes de eādem fidelia dealbāre.
 [ду́ос пари́этэс дэ эа́дэм фидэ́лиа дэальба́рэ]
 Белить две стены из одного ведра.
- Duos qui lepores sequitur, neutrum capit.
 Duos qui lepŏres sequĭtur, neutrum capit.
 [ду́ос кви ле́порэс сэ́квитур, нэ́ўтрум ка́пит]
 Кто гонится за двумя зайцами, не поймает ни одного.
- Dura lex, sed lex.
 [ду́ра лекс, сэд лекс]
 Закон суров, но это закон; закон есть закон.
- Dura necessitas.
 Dura necessĭtas.
 [ду́ра нэцэ́сситас]
 Жестокая необходимость.
- Duro flagello mens docetur rectius.
 Duro flagello mens docētur rectius.
 [ду́ро флягэ́ллё мэнс доцэ́тур рэ́ктиус]
 Жестким бичом скорей научишь ума.
- E cantu dignoscitur avis.
 E cantu dignoscĭtur avis.
 [э ка́нту дигно́сцитур а́вис]
 Птица узнается по пению.
- E fructu arbor cognoscitur.
 E fructu arbor cognoscĭtur.
 [э фру́кту а́рбор когно́сцитур]
 По плоду познается дерево; яблоко от яблони недалеко падает.
- Eandem incudem tundere.
 Eandem incūdem tundĕre.
 [эа́ндэм инку́дэм ту́ндэрэ]
 Бить по одной и той же наковальне.
- Ebrietas est voluntaria insania.
 Ebriĕtas est voluntaria insania.
 [эбри́этас эст волюнта́риа инса́ниа]
 Пьянство — добровольное безумие.
- Ebrietas et amor cuncta secreta produnt.
 Ebriĕtas et amor cuncta secrēta produnt.
 [эбри́этас эт а́мор ку́нкта сэкрэ́та про́дунт]
 Пьянство и любовь выдают все тайны.
- Edimus, ut vivamus, non vivimus, ut edamus.
 Edĭmus, ut vivāmus, non vivĭmus, ut edāmus.
 [э́димус, ут вива́мус, нон ви́вимус, ут эда́мус]
 Мы едим, чтобы жить, а не живем, чтобы есть.
- Ego nihil timeo, quia nihil habeo.
 [э́го ни́гхиль ти́мэо, кви́а ни́гхиль гха́бэо]
 Я ничего не боюсь, потому что ничего не имею.
- Electa una via non datur recursus ad alteram.
 Electa una via non datur recursus ad altĕram.
 [эле́кта у́на ви́а нон да́тур рэку́рсус ад а́льтэрам]
 Выбрав одну дорогу, не сворачивай на другую.
- Elephantum ex musca facis.
 [элефа́нтум экс му́ска фа́цис]
 Делаешь из мухи слона.
- Emas non quod opus est, sed quod necesse est.
 [э́мас нон квод о́пус эст, сэд квод нэцэ́ссэ эст]
 Покупай не то, что нужно, а то, что необходимо.
- Emergit verum, licet exstant schismata rerum.
 Emergit verum, licet exstant schismăta rerum.
 [эмэ́ргит вэ́рум, ли́цэт э́ксстант схи́смата рэ́рум]
 Правда выходит наружу, ничто ей не может повредить.
- Eo benefaciendo.
 [эо бэнэфациэ́ндо]
 Иду, творя добро.
- Eo ipso.
 [эо и́псо]
 Ввиду этого; тем самым.
- Eo rus.
 [эо рус]
 Еду в деревню.
- Eo, quocumque pedes ferunt.
 [эо, квоку́мквэ пэ́дэс фэ́рунт]
 Иду, куда несут ноги.
- Epistula non erubescit.
 Epistŭla non erubescit.
 [эпи́стуля нон эрубэ́сцит]
 Бумага не краснеет; бумага все терпит (Цицерон).
- Eripitur persona, manet res.
 Eripĭtur persōna, manet res.
 [эри́питур пэрсо́на, ма́нэт рэс]
 Человек погибает, дело остается.
- Errando discimus.
 Errando discĭmus.
 [эрра́ндо ди́сцимус]
 Ошибаясь, мы учимся.
- Errare humanum est.
 Errāre humānum est.
 [эрра́рэ гхума́нум эст]
 Человеку свойственно ошибаться.
- Errat homo vere, qui credat cuique placere.
 Errat homo vere, qui credat cuīque placēre.
 [э́ррат гхо́мо вэ́рэ, кви крэ́дат куи́квэ пляцэ́рэ]
 Глубоко заблуждается человек, который хочет нравиться всем.
- Errat interdum quadrupes.
 Errat interdum quadrŭpes.
 [э́ррат интэ́рдум ква́друпэс]
 Иногда спотыкается четвероногий.
- Errata.
 Errāta.
 [эрра́та]
 Опечатки.
- Esse quam niger es, sic dixit caccabus ollae.
 Esse quam niger es, sic dixit caccăbus ollae.
 [э́ссэ квам ни́гэр эс, сик ди́ксит ка́ккабус о́лле]
 Смотри, какой ты черный, — так сказал котелок горшку.
- Esse quam videri.
 Esse quam vidēri.
 [э́ссэ квам видэ́ри]
 Быть, а не казаться.
- Est arbuscula non truncus curvandus in uncum.
 Est arbuscŭla non truncus curvandus in uncum.
 [эст арбу́скуля нон тру́нкус курва́ндус ин у́нкум]
 Надо гнуть в дугу деревцо, а не согнутый ствол.
- Est avis in dextra melior quam quattuor extra.
 [эст а́вис ин дэ́кстра мэ́лиор квам ква́ттуор э́кстра]
 Лучше одна птица в правой руке, чем четыре в воздухе.
- Est foculus proprius multo pretiosior auro.
 Est focŭlus proprius multo pretiosior auro.
 [эст фо́кулюс про́приус му́льто прэцио́зиор а́ўро]
 Домашний очаг намного ценнее золота.
- Est haec natura mortalium, ut nihil magis placet, quam quod amissum est.
 Est haec natūra mortalium, ut nihil magis placet, quam quod amissum est.
 [эст гха́эк нату́ра морта́лиум, ут ни́гхиль ма́гис пля́цэт, квам квод ами́ссум эст]
 Природа смертных такова, что ничто так не желанно, чем то, что утеряно.
- Est modus in rebus.
 [эст мо́дус ин рэ́бус]
 Есть мера в вещах; всему есть предел (Гораций).
- Est phrasis in puero bene consentanea vero.
 Est phrasis in puĕro bene consentanea vero.
 [эст фра́сис ин пу́эро бэ́нэ консэнта́нэа вэ́ро]
 Устами младенца глаголет истина.
- Est proprius panis semper omnia mella suavis.
 [эст про́приус па́нис сэ́мпэр о́мниа мэ́лля сва́вис]
 Собственный хлеб всегда слаще меда.
- Est quodam prodire tenus, si non datur ultra.
 Est quodam prodīre tenus, si non datur ultra.
 [эст кво́дам проди́рэ тэ́нус, си нон да́тур у́льтра]
 Если не дается далекое, возьми то, что под рукой.
- Est rerum omnium magister usus.
 [эст рэ́рум о́мниум маги́стэр у́зус]
 Опыт — учитель во всем (Цезарь).
- Est vita misero longa, felici brevis.
 Est vita misĕro longa, felīci brevis.
 [эст ви́та ми́зэро лё́нга, фэли́ци брэ́вис]
 Для несчастного жизнь длинная, для счастливого — короткая.
- Esurienti panis cibarius siligineus videtur.
 Esurienti panis cibarius siligineus vidētur.
 [эзуриэ́нти па́нис циба́риус силиги́нэус видэ́тур]
 Голодному черный хлеб кажется белым.
- Et cetera (etc.).
 Et cetĕra (etc.).
 [эт цэ́тэра]
 И так далее; и другое.
- Et fumus patriae dulcis.
 [эт фу́мус па́триэ ду́льцис]
 И дым отечества сладок.
- Et gaudium et solatium in litteris.
 Et gaudium et solatium in littĕris.
 [эт га́ўдиум эт соля́циум ин ли́ттэрис]
 И радость, и утешение в науках (Плиний).
- Et miseriarum portus est patientia.
 Et miseriārum portus est patientia.
 [эт мизэриа́рум по́ртус эст пациэ́нциа]
 Терпение — защита от бед.
- Et singula praeduntur anni.
 Et singŭla praeduntur anni.
 [эт си́нгуля прэду́нтур а́нни]
 И годы берут свое.
- Etiam parvulae serpentes nocent.
 Etiam parvŭlae serpentes nocent.
 [э́циам па́рвуле сэрпэ́нтэс но́цэнт]
 Даже маленькие змеи причиняют вред.
- Etiam post malam segetem serendum est.
 Etiam post malam segĕtem serendum est.
 [э́циам пост ма́лям сэ́гэтэм сэрэ́ндум эст]
 И после плохого урожая надо сеять.
- Etiam sanato vulnere cicatrix manet.
 Etiam sanāto vulnĕre cicātrix manet.
 [э́циам сана́то ву́льнэрэ цика́трикс ма́нэт]
 И зажившие раны оставляют рубцы.
- Ex abrupto.
 [экс абру́пто]
 Внезапно; сразу; без предварительной подготовки.
- Ex adverso.
 [экс адвэ́рсо]
 Доказательство от противного.
- Ex aequo.
 [экс э́кво]
 Поровну.
- Ex animo.
 Ex anĭmo.
 [экс а́нимо]
 От души.
- Ex arena funiculum nectis.
 Ex arēna funicŭlum nectis.
 [экс арэ́на фуни́кулюм нэ́ктис]
 Ты плетешь веревку из песка.
- Ex auditu.
 Ex audītu.
 [экс аўди́ту]
 На слух.
- Ex cathedra.
 Ex cathĕdra.
 [экс ка́тэдра]
 С кафедры; непререкаемо, авторитетно.
- Ex cinere in prunas.
 Ex cinĕre in prunas.
 [экс ци́нэрэ ин пру́нас]
 Из пепла в горящий уголь; из огня да в полымя.
- Ex consuetudine.
 Ex consuetudĭne.
 [экс консвэту́динэ]
 По привычке; по обыкновению.
- Ex duobus malis minus est deligendum.
 Ex duōbus malis minus est deligendum.
 [экс дуо́бус ма́лис ми́нус эст дэлигэ́ндум]
 Из двух зол нужно выбирать меньшее.
- Ex eadem officina.
 Ex eādem officīna.
 [экс эа́дэм оффици́на]
 Из той же мастерской.
- Ex fontibus.
 Ex fontĭbus.
 [экс фо́нтибус]
 По первоисточникам.
- Ex gratia.
 [экс гра́циа]
 Из благородных намерений.
- Ex industria privata.
 Ex industria privāta.
 [экс инду́стриа прива́та]
 По собственной инициативе.
- Ex juvantibus.
 Ex juvantĭbus. Ex iuvantibus.
 [экс юва́нтибус]
 Исходя из того, что помогает (способ лечения).
- Ex libris.
 [экс ли́брис]
 Из книг; экслибрис, книжный знак, указывающий на владельца книги.
- Ex lingua stulta (veniunt) incommoda multa.
 Ex lingua stulta (veniunt) incommŏda multa.
 [экс ли́нгва сту́льта (вэ́ниунт) инко́ммода му́льта]
 От глупого языка (приходит) много неприятностей.
- Ex minimis seminibus nascuntur ingentia.
 Ex minĭmis seminĭbus nascuntur ingentia.
 [экс ми́нимис сэми́нибус наску́нтур ингэ́нциа]
 Из малых семян вырастают большие [деревья].
- Ex more.
 [экс мо́рэ]
 По обычаю.
- Ex necessitate.
 Ex necessitāte.
 [экс нэцэссита́тэ]
 По необходимости.
- Ex nihilo nihil.
 Ex nihĭlo nihil.
 [экс ни́гхилё ни́гхиль]
 Из ничего — ничто; из ничего не получится ничего (Лукреций).
- Ex officio.
 [экс оффи́цио]
 По обязанности; в связи со служебными обязанностями; официально.
- Ex ore parvulorum veritas.
 Ex ore parvulōrum verĭtas.
 [экс о́рэ парвулё́рум вэ́ритас]
 Из уст младенцев — истина.
- Ex oribus parvulorum.
 Ex orĭbus parvulōrum.
 [экс о́рибус парвулё́рум]
 Устами младенцев.
- Ex oriente lux.
 [экс ориэ́нтэ люкс]
 С востока свет.
- Ex ovis pravis prava creatur avis.
 Ex ovis pravis prava creātur avis.
 [экс о́вис пра́вис пра́ва крэа́тур а́вис]
 Из плохих яиц вылупляется плохая птица.
- Ex professo.
 [экс профэ́ссо]
 По профессии; по роду своих занятий; профессионально.
- Ex providentia majorum.
 Ex providentia majōrum. Ex providentia maiorum.
 [экс провидэ́нциа майо́рум]
 По завету предков.
- Ex tempore.
 Ex tempŏre.
 [экс тэ́мпорэ]
 В нужный момент; без подготовки, сразу.
- Ex tempore.
 Ex tempŏre.
 [экс тэ́мпорэ]
 В настоящее время; для данного случая; временно; ввиду истечения времени; без подготовки, тотчас.
- Ex ungue leonem cognoscimus, ex auribus asinum.
 Ex ungue leōnem cognoscĭmus, ex aurĭbus asĭnum.
 [экс у́нгвэ лео́нэм когно́сцимус, экс а́ўрибус а́зинум]
 Льва узнаём по когтям, а осла — по ушам.
- Ex ungue leonem pingere.
 Ex ungue leōnem pingĕre.
 [экс у́нгвэ лео́нэм пи́нгэрэ]
 По когтю описывать льва; судить о целом па его части.
- Ex ungue leonem.
 Ex ungue leōnem.
 [экс у́нгвэ лео́нэм]
 По когтям [можно узнать] льва; видна птица по полету.
- Ex uno flore trahitur bene melque venenum.
 Ex uno flore trahĭtur bene melque venēnum.
 [экс у́но флё́рэ тра́гхитур бэ́нэ мэ́льквэ вэнэ́нум]
 Из одного цветка получают и мед, и отраву.
- Ex verbis fatuus, pulsu cognoscitur olla.
 Ex verbis fatuus, pulsu cognoscĭtur olla.
 [экс вэ́рбис фа́туус, пу́льсу когно́сцитур о́лля]
 Дурака узнают по словам, а горшок — по удару.
- Ex vili socio fit vitiosus homo.
 Ex vili socio fit vitiōsus homo.
 [экс ви́ли со́цио фит вицио́зус гхо́мо]
 Из-за развращенного друга человек становится порочным.
- Ex voto.
 [экс во́то]
 По обещанию.
- Exceptio probat regulam.
 Exceptio probat regŭlam.
 [эксцэ́пцио про́бат рэ́гулям]
 Исключение подтверждает правило.
- Exceptis excipiendis.
 [эксцэ́птис эксципиэ́ндис]
 Исключив то, что должно быть исключено.
- Excitare fluctus in simpulo.
 Excitāre fluctus in simpŭlo.
 [эксцита́рэ флю́ктус ин си́мпулё]
 Поднять бурю в стакане воды.
- Exegi monumentum.
 Exēgi monumentum.
 [эксэ́ги монумэ́нтум]
 Я создал себе памятник (Гораций).
- Exempla docent.
 [эксэ́мпля до́цэнт]
 Примеры учат.
- Exempli causa.
 [эксэ́мпли ка́ўза]
 Например, для примера.
- Exempli gratia (e. g.).
 [эксэ́мпли гра́циа]
 Например.
- Exercitatio optimus est magister.
 Exercitatio optĭmus est magister.
 [эксэрцита́цио о́птимус эст маги́стэр]
 Практика — лучший учитель.
- Exitus letalis.
 Exĭtus letālis.
 [э́кситус лета́лис]
 Смертельный исход.
- Expedite.
 Expedīte.
 [экспэди́тэ]
 Легко; скоро; проворно.
- Experto credite.
 Experto credĭte.
 [экспэ́рто крэ́дитэ]
 Верьте опыту.
- Exspecta, bos, olim herbam.
 [эксспэ́кта, бос, о́лим гхэ́рбам]
 Корова, жди в будущем травы.
- Extra formam.
 [э́кстра фо́рмам]
 Без всяких формальностей.
- Extra muros.
 [э́кстра му́рос]
 Вне стен; публично.
- Extra splendor, intra squalor.
 [э́кстра спле́ндор, и́нтра сква́лёр]
 Снаружи блеск, внутри грязь.
- Extremis malis extrema remedia.
 Extrēmis malis extrēma remedia.
 [экстрэ́мис ма́лис экстрэ́ма рэмэ́диа]
 Против крайнего зла крайние меры.
- Faber compedes, quas facit, ipse gestat.
 Faber compĕdes, quas facit, ipse gestat.
 [фа́бэр ко́мпэдэс, квас фа́цит, и́псэ гэ́стат]
 Кузнец сам носит цепи, которые делает.
- Fabricando fit faber.
 [фабрика́ндо фит фа́бэр]
 Мастер создается трудом.
- Fabrum caedere cum ferias fullonem.
 Fabrum caedĕre cum ferias fullōnem.
 [фа́брум цэ́дэрэ кум фэ́риас фуллё́нэм]
 Попасть в кузнеца, нанося удары валяльщику.
- Fac et spera.
 [фак эт спэ́ра]
 Действуй и надейся.
- Fac simile.
 Fac simĭle.
 [фак си́миле]
 Сделай подобное; факсимиле, штамп, изготовленный по оттиску с личной подписи.
- Facere farinam.
 Facĕre farīnam.
 [фа́цэрэ фари́нам]
 Превращать в муку́.
- Facile dictu, difficile factu.
 Facĭle dictu, difficĭle factu.
 [фа́циле ди́кту, диффи́циле фа́кту]
 Легко сказать, трудно сделать.
- Facile omnes, cum valemus, recta consilia aegrotis damus.
 Facĭle omnes, cum valēmus, recta consilia aegrōtis damus.
 [фа́циле о́мнэс, кум вале́мус, рэ́кта конси́лиа эгро́тис да́мус]
 Когда здоровы, мы легко даем советы больным.
- Facilius est apta dissolvere, quam dissipata connectere.
 Facilius est apta dissolvĕre, quam dissipāta connectĕre.
 [фаци́лиус эст а́пта диссо́львэрэ, квам диссипа́та коннэ́ктэрэ]
 Легче разделить связанное, чем соединить разделенное.
- Facilius est plus facere, quam idem.
 Facilius est plus facĕre, quam idem.
 [фаци́лиус эст плюс фа́цэрэ, квам и́дэм]
 Легче сделать больше, чем то же самое.
- Facio, ut des.
 [фа́цио, ут дэс]
 Делаю, чтобы ты дал.
- Facio, ut facias.
 [фа́цио, ут фа́циас]
 Делаю, чтобы ты сделал.
- Facit experientia cautos.
 [фа́цит экспэриэ́нциа ка́ўтос]
 Опыт делает [людей] осторожными.
- Facit insanire sanos copia vini.
 Facit insanīre sanos copia vini.
 [фа́цит инсани́рэ са́нос ко́пиа ви́ни]
 Чрезмерное употребление вина отбирает ум и у разумных.
- Facta loquuntur.
 [фа́кта лёкву́нтур]
 Факты говорят.
- Facta notoria.
 [фа́кта ното́риа]
 Общеизвестные факты.
- Facta sunt verbis difficiliora.
 Facta sunt verbis difficiliōra.
 [фа́кта сунт вэ́рбис диффицилио́ра]
 Легче сказать, чем сделать.
- Facta, non verba.
 [фа́кта, нон вэ́рба]
 Дела, а не слова.
- Factu scintillae fit saepe perustio villae.
 [фа́кту сцинти́лле фит сэ́пэ пэру́стио ви́лле]
 Часто маленькая искорка дотла сжигает дом.
- Factum est factum.
 [фа́ктум эст фа́ктум]
 Что сделано, то сделано.
- Facundus est error, cum simplex sit veritas.
 Facundus est error, cum simplex sit verĭtas.
 [факу́ндус эст э́ррор, кум си́мплекс сит вэ́ритас]
 Ложь — красноречива, правда — проста.
- Faecem bibat, qui vinum bibit.
 [фэ́цэм би́бат, кви ви́нум би́бит]
 Кто пьет вино, пусть пьет и осадок.
- Fallaces sunt rerum species.
 Fallāces sunt rerum species.
 [фалля́цэс сунт рэ́рум спэ́циэс]
 Внешний вид обманчив.
- Falsus in uno falsus in omnibus.
 Falsus in uno falsus in omnĭbus.
 [фа́льсус ин у́но фа́льсус ин о́мнибус]
 Лживый в одном лжив во всем.
- Fama bona volat lente et mala fama repente.
 [фа́ма бо́на во́лят ле́нтэ эт ма́ля фа́ма рэпэ́нтэ]
 Хорошая молва летит медленно, плохая — быстро.
- Fama clamosa.
 Fama clamōsa.
 [фа́ма клямо́за]
 Громкая слава.
- Fama crescit eundo.
 [фа́ма крэ́сцит э́ўндо]
 Молва растет на ходу.
- Fama nihil est celerius.
 [фа́ма ни́гхиль эст цэле́риус]
 Нет ничего быстрее молвы.
- Fama volat.
 [фа́ма во́лят]
 Молва летает.
- Famam curant multi, pauci conscientiam.
 [фа́мам ку́рант му́льти, па́ўци консциэ́нциам]
 Многие заботятся о славе, но немногие — о совести.
- Fames artium magistra.
 [фа́мэс а́рциум маги́стра]
 Голод — учитель ремесел.
- Fames est optimus coquus.
 Fames est optĭmus coquus.
 [фа́мэс эст о́птимус ко́квус]
 Голод — лучший повар.
- Familiariter.
 Familiarĭter.
 [фамилиа́ритэр]
 По-дружески, попросту.
- Fas atque nefas.
 [фас а́тквэ нэ́фас]
 Разрешенное и неразрешенное.
- Fascibus excolitur, ut amictu quis redimitur.
 Fascĭbus excolĭtur, ut amictu quis redimītur.
 [фа́сцибус экско́литур, ут ами́кту квис рэдими́тур]
 Как кто одевается, таким почетом и наделяется.
- Fastidium est quies.
 [фасти́диум эст квиэс]
 Скука — отдохновение души.
- Fata viam invenient.
 [фа́та ви́ам инвэ́ниэнт]
 От судьбы не уйти.
- Fatum est series causarum.
 Fatum est series causārum.
 [фа́тум эст сэ́риэс каўза́рум]
 Судьба — это ряд причин.
- Favete linguis.
 Favēte linguis.
 [фавэ́тэ ли́нгвис]
 Придержите языки.
- Febris erotica.
 Febris erotĭca.
 [фэ́брис эро́тика]
 Любовная лихорадка.
- Feci, quod potui, faciant meliora potentes.
 Feci, quod potui, faciant meliōra potentes.
 [фэ́ци, квод по́туи, фа́циант мэлио́ра потэ́нтэс]
 Я сделал все, что мог; кто может, пусть сделает лучше.
- Fecundi calices quem non fecere disertum!
 Fecundi calĭces quem non fecēre disertum!
 [фэку́нди ка́лицэс квэм нон фэцэ́рэ дизэ́ртум]
 Кого не делали красноречивым полные кубки!
- Felicitas humana numquam in eodem statu permanet.
 Felicĭtas humāna numquam in eōdem statu permănet.
 [фэли́цитас гхума́на ну́мквам ин эо́дэм ста́ту пэ́рманэт]
 Человеческое счастье никогда не бывает прочным.
- Felicitas multos habet amicos.
 Felicĭtas multos habet amīcos.
 [фэли́цитас му́льтос гха́бэт ами́кос]
 У счастья много друзей.
- Felicitatem ingentem animus ingens decet.
 Felicitātem ingentem anĭmus ingens decet.
 [фэлицита́тэм ингэ́нтэм а́нимус и́нгэнс дэ́цэт]
 Великому духом подобает большое счастье.
- Felix criminibus nullus erit diu.
 Felix criminĭbus nullus erit diu.
 [фэ́ликс крими́нибус ну́ллюс э́рит ди́у]
 Никто из-за преступлений не будет счастлив долго.
- Felix, qui nihil debet.
 [фэ́ликс, кви ни́гхиль дэ́бэт]
 Счастлив тот, кто ничего не должен.
- Felix, qui potuit rerum cognoscere causas.
 Felix, qui potuit rerum cognoscĕre causas.
 [фэ́ликс, кви по́туит рэ́рум когно́сцэрэ ка́ўзас]
 Счастлив тот, кто смог узнать причины вещей (Вергилий).
- Ferae naturae.
 Ferae natūrae.
 [фэ́рэ нату́рэ]
 Дикий нрав.
- Feriunt summos fulgura montes.
 Feriunt summos fulgŭra montes.
 [фэ́риунт су́ммос фу́льгура мо́нтэс]
 Молнии попадают в высокие горы.
- Ferro ignique.
 Ferro ignīque.
 [фэ́рро игни́квэ]
 Огнем и мечом.
- Ferro nocentius aurum.
 [фэ́рро ноцэ́нтиус а́ўрум]
 Золото преступнее железа.
- Ferrum ferro acuitur.
 Ferrum ferro acuĭtur.
 [фэ́ррум фэ́рро аку́итур]
 Железо острится железом.
- Ferrum natare doces.
 Ferrum natāre doces.
 [фэ́ррум ната́рэ до́цэс]
 Ты учишь железо плавать.
- Ferrum quando calet, cudere quisque valet.
 Ferrum quando calet, cudĕre quisque valet.
 [фэ́ррум ква́ндо ка́лет, ку́дэрэ кви́сквэ ва́лет]
 Каждому па силам ковать железо, пока оно горячо.
- Fervet opus.
 [фэ́рвэт о́пус]
 Работа кипит.
- Festina lente.
 Festīna lente.
 [фэсти́на ле́нтэ]
 Торопись медленно.
- Festinatio tarda est.
 [фэстина́цио та́рда эст]
 Торопливость задерживает.
- Festinationis comites sunt error et poenitentia.
 Festinatiōnis comĭtes sunt error et poenitentia.
 [фэстинацио́нис ко́митэс сунт э́ррор эт пэнитэ́нциа]
 Спутники поспешности — ошибка и раскаяние.
- Fiat lux!
 [фи́ат люкс]
 Да будет свет!
- Fiat!
 [фи́ат]
 Да будет!
- Fide, sed cui (fidas), vide.
 [фи́дэ, сэд ку́и (фи́дас), ви́дэ]
 Доверяй, но смотри, кому (доверяешь).
- Fidelis et fortis.
 Fidĕlis et fortis.
 [фи́дэлис эт фо́ртис]
 Надежный и смелый.
- Figulus figulo invidet, faber fabro.
 Figŭlus figŭlo invĭdet, faber fabro.
 [фи́гулюс фи́гулё и́нвидэт, фа́бэр фа́бро]
 Гончар завидует гончару, мастер — мастеру.
- Finis ab origine pendet.
 Finis ab origĭne pendet.
 [фи́нис аб ори́гинэ пэ́ндэт]
 Конец зависит от начала.
- Finis coronat opus.
 Finis corōnat opus.
 [фи́нис коро́нат о́пус]
 Конец венчает дело.
- Finis sanctificat media.
 Finis sanctifĭcat media.
 [фи́нис санкти́фикат мэ́диа]
 Цель оправдывает средства.
- Flagrante delicto.
 [флягра́нтэ дэли́кто]
 На места преступления.
- Flamma fumo est proxima.
 Flamma fumo est proxĭma.
 [фля́мма фу́мо эст про́ксима]
 Где дым, там и огонь.
- Folio verso (f. v.).
 [фо́лио вэ́рсо]
 На следующей странице.
- Fons et origo.
 Fons et orīgo.
 [фонс эт ори́го]
 Источник и начало; первоисточник.
- Fontes ipsi sitiunt.
 [фо́нтэс и́пси си́циунт]
 Даже источники испытывают жажду.
- Fontibus ex modicis concrescit maximus amnis.
 Fontĭbus ex modĭcis concrescit maxĭmus amnis.
 [фо́нтибус экс мо́дицис конкрэ́сцит ма́ксимус а́мнис]
 Из небольших источников возникает большая река.
- Formaliter et specialiter.
 Formalĭter et specialĭter.
 [форма́литэр эт спэциа́литэр]
 Формально и в частности.
- Fortes fortuna adjuvat.
 Fortes fortūna adjŭvat. Fortes fortuna adiuvat.
 [фо́ртэс форту́на а́дйуват]
 Смелым судьба помогает.
- Fortis imaginatio generat casum.
 Fortis imaginatio genĕrat casum.
 [фо́ртис имагина́цио гэ́нэрат ка́зум]
 Сильное воображение рождает событие.
- Fortiter in re, suaviter in modo.
 Fortĭter in re, suavĭter in modo.
 [фо́ртитэр ин рэ, сва́витэр ин мо́до]
 Твердо в деле, мягко в обращении.
- Fortiter malum qui patitur, idem post potitur bonum.
 Fortĭter malum qui patĭtur, idem post potītur bonum.
 [фо́ртитэр ма́люм кви па́титур, и́дэм пост поти́тур бо́нум]
 Кто мужественно переносит горе, тот добивается счастья.
- Fortuna caeca est.
 Fortūna caeca est.
 [форту́на цэ́ка эст]
 Судьба слепа.
- Fortuna favet fatuis.
 Fortūna favet fatuis.
 [форту́на фа́вэт фа́туис]
 Счастье дураков любит.
- Fortuna quo se, eodem et inclinat favor.
 Fortūna quo se, eōdem et inclīnat favor.
 [форту́на кво сэ, эо́дэм эт инкли́нат фа́вор]
 Где удача, там и успех.
- Fortuna unde aliquid fregit, cassum penitus est.
 Fortūna unde alĭquid fregit, cassum penĭtus est.
 [форту́на у́ндэ а́ликвид фрэ́гит, ка́ссум пэ́нитус эст]
 Когда судьба что-либо ломает, то уничтожает дотла.
- Fortuna usu dat multa, mancipio nihil.
 Fortūna usu dat multa, mancipio nihil.
 [форту́на у́зу дат му́льта, манци́пио ни́гхиль]
 Судьба много чего дает в пользование, ничего в собственность.
- Fortunae filius.
 Fortūnae filius.
 [форту́нэ фи́лиус]
 Сын Фортуны.
- Fortunatus domi maneat.
 Fortunātus domi maneat.
 [фортуна́тус до́ми ма́нэат]
 Счастливый пусть остается дома; от добра добра не ищут.
- Frons animi janua.
 Frons anĭmi janua. Frons animi ianua.
 [фронс а́ними я́нуа]
 Лицо — дверь души.
- Fronti nulla fides.
 [фро́нти ну́лля фи́дэс]
 Внешности никакого доверия.
- Fructus temporum.
 Fructus tempŏrum.
 [фру́ктус тэ́мпорум]
 Плод времени.
- Fruere vita, dum vivis.
 Fruĕre vita, dum vivis.
 [фру́эрэ ви́та, дум ви́вис]
 Наслаждайся жизнью, пока живешь.
- Fugaces labuntur anni!
 Fugāces labuntur anni!
 [фуга́цэс лябу́нтур а́нни]
 Пролетают быстротечные годы!
- Fugit irrevocabile tempus.
 Fugit irrevocabĭle tempus.
 [фу́гит иррэвока́биле тэ́мпус]
 Бежит невозвратное время.
- Fumum patimur propter ignem.
 Fumum patĭmur propter ignem.
 [фу́мум па́тимур про́птэр и́гнэм]
 Мы терпим дым из-за огня.
- Funditus.
 Fundĭtus.
 [фу́ндитус]
 Дотла; вчистую.
- Furor scribendi.
 [фу́рор скрибэ́нди]
 Рвение к писательству.
- Futura sunt in manibus deorum.
 Futūra sunt in manĭbus deōrum.
 [футу́ра сунт ин ма́нибус дэо́рум]
 Будущее в руках богов.
- Galeatum sero duelli poenitet.
 Galeātum sero duelli poenĭtet.
 [галеа́тум сэ́ро дуэ́лли пэ́нитэт]
 Надев шлем, поздно сожалеть о войне.
- Gallinam dat, ut taurum recipiat.
 Gallīnam dat, ut taurum recipiat.
 [галли́нам дат, ут та́ўрум рэци́пиат]
 Дает курицу, чтобы получить быка.
- Gallus in suo sterquilinio plurimum potest.
 Gallus in suo sterquilinio plurĭmum potest.
 [га́ллюс ин су́о стэрквили́нио плю́римум по́тэст]
 Петух на своей навозной куче всемогущий.
- Garrulus esse cave: qui garrit, ineptus habetur.
 Garrŭlus esse cave: qui garrit, ineptus habētur.
 [га́ррулюс э́ссэ ка́вэ: кви га́ррит, инэ́птус гхабэ́тур]
 Остерегайся быть болтливым: кто чешет языком, тот считается глупым.
- Gaudet patientia duris.
 [га́ўдэт пациэ́нциа ду́рис]
 Долготерпение побеждает.
- Gaudia principium nostri sunt saepe doloris.
 Gaudia principium nostri sunt saepe dolōris.
 [га́ўдиа принци́пиум но́стри сунт сэ́пэ долё́рис]
 Радость часто является началом нашего горя.
- Gaudium in litteris.
 Gaudium in littĕris.
 [га́ўдиум ин ли́ттэрис]
 Утешение в науках.
- Generaliter.
 Generalĭter.
 [гэнэра́литэр]
 В общем, вообще.
- Generosi animi et magnifici est juvare et prodesse.
 Generōsi anĭmi et magnifĭci est juvāre et prodesse. Generosi animi et magnifici est iuvare et prodesse.
 [гэнэро́зи а́ними эт магни́фици эст юва́рэ эт продэ́ссэ]
 Свойство благородного и великодушного — помогать и приносить пользу.
- Generosus animos labor nutrit.
 Generōsus anĭmos labor nutrit.
 [гэнэро́зус а́нимос ля́бор ну́трит]
 Труд питает благородные сердца.
- Gens una sumus.
 [гэнс у́на су́мус]
 Мы одно племя.
- Gladium facere culcitam.
 Gladium facĕre culcĭtam.
 [гля́диум фа́цэрэ ку́льцитам]
 Сделать подушку из меча; покончить с собой.
- Gladius ferit corpus, animos oratio.
 Gladius ferit corpus, anĭmos oratio.
 [гля́диус фэ́рит ко́рпус, а́нимос ора́цио]
 Меч ранит тело, а слово — душу.
- Gloria victoribus.
 Gloria victorĭbus.
 [глё́риа викто́рибус]
 Слава победителям.
- Grata superveniet, quae non sperabitur, hora.
 Grata superveniet, quae non sperabĭtur, hora.
 [гра́та супэрвэ́ниэт, квэ нон спэра́битур, гхо́ра]
 Приятно мгновение, которого не ждешь.
- Grata, rata et accepta.
 [гра́та, ра́та эт акцэ́пта]
 Желательно, законно и допустимо.
- Gratia parit gratiam.
 [гра́циа па́рит гра́циам]
 Признательность порождает признательность.
- Gratiora sunt, quae pluris emuntur.
 Gratiōra sunt, quae pluris emuntur.
 [гратио́ра сунт, квэ плю́рис эму́нтур]
 Милее то, что труднее достается.
- Gratis.
 [гра́тис]
 Даром.
- Gratulari.
 Gratulāri.
 [гратуля́ри]
 Радоваться [своему счастью].
- Grave tormentum fames.
 [гра́вэ тормэ́нтум фа́мэс]
 Голод — тяжелое мучение.
- Graviora manet.
 Graviōra manet.
 [гравио́ра ма́нэт]
 Трудности впереди.
- Graviores et difficiliores animi sunt morbi, quam corporis.
 Graviōres et difficiliōres anĭmi sunt morbi, quam corpŏris.
 [гравио́рэс эт диффицилио́рэс а́ними сунт мо́рби, квам ко́рпорис]
 Болезни души тяжелее и труднее, чем болезни тела.
- Gravissimi sunt morsus irritatae necessitatis.
 Gravissĭmi sunt morsus irritātae necessitātis.
 [грави́ссими сунт мо́рсус иррита́тэ нэцэссита́тис]
 Укусы разъяренной необходимости наиболее опасны.
- Gravissimum est imperium consuetudinis.
 Gravissĭmum est imperium consuetudĭnis.
 [грави́ссимум эст импэ́риум консвэту́динис]
 Сила привычки очень устойчива.
- Grex totus in agris unius scabie cadit.
 Grex totus in agris unīus scabie cadit.
 [грэкс то́тус ин а́грис уни́ус ска́биэ ка́дит]
 Все стадо гибнет в поле из-за парши одной [овцы].
- Grosso modo.
 [гро́ссо мо́до]
 В общих чертах.
- Grunnit porcellus, ut sus vetus ante, tenellus.
 [гру́ннит порцэ́ллюс, ут сус вэ́тус а́нтэ, тэнэ́ллюс]
 Маленький поросенок хрюкает так, как хрюкала старая свинья.
- Gustus legibus non subjacet.
 Gustus legĭbus non subjăcet. Gustus legibus non subiacet.
 [гу́стус ле́гибус нон су́бйацэт]
 Вкус не подчиняется законам.
- Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo.
 Gutta cavat lapĭdem non vi, sed saepe cadendo.
 [гу́тта ка́ват ля́пидэм нон ви, сэд сэ́пэ кадэ́ндо]
 Капля долбит камень не силой, а частым падением (Овидий).
- Gutta cavat lapidem.
 Gutta cavat lapĭdem.
 [гу́тта ка́ват ля́пидэм]
 Капля долбит камень (Овидий).
- Gyrat rependo prius infans quam gradiendo.
 [ги́рат рэпэ́ндо при́ус и́нфанс квам градиэ́ндо]
 Ребенок должен ползать, прежде чем начнет ходить.
- Habeat sibi.
 [гха́бэат си́би]
 Пусть себе владеет; поделом ему; ну и черт с ним; ну и бог с ним; ну и на здоровье.
- Habent sua fata libelli.
 [гха́бэнт су́а фа́та либэ́лли]
 Книги имеют свою судьбу.
- Habent sua sidera lites.
 Habent sua sidĕra lites.
 [гха́бэнт су́а си́дэра ли́тэс]
 Судьба решает споры.
- Habitus.
 Habĭtus.
 [гха́битус]
 Внешний вид.
- Haec dies aliam vitam, alios mores postulat.
 Haec dies aliam vitam, alios mores postŭlat.
 [гха́эк ди́эс а́лиам ви́там, а́лиос мо́рэс по́стулят]
 Этот день требует другого образа жизни, других обычаев.
- Haec habui, quae dixi.
 [гха́эк гха́буи, квэ ди́кси]
 Что имел, то сказал.
- Haec hactenus.
 Haec hactĕnus.
 [гха́эк гха́ктэнус]
 На сей раз достаточно; довольно об этом.
- Haud semper errat fama.
 [гха́уд сэ́мпэр э́ррат фа́ма]
 Молва не всегда ошибается.
- Haurit aquam cribro, qui discere vult sine libro.
 Haurit aquam cribro, qui discĕre vult sine libro.
 [гха́ўрит а́квам кри́бро, кви ди́сцэрэ вульт си́нэ ли́бро]
 Тот воду черпает решетом, кто хочет учиться без книги.
- Heredis fletus sub persona risus est.
 Herēdis fletus sub persōna risus est.
 [гхэрэ́дис фле́тус суб пэрсо́на ри́зус эст]
 Плач наследника — замаскированный смех.
- Hic et nunc.
 [гхик эт нунк]
 Здесь и сейчас.
- Hic locus est, ubi mors gaudet succurrere vitae.
 Hic locus est, ubi mors gaudet succurrĕre vitae.
 [гхик лё́кус эст, у́би морс га́ўдэт сукку́ррэрэ ви́тэ]
 Вот место, где смерть с готовностью помогает жизни (надпись на Парижском анатомическом театре).
- His olus, his oleum sapit, ergo vasta fit esca.
 [гхис о́люс, гхис о́леум са́пит, э́рго ва́ста фит э́ска]
 Одним нравятся овощи, другим — масло, поэтому еда бывает разной.
- Historia magistra vitae.
 [гхисто́риа маги́стра ви́тэ]
 История — наставница жизни (Марк Туллий Цицерон).
- Hoc erat in fatis.
 [гхок э́рат ин фа́тис]
 Так суждено судьбой.
- Hoc erat in more majorum.
 Hoc erat in more majōrum. Hoc erat in more maiorum.
 [гхок э́рат ин мо́рэ майо́рум]
 Таков обычай предков.
- Hoc est (h. e.).
 [гхок эст]
 То есть (т. е.).
- Hoc est in votis.
 [гхок эст ин во́тис]
 Это мое желание.
- Hoc est vivere bis, vita posse priore frui.
 Hoc est vivĕre bis, vita posse priōre frui.
 [гхок эст ви́вэрэ бис, ви́та по́ссэ прио́рэ фру́и]
 Уметь наслаждаться — значит жить дважды.
- Hoc fac et vinces.
 [гхок фак эт ви́нцэс]
 Сделай это, и ты победишь.
- Hoc loco.
 [гхок лё́ко]
 Здесь; в этом месте.
- Hoc mense (h. m.).
 [гхок мэ́нсэ]
 В этом месяце.
- Hoc tibi proderit olim.
 Hoc tibi prodĕrit olim.
 [гхок ти́би про́дэрит о́лим]
 Это когда-нибудь будет тебе на пользу.
- Hoc volo, sic jubeo.
 Hoc volo, sic iubeo.
 [гхок во́лё, сик ю́бэо]
 Этого я хочу, так приказываю.
- Hodie Caesar, cras nihil.
 [гхо́диэ цэ́зар, крас ни́гхиль]
 Сегодня Цезарь, завтра ничто.
- Homagium.
 [гхома́гиум]
 Дань уважения.
- Hominem ex operibus ejus cognoscere.
 Homĭnem ex operĭbus ejus cognoscĕre. Hominem ex operibus eius cognoscere.
 [гхо́минэм экс опэ́рибус э́йус когно́сцэрэ]
 Узнавать человека по его делам.
- Hominem quaero.
 Homĭnem quaero.
 [гхо́минэм квэ́ро]
 Ищу человека.
- Hominem te esse memento.
 Homĭnem te esse memento.
 [гхо́минэм тэ э́ссэ мэмэ́нто]
 Помни, что ты человек.
- Homines amplius oculis, quam auribus credunt.
 Homĭnes amplius ocŭlis, quam aurĭbus credunt.
 [гхо́минэс а́мплиус о́кулис, квам а́ўрибус крэ́дунт]
 Люди больше верят глазам, чем ушам.
- Homines caecos reddit cupiditas.
 Homĭnes caecos reddit cupidĭtas.
 [гхо́минэс цэ́кос рэ́ддит купи́дитас]
 Страсть делает людей слепыми.
- Homines nihil agendo discunt male agere.
 Homĭnes nihil agendo discunt male agĕre.
 [гхо́минэс ни́гхиль агэ́ндо ди́скунт ма́ле а́гэрэ]
 Ничего не делая, люди учатся делать дурное.
- Homines, dum docent, discunt.
 Homĭnes, dum docent, discunt.
 [гхо́минэс, дум до́цэнт, ди́скунт]
 Люди, уча, учатся.
- Homines, quo plura habent, eo cupiunt ampliora.
 Homĭnes, quo plura habent, eo cupiunt ampliōra.
 [гхо́минэс, кво плю́ра гха́бэнт, эо ку́пиунт амплио́ра]
 Чем больше люди имеют, тем больше жаждут иметь.
- Homini cibus utilissimus est simplex.
 Homĭni cibus utilissĭmus est simplex.
 [гхо́мини ци́бус утили́ссимус эст си́мплекс]
 Простая еда — самая полезная.
- Hominis est errare, insipientis perseverare.
 Homĭnis est errāre, insipientis perseverāre.
 [гхо́минис эст эрра́рэ, инсипиэ́нтис пэрсэвэра́рэ]
 Человеку свойственно ошибаться, глупцу — упорствовать.
- Hominis mens discendo alitur cogitandoque.
 Homĭnis mens discendo alĭtur cogitandōque.
 [гхо́минис мэнс дисцэ́ндо а́литур когитандо́квэ]
 Человеческий разум питается наукой и размышлением.
- Homo doctus in se semper divitias habet.
 [гхо́мо до́ктус ин сэ сэ́мпэр диви́циас гха́бэт]
 Ученый человек имеет богатство в самом себе.
- Homo hebes.
 [гхо́мо гхэ́бэс]
 Ограниченный человек.
- Homo homini amicus est.
 Homo homĭni amīcus est.
 [гхо́мо гхо́мини ами́кус эст]
 Человек человеку друг.
- Homo homini lupus est.
 Homo homĭni lupus est.
 [гхо́мо гхо́мини лю́пус эст]
 Человек человеку волк.
- Homo improbus beatus non est.
 Homo imprŏbus beātus non est.
 [гхо́мо и́мпробус бэа́тус нон эст]
 Нечестный человек не бывает счастливым.
- Homo incertae originis.
 Homo incertae origĭnis.
 [гхо́мо инцэ́ртэ ори́гинис]
 Человек неизвестного происхождения.
- Homo longus raro sapiens.
 [гхо́мо лё́нгус ра́ро са́пиэнс]
 Высокий человек редко бывает мудрым.
- Homo omnium horarum.
 Homo omnium horārum.
 [гхо́мо о́мниум гхора́рум]
 Надежный человек.
- Homo ornat locum, non locus hominem.
 Homo ornat locum, non locus homĭnem.
 [гхо́мо о́рнат лё́кум, нон лё́кус гхо́минэм]
 Не место красит человека, а человек место.
- Homo proponit, sed Deus disponit.
 Homo propōnit, sed Deus dispōnit.
 [гхо́мо пропо́нит, сэд дэ́ус диспо́нит]
 Человек предполагает, а Бог определяет.
- Homo quisque fortunae faber.
 Homo quisque fortūnae faber.
 [гхо́мо кви́сквэ форту́нэ фа́бэр]
 Каждый человек кузнец своей судьбы.
- Homo sapiens.
 [гхо́мо са́пиэнс]
 Человек разумный.
- Homo semper in ore aliud fert, aliud cogitat.
 Homo semper in ore aliud fert, aliud cogĭtat.
 [гхо́мо сэ́мпэр ин о́рэ а́лиуд фэрт, а́лиуд ко́гитат]
 Человек всегда одно говорит, а другое думает.
- Homo sum, humani nihil a me alienum puto.
 Homo sum, humāni nihil a me aliēnum puto.
 [гхо́мо сум, гхума́ни ни́гхиль а мэ алиэ́нум пу́то]
 Я человек, и ничто человеческое мне не чуждо (Теренций).
- Homo totiens moritur, quotiens amittit suos.
 Homo totiens morĭtur, quotiens amittit suos.
 [гхо́мо то́циэнс мо́ритур, кво́циэнс ами́ттит су́ос]
 Человек столько раз умирает, сколько теряет своих близких.
- Homo, qui tacere nescit, nescit dicere.
 Homo, qui tacēre nescit, nescit dicĕre.
 [гхо́мо, кви тацэ́рэ нэ́сцит, нэ́сцит ди́цэрэ]
 Человек, не умеющий молчать, не умеет и говорить.
- Honesta vita beata est.
 Honesta vita beāta est.
 [гхонэ́ста ви́та бэа́та эст]
 Честная жизнь — счастливая жизнь.
- Honeste pauperem esse melius est, quam injuste divitem.
 Honeste paupĕrem esse melius est, quam injūste divĭtem. Honeste pauperem esse melius est, quam iniuste divitem.
 [гхонэ́стэ па́ўпэрэм э́ссэ мэ́лиус эст, квам инйу́стэ ди́витэм]
 Лучше быть честным бедняком, чем нечестным богачом.
- Honeste vivere, alterum non laedere, suum tribuere.
 Honeste vivĕre, altĕrum non laedĕre, suum tribuĕre.
 [гхонэ́стэ ви́вэрэ, а́льтэрум нон ле́дэрэ, су́ум трибу́эрэ]
 Жить честно, не делать зла другим, отдавать каждому свое.
- Honestus rumor alterum patrimonium est.
 Honestus rumor altĕrum patrimonium est.
 [гхонэ́стус ру́мор а́льтэрум патримо́ниум эст]
 Хорошая репутация заменяет наследство.
- Honor est ingratus, si, unde vivas, non habes.
 Honor est ingrātus, si, unde vivas, non habes.
 [гхо́нор эст ингра́тус, си, у́ндэ ви́вас, нон гха́бэс]
 Почести в тягость, когда не имеешь на что жить.
- Honores mutant mores, sed raro in meliores.
 Honōres mutant mores, sed raro in meliōres.
 [гхоно́рэс му́тант мо́рэс, сэд ра́ро ин мэлио́рэс]
 Почести меняют нравы, но редко в лучшую сторону.
- Honoris causa.
 Honōris causa.
 [гхоно́рис ка́ўза]
 Ради почета.
- Honos est onus.
 [гхо́нос эст о́нус]
 Почет — бремя.
- Horribile dictu.
 Horribĭle dictu.
 [гхорри́биле ди́кту]
 Страшно сказать.
- Horror vacui.
 [гхо́ррор ва́куи]
 Боязнь пустоты.
- Hospes hospiti sacer.
 Hospes hospĭti sacer.
 [гхо́спэс гхо́спити са́цэр]
 Гость священен для хозяина.
- Hostis honori invidia.
 Hostis honōri invidia.
 [гхо́стис гхоно́ри инви́диа]
 Зависть — враг чести.
- Humana non sunt turpia.
 Humāna non sunt turpia.
 [гхума́на нон сунт ту́рпиа]
 Человеческое не постыдно.
- Humanum est.
 Humānum est.
 [гхума́нум эст]
 Свойственно человеку.
- Humiles laborant, ubi potentes dissident.
 Humĭles labōrant, ubi potentes dissĭdent.
 [гху́милес лябо́рант, у́би потэ́нтэс ди́ссидэнт]
 Простые люди страдают, когда вельможи между собой бьются.
- Ibi bene, ubi patria.
 [и́би бэ́нэ, у́би па́триа]
 Там хорошо, где родина.
- Ibi victoria, ubi concordia.
 [и́би викто́риа, у́би конко́рдиа]
 Там победа, где согласие.
- Ibidem (ibid.).
 Ibĭdem (ibid.).
 [и́бидэм]
 Там же.
- Id est (i. e.).
 [ид эст]
 То есть (т. е.).
- Idea fixa.
 [и́дэа фи́кса]
 Навязчивая идея.
- Idem (id.).
 [и́дэм]
 То же самое.
- Idem per idem.
 [и́дэм пэр и́дэм]
 Одно и то же.
- Ignavia est jacere, dum possis surgere.
 Ignavia est jacēre, dum possis surgĕre. Ignavia est iacere, dum possis surgere.
 [игна́виа эст яцэ́рэ, дум по́ссис су́ргэрэ]
 Малодушие — лежать, если можешь подняться.
- Ignem flammesus timet atque canem cane laesus.
 Ignem flammēsus timet atque canem cane laesus.
 [и́гнэм фляммэ́зус ти́мэт а́тквэ ка́нэм ка́нэ ле́зус]
 Как погорелец боится огня, так укушенный собакой боится собаки.
- Ignoranti, quem portum petat, nullus ventus secundus est.
 [игнора́нти, квэм по́ртум пэ́тат, ну́ллюс вэ́нтус сэку́ндус эст]
 Нет попутного ветра для того, кто не знает, к какому порту причалить.
- Ignorantia non est argumentum.
 [игнора́нциа нон эст аргумэ́нтум]
 Незнание — это не доказательство.
- Ignoscas aliis multa, nihil tibi.
 [игно́скас а́лиис му́льта, ни́гхиль ти́би]
 Другим прощай многое, себе — ничего.
- Ignoscito saepe alteri, nunquam tibi.
 Ignoscĭto saepe altĕri, nunquam tibi.
 [игно́сцито сэ́пэ а́льтэри, ну́нквам ти́би]
 Другим прощай часто, себе — никогда.
- Ille dolet vere, qui sine teste dolet.
 [и́лле до́лет вэ́рэ, кви си́нэ тэ́стэ до́лет]
 Истинно скорбит тот, кто скорбит без свидетелей.
- Impavide progrediamur.
 Impavĭde progrediāmur.
 [импа́видэ прогрэдиа́мур]
 Пойдем вперед без колебаний.
- Impedit ira animum, ne possit cernere verum.
 Impĕdit ira anĭmum, ne possit cernĕre verum.
 [и́мпэдит и́ра а́нимум, нэ по́ссит цэ́рнэрэ вэ́рум]
 Гнев не позволяет разуму познать правду.
- Imperare sibi maximum imperium est.
 Imperāre sibi maxĭmum imperium est.
 [импэра́рэ си́би ма́ксимум импэ́риум эст]
 Управлять собою — величайшая власть (Сенека).
- Imperat aut servit collecta pecunia cuique.
 Impĕrat aut servit collecta pecunia cuīque.
 [и́мпэрат аўт сэ́рвит колле́кта пэку́ниа куи́квэ]
 Для одних богатство — слуга, для других — господин.
- Imperium blandum imperiosissimum.
 Imperium blandum imperiosissĭmum.
 [импэ́риум бля́ндум импэриози́ссимум]
 Мягкая власть — самая сильная.
- Imprimatur.
 Imprimātur.
 [имприма́тур]
 Пусть печатается.
- In abstracto.
 [ин абстра́кто]
 Абстрактно.
- In aeternum.
 [ин этэ́рнум]
 Навек, навсегда.
- In altum tendens cadit ab alto.
 [ин а́льтум тэ́ндэнс ка́дит аб а́льто]
 Кто высоко взлетает, тот оттуда и падает.
- In amore semper mendax iracundia est.
 In amōre semper mendax iracundia est.
 [ин амо́рэ сэ́мпэр мэ́ндакс ираку́ндиа эст]
 В любви гнев всегда обманчив.
- In angello cum libello.
 [ин ангэ́ллё кум либэ́ллё]
 В уголке с книжкой; уединиться с книгой.
- In bonam partem.
 [ин бо́нам па́ртэм]
 В хорошем смысле.
- In brevi.
 [ин брэ́ви]
 Кратко.
- In caelum exspuis.
 [ин цэ́люм э́ксспуис]
 Ты плюешь в небо.
- In camera caritatis.
 In camĕra caritātis.
 [ин ка́мэра карита́тис]
 Под куполом уважения; один на один из кем-нибудь.
- In commune bonum.
 In commūne bonum.
 [ин комму́нэ бо́нум]
 Для общего блага.
- In compacto.
 [ин компа́кто]
 В сжатом виде; вкратце.
- In corpore.
 In corpŏre.
 [ин ко́рпорэ]
 В полном составе.
- In deposito.
 In deposĭto.
 [ин дэпо́зито]
 На хранение.
- In discendo lupus nimis affirmans ait: «Agnus».
 [ин дисцэ́ндо лю́пус ни́мис аффи́рманс аит: «а́гнус»]
 Когда учишь волка говорить, он всегда скажет: «Ягненок».
- In divitiis inopes, quod genus egestatis gravissimum est.
 In divitiis inŏpes, quod genus egestātis gravissĭmum est.
 [ин диви́циис и́нопэс, квод гэ́нус эгэста́тис грави́ссимум эст]
 Нужда в богатстве — самый тяжкий вид нищеты.
- In extenso.
 [ин экстэ́нсо]
 Целиком; полностью; буквально.
- In extremis.
 In extrēmis.
 [ин экстрэ́мис]
 В последний момент.
- In favorem.
 In favōrem.
 [ин фаво́рэм]
 На пользу кого-то; для пользы.
- In folio.
 [ин фо́лио]
 В целый лист (самый большой формат книги).
- In futuro.
 In futūro.
 [ин футу́ро]
 В будущем.
- In hoc statu.
 [ин гхок ста́ту]
 В таком положении.
- In imo pectore.
 In imo pectŏre.
 [ин и́мо пэ́кторэ]
 В глубине души.
- In indefinitum.
 In indefinītum.
 [ин индэфини́тум]
 На неопределенный срок.
- In integrum.
 In intĕgrum.
 [ин и́нтэгрум]
 В первоначальном виде.
- In legibus salus.
 In legĭbus salus.
 [ин ле́гибус са́люс]
 В законах спасение.
- In loco.
 [ин лё́ко]
 На месте.
- In lympha tacita truciora latent aconita.
 In lympha tacĭta truciōra latent aconīta.
 [ин ли́мфа та́цита труцио́ра ля́тэнт акони́та]
 В тихой воде таится более грозная отрава.
- In magnis et voluisse sat est.
 [ин ма́гнис эт волюи́ссэ сат эст]
 В великих делах достаточно и одного желания.
- In magno magni capiuntur flumine pisces.
 In magno magni capiuntur flumĭne pisces.
 [ин ма́гно ма́гни капиу́нтур флю́минэ пи́сцэс]
 В большой реке водится большая рыба.
- In malis sperare bene, nisi innocens, nemo solet.
 In malis sperāre bene, nisi innŏcens, nemo solet.
 [ин ма́лис спэра́рэ бэ́нэ, ни́зи и́нноцэнс, нэ́мо со́лет]
 В беде никто, кроме честного человека, не надеется на лучшее.
- In medias res.
 [ин мэ́диас рэс]
 В самую суть; в самую гущу событий (Гораций)
- In memoriam.
 [ин мэмо́риам]
 В память.
- In minimis maximus.
 In minĭmis maxĭmus.
 [ин ми́нимис ма́ксимус]
 В мелочах великий.
- In natura.
 In natūra.
 [ин нату́ра]
 На самом деле; по природе.
- In nocte consilium.
 [ин но́ктэ конси́лиум]
 Решение [приходит] ночью.
- In nullum avarus bonus est, in se pessimus.
 In nullum avārus bonus est, in se pessĭmus.
 [ин ну́ллюм ава́рус бо́нус эст, ин сэ пэ́ссимус]
 Скупой для всех плохой, а для себя хуже всех.
- In omnem eventum.
 [ин о́мнэм эвэ́нтум]
 На всякий случай.
- In omnia paratus.
 In omnia parātus.
 [ин о́мниа пара́тус]
 Готов ко всему.
- In optima forma.
 In optĭma forma.
 [ин о́птима фо́рма]
 В лучшем виде.
- In oriente domo.
 [ин ориэ́нтэ до́мо]
 В доме восходящего солнца; при благоприятных обстоятельствах.
- In pace leones, in proelio cervi.
 In pace leōnes, in proelio cervi.
 [ин па́цэ лео́нэс, ин прэ́лио цэ́рви]
 В мирное время — львы, в сражении — олени.
- In pace.
 [ин па́цэ]
 В мире; в спокойствии.
- In patria natus non est propheta vocatus.
 In patria natus non est prophēta vocātus.
 [ин па́триа на́тус нон эст профэ́та вока́тус]
 Нет пророка в своем отечестве.
- In perpetuum.
 [ин пэрпэ́туум]
 На вечные времена.
- In persona.
 In persōna.
 [ин пэрсо́на]
 Персонально.
- In pertusum ingerere dicta dolium.
 In pertūsum ingerĕre dicta dolium.
 [ин пэрту́зум ингэ́рэрэ ди́кта до́лиум]
 Бросать слова в бездонную бочку.
- In pleno.
 [ин пле́но]
 В полном составе.
- In praesenti.
 [ин прэзэ́нти]
 В настоящее время; теперь; при нынешних обстоятельствах.
- In praxi.
 [ин пра́кси]
 На практике.
- In propria persona.
 In propria persōna.
 [ин про́приа пэрсо́на]
 Собственной персоной.
- In quo nascetur asinus corio, morietur.
 In quo nascētur asĭnus corio, moriētur.
 [ин кво насцэ́тур а́зинус ко́рио, мориэ́тур]
 В какой шкуре осел родится, в такой и умрет.
- In recto virtus.
 [ин рэ́кто ви́ртус]
 В правде добродетель.
- In rerum natura.
 In rerum natūra.
 [ин рэ́рум нату́ра]
 В природе вещей.
- In saecula saeculorum.
 In saecŭla saeculōrum.
 [ин сэ́куля сэкулё́рум]
 Во веки веков.
- In silvam ligna ferre.
 [ин си́львам ли́гна фэ́ррэ]
 Носить дрова в лес.
- In spe.
 [ин спэ]
 В надежде; в замысле, в проекте.
- In statu nascendi.
 [ин ста́ту насцэ́нди]
 В состоянии зарождения; в самом начале; в момент появления.
- In statu quo ante.
 [ин ста́ту кво а́нтэ]
 В прежнем положении; в прежнем состоянии.
- In tempore opportuno.
 In tempŏre opportūno.
 [ин тэ́мпорэ оппорту́но]
 В удобное время.
- In transitu.
 In transītu.
 [ин транси́ту]
 На ходу.
- In tuum ipsius sinum inspice.
 In tuum ipsīus sinum inspĭce.
 [ин ту́ум ипси́ус си́нум и́нспицэ]
 Посмотри на самого себя.
- In tyrrannos.
 [ин тирра́ннос]
 Против тиранов.
- In usu.
 [ин у́зу]
 В употребления.
- In vas pertusum congerere.
 In vas pertūsum congerĕre.
 [ин вас пэрту́зум конгэ́рэрэ]
 Наполнять дырявый кувшин.
- In vino veritas.
 In vino verĭtas.
 [ин ви́но вэ́ритас]
 Истина в вине; что у трезвого на уме, то у пьяного на языке.
- In vivo.
 [ин ви́во]
 На живом организме.
- Incedunt albati ad exsequias, pullati ad nuptias.
 Incēdunt albāti ad exsequias, pullāti ad nuptias.
 [инцэ́дунт альба́ти ад экссэ́квиас, пулля́ти ад ну́пциас]
 На похороны они идут в белой одежде, а на свадьбу — в черном.
- Incerta pro certis deputas.
 Incerta pro certis depŭtas.
 [инцэ́рта про цэ́ртис дэ́путас]
 Ты принимаешь недостоверное за определенное.
- Incertus animus dimidium sapientiae est.
 Incertus anĭmus dimidium sapientiae est.
 [инцэ́ртус а́нимус дими́диум сапиэ́нциэ эст]
 Сомнение — половина мудрости.
- Incidit in foveam, quam fecit alteri.
 Incĭdit in foveam, quam fecit altĕri.
 [и́нцидит ин фо́вэам, квам фэ́цит а́льтэри]
 Он попал в яму, которую вырыл другому.
- Incipit vita nova.
 Incĭpit vita nova.
 [и́нципит ви́та но́ва]
 Начинается новая жизнь.
- Incognito.
 Incognĭto.
 [инко́гнито]
 Тайно; инкогнито, пряча свое настоящее имя.
- Incredibili dictu.
 Incredibĭli dictu.
 [инкрэди́били ди́кту]
 Невероятно.
- Incus robusta malleum non metuit.
 [и́нкус робу́ста ма́ллеум нон мэ́туит]
 Крепкая наковальня не боится молота.
- Inde ira.
 [и́ндэ и́ра]
 Отсюда гнев.
- Index librorum.
 Index librōrum.
 [и́ндэкс либро́рум]
 Список книг.
- Index.
 [и́ндэкс]
 Содержание; указатель, перечень, список, каталог.
- Indigne vivit, per quem non vivit alter.
 [инди́гнэ ви́вит, пэр квэм нон ви́вит а́льтэр]
 Недостойно живет тот, кто не дает жить другим.
- Industriae nil impossibile.
 Industriae nil impossibĭle.
 [инду́стриэ ниль импосси́биле]
 Для старательного нет ничего невозможного.
- Inest et formicae bilis.
 Inest et formīcae bilis.
 [и́нэст эт форми́цэ би́лис]
 И муравей умеет злиться.
- Infandum renovare dolorem.
 Infandum renovāre dolōrem.
 [инфа́ндум рэнова́рэ долё́рэм]
 Ужасно снова воскрешать боль.
- Infelicitatis partem interdum habet felicitas.
 Infelicitātis partem interdum habet felicĭtas.
 [инфэлицита́тис па́ртэм интэ́рдум гха́бэт фэли́цитас]
 Счастье иногда содержит в себе частичку несчастья.
- Infelix mus est, cui non uno lare plus est.
 Infēlix mus est, cui non uno lare plus est.
 [инфэ́ликс мус эст, ку́и нон у́но ля́рэ плюс эст]
 Несчастна та мышь, у которой только одна нора.
- Ingenio pollet, qui vim natura negavit.
 Ingenio pollet, qui vim natūra negāvit.
 [ингэ́нио по́ллет, кви вим нату́ра нэга́вит]
 Умом берет тот, кому природа отказала в силе.
- Ingenium mala saepe movent.
 [ингэ́ниум ма́ля сэ́пэ мо́вэнт]
 Часто беда прибавляет ум.
- Ingentibus inhians divitiis etiam mediocres amittit.
 Ingentĭbus inhians divitiis etiam mediŏcres amittit.
 [ингэ́нтибус и́нгхианс диви́циис э́циам мэди́окрэс ами́ттит]
 Кто жаждет большого богатства, утрачивает даже среднее.
- Ingrato homine terra pejus nihil creat.
 Ingrāto homĭne terra pejus nihil creat. Ingrato homine terra peius nihil creat.
 [ингра́то гхо́минэ тэ́рра пэ́йус ни́гхиль крэ́ат]
 Ничего худшего, чем неблагодарный человек, земля не рождает.
- Iniqua nunquam imperia retinentur diu.
 Inīqua nunquam imperia retinentur diu.
 [ини́ква ну́нквам импэ́риа рэтинэ́нтур ди́у]
 Несправедливая власть недолговечна.
- Iniquissimam pacem justissimo bello anteferro.
 Iniquissĭmam pacem justissĭmo bello anteferro. Iniquissimam pacem iustissimo bello anteferro.
 [иникви́ссимам па́цэм юсти́ссимо бэ́ллё антэфэ́рро]
 Самый несправедливый мир я предпочитаю самой справедливой войне.
- Iniquum est quemque ex veste aestimare.
 Inīquum est quemque ex veste aestimāre.
 [ини́квум эст квэ́мквэ экс вэ́стэ эстима́рэ]
 Несправедливо оценивать кого-либо по одежде.
- Injuria realis.
 Injuria reālis. Iniuria realis.
 [инъю́риа рэа́лис]
 Оскорбление действием.
- Injuria solvit amorem.
 Injuria solvit amōrem. Iniuria solvit amorem.
 [инъю́риа со́львит амо́рэм]
 Обида разрушает любовь.
- Injuria verbalis.
 Injuria verbālis. Iniuria verbalis.
 [инъю́риа вэрба́лис]
 Оскорбление словом.
- Injuriarum nemo obliviscitur, beneficiorum autem multi.
 Injuriārum nemo obliviscĭtur, beneficiōrum autem multi. Iniuriarum nemo obliviscitur, beneficiorum autem multi.
 [инъюриа́рум нэ́мо обливи́сцитур, бэнэфицио́рум а́ўтэм му́льти]
 Об обидах не забывает никто, о благодеяниях же — многие.
- Injuriarum remedium est oblivio.
 Injuriārum remedium est oblivio. Iniuriarum remedium est oblivio.
 [инъюриа́рум рэмэ́диум эст обли́вио]
 Забвение — лекарство от несправедливостей.
- Innocens credit omni verbo.
 Innŏcens credit omni verbo.
 [и́нноцэнс крэ́дит о́мни вэ́рбо]
 Простодушный верит любому слову.
- Inopi beneficium bis dat, qui dat celeriter.
 Inŏpi beneficium bis dat, qui dat celerĭter.
 [и́нопи бэнэфи́циум бис дат, кви дат цэле́ритэр]
 Бедному вдвойне оказывает благодеяние тот, кто делает это быстро.
- Inopi nullus amicus.
 Inŏpi nullus amīcus.
 [и́нопи ну́ллюс ами́кус]
 У бедного нет друга.
- Insanus omnis furere credit.
 Insānus omnis furĕre credit.
 [инса́нус о́мнис фу́рэрэ крэ́дит]
 Сумасшедший считает, что все остальные — безумцы.
- Insperata accidit magis saepe, quam qua speres.
 Insperāta accĭdit magis saepe, quam qua speres.
 [инспэра́та а́кцидит ма́гис сэ́пэ, квам ква спэ́рэс]
 Неожиданное случается чаще ожидаемого.
- Instantia crucis.
 [инста́нциа кру́цис]
 Решающее испытание.
- Instantia est mater doctrinae.
 Instantia est mater doctrīnae.
 [инста́нциа эст ма́тэр доктри́нэ]
 Упорство — мать науки.
- Intelligenti pauca.
 [интэллигэ́нти па́ўка]
 Для понимающего достаточно и немногого.
- Intempestive qui docet, ille nocet.
 Intempestīve qui docet, ille nocet.
 [интэмпэсти́вэ кви до́цэт, и́лле но́цэт]
 Несвоевременные поучения вредят.
- Inter alia (int. al.).
 [и́нтэр а́лиа]
 Между прочим.
- Inter bonos bene.
 [и́нтэр бо́нос бэ́нэ]
 Между хорошими — все по-хорошему.
- Inter nos.
 [и́нтэр нос]
 Между нами.
- Inter os atque offam multa intervenire potest.
 Inter os atque offam multa intervenīre potest.
 [и́нтэр ос а́тквэ о́ффам му́льта интэрвэни́рэ по́тэст]
 Между куском и ртом много чего может случиться.
- Inter pares amicitia.
 [и́нтэр па́рэс амици́циа]
 Дружба между равными.
- Inter parietes.
 Inter pariĕtes.
 [и́нтэр пари́этэс]
 В четырех стенах.
- Inter se.
 [и́нтэр сэ]
 Между собой.
- Inter spem metumque suspensus.
 [и́нтэр спэм мэту́мквэ суспэ́нсус]
 Висящий между надеждой и страхам.
- Inter vepres rosae nascuntur.
 [и́нтэр вэ́прэс ро́зэ наску́нтур]
 И среди терновника растут розы.
- Intra mensuram lodicis tu porrige suram.
 Intra mensūram lodīcis tu porrĭge suram.
 [и́нтра мэнсу́рам лёди́цис ту по́рригэ су́рам]
 Протягивай свои ноги по длине одеяла.
- Inutilis quaestio solvitur silentio.
 Inutĭlis quaestio solvĭtur silentio.
 [ину́тилис квэ́стио со́львитур силе́нцио]
 На неуместный вопрос отвечают молчанием.
- Invenit interdum caeca columba pisum.
 Invĕnit interdum caeca columba pisum.
 [и́нвэнит интэ́рдум цэ́ка колю́мба пи́зум]
 И слепой голубь иногда находит горох.
- Invenit patella operculum.
 Invĕnit patella opercŭlum.
 [и́нвэнит патэ́лля опэ́ркулюм]
 Нашла себе кастрюля крышку.
- Invia est in medicina via sine lingua Latina.
 Invia est in medicīna via sine lingua Latīna.
 [и́нвиа эст ин мэдици́на ви́а си́нэ ли́нгва ляти́на]
 Непроходим в медицине путь без латинского языка.
- Invidia festos dies non agit.
 [инви́диа фэ́стос ди́эс нон а́гит]
 Зависть праздников не соблюдает.
- Ipsa olera olla legit.
 Ipsa olĕra olla legit.
 [и́пса о́лера о́лля ле́гит]
 Горшок сам выбирает овощи; каждый руководствуется своими склонностями.
- Ipsae res verba rapiunt.
 [и́псэ рэс вэ́рба ра́пиунт]
 Дело говорит само за себя.
- Ipse dixit.
 [и́псэ ди́ксит]
 Сам [он] сказал (о бездумном преклонении перед чьим-либо авторитетом).
- Ipse fecit.
 [и́псэ фэ́цит]
 Сделал собственноручно.
- Ipsi testudines edite, qui cepistis.
 Ipsi testudĭnes edĭte, qui cepistis.
 [и́пси тэсту́динэс э́дитэ, кви цэпи́стис]
 Вы поймали черепах, сами их и ешьте.
- Ipsissima verba.
 Ipsissĭma verba.
 [ипси́ссима вэ́рба]
 Слово в слово.
- Ipso facto.
 [и́псо фа́кто]
 В силу самого факта; ввиду самого события.
- Ipso jure.
 Ipso iure.
 [и́псо ю́рэ]
 В силу самого права; автоматически; по закону.
- Ipsum sibi asciam in crus impingere.
 Ipsum sibi asciam in crus impingĕre.
 [и́псум си́би а́сциам ин крус импи́нгэрэ]
 Самому себе вогнать топор в ногу.
- Ira furor brevis est.
 [и́ра фу́рор брэ́вис эст]
 Гнев — это кратковременное помешательство.
- Ira odium gignit, concordia nutrit amorem.
 Ira odium gignit, concordia nutrit amōrem.
 [и́ра о́диум ги́гнит, конко́рдиа ну́трит амо́рэм]
 Гнев порождает ненависть, согласие вскармливает любовь.
- Irreparabilium felix oblivio rerum!
 [иррэпараби́лиум фэ́ликс обли́вио рэ́рум]
 Счастлив не сожалеющий о прошедшем!
- Irretit muscas, transmittit aranea vespas.
 Irrētit muscas, transmittit aranea vespas.
 [иррэ́тит му́скас, трансми́ттит ара́нэа вэ́спас]
 Паутина ловит мух и пропускает ос.
- Is fecit, cui prodest.
 [ис фэ́цит, ку́и про́дэст]
 Сделал тот, кому выгодно.
- Ita crede amico, ne sit inimico locus.
 Ita crede amīco, ne sit inimīco locus.
 [и́та крэ́дэ ами́ко, нэ сит иними́ко лё́кус]
 Доверяй другу так, чтобы он не стал похож на врага.
- Ite, missa est.
 [и́тэ, ми́сса эст]
 Идите, все закончилось.
- Item.
 [и́тэм]
 Так же.
- Jactantius maerent, quae minus dolent.
 Iactantius maerent, quae minus dolent.
 [якта́нтиус мэ́рэнт, квэ ми́нус до́лент]
 Скорбь напоказ — небольшая скорбь.
- Januis clausis.
 Ianuis clausis.
 [я́нуис кля́ўзис]
 При закрытых дверях.
- Jucunda memoria est praeteritorum malorum.
 Jucunda memoria est praeteritōrum malōrum. Iucunda memoria est praeteritorum malorum.
 [юку́нда мэмо́риа эст прэтэрито́рум малё́рум]
 Приятно воспоминание о минувших невзгодах.
- Jucundi acti labores.
 Jucundi acti labōres. Iucundi acti labores.
 [юку́нди а́кти лябо́рэс]
 Приятен оконченный труд.
- Juncta juvant.
 Iuncta iuvant.
 [ю́нкта ю́вант]
 Единодушие помогает.
- Jurare in verba magistri.
 Jurāre in verba magistri. Iurare in verba magistri.
 [юра́рэ ин вэ́рба маги́стри]
 Клясться словами учителя.
- Jure.
 Iure.
 [ю́рэ]
 По праву.
- Jus gentium.
 Ius gentium.
 [юс гэ́нтиум]
 Право народов; международное право.
- Jus privatum.
 Jus privātum. Ius privatum.
 [юс прива́тум]
 Частное право; право, защищающее интересы отдельных лиц.
- Jus publicum.
 Jus publĭcum. Ius publicum.
 [юс пу́бликум]
 Публичное право.
- Jus summam saepe summa malitia est.
 Ius summam saepe summa malitia est.
 [юс су́ммам сэ́пэ су́мма мали́циа эст]
 Высшее право часто есть высшее зло.
- Justitia nihil expetit praemii.
 Justitia nihil expĕtit praemii. Iustitia nihil expetit praemii.
 [юсти́циа ни́гхиль э́кспэтит прэ́мии]
 Справедливость не требует никакой награды.
- Justum et tenacem propositi virum!
 Justum et tenācem proposĭti virum! Iustum et tenacem propositi virum!
 [ю́стум эт тэна́цэм пропо́зити ви́рум]
 Кто прав и твердо к цели идет! (Гораций).
- Juvenes plura loquuntur, senes utiliora.
 Juvĕnes plura loquuntur, senes utiliōra. Iuvenes plura loquuntur, senes utiliora.
 [ю́вэнэс плю́ра лёкву́нтур, сэ́нэс утилио́ра]
 Молодые говорят больше, старики — полезнее.
- Juventus ventus.
 Iuventus ventus.
 [ювэ́нтус вэ́нтус]
 Молодость ветрена.
- Labitur a mente cito res bona, sed mala lente.
 Labĭtur a mente cito res bona, sed mala lente.
 [ля́битур а мэ́нтэ ци́то рэс бо́на, сэд ма́ля ле́нтэ]
 Добро быстро забывается, зло долго помнится.
- Labor callum obducit dolori.
 Labor callum obdūcit dolōri.
 [ля́бор ка́ллюм обду́цит долё́ри]
 Труд притупляет боль.
- Labor corpus firmat.
 [ля́бор ко́рпус фи́рмат]
 Труд укрепляет тело.
- Labor et patientia omnia vincunt.
 [ля́бор эт пациэ́нциа о́мниа ви́нкунт]
 Терпение и труд все побеждают.
- Labor improbus.
 Labor imprŏbus.
 [ля́бор и́мпробус]
 Упорный труд.
- Labor ineptiarum.
 Labor ineptiārum.
 [ля́бор инэпциа́рум]
 Бессмысленный труд.
- Labor non onus, sed beneficium.
 [ля́бор нон о́нус, сэд бэнэфи́циум]
 Труд не бремя, а благо.
- Labor omnia vincit improbus.
 Labor omnia vincit imprŏbus.
 [ля́бор о́мниа ви́нцит и́мпробус]
 Упорный труд все преодолевает.
- Labor omnia vincit.
 [ля́бор о́мниа ви́нцит]
 Труд все побеждает.
- Laboremus.
 Laborēmus.
 [ляборэ́мус]
 Давайте трудиться.
- Lac gallinaceum.
 [ляк галлина́цэум]
 Птичье молоко.
- Lacrimae nihil profuturae.
 Lacrĭmae nihil profutūrae.
 [ля́кримэ ни́гхиль профуту́рэ]
 Слезы ничем не помогут.
- Laeditur Urbanus, non claudicat inde Romanus.
 Laedĭtur Urbānus, non claudĭcat inde Romānus.
 [ле́дитур урба́нус, нон кля́ўдикат и́ндэ рома́нус]
 Покалечил себе ногу Урбан, но не хромает из-за этого Роман.
- Laetitia garrula res est.
 Laetitia garrŭla res est.
 [лети́циа га́рруля рэс эст]
 Радость словоохотлива.
- Lapis offensionis.
 Lapis offensiōnis.
 [ля́пис оффэнсио́нис]
 Камень преткновения.
- Lapis saepe volutatus non obducitur musco.
 Lapis saepe volutātus non obducĭtur musco.
 [ля́пис сэ́пэ волюта́тус нон обду́цитур му́ско]
 Жернова, которые часто крутят, не обрастают мхом.
- Lapsus calami.
 Lapsus calămi.
 [ля́псус ка́лями]
 Ошибка пера; описка.
- Lapsus linguae.
 [ля́псус ли́нгвэ]
 Обмолвка; оговорка.
- Lapsus memoriae.
 [ля́псус мэмо́риэ]
 Ошибка памяти.
- Lapsus.
 [ля́псус]
 Ошибка.
- Larga manu.
 [ля́рга ма́ну]
 Щедрой рукой; щедро.
- Largitio fundum non habet.
 [лярги́цио фу́ндум нон гха́бэт]
 Щедрость не имеет пределов.
- Laterem lavare.
 Latĕrem lavāre.
 [ля́тэрэм лява́рэ]
 Мыть кирпич; делать бесполезную работу.
- Lato sensu.
 [ля́то сэ́нсу]
 В широком смысле.
- Laudator temporis acti.
 Laudātor tempŏris acti.
 [ляўда́тор тэ́мпорис а́кти]
 Восхвалитель былых времен.
- Laudator temporis praesentis.
 Laudātor tempŏris praesentis.
 [ляўда́тор тэ́мпорис прэзэ́нтис]
 Восхвалитель современности.
- Laus in ore proprio vilescit.
 [ля́ус ин о́рэ про́прио виле́сцит]
 Собственная похвала ничего не стоит.
- Laus propria sordet.
 [ля́ус про́приа со́рдэт]
 Собственная похвала вызывает отвращение.
- Lege artis.
 [ле́гэ а́ртис]
 По всех правилам искусства.
- Lege.
 [ле́гэ]
 По закону.
- Legem brevem esse oportet.
 [ле́гэм брэ́вэм э́ссэ опо́ртэт]
 Закон должен быть кратким.
- Leve fit, quod bene fertur, onus.
 [ле́вэ фит, квод бэ́нэ фэ́ртур, о́нус]
 Груз, который умело носят, становится легким.
- Levius fit patientia quidquid corrigere est nefas.
 Levius fit patientia quidquid corrigĕre est nefas.
 [ле́виус фит пациэ́нциа кви́дквид корри́гэрэ эст нэ́фас]
 Что нельзя изменить, то можно облегчить терпением.
- Libera nos a malo.
 Libĕra nos a malo.
 [ли́бэра нос а ма́лё]
 Избави нас от зла.
- Liberum arbitrium indifferentiae.
 Libĕrum arbitrium indifferentiae.
 [ли́бэрум арби́триум индиффэрэ́нциэ]
 Полная свобода выбора.
- Licitum sit.
 Licĭtum sit.
 [ли́цитум сит]
 Пусть будет разрешено.
- Linquere promissa procellae.
 Linquĕre promissa procellae.
 [линквэрэ проми́сса процэ́лле]
 Оставлять обещания грозы.
- Littera scripta manet.
 Littĕra scripta manet.
 [ли́ттэра скри́пта ма́нэт]
 Написанное остается.
- Littera semper habet panem vestemque paratam.
 Littĕra semper habet panem vestemque parātam.
 [ли́ттэра сэ́мпэр гха́бэт па́нэм вэстэ́мквэ пара́там]
 Грамотный человек всегда имеет хлеб и готовую одежду.
- Litterarum radices amarae, fructus dulces sunt.
 Litterārum radīces amārae, fructus dulces sunt.
 [литтэра́рум ради́цэс ама́рэ, фру́ктус ду́льцэс сунт]
 Корни науки горьки, плоды — сладки.
- Loco citato (l. c.).
 Loco citāto (l. c.).
 [лё́ко цита́то]
 В упомянутом месте.
- Loco laudato (l. l.).
 Loco laudāto (l. l.).
 [лё́ко ляўда́то]
 В названном месте.
- Locus minoris resistentiae.
 Locus minōris resistentiae.
 [лё́кус мино́рис рэзистэ́нциэ]
 Место наименьшего сопротивления.
- Longum iter est per praecepta, breve et efficax per exempla.
 Longum iter est per praecepta, breve et effĭcax per exempla.
 [лё́нгум и́тэр эст пэр прэцэ́пта, брэ́вэ эт э́ффикакс пэр эксэ́мпля]
 Долог путь поучений, краток же и успешен на примерах.
- Loro mandendo discit canis corium universum mandere.
 Loro mandendo discit canis corium universum mandĕre.
 [лё́ро мандэ́ндо ди́сцит ка́нис ко́риум унивэ́рсум ма́ндэрэ]
 Грызя ремень, собака учиться грызть всю шкуру.
- Lota licet cornix, tamen enitet albidior vix.
 Lota licet cornix, tamen enĭtet albidior vix.
 [лё́та ли́цэт ко́рникс, та́мэн э́нитэт альби́диор викс]
 Хотя ворона перья и мыла, белее от этого не стала.
- Lucri bonus est odor ex re qualibet.
 Lucri bonus est odor ex re qualĭbet.
 [лю́кри бо́нус эст о́дор экс рэ ква́либэт]
 Запах прибыли приятен, от чего бы он ни исходил.
- Lumen mundi.
 [лю́мэн му́нди]
 Светоч мира.
- Luna latrantem canem non curat.
 [лю́на лятра́нтэм ка́нэм нон ку́рат]
 Луна не обращает внимания на лай собаки.
- Lupi fauci manum ne committe.
 [лю́пи фа́ўци ма́нум нэ комми́ттэ]
 Не клади руку в пасть волку.
- Lupi me viderunt priores.
 Lupi me vidērunt priōres.
 [лю́пи мэ видэ́рунт прио́рэс]
 Волки увидели меня первыми.
- Lupus in fabula.
 Lupus in fabŭla.
 [лю́пус ин фа́буля]
 Волк в басне; легок на помине.
- Lupus malus ovium custos.
 [лю́пус ма́люс о́виум ку́стос]
 Волк — плохой сторож для овец.
- Lupus pilum mutat, non mentem.
 [лю́пус пи́люм му́тат, нон мэ́нтэм]
 Волк меняет шкуру, но не нрав.
- Lupus vetus non cadit in foveam.
 [лю́пус вэ́тус нон ка́дит ин фо́вэам]
 Старый волк не попадает в яму.
- Lusus naturae.
 Lusus natūrae.
 [лю́зус нату́рэ]
 Игра природы.
- Lux in tenebris.
 Lux in tenĕbris.
 [люкс ин тэ́нэбрис]
 Свет во мраке.
- Lux veritatis.
 Lux veritātis.
 [люкс вэрита́тис]
 Свет истины.
- Luxuria inopiae mater.
 [люксу́риа ино́пиэ ма́тэр]
 Роскошь — мать бедности.
- Macte animo!
 Macte anĭmo!
 [ма́ктэ а́нимо]
 Хвала вам! Желаю счастья! Поздравляю!
- Macte!
 [ма́ктэ]
 Прекрасно! Отлично!
- Mage cavenda est amicorum invidia, quam insidia hostium.
 Mage cavenda est amicōrum invidia, quam insidia hostium.
 [ма́гэ кавэ́нда эст амико́рум инви́диа, квам инси́диа гхо́стиум]
 Стоит более остерегаться зависти друзей, чем козней врагов.
- Magister artis ingeniique largitor venter.
 Magister artis ingeniīque largītor venter.
 [маги́стэр а́ртис ингэнии́квэ лярги́тор вэ́нтэр]
 Учитель искусства и поощритель вдохновения — желудок.
- Magister bibendi.
 [маги́стэр бибэ́нди]
 Мастер по части выпивки.
- Magister dixit.
 [маги́стэр ди́ксит]
 Сказал учитель (ссылка на безусловный авторитет).
- Magistra vitae.
 [маги́стра ви́тэ]
 Учительница жизни.
- Magna est veritas et praevalebit.
 Magna est verĭtas et praevalēbit.
 [ма́гна эст вэ́ритас эт прэвале́бит]
 Велика истина и она восторжествует.
- Magna promisisti, exigua video.
 [ма́гна промизи́сти, экси́гуа ви́дэо]
 Много ты обещал, мало вижу.
- Magnam fortunam magnus etiam animus decet.
 Magnam fortūnam magnus etiam anĭmus decet.
 [ма́гнам форту́нам ма́гнус э́циам а́нимус дэ́цэт]
 Великому духом подобает большое счастье.
- Magni sunt, humanes tamen.
 Magni sunt, humānes tamen.
 [ма́гни сунт, гхума́нэс та́мэн]
 Великие, но люди.
- Magno cum conatu magnas nudas.
 Magno cum conātu magnas nudas.
 [ма́гно кум кона́ту ма́гнас ну́дас]
 Большие усилия ради больших мелочей [делать].
- Magnum ignotum.
 Magnum ignōtum.
 [ма́гнум игно́тум]
 Великое неведомое.
- Majoribus reddi.
 Majorĭbus reddi. Maioribus reddi.
 [майо́рибус рэ́дди]
 Отправляться к предкам.
- Mala fide.
 [ма́ля фи́дэ]
 Неискренне, нечестно.
- Mala gallina — malum ovum.
 Mala gallīna — malum ovum.
 [ма́ля галли́на — ма́люм о́вум]
 Плохая курица — плохое яйцо.
- Mala herba cito crescit.
 [ма́ля гхэ́рба ци́то крэ́сцит]
 Сорная трава быстро растет.
- Mala lucra aequalia damnis.
 [ма́ля лю́кра эква́лиа да́мнис]
 Нечестная прибыль равна убытку.
- Male facere qui vult, nunquam non causam invenit.
 Male facĕre qui vult, nunquam non causam invĕnit.
 [ма́ле фа́цэрэ кви вульт, ну́нквам нон ка́ўзам и́нвэнит]
 Желающий навредить всегда найдет причину.
- Male parta cito dilabuntur memoria.
 [ма́ле па́рта ци́то дилябу́нтур мэмо́риа]
 Плохо приобретенное быстро забывается.
- Male parta male dilabuntur.
 [ма́ле па́рта ма́ле дилябу́нтур]
 Нечестно приобретенное прахом пойдет.
- Malesuada fames.
 Malesuāda fames.
 [малезуа́да фа́мэс]
 Голод — дурной советник.
- Mali principii malus finis.
 [ма́ли принци́пии ма́люс фи́нис]
 Плохому началу плохой конец.
- Malitia supplet aetatem.
 Malitia supplet aetātem.
 [мали́циа су́пплет эта́тэм]
 Порок дополняет качества возраста; каждый возраст имеет свои недостатки.
- Malo cum Platone errare, quam cum aliis recte sentire.
 Malo cum Platōne errāre, quam cum aliis recte sentīre.
 [ма́лё кум плято́нэ эрра́рэ, квам кум а́лиис рэ́ктэ сэнти́рэ]
 Я предпочитаю ошибаться с Платоном, чем быть правым с другими.
- Malum consilium consultori pessimum est.
 Malum consilium consultōri pessĭmum est.
 [ма́люм конси́лиум консульто́ри пэ́ссимум эст]
 Дурной умысел оборачивается против того, кто его замыслил.
- Malum consilium est, quod mutari (non) potest.
 Malum consilium est, quod mutāri (non) potest.
 [ма́люм конси́лиум эст, квод мута́ри (нон) по́тэст]
 Плохо то решение, которое (не) может быть изменено.
- Malum nullum est sine aliquo bono.
 Malum nullum est sine alĭquo bono.
 [ма́люм ну́ллюм эст си́нэ а́ликво бо́но]
 Не бывает беды без какого-либо добра; нет худа без добра.
- Malum vas non frangitur.
 Malum vas non frangĭtur.
 [ма́люм вас нон фра́нгитур]
 Плохой сосуд не бьется.
- Malus ipse fies, si malis convixeris.
 Malus ipse fies, si malis convixĕris.
 [ма́люс и́псэ фи́эс, си ма́лис конви́ксэрис]
 Сам станешь плохим, если с плохими будешь водиться.
- Maneat nostros ea cura nepotes.
 Maneat nostros ea cura nepōtes.
 [ма́нэат но́строс эа ку́ра нэпо́тэс]
 Пусть эта забота останется нашим внукам.
- Manet omnes una nox.
 [ма́нэт о́мнэс у́на нокс]
 Всех нас ждет одна и та же ночь.
- Mania grandiosa.
 Mania grandiōsa.
 [ма́ниа грандио́за]
 Мания величия.
- Manifestum non eget probatione.
 Manifestum non eget probatiōne.
 [манифэ́стум нон э́гэт пробацио́нэ]
 Очевидное не нуждается в доказательстве.
- Manu intrepida.
 Manu intrepĭda.
 [ма́ну интрэ́пида]
 Недрогнувшей рукой.
- Manu propria.
 [ма́ну про́приа]
 Собственной рукой; лично.
- Manus manum lavat.
 [ма́нус ма́нум ля́ват]
 Рука руку моет.
- Mare verborum, gutta rerum.
 Mare verbōrum, gutta rerum.
 [ма́рэ вэрбо́рум, гу́тта рэ́рум]
 Море слов — капля дел.
- Margaritas ante porcas.
 Margarĭtas ante porcas.
 [марга́ритас а́нтэ по́ркас]
 Бисер перед свиньями [метать].
- Massa panis esurienti auro carior.
 [ма́сса па́нис эзуриэ́нти а́ўро ка́риор]
 Для голодного кусок хлеба дороже золота.
- Materia tractanda.
 [матэ́риа тракта́нда]
 Предмет обсуждения.
- Matura, dum libido manet.
 Matūra, dum libīdo manet.
 [мату́ра, дум либи́до ма́нэт]
 Спеши, пока желание не прошло.
- Maxima egestas avaritia.
 Maxĭma egestas avaritia.
 [ма́ксима эгэ́стас авари́циа]
 Скупость — наибольшая бедность.
- Maximis minimisque corporibus par est dolor vulneris.
 Maxĭmis minimisque corporĭbus par est dolor vulnĕris.
 [ма́ксимис миними́сквэ корпо́рибус пар эст до́лёр ву́льнэрис]
 Боль от раны одинакова и для больших, и для маленьких тел.
- Maximum remedium irae mora sunt.
 Maxĭmum remedium irae mora sunt.
 [ма́ксимум рэмэ́диум и́рэ мо́ра сунт]
 Лучшее лекарство от гнева — время.
- Me judice.
 Me judĭce. Me iudice.
 [мэ ю́дицэ]
 По моему мнению.
- Mea culpa, mea maxima culpa.
 Mea culpa, mea maxĭma culpa.
 [мэ́а ку́льпа, мэ́а ма́ксима ку́льпа]
 Моя вина, моя величайшая вина.
- Mea culpa.
 [мэ́а ку́льпа]
 Моя вина.
- Mea memoria.
 [мэ́а мэмо́риа]
 На моей памяти.
- Mea mihi conscientia plures est quam omnium sermo.
 [мэ́а ми́гхи консциэ́нциа плю́рэс эст квам о́мниум сэ́рмо]
 Моя совесть важнее для меня, чем все пересуды.
- Media et remedia.
 [мэ́диа эт рэмэ́диа]
 Способы и средства.
- Medica mente, non medicamentis.
 Medĭca mente, non medicamentis.
 [мэ́дика мэ́нтэ, нон мэдикамэ́нтис]
 Лечи умом, а не лекарствами.
- Medice, cura te ipsum.
 Medĭce, cura te ipsum.
 [мэ́дицэ, ку́ра тэ и́псум]
 Врач, исцелись сам.
- Medicus amicus et servus aegrotorum est.
 Medĭcus amīcus et servus aegrotōrum est.
 [мэ́дикус ами́кус эт сэ́рвус эгрото́рум эст]
 Врач — друг и слуга больных.
- Medicus curat, natura sanat.
 Medĭcus curat, natūra sanat.
 [мэ́дикус ку́рат, нату́ра са́нат]
 Врач лечит, природа исцеляет.
- Medicus medico amicus est.
 Medĭcus medĭco amīcus est.
 [мэ́дикус мэ́дико ами́кус эст]
 Врач врачу друг.
- Medio flumine quaerere aquam.
 Medio flumĭne quaerĕre aquam.
 [мэ́дио флю́минэ квэ́рэрэ а́квам]
 Просить воды, находясь в реке.
- Mel in ore, verba lactis, fel in corde, fraus in factis.
 [мэль ин о́рэ, вэ́рба ля́ктис, фэль ин ко́рдэ, фра́ус ин фа́ктис]
 Мед на языке, молоко на словах, желчь в сердце, обман в деле.
- Melior est canis vivus leone mortuo.
 Melior est canis vivus leōne mortuo.
 [мэ́лиор эст ка́нис ви́вус лео́нэ мо́ртуо]
 Живая собака лучше мертвого льва.
- Melior est consulta tarditas, quam temeraria celeritas.
 Melior est consulta tardĭtas, quam temeraria celerĭtas.
 [мэ́лиор эст консу́льта та́рдитас, квам тэмэра́риа цэле́ритас]
 Лучше разумная медлительность, чем безрассудная быстрота.
- Melior tutiorque est certa pax, quam sperata victoria.
 Melior tutiorque est certa pax, quam sperāta victoria.
 [мэ́лиор тутио́рквэ эст цэ́рта пакс, квам спэра́та викто́риа]
 Лучше и надежнее верный мир, чем ожидаемая победа.
- Meliora spero.
 Meliōra spero.
 [мэлио́ра спэ́ро]
 Надеюсь на лучшее.
- Melioribus annis.
 Meliorĭbus annis.
 [мэлио́рибус а́ннис]
 В лучшие времена.
- Melius aliquid, quam nihil.
 Melius alĭquid, quam nihil.
 [мэ́лиус а́ликвид, квам ни́гхиль]
 Лучше что-нибудь, чем ничего.
- Melius est abundare, quam deficere.
 Melius est abundāre, quam deficĕre.
 [мэ́лиус эст абунда́рэ, квам дэфи́цэрэ]
 Лучше иметь в достатке, чем в недостаче.
- Melius est nomen bonum, quam magnae divitiae.
 [мэ́лиус эст но́мэн бо́нум, квам ма́гнэ диви́циэ]
 Лучше честное имя, чем большое богатство.
- Melius est prudenter tacere, quam inaniter loqui.
 Melius est prudenter tacēre, quam inanĭter loqui.
 [мэ́лиус эст прудэ́нтэр тацэ́рэ, квам ина́нитэр лё́кви]
 Лучше благоразумно молчать, чем попусту говорить.
- Melius est puero flere, quam senes.
 Melius est puĕro flere, quam senes.
 [мэ́лиус эст пу́эро фле́рэ, квам сэ́нэс]
 Лучше плакать в детстве, чем в старости.
- Melius non incipient, quam desinent.
 Melius non incipient, quam desĭnent.
 [мэ́лиус нон инци́пиэнт, квам дэ́зинэнт]
 Лучше не начинать, чем останавливаться на полпути.
- Memento mori.
 [мэмэ́нто мо́ри]
 Помни, что ты умрешь; помни о смерти.
- Memento patriam.
 [мэмэ́нто па́триам]
 Помни о родине.
- Memoria est exercenda.
 [мэмо́риа эст эксэрцэ́нда]
 Память нужно тренировать.
- Mendacem memorem esse oportet.
 Mendācem memŏrem esse oportet.
 [мэнда́цэм мэ́морэм э́ссэ опо́ртэт]
 Лжецу надо иметь хорошую память.
- Mendaci homini verum quidem dicenti credere non solemus.
 Mendāci homĭni verum quidem dicenti credĕre non solēmus.
 [мэнда́ци гхо́мини вэ́рум кви́дэм дицэ́нти крэ́дэрэ нон соле́мус]
 Лживому человеку мы не верим, даже когда он говорит правду.
- Mendacia non diu fallunt.
 [мэнда́циа нон ди́у фа́ллюнт]
 Вранье не долго обманывает.
- Mendacium est tenue, dilucet undique.
 Mendacium est tenue, dilūcet undĭque.
 [мэнда́циум эст тэ́нуэ, дилю́цэт у́ндиквэ]
 Вранье прозрачное, оно везде проявляется.
- Mendax in uno mendax in omnibus.
 Mendax in uno mendax in omnĭbus.
 [мэ́ндакс ин у́но мэ́ндакс ин о́мнибус]
 Лживый в одном лжив во всем.
- Mendici pera nunquam impletur.
 Mendĭci pera nunquam implētur.
 [мэ́ндици пэ́ра ну́нквам импле́тур]
 Сума нищего никогда не наполняется.
- Mendico ne parentes quidem amici sunt.
 Mendĭco ne parentes quidem amīci sunt.
 [мэ́ндико нэ парэ́нтэс кви́дэм ами́ци сунт]
 У нищего нет ни родителей, ни друзей.
- Mens sana in corpore sano.
 Mens sana in corpŏre sano.
 [мэнс са́на ин ко́рпорэ са́но]
 В здоровом теле здоровый дух (Ювенал).
- Mens vertitur cum fortuna.
 Mens vertĭtur cum fortūna.
 [мэнс вэ́ртитур кум форту́на]
 Образ мыслей меняется с изменением общественного положения.
- Mensis currentis.
 [мэ́нсис куррэ́нтис]
 Этого месяца.
- Meo voto.
 [мэ́о во́то]
 По моему мнению.
- Messe tenus propria vive.
 [мэ́ссэ тэ́нус про́приа ви́вэ]
 Живи по своему урожаю; живи по средствам.
- Metiri se quemque suo modulo ac pede verum est.
 Metīri se quemque suo modŭlo ac pede verum est.
 [мэти́ри сэ квэ́мквэ су́о мо́дулё ак пэ́дэ вэ́рум эст]
 Правда в том, что каждый мерит себя своей меркой.
- Metus omnia auget in majus.
 Metus omnia auget in maius.
 [мэ́тус о́мниа а́ўгэт ин ма́йус]
 Страх все увеличивает.
- Mihi desunt verba.
 [ми́гхи дэ́зунт вэ́рба]
 У меня нет слов.
- Mihi istic nec seritur, nec metitur.
 Mihi istic nec serĭtur, nec metĭtur.
 [ми́гхи и́стик нэк сэ́ритур, нэк мэ́титур]
 От этого мне ни сева, ни жатвы; от этого мне ни холодно ни жарко.
- Miles gloriosus.
 Miles gloriōsus.
 [ми́лес глёрио́зус]
 Хвастливый воин.
- Milvo volanti ungues resecare posse.
 Milvo volanti ungues resecāre posse.
 [ми́льво воля́нти у́нгвэс рэзэка́рэ по́ссэ]
 Быть способным обрезать когти летящему коршуну.
- Minaciarum strepitus — asinorum crepitus.
 Minaciārum strepĭtus — asinōrum crepĭtus.
 [минациа́рум стрэ́питус — азино́рум крэ́питус]
 Звук угроз — ослиный топот.
- Minima de malis.
 Minĭma de malis.
 [ми́нима дэ ма́лис]
 Из [двух] зол меньшее [выбирать].
- Minimum.
 Minĭmum.
 [ми́нимум]
 Наименьшее количество; минимум.
- Minus habeo, quam speravi, sed fortasse plus speravi, quam debui.
 Minus habeo, quam sperāvi, sed fortasse plus sperāvi, quam debui.
 [ми́нус гха́бэо, квам спэра́ви, сэд форта́ссэ плюс спэра́ви, квам дэ́буи]
 Я получил меньше, чем ожидал, но, возможно, я больше ожидал, чем следовало.
- Minutula pluvia imbrem parit.
 Minutŭla pluvia imbrem parit.
 [мину́туля плю́виа и́мбрэм па́рит]
 Маленький дождик порождает ливень.
- Mirabile dictu.
 Mirabĭle dictu.
 [мира́биле ди́кту]
 Странно сказать; как это ни удивительно.
- Miser, qui nunquam miser.
 [ми́зэр, кви ну́нквам ми́зэр]
 Несчастен тот, кто никогда не бывает несчастным.
- Miserabile dictu.
 Miserabĭle dictu.
 [мизэра́биле ди́кту]
 Достойно сожаления.
- Miseris succurrere disce.
 Misĕris succurrĕre disce.
 [ми́зэрис сукку́ррэрэ ди́сцэ]
 Учись помогать несчастным.
- Mixtura verborum.
 Mixtūra verbōrum.
 [миксту́ра вэрбо́рум]
 Словесная мешанина.
- Modicus cibi medicus sibi.
 Modĭcus cibi medĭcus sibi.
 [мо́дикус ци́би мэ́дикус си́би]
 Кто умерен в еде, тот сам себе врач.
- Modus agendi.
 [мо́дус агэ́нди]
 Образ действий.
- Modus cogitandi.
 [мо́дус когита́нди]
 Образ мышления.
- Modus dicendi.
 [мо́дус дицэ́нди]
 Манера выражаться.
- Modus operandi.
 [мо́дус опэра́нди]
 Способ действия; способ совершения преступления.
- Modus vivendi.
 [мо́дус вивэ́нди]
 Образ жизни.
- Mollit viros otium.
 [мо́ллит ви́рос о́циум]
 Безделье делает людей слабыми.
- Molliter vivit.
 Mollĭter vivit.
 [мо́ллитэр ви́вит]
 Хорошо живется.
- Montes auri polliceri.
 Montes auri pollicēri.
 [мо́нтэс а́ўри поллицэ́ри]
 Обещать золотые горы.
- Mores bonos mala vitiant.
 [мо́рэс бо́нос ма́ля ви́циант]
 Плохое общество портит хорошие нравы.
- Mores cuique sui fingunt fortunam.
 Mores cuīque sui fingunt fortūnam.
 [мо́рэс куи́квэ су́и фи́нгунт форту́нам]
 Нравы каждому определяют его судьбу.
- Mors immortalis.
 Mors immortālis.
 [морс имморта́лис]
 Бессмертная смерть.
- Mors nescit legem, tollit cum paupere regem.
 Mors nescit legem, tollit cum paupĕre regem.
 [морс нэ́сцит ле́гэм, то́ллит кум па́ўпэрэ рэ́гэм]
 Смерть не знает закон, забирает вместе с бедняком и царя.
- Mortem timere crudelius est quam mori.
 Mortem timēre crudelius est quam mori.
 [мо́ртэм тимэ́рэ крудэ́лиус эст квам мо́ри]
 Бояться смерти — хуже, чем умереть.
- Motu proprio.
 [мо́ту про́прио]
 По собственной инициативе.
- Mulgere hircum.
 Mulgēre hircum.
 [мульгэ́рэ гхи́ркум]
 Доить козла; добиваться от козла молока.
- Multa docet fames.
 [му́льта до́цэт фа́мэс]
 Голод многому учит.
- Multa sunt in moribus dissentanea multa, sine ratione.
 Multa sunt in morĭbus dissentanea multa, sine ratiōne.
 [му́льта сунт ин мо́рибус диссэнта́нэа му́льта, си́нэ рацио́нэ]
 В уставах человеческих много разнообразия и несуразностей.
- Multae manus onus levant.
 [му́льтэ ма́нус о́нус ле́вант]
 Много рук облегчают груз.
- Multi multa sciunt, nemo omnia.
 [му́льти му́льта сци́унт, нэ́мо о́мниа]
 Многие знают многое, но никто не знает всего.
- Multi sunt vocati, pauci vero electi.
 Multi sunt vocāti, pauci vero electi.
 [му́льти сунт вока́ти, па́ўци вэ́ро эле́кти]
 Много званых, но мало избранных.
- Multos timere debet, quem multi timent.
 Multos timēre debet, quem multi timent.
 [му́льтос тимэ́рэ дэ́бэт, квэм му́льти ти́мэнт]
 Многих должен бояться тот, кого многие боятся.
- Multum in parvo.
 [му́льтум ин па́рво]
 Многое в малом; большое содержание в малом объеме.
- Multum legendum est, non multa.
 [му́льтум легэ́ндум эст, нон му́льта]
 Читать следует не все, но лучшее.
- Multum sibi adjicit virtus lacessita.
 Multum sibi adjĭcit virtus lacessīta. Multum sibi adiicit virtus lacessita.
 [му́льтум си́би а́дйицит ви́ртус ляцэсси́та]
 Добродетель возрастает, если ее подвергают испытаниям.
- Multum vinum bibere — non diu vivere.
 Multum vinum bibĕre — non diu vivĕre.
 [му́льтум ви́нум би́бэрэ — нон ди́у ви́вэрэ]
 Много вина пить — недолго жить.
- Multum, non multa.
 [му́льтум, нон му́льта]
 Много, но не многое; много по значению, а не по количеству.
- Mulum, pistrinum, flumen fugito procul.
 Mulum, pistrīnum, flumen fugĭto procul.
 [му́люм, пистри́нум, флю́мэн фу́гито про́куль]
 Беги подальше от мула, мельницы и реки.
- Mundus hic est quam optimus.
 Mundus hic est quam optĭmus.
 [му́ндус гхик эст квам о́птимус]
 Этот мир самый лучший.
- Mutatis mutandis.
 Mutātis mutandis.
 [мута́тис мута́ндис]
 С необходимыми изменениями; изменив то, что надо изменить.
- Mutato nomine.
 Mutāto nomĭne.
 [мута́то но́минэ]
 Под другим именем; под другим названием.
- Mutuum muli scabunt.
 [му́туум му́ли ска́бунт]
 Мулы почесывают друг друга; кукушка хвалит петуха.
- Nascentes morimur, finisque ab origine pendet.
 Nascentes morĭmur, finisque ab origĭne pendet.
 [насцэ́нтэс мо́римур, фини́сквэ аб ори́гинэ пэ́ндэт]
 Рождаясь, мы умираем, и конец обусловлен началом.
- Nasci in felici signo.
 Nasci in felīci signo.
 [на́сци ин фэли́ци си́гно]
 Родиться под счастливой звездой.
- Natura abhorret vacuum.
 Natūra abhorret vacuum.
 [нату́ра абгхо́ррэт ва́куум]
 Природа не терпит пустоты.
- Natura est semper invicta.
 Natūra est semper invicta.
 [нату́ра эст сэ́мпэр инви́кта]
 Природа всегда непобедима.
- Natura non facit saltus.
 Natūra non facit saltus.
 [нату́ра нон фа́цит са́льтус]
 Природа не делает скачков.
- Naturalia non sunt turpia.
 [натура́лиа нон сунт ту́рпиа]
 Естественное не безобразно.
- Naturam expellas furca, tamen usque recurret.
 Natūram expellas furca, tamen usque recurret.
 [нату́рам экспэ́лляс фу́рка, та́мэн у́сквэ рэку́ррэт]
 Гони природу вилами, она все равно вернется.
- Ne accesseris in consilium nisi vocatus.
 Ne accessĕris in consilium nisi vocātus.
 [нэ акцэ́ссэрис ин конси́лиум ни́зи вока́тус]
 Не ходи в совет, не будучи приглашенным.
- Ne cede malis.
 [нэ цэ́дэ ма́лис]
 Не отступай перед несчастьями.
- Ne depugnes in alieno negotio.
 Ne depugnes in aliēno negotio.
 [нэ дэпу́гнэс ин алиэ́но нэго́цио]
 Не вмешивайся в чужие дела.
- Ne differas in crastinum.
 Ne diffĕras in crastĭnum.
 [нэ ди́ффэрас ин кра́стинум]
 Не откладывай на завтра.
- Ne Juppiter quidem omnibus placet.
 Ne Juppĭter quidem omnĭbus placet. Ne Iuppiter quidem omnibus placet.
 [нэ ю́ппитэр кви́дэм о́мнибус пля́цэт]
 Даже сам Юпитер не угодит всем.
- Ne malum alienum feceris tuum gaudium.
 Ne malum aliēnum fecĕris tuum gaudium.
 [нэ ма́люм алиэ́нум фэ́цэрис ту́ум га́ўдиум]
 Не радуйся чужому несчастью.
- Ne noceas, si juvare non potes.
 Ne noceas, si juvāre non potes. Ne noceas, si iuvare non potes.
 [нэ но́цэас, си юва́рэ нон по́тэс]
 Не вреди, если не можешь помочь.
- Ne quid nimis.
 [нэ квид ни́мис]
 Не нарушай меры; ничего лишнего.
- Ne sit vitiosus sermo nutricibus.
 Ne sit vitiōsus sermo nutricĭbus.
 [нэ сит вицио́зус сэ́рмо нутри́цибус]
 Не должно быть пороков в речи тех, кто воспитывает.
- Ne sus Minervam.
 [нэ сус минэ́рвам]
 Не свинье Минерву [учить].
- Ne varietur.
 Ne variētur.
 [нэ вариэ́тур]
 Изменению не подлежит.
- Ne verba pro farina.
 Ne verba pro farīna.
 [нэ вэ́рба про фари́на]
 Не слова [нужны], а мука́ (т. е. дела).
- Nec ad caelum nec ad terram pertinere.
 Nec ad caelum nec ad terram pertinēre.
 [нэк ад цэ́люм нэк ад тэ́ррам пэртинэ́рэ]
 Не иметь отношения ни к небу, ни к земле.
- Nec plus ultra.
 [нэк плюс у́льтра]
 И не далее, дальше нельзя; крайняя степень.
- Nec sibi, nec alteri.
 Nec sibi, nec altĕri.
 [нэк си́би, нэк а́льтэри]
 Ни себе, ни другому.
- Nec sutor ultra crepidam.
 Nec sutor ultra crepĭdam.
 [нэк су́тор у́льтра крэ́пидам]
 Не суди о том, чего не знаешь.
- Nec vola nec vestigium apparet (exstat).
 Nec vola nec vestigium appāret (exstat).
 [нэк во́ля нэк вэсти́гиум аппа́рэт (э́ксстат)]
 Не видно ни ладони, ни следа; и следа не осталось.
- Necessitas est durum telum.
 Necessĭtas est durum telum.
 [нэцэ́сситас эст ду́рум тэ́люм]
 Необходимость — сильное оружие.
- Nefas.
 [нэ́фас]
 Беззаконие.
- Nemine contradicente.
 Nemĭne contradicente.
 [нэ́минэ контрадицэ́нтэ]
 Без возражений; единогласно.
- Neminem laedere.
 Nemĭnem laedĕre.
 [нэ́минэм ле́дэрэ]
 Никому не вредить.
- Neminem metuit innocens.
 Nemĭnem metuit innŏcens.
 [нэ́минэм мэ́туит и́нноцэнс]
 Невиновный не боится никого.
- Neminem pecunia divitem fecit.
 Nemĭnem pecunia divĭtem fecit.
 [нэ́минэм пэку́ниа ди́витэм фэ́цит]
 Деньги никому не приносят счастья.
- Nemo amat, quos timet.
 [нэ́мо а́мат, квос ти́мэт]
 Никто не любит тех, кого боится.
- Nemo impetrare potest a papa bullam nunquam monendi.
 Nemo impetrāre potest a papa bullam nunquam monendi.
 [нэ́мо импэтра́рэ по́тэст а па́па бу́ллям ну́нквам монэ́нди]
 Даже папа никого не может спасти от смерти.
- Nemo judex in causa sua.
 Nemo iudex in causa sua.
 [нэ́мо ю́дэкс ин ка́ўза су́а]
 Никто не судья в своем деле.
- Nemo liber est, qui corpori servit.
 Nemo liber est, qui corpŏri servit.
 [нэ́мо ли́бэр эст, кви ко́рпори сэ́рвит]
 Тот невольник, кто раб своего тела.
- Nemo mortalium omnibus horis sapis.
 Nemo mortalium omnĭbus horis sapis.
 [нэ́мо морта́лиум о́мнибус гхо́рис са́пис]
 Никто из смертных не бывает мудрым всегда.
- Nemo nascitur doctus.
 Nemo nascĭtur doctus.
 [нэ́мо на́сцитур до́ктус]
 Никто не рождается ученым.
- Nemo nascitur sapiens, sed fit.
 Nemo nascĭtur sapiens, sed fit.
 [нэ́мо на́сцитур са́пиэнс, сэд фит]
 Мудрыми не рождаются, ими становятся.
- Nemo potest dura naturae solvere jura.
 Nemo potest dura natūrae solvĕre jura. Nemo potest dura naturae solvere iura.
 [нэ́мо по́тэст ду́ра нату́рэ со́львэрэ ю́ра]
 Никто не может изменить суровые законы природы.
- Nemo potest regere, nisi patiens.
 Nemo potest regĕre, nisi patiens.
 [нэ́мо по́тэст рэ́гэрэ, ни́зи па́циэнс]
 Никто не может править, не умея подчиняться.
- Nemo sine vitiis est.
 [нэ́мо си́нэ ви́циис эст]
 Никто не лишен пороков.
- Nemo sine vitiis nascitur.
 Nemo sine vitiis nascĭtur.
 [нэ́мо си́нэ ви́циис на́сцитур]
 Никто не рождается без пороков.
- Nemo solus satis sapit.
 [нэ́мо со́люс са́тис са́пит]
 Один человек не может быть достаточно разумным.
- Neque in bona segete nullum est spicum nequam, neque in mala non aliquod bonum.
 Neque in bona segĕte nullum est spicum nequam, neque in mala non alĭquod bonum.
 [нэ́квэ ин бо́на сэ́гэтэ ну́ллюм эст спи́кум нэ́квам, нэ́квэ ин ма́ля нон а́ликвод бо́нум]
 Ни хорошей нивы не бывает без плохого колоса, ни плохой — без хорошего.
- Neque semper arcum tendit Apollo.
 [нэ́квэ сэ́мпэр а́ркум тэ́ндит апо́ллё]
 Не всегда натягивает свой лук Аполлон; не всегда заниматься серьезным делом.
- Nervus rerum.
 [нэ́рвус рэ́рум]
 Нерв вещей; самое главное, суть чего-либо.
- Nescit plebs jejuna timere.
 Nescit plebs jejūna timēre. Nescit plebs ieiuna timere.
 [нэ́сцит плебс ейу́на тимэ́рэ]
 Не умеет голодная толпа бояться.
- Nescit vox missa reverti.
 [нэ́сцит вокс ми́сса рэвэ́рти]
 Сказанное слово не может вернуться.
- Nihil agendi dies est longus.
 [ни́гхиль агэ́нди ди́эс эст лё́нгус]
 Долог день для ничего не делающего.
- Nihil agendo male agere discimus.
 Nihil agendo male agĕre discĭmus.
 [ни́гхиль агэ́ндо ма́ле а́гэрэ ди́сцимус]
 Ничего не делая, мы учимся делать плохое.
- Nihil aliud curo, quam ut bene vivam.
 [ни́гхиль а́лиуд ку́ро, квам ут бэ́нэ ви́вам]
 Ни о чем так не забочусь, как прожить достойно.
- Nihil contemnit esuriens.
 [ни́гхиль контэ́мнит эзу́риэнс]
 Голодный ничем не брезгует.
- Nihil est annis velocius.
 [ни́гхиль эст а́ннис вэлё́тиус]
 Нет ничего более быстрого, чем бег годов.
- Nihil est difficile volenti.
 Nihil est difficĭle volenti.
 [ни́гхиль эст диффи́циле воле́нти]
 Ничто не трудно для желающего.
- Nihil est in religione, quod non fuerit in vita.
 Nihil est in religiōne, quod non fuĕrit in vita.
 [ни́гхиль эст ин рэлигио́нэ, квод нон фу́эрит ин ви́та]
 Нет ничего в религии, чего не было бы в жизни.
- Nihil est incertus vulgo.
 [ни́гхиль эст инцэ́ртус ву́льго]
 Нет ничего более непостоянного, чем толпа.
- Nihil est jucundius lectulo domestico.
 Nihil est jucundius lectŭlo domestĭco. Nihil est iucundius lectulo domestico.
 [ни́гхиль эст юку́ндиус ле́ктулё домэ́стико]
 Нет ничего милее домашней постели.
- Nihil est pejus amico falso.
 Nihil est pejus amīco falso. Nihil est peius amico falso.
 [ни́гхиль эст пэ́йус ами́ко фа́льсо]
 Ничего нет хуже ложного друга.
- Nihil habeo, nihil curo.
 [ни́гхиль гха́бэо, ни́гхиль ку́ро]
 Ничего не имею — ни о чем не забочусь.
- Nihil humani.
 Nihil humāni.
 [ни́гхиль гхума́ни]
 Ничто человеческое [мне не чуждо].
- Nihil lucratur, ausus cui nil famulatur.
 Nihil lucrātur, ausus cui nil famulātur.
 [ни́гхиль люкра́тур, а́ўзус ку́и ниль фамуля́тур]
 Ничего не выигрывает тот, кто не рискует.
- Nihil semper suo statu manet.
 [ни́гхиль сэ́мпэр су́о ста́ту ма́нэт]
 Ничто не остается всегда в своем состоянии.
- Nil actum credens, dum quid superesset agendum.
 [ниль а́ктум крэ́дэнс, дум квид супэрэ́ссэт агэ́ндум]
 Если осталось еще что-либо доделать, считай, что ничего не сделано.
- Nil admirari.
 Nil admirāri.
 [ниль адмира́ри]
 Ничему не удивляться.
- Nil consuetudine majus.
 Nil consuetudĭne majus. Nil consuetudine maius.
 [ниль консвэту́динэ ма́йус]
 Нет ничего сильнее привычки.
- Nil de nihilo fit.
 Nil de nihĭlo fit.
 [ниль дэ ни́гхилё фит]
 Ничто не возникает из ничего.
- Nil desperandum.
 [ниль дэспэра́ндум]
 Никогда не отчаивайся.
- Nil juvat amisso claudere septa grege.
 Nil juvat amisso claudĕre septa grege. Nil iuvat amisso claudere septa grege.
 [ниль ю́ват ами́ссо кля́ўдэрэ сэ́пта грэ́гэ]
 Не поможет ограда, когда пропало стадо.
- Nil magis amat cupiditas, quam quod non licet.
 Nil magis amat cupidĭtas, quam quod non licet.
 [ниль ма́гис а́мат купи́дитас, квам квод нон ли́цэт]
 Страсть ничего не любит более того, что запрещено.
- Nil mortalibus arduum est.
 Nil mortalĭbus arduum est.
 [ниль морта́либус а́рдуум эст]
 Нет ничего недосягаемого для смертных.
- Nil nisi bene.
 [ниль ни́зи бэ́нэ]
 Ничего, кроме хорошего.
- Nil permanet sub sole.
 Nil permănet sub sole.
 [ниль пэ́рманэт суб со́ле]
 Ничто не вечно под солнцем.
- Nil sine magno vita labore dedit mortalibus.
 Nil sine magno vita labōre dedit mortalĭbus.
 [ниль си́нэ ма́гно ви́та лябо́рэ дэ́дит морта́либус]
 Жизнь ничего не дает смертным без упорного труда.
- Nil volenti difficile est.
 Nil volenti difficĭle est.
 [ниль воле́нти диффи́циле эст]
 Для желающего нет ничего трудного.
- Nimia libertas in nimiam servitutem cadit.
 Nimia libertas in nimiam servitūtem cadit.
 [ни́миа либэ́ртас ин ни́миам сэрвиту́тэм ка́дит]
 Чрезмерная свобода приводит к чрезмерному рабству.
- Nimium altercando veritas amittitur.
 Nimium altercando verĭtas amittĭtur.
 [ни́миум альтэрка́ндо вэ́ритас ами́ттитур]
 В чрезмерном споре теряется истина.
- Nimium ne crede colori.
 Nimium ne crede colōri.
 [ни́миум нэ крэ́дэ колё́ри]
 Не слишком полагайся на цвет (т. е. на внешний вид).
- Nisi utile est, quod facimus, stulta est gloria.
 Nisi utĭle est, quod facĭmus, stulta est gloria.
 [ни́зи у́тиле эст, квод фа́цимус, сту́льта эст глё́риа]
 Бессмысленно рвение, если бесполезно то, что мы делаем.
- Nitimur in vetitura semper cupimusque negata.
 Nitĭmur in vetitūra semper cupimusque negāta.
 [ни́тимур ин вэтиту́ра сэ́мпэр купиму́сквэ нэга́та]
 Мы всегда стремимся к запрещенному и желаем неразрешенного.
- Noli me tangere.
 Noli me tangĕre.
 [но́ли мэ та́нгэрэ]
 Не трогай меня.
- Noli nocere.
 Noli nocēre.
 [но́ли ноцэ́рэ]
 Не навреди.
- Nomen est omen.
 [но́мэн эст о́мэн]
 Имя — знамение; имя что-то предвещает; имя говорит само за себя.
- Nomen nescio (N. N.).
 [но́мэн нэ́сцио]
 Имени не знаю; какое-то лицо.
- Nomina sunt odiosa.
 Nomĭna sunt odiōsa.
 [но́мина сунт одио́за]
 Имена ненавистны; имена нежелательны; об именах лучше умолчать.
- Nomine et re.
 Nomĭne et re.
 [но́минэ эт рэ]
 По имени и по существу; на словах и на деле.
- Non alacres nisus gerit omnis avis quasi nisus.
 Non alăcres nisus gerit omnis avis quasi nisus.
 [нон а́лякрэс ни́зус гэ́рит о́мнис а́вис ква́зи ни́зус]
 Не каждая птица реет в радостном полете.
- Non aliter vives in solitudine, aliter in foro.
 Non alĭter vives in solitudĭne, alĭter in foro.
 [нон а́литэр ви́вэс ин солиту́динэ, а́литэр ин фо́ро]
 Будь одинаков и наедине, и на людях.
- Non annumerare verba, sed appendere.
 Non annumerāre verba, sed appendĕre.
 [нон аннумэра́рэ вэ́рба, сэд аппэ́ндэрэ]
 Слова следует не считать, а взвешивать.
- Non bene pro toto libertas venditur auro.
 Non bene pro toto libertas vendĭtur auro.
 [нон бэ́нэ про то́то либэ́ртас вэ́ндитур а́ўро]
 Позорно продавать свободу за золото.
- Non bis in idem.
 [нон бис ин и́дэм]
 Не дважды за одно и то же; дважды за одно и то же нельзя наказывать.
- Non clangunt lituo tempore fata suo.
 Non clangunt lituo tempŏre fata suo.
 [нон кля́нгунт ли́туо тэ́мпорэ фа́та су́о]
 Смерть, приходя в свое время, не дудит в сигнальный рожок.
- Non compos mentis.
 [нон ко́мпос мэ́нтис]
 Не в здравом уме.
- Non coquus semper, cui longus culter adhaeret.
 [нон ко́квус сэ́мпэр, ку́и лё́нгус ку́льтэр адгхэ́рэт]
 Не всегда повар той, в кого длинный нож.
- Non de ponte cadit, qui cum sapientia vadit.
 [нон дэ по́нтэ ка́дит, кви кум сапиэ́нциа ва́дит]
 Не падает с моста тот, кто умно ходит.
- Non esse cupidum pecunia est, non esse emacem vectigal est.
 Non esse cupĭdum pecunia est, non esse emācem vectīgal est.
 [нон э́ссэ ку́пидум пэку́ниа эст, нон э́ссэ эма́цэм вэкти́галь эст]
 Не быть жадным — уже богатство, не быть расточительным — доход.
- Non est ad astra mollis e terra via.
 [нон эст ад а́стра мо́ллис э тэ́рра ви́а]
 Тяжела дорога от земли к звездам.
- Non est culpa vini, sed culpa bibentis.
 [нон эст ку́льпа ви́ни, сэд ку́льпа бибэ́нтис]
 Виновато не вино, а пьющий.
- Non est fumus absque igne.
 [нон эст фу́мус а́бсквэ и́гнэ]
 Нет дыма без огня.
- Non est triticum sine paleis.
 Non est tritĭcum sine paleis.
 [нон эст три́тикум си́нэ па́леис]
 Не бывает пшеницы без мякины.
- Non est vitam invenire sine tristitia in ullo.
 Non est vitam invenīre sine tristitia in ullo.
 [нон эст ви́там инвэни́рэ си́нэ тристи́циа ин у́ллё]
 Не бывает человеческой жизни без печали.
- Non foliis, sed fructu arborem aestima.
 Non foliis, sed fructu arbŏrem aestĭma.
 [нон фо́лиис, сэд фру́кту а́рборэм э́стима]
 Оценивай дерево по плоду, а не по листьям.
- Non genus virum ornat, generi vir fortis loco.
 Non genus virum ornat, genĕri vir fortis loco.
 [нон гэ́нус ви́рум о́рнат, гэ́нэри вир фо́ртис лё́ко]
 Не происхождение украшает человека, а человек происхождение.
- Non habet eventus sordida praeda bonos.
 Non habet eventus sordĭda praeda bonos.
 [нон гха́бэт эвэ́нтус со́рдида прэ́да бо́нос]
 Нечестно приобретенное теряется попусту.
- Non in loco ridere pergrave est malum.
 Non in loco ridēre pergrăve est malum.
 [нон ин лё́ко ридэ́рэ пэ́ргравэ эст ма́люм]
 Смеяться не вовремя — очень большой порок.
- Non in omnes omnia conveniunt.
 [нон ин о́мнэс о́мниа конвэ́ниунт]
 Не все подходит всем.
- Non jacet in molli veneranda scientia lecto.
 Non iacet in molli veneranda scientia lecto.
 [нон я́цэт ин мо́лли вэнэра́нда сциэ́нциа ле́кто]
 Глубокие знания не лежат на мягкой кровати.
- Non liquet.
 [нон ли́квэт]
 Не ясно; воздерживаюсь.
- Non male respondit, male enim prior ille rogaverat.
 Non male respondit, male enim prior ille rogavĕrat.
 [нон ма́ле рэспо́ндит, ма́ле э́ним при́ор и́лле рога́вэрат]
 Не он плохо ответил, а его предварительно плохо спросили.
- Non multum, sed multa.
 [нон му́льтум, сэд му́льта]
 Не много, но многое.
- Non nostrum onus: bos clitellas.
 [нон но́струм о́нус: бос клитэ́лляс]
 Не наш груз: пусть вол [несет] седло.
- Non numeranda, sed ponderanda argumenta.
 [нон нумэра́нда, сэд пондэра́нда аргумэ́нта]
 Доказательства следует не считать, а взвешивать.
- Non omne est aurum, quod splendet.
 [нон о́мнэ эст а́ўрум, квод спле́ндэт]
 Не все золото, что блестит.
- Non omne, quod licet, honestum est.
 [нон о́мнэ, квод ли́цэт, гхонэ́стум эст]
 Не все дозволенное достойно уважения.
- Non omnia possumus.
 Non omnia possŭmus.
 [нон о́мниа по́ссумус]
 Мы не способны на все.
- Non omnia possunt omnes.
 [нон о́мниа по́ссунт о́мнэс]
 Не все способны на все.
- Non omnis error stultitia est dicenda.
 [нон о́мнис э́ррор стульти́циа эст дицэ́нда]
 Не каждую ошибку следует называть глупостью.
- Non omnis error stultitia est.
 [нон о́мнис э́ррор стульти́циа эст]
 Не каждая ошибка является глупостью.
- Non omnis moriar.
 [нон о́мнис мо́риар]
 Не весь я умру.
- Non progredi est regredi.
 Non progrĕdi est regrĕdi.
 [нон про́грэди эст рэ́грэди]
 Не идти вперед — значит идти назад.
- Non qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est.
 [нон кви па́рум гха́бэт, сэд кви плюс ку́пит, па́ўпэр эст]
 Бедняк не тот, кто меньше имеет, а тот, кто большего хочет.
- Non quod candet ebur, nec quod rubet omne aurum.
 [нон квод ка́ндэт э́бур, нэк квод ру́бэт о́мнэ а́ўрум]
 Не все, что белое, — слоновая кость, не все, что красное, — золото.
- Non rebus me, sed mihi submittere conor.
 Non rebus me, sed mihi submittĕre conor.
 [нон рэ́бус мэ, сэд ми́гхи субми́ттэрэ ко́нор]
 Стараюсь подчинять вещи себе, а не себя вещам.
- Non scholae, sed vitae discimus.
 Non scholae, sed vitae discĭmus.
 [нон схо́ле, сэд ви́тэ ди́сцимус]
 Мы учимся не ради учения, но для жизни.
- Non semper errat fama.
 [нон сэ́мпэр э́ррат фа́ма]
 Не всегда ошибается молва.
- Non sibi, sed patriae natus es.
 [нон си́би, сэд па́триэ на́тус эс]
 Не для себя, но для родины ты рожден.
- Non sum, qualis eram.
 [нон сум, ква́лис э́рам]
 Уж не тот я, каким был.
- Non tutae sunt cum regibus facetiae.
 Non tutae sunt cum regĭbus facetiae.
 [нон ту́тэ сунт кум рэ́гибус фацэ́циэ]
 Шутки с царями небезопасны.
- Non uno luna nitet vultu.
 [нон у́но лю́на ни́тэт ву́льту]
 Не одной стороной светит луна.
- Non verbis, sed actis.
 [нон вэ́рбис, сэд а́ктис]
 Не на словах, а на деле.
- Non, si male nunc, et olim erit.
 [нон, си ма́ле нунк, эт о́лим э́рит]
 Если плохо сейчас, так будет не всегда.
- Nondum adesse fatalem horam.
 Nondum adesse fatālem horam.
 [но́ндум адэ́ссэ фата́лем гхо́рам]
 Еще не наступило роковое время.
- Nosce te ipsum.
 [но́сцэ тэ и́псум]
 Познай самого себя.
- Noscitur a sociis.
 Noscĭtur a sociis.
 [но́сцитур а со́циис]
 О человеке узнаю́т по его товарищам.
- Nota bene (NB).
 [но́та бэ́нэ]
 Обрати внимание.
- Novarum rerum cupidus.
 Novārum rerum cupĭdus.
 [нова́рум рэ́рум ку́пидус]
 Страстно жаждущий нового.
- Novos amicos dum paras, veteres cole.
 Novos amīcos dum paras, vetĕres cole.
 [но́вос ами́кос дум па́рас, вэ́тэрэс ко́ле]
 Новых друзей приобретай, а старых не забывай.
- Novus rex — nova lex.
 [но́вус рэкс — но́ва лекс]
 Новый царь — новый закон.
- Nox cogitationum mater.
 Nox cogitatiōnum mater.
 [нокс когитацио́нум ма́тэр]
 Ночь — мать размышлений.
- Nox fert consilium.
 [нокс фэрт конси́лиум]
 Ночь приносит решение; утро вечера мудренее.
- Nudis verbis.
 [ну́дис вэ́рбис]
 Голословно.
- Nulla aetas ad discendum sera.
 [ну́лля э́тас ад дисцэ́ндум сэ́ра]
 Учиться никогда не поздно.
- Nulla dies sine linea.
 [ну́лля ди́эс си́нэ ли́нэа]
 Ни дня без строчки (Плиний).
- Nulla fere causa est, in qua non femina litem moverit.
 Nulla fere causa est, in qua non femĭna litem movĕrit.
 [ну́лля фэ́рэ ка́ўза эст, ин ква нон фэ́мина ли́тэм мо́вэрит]
 Нет такого дела, в котором не затеяла бы спор женщина.
- Nulla regula sine exceptione, sed exceptio non impedit regulam.
 Nulla regŭla sine exceptiōne, sed exceptio non impĕdit regŭlam.
 [ну́лля рэ́гуля си́нэ эксцэпцио́нэ, сэд эксцэ́пцио нон и́мпэдит рэ́гулям]
 Нет правила без исключения, но исключение не мешает правилу.
- Nulla regula sine exceptione.
 Nulla regŭla sine exceptiōne.
 [ну́лля рэ́гуля си́нэ эксцэпцио́нэ]
 Нет правила без исключения.
- Nulla tempestas magna perdurat.
 Nulla tempestas magna perdūrat.
 [ну́лля тэмпэ́стас ма́гна пэрду́рат]
 Большая буря не бывает продолжительной.
- Nullis amor est sanabilis herbis.
 Nullis amor est sanabĭlis herbis.
 [ну́ллис а́мор эст сана́билис гхэ́рбис]
 Нет лекарства от любви.
- Nullum malum sine aliquo bono.
 Nullum malum sine alĭquo bono.
 [ну́ллюм ма́люм си́нэ а́ликво бо́но]
 Нет худа без добра.
- Nullum periculum sine periculo vincitur.
 Nullum pericŭlum sine pericŭlo vincĭtur.
 [ну́ллюм пэри́кулюм си́нэ пэри́кулё ви́нцитур]
 Никакая опасность не преодолевается без риска.
- Nullum verum infert falsum.
 [ну́ллюм вэ́рум и́нфэрт фа́льсум]
 Никакая истина не ведет ко лжи.
- Nullus est liber tam malus, ut non aliqua parte prosit.
 Nullus est liber tam malus, ut non alĭqua parte prosit.
 [ну́ллюс эст ли́бэр там ма́люс, ут нон а́ликва па́ртэ про́зит]
 Нет такой плохой книги, которая была бы совершенно бесполезной.
- Nullus juxta propriam voluntatem incedat.
 Nullus juxta propriam voluntātem incēdat. Nullus iuxta propriam voluntatem incedat.
 [ну́ллюс ю́кста про́приам волюнта́тэм инцэ́дат]
 Никто не должен входить по своей воле.
- Nullus tantus quaestus, quam, quod habes, parcere.
 Nullus tantus quaestus, quam, quod habes, parcĕre.
 [ну́ллюс та́нтус квэ́стус, квам, квод гха́бэс, па́рцэрэ]
 Нет большего достатка, чем беречь то, что имеешь.
- Nummis potior amicus in periculis.
 Nummis potior amīcus in pericŭlis.
 [ну́ммис по́тиор ами́кус ин пэри́кулис]
 В опасности друг дороже денег.
- Nummis praestat carere, quam amicis.
 Nummis praestat carēre, quam amīcis.
 [ну́ммис прэ́стат карэ́рэ, квам ами́цис]
 Лучше быть без денег, чем без друзей.
- Nummus nummum parit.
 [ну́ммус ну́ммум па́рит]
 Деньги рождают деньги.
- Nunc aut nunquam.
 [нунк аўт ну́нквам]
 Сейчас или никогда.
- Nunc et in saecula.
 Nunc et in saecŭla.
 [нунк эт ин сэ́куля]
 Ныне и навеки.
- Nunc plaudite!
 Nunc plaudĭte!
 [нунк пля́ўдитэ]
 Сейчас аплодируйте!
- Nunquam retrorsum, semper ingrediendum.
 [ну́нквам рэтро́рсум, сэ́мпэр ингрэдиэ́ндум]
 Не шагу назад, всегда вперед.
- Nusquam est, qui ubique est.
 Nusquam est, qui ubīque est.
 [ну́сквам эст, кви уби́квэ эст]
 Кто везде, тот нигде.
- Nusquam nec malum malo, nec vulnus curatur vulnere.
 Nusquam nec malum malo, nec vulnus curātur vulnĕre.
 [ну́сквам нэк ма́люм ма́лё, нэк ву́льнус кура́тур ву́льнэрэ]
 Зло не лечат злом, а рану раной.
- Nutritur vento, vento restinguitur ignis.
 Nutrītur vento, vento restinguĭtur ignis.
 [нутри́тур вэ́нто, вэ́нто рэсти́нгу́итур и́гнис]
 Огонь ветром поддерживается, от ветра и гаснет.
- O diem praeclarum!
 O diem praeclārum!
 [о ди́эм прэкля́рум]
 О славный день!
- O fallacem hominum spem.
 O fallācem homĭnum spem.
 [о фалля́цэм гхо́минум спэм]
 О обманчивая человеческая надежда.
- O miratores!
 O miratōres!
 [о мирато́рэс]
 О поклонники!
- O nomen dulce «Libertas»!
 [о но́мэн ду́льцэ «либэ́ртас»]
 О сладкое слово «Свобода»!
- O quantum est in rebus inane!
 O quantum est in rebus ināne!
 [о ква́нтум эст ин рэ́бус ина́нэ]
 О сколько в делах пустого!
- O sancta simplicitas.
 O sancta simplicĭtas.
 [о са́нкта симпли́цитас]
 О святая простота!
- O tempora, o mores!
 O tempŏra, o mores!
 [о тэ́мпора, о мо́рэс]
 О времена, о нравы!
- Obiter dictum.
 Obĭter dictum.
 [о́битэр ди́ктум]
 Сказанное мимоходом.
- Obscurum per obscurius.
 Obscūrum per obscurius.
 [обску́рум пэр обску́риус]
 Неясное еще более неясным [объяснять].
- Obsequium amicos, veritas odium parit.
 Obsequium amīcos, verĭtas odium parit.
 [обсэ́квиум ами́кос, вэ́ритас о́диум па́рит]
 Услужливость создает друзей, а правда порождает ненависть.
- Occasio aegre offertur, facile amittitur.
 Occasio aegre offertur, facĭle amittĭtur.
 [окка́зио э́грэ оффэ́ртур, фа́циле ами́ттитур]
 Удобный случай редко представляется, но легко теряется.
- Oculi avidiores sunt, quam venter.
 Ocŭli avidiōres sunt, quam venter.
 [о́кули авидио́рэс сунт, квам вэ́нтэр]
 Глаза более алчные, чем живот.
- Oculis magis habenda fides, quam auribus.
 Ocŭlis magis habenda fides, quam aurĭbus.
 [о́кулис ма́гис гхабэ́нда фи́дэс, квам а́ўрибус]
 Глазам стоит более доверять, чем ушам.
- Oculis non manibus.
 Ocŭlis non manĭbus.
 [о́кулис нон ма́нибус]
 Для глаз, не для рук.
- Oleo tranquillior.
 [о́лео транкви́ллиор]
 Тише масла; тише воды.
- Oleum addere camino.
 Oleum addĕre camīno.
 [о́леум а́ддэрэ ками́но]
 Подливать масла в огонь
- Olla male fervet.
 [о́лля ма́ле фэ́рвэт]
 Горшок плохо кипит; дела идут неважно.
- Ollula tam fertur ad aquam, quod fracta refertur.
 Ollŭla tam fertur ad aquam, quod fracta refertur.
 [о́ллюля там фэ́ртур ад а́квам, квод фра́кта рэфэ́ртур]
 Так долго с горшком по воду ходим, пока его не разобьем.
- Omen bonum.
 [о́мэн бо́нум]
 Счастливое предзнаменование.
- Omne exit in fumo.
 [о́мнэ э́ксит ин фу́мо]
 Все пошло дымом.
- Omne ignotum pro magnifico.
 Omne ignōtum pro magnifĭco.
 [о́мнэ игно́тум про магни́фико]
 Все неизвестное кажется великим.
- Omne initium difficile est.
 Omne initium difficĭle est.
 [о́мнэ ини́циум диффи́циле эст]
 Всякое начало трудно.
- Omne malum cito accedit, tarde discedit.
 Omne malum cito accēdit, tarde discēdit.
 [о́мнэ ма́люм ци́то акцэ́дит, та́рдэ дисцэ́дит]
 Всякое зло быстро приходит, медленно уходит.
- Omne nimium nocet.
 [о́мнэ ни́миум но́цэт]
 Всякое излишество вредит.
- Omne verum omni vero consonat.
 Omne verum omni vero consŏnat.
 [о́мнэ вэ́рум о́мни вэ́ро ко́нсонат]
 Все истины согласуются друг с другом.
- Omne vitium semper habet patrocinium.
 [о́мнэ ви́циум сэ́мпэр гха́бэт патроци́ниум]
 Любой порок находит себе оправдание.
- Omne vivum ex ovo.
 [о́мнэ ви́вум экс о́во]
 Все живое вышло из яйца (У. Гарвей).
- Omnes divitiae virtuti postponendae sunt.
 Omnes divitiae virtūti postponendae sunt.
 [о́мнэс диви́циэ вирту́ти постпонэ́ндэ сунт]
 Добродетель лучше всякого богатства.
- Omnes et singulos.
 Omnes et singŭlos.
 [о́мнэс эт си́нгулёс]
 Вместе и порознь.
- Omnes homines ad quaestum suum callent.
 Omnes homĭnes ad quaestum suum callent.
 [о́мнэс гхо́минэс ад квэ́стум су́ум ка́ллент]
 Все люди знают толк в том, что касается их выгоды.
- Omnes homines aequales sunt.
 Omnes homĭnes aequāles sunt.
 [о́мнэс гхо́минэс эква́лес сунт]
 Все люди равны.
- Omnes salvos volo.
 [о́мнэс са́львос во́лё]
 Желаю всем здоровья.
- Omnes una manet nox.
 [о́мнэс у́на ма́нэт нокс]
 Всех ожидает одна ночь.
- Omnes, quantum potes, juva.
 Omnes, quantum potes, iuva.
 [о́мнэс, ква́нтум по́тэс, ю́ва]
 Всем, сколько можешь, помогай.
- Omni casu.
 [о́мни ка́зу]
 Во всех случаях.
- Omnia fames dulcia facit praeter se ipsam.
 [о́мниа фа́мэс ду́льциа фа́цит прэ́тэр сэ и́псам]
 Голод, кроме самого себя, все делает сладким.
- Omnia fert aetas, animum quoque.
 Omnia fert aetas, anĭmum quoque.
 [о́мниа фэрт э́тас, а́нимум кво́квэ]
 Годы уносят все, даже память.
- Omnia incipis, nihil absolvis.
 Omnia incĭpis, nihil absolvis.
 [о́мниа и́нципис, ни́гхиль абсо́львис]
 За все берешься — ничего не оканчиваешь.
- Omnia mea mecum porto.
 [о́мниа мэ́а мэ́кум по́рто]
 Все свое ношу с собой.
- Omnia moderata aeterna.
 Omnia moderāta aeterna.
 [о́мниа модэра́та этэ́рна]
 Все умеренное долговечно.
- Omnia mors aequat.
 [о́мниа морс э́кват]
 Для смерти все равны.
- Omnia mutantur et nos mutamur.
 Omnia mutantur et nos mutāmur.
 [о́мниа мута́нтур эт нос мута́мур]
 Все меняется и мы меняемся.
- Omnia mutantur, nihil interit.
 Omnia mutantur, nihil intĕrit.
 [о́мниа мута́нтур, ни́гхиль и́нтэрит]
 Все меняется, ничего не пропадает.
- Omnia non pariter rerum sunt omnibus apta.
 Omnia non parĭter rerum sunt omnĭbus apta.
 [о́мниа нон па́ритэр рэ́рум сунт о́мнибус а́пта]
 Не всем одно и то же одинаково полезно.
- Omnia praeclara rara.
 Omnia praeclāra rara.
 [о́мниа прэкля́ра ра́ра]
 Все прекрасное редко.
- Omnia tempus habent.
 [о́мниа тэ́мпус гха́бэнт]
 Все имеет [свое] время.
- Omnia tempus revelat.
 Omnia tempus revēlat.
 [о́мниа тэ́мпус рэвэ́лят]
 Время разоблачает все.
- Omnia vanitas.
 Omnia vanĭtas.
 [о́мниа ва́нитас]
 Все суета.
- Omnia vincit amor, et nos cedamus amori.
 Omnia vincit amor, et nos cedāmus amōri.
 [о́мниа ви́нцит а́мор, эт нос цэда́мус амо́ри]
 Все побеждает любовь, давайте и мы покоримся любви.
- Omnibus rebus.
 Omnĭbus rebus.
 [о́мнибус рэ́бус]
 Обо всем.
- Omnis comparatio claudicat.
 Omnis comparatio claudĭcat.
 [о́мнис компара́цио кля́ўдикат]
 Всякое сравнение хромает.
- Omnis imitatio ficta est.
 [о́мнис имита́цио фи́кта эст]
 Всякое подражание неестественно.
- Omnis musae mancipium.
 [о́мнис му́зэ манци́пиум]
 Слуга любой музы; мастер на все руки.
- Omnis sibi malle melius esse quam alteri.
 Omnis sibi malle melius esse quam altĕri.
 [о́мнис си́би ма́лле мэ́лиус э́ссэ квам а́льтэри]
 Каждый себя любит больше, чем другого.
- Omnium consensu.
 [о́мниум консэ́нсу]
 По общему согласию.
- Omnium malorum origo otium.
 Omnium malōrum orīgo otium.
 [о́мниум малё́рум ори́го о́циум]
 Безделье — начало всех бед.
- Omnium malorum stultitia est mater.
 Omnium malōrum stultitia est mater.
 [о́мниум малё́рум стульти́циа эст ма́тэр]
 Глупость — мать всех несчастий.
- Omnium profecto artium medicina nobilissima.
 Omnium profecto artium medicīna nobilissĭma.
 [о́мниум профэ́кто а́рциум мэдици́на нобили́ссима]
 Из всех наук, безусловно, медицина — самая благородная (Гиппократ).
- Omnium rerum vicissitudo est.
 Omnium rerum vicissitūdo est.
 [о́мниум рэ́рум вицисситу́до эст]
 Все подлежит изменению.
- Opera et studio.
 Opĕra et studio.
 [о́пэра эт сту́дио]
 Трудом и старанием.
- Operae officiales.
 Opĕrae officiāles.
 [о́пэрэ оффициа́лес]
 Служебные дела.
- Oportet vivere.
 Oportet vivĕre.
 [опо́ртэт ви́вэрэ]
 Надо жить.
- Optima fide.
 Optĭma fide.
 [о́птима фи́дэ]
 С полным доверием.
- Optimum cibi condimentum est fames.
 Optĭmum cibi condimentum est fames.
 [о́птимум ци́би кондимэ́нтум эст фа́мэс]
 Голод — лучшая приправа к еде.
- Optimum medicamentum quies est.
 Optĭmum medicamentum quies est.
 [о́птимум мэдикамэ́нтум квиэс эст]
 Лучшее лекарство — покой.
- Optimus mundus.
 Optĭmus mundus.
 [о́птимус му́ндус]
 Лучший из миров.
- Opulentissima metalla assidue plenius responsura fodienti.
 Opulentissĭma metalla assidue plenius responsūra fodienti.
 [опуленти́ссима мэта́лля асси́дуэ пле́ниус рэспонсу́ра фодиэ́нти]
 Ценные металлы достаются прежде всего тому, кто копает не покладая рук.
- Ora et labora.
 Ora et labōra.
 [о́ра эт лябо́ра]
 Молись и трудись.
- Ora rotundo.
 [о́ра роту́ндо]
 Во весь голос.
- Ordo novus saeclorum.
 Ordo novus saeclōrum.
 [о́рдо но́вус сэклё́рум]
 Новый порядок веков.
- Ore uno.
 [о́рэ у́но]
 Одним ртом; единогласно.
- Ornata forma mente praeclara eminet.
 Ornāta forma mente praeclāra emĭnet.
 [орна́та фо́рма мэ́нтэ прэкля́ра э́минэт]
 В глаза бросается красивый внешний вид, а не отличный ум; по одежке встречают.
- Osse caret glossa, quandoque tamen terit ossa.
 Osse caret glossa, quandōque tamen terit ossa.
 [о́ссэ ка́рэт глё́сса, квандо́квэ та́мэн тэ́рит о́сса]
 Язык не имеет кости, но часто перемалывает кости.
- Otia dant vitia.
 [о́циа дант ви́циа]
 Праздность рождает пороки.
- Otium cum dignitate.
 Otium cum dignitāte.
 [о́циум кум дигнита́тэ]
 Досуг с достоинством; достойный досуг.
- Otium post negotium.
 [о́циум пост нэго́циум]
 Отдых после дела.
- Otium sine litteris mors est et hominis vivi sepultura.
 Otium sine littĕris mors est et homĭnis vivi sepultūra.
 [о́циум си́нэ ли́ттэрис морс эст эт гхо́минис ви́ви сэпульту́ра]
 Досуг без книги — это смерть и погребение заживо.
- Ovem lupo committere.
 Ovem lupo committĕre.
 [о́вэм лю́по комми́ттэрэ]
 Овцу доверить волку.
- Pabulum animi.
 Pabŭlum anĭmi.
 [па́булюм а́ними]
 Пища для души.
- Pacta sunt servanda.
 [па́кта сунт сэрва́нда]
 Договоры должны соблюдаться.
- Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas regumque turres.
 Pallĭda mors aequo pulsat pede paupĕrum tabernas regumque turres.
 [па́ллида морс э́кво пу́льсат пэ́дэ па́ўпэрум табэ́рнас рэгу́мквэ ту́ррэс]
 Бледная смерть той же ногой стучит в лачуги бедных и дворцы царей.
- Panem quotidianum.
 Panem quotidiānum.
 [па́нэм квотидиа́нум]
 Хлеба насущного.
- Papulas observatis alienas obsiti plurimis ulceribus.
 Papŭlas observātis aliēnas obsĭti plurĭmis ulcerĭbus.
 [па́пуляс обсэрва́тис алиэ́нас о́бсити плю́римис ульцэ́рибус]
 Вы [сами], покрытые множествам язв, высматриваете чужие волдыри.
- Par comes esse pari consuescit sic et avari.
 Par comes esse pari consuescit sic et avāri.
 [пар ко́мэс э́ссэ па́ри консвэ́сцит сик эт ава́ри]
 Равный — приятель равному, скупой — скупому.
- Par pari referre.
 [пар па́ри рэфэ́ррэ]
 Равным за равное воздавать.
- Par praemium labori.
 Par praemium labōri.
 [пар прэ́миум лябо́ри]
 Соответственно труду и вознаграждение.
- Parcus discordat avaro.
 Parcus discordat avāro.
 [па́ркус диско́рдат ава́ро]
 Бережливый — не значит скупой.
- Pares cum paribus facillime congregantur.
 Pares cum parĭbus facillĭme congregantur.
 [па́рэс кум па́рибус фаци́ллимэ конгрэга́нтур]
 Равные с равными очень легко сходятся.
- Pars pro toto.
 [парс про то́то]
 Часть вместо целого.
- Pars sanitatis velle sanari fuit.
 Pars sanitātis velle sanāri fuit.
 [парс санита́тис вэ́лле сана́ри фу́ит]
 Желание выздороветь — часть выздоровления.
- Parthis mendacior.
 [па́ртис мэнда́циор]
 Лживее, чем парфяне.
- Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus.
 Parturiunt montes, nascētur ridicŭlus mus.
 [парту́риунт мо́нтэс, насцэ́тур риди́кулюс мус]
 Рожают горы, родится смешной мышонок.
- Parva delicta aperiunt viam ad majora.
 Parva delicta aperiunt viam ad majōra. Parva delicta aperiunt viam ad maiora.
 [па́рва дэли́кта апэ́риунт ви́ам ад майо́ра]
 Малые преступления открывают дорогу большим.
- Parva domus — magna quies.
 [па́рва до́мус — ма́гна квиэс]
 Малое жилище — великий покой.
- Parva domus — parva cura.
 [па́рва до́мус — па́рва ку́ра]
 Малое жилище — малая забота.
- Parva leves capiunt animos.
 Parva leves capiunt anĭmos.
 [па́рва ле́вэс ка́пиунт а́нимос]
 Мелочи прельщают легкомысленных.
- Parva saepe scintilla contempta magnum excitat incendium.
 Parva saepe scintilla contempta magnum excĭtat incendium.
 [па́рва сэ́пэ сцинти́лля контэ́мпта ма́гнум э́ксцитат инцэ́ндиум]
 Часто маленькая искра вызывает большой пожар.
- Parvo contentus.
 [па́рво контэ́нтус]
 Довольствующийся малым.
- Patiaris potius ipse, quam facias scelus.
 Patiāris potius ipse, quam facias scelus.
 [пациа́рис по́тиус и́псэ, квам фа́циас сцэ́люс]
 Лучше тебе самому терпеть, чем совершать зло.
- Patiendo multa veniunt, quae nequeas pati.
 [пациэ́ндо му́льта вэ́ниунт, квэ нэ́квэас па́ти]
 Хотя ты и много можешь терпеть, конец терпению наступит.
- Patiens et fortis se ipsum felicem facit.
 Patiens et fortis se ipsum felīcem facit.
 [па́циэнс эт фо́ртис сэ и́псум фэли́цэм фа́цит]
 Терпеливый и мужественный сам себя делает счастливым.
- Patientia animi divitias occultas habet.
 Patientia anĭmi divitias occultas habet.
 [пациэ́нциа а́ними диви́циас окку́льтас гха́бэт]
 Терпение имеет скрытые богатства.
- Patientia omnia vincit.
 [пациэ́нциа о́мниа ви́нцит]
 Терпение все побеждает.
- Patria est communis omnium civium parens.
 Patria est commūnis omnium civium parens.
 [па́триа эст комму́нис о́мниум ци́виум па́рэнс]
 Родина — общая мать всех граждан.
- Patriae fumus igne alieno luculentior.
 Patriae fumus igne aliēno luculentior.
 [па́триэ фу́мус и́гнэ алиэ́но люкуле́нтиор]
 Дым отечества ярче огня чужбины.
- Pauca verba.
 [па́ўка вэ́рба]
 В немногих словах; без лишних слов, без многословия; короче говоря.
- Pauca, sed bona.
 [па́ўка, сэд бо́на]
 Мало, но хорошо.
- Paucis verbis.
 [па́ўцис вэ́рбис]
 В немногих словах; без лишних слов, без многословия; короче говоря.
- Paulatim summa petuntur.
 Paulātim summa petuntur.
 [паўля́тим су́мма пэту́нтур]
 Не сразу достигаются вершины.
- Pauper mutatur, si dives efficiatur.
 Pauper mutātur, si dives efficiātur.
 [па́ўпэр мута́тур, си ди́вэс эффициа́тур]
 Бедный изменяется, когда становится богатым.
- Pauperior mendicissimo homine.
 Pauperior mendicissĭmo homĭne.
 [паўпэ́риор мэндици́ссимо гхо́минэ]
 Бедный, как только возможно; беднее самого бедного человека.
- Paupertas non est vitium.
 [паўпэ́ртас нон эст ви́циум]
 Бедность не порок.
- Pax optima rerum.
 Pax optĭma rerum.
 [пакс о́птима рэ́рум]
 Самое ценное — мир.
- Pax tecum.
 [пакс тэ́кум]
 Мир с тобой.
- Pax vobiscum!
 [пакс воби́скум]
 Мир с вами.
- Peculium re, non verbis augetur.
 Peculium re, non verbis augētur.
 [пэку́лиум рэ, нон вэ́рбис аўгэ́тур]
 Имущество увеличивается делом, а не словами.
- Pecunia est ancilla, si scis uti, si nescis, domina.
 Pecunia est ancilla, si scis uti, si nescis, domĭna.
 [пэку́ниа эст анци́лля, си сцис у́ти, си нэ́сцис, до́мина]
 Умеешь пользоваться деньгами — они служат тебе, а если нет — ты им.
- Pecuniae omnia oboediunt.
 [пэку́ниэ о́мниа обэ́диунт]
 Деньгам все покоряется.
- Pedibus timor addit alas.
 Pedĭbus timor addit alas.
 [пэ́дибус ти́мор а́ддит а́ляс]
 Страх придает ногам силы.
- Pejor avis aetas.
 Peior avis aetas.
 [пэ́йор а́вис э́тас]
 Плохая птица — возраст.
- Pelle sub agnina latitat mens saepe lupina.
 Pelle sub agnīna latĭtat mens saepe lupīna.
 [пэ́лле суб агни́на ля́титат мэнс сэ́пэ люпи́на]
 Под шкурой ягненка часто скрывается нрав волка.
- Pendere tenui filo.
 Pendĕre tenui filo.
 [пэ́ндэрэ тэ́нуи фи́лё]
 Висеть на тонкой нити.
- Per aspera ad astra.
 Per aspĕra ad astra.
 [пэр а́спэра ад а́стра]
 Через тернии к звездам.
- Per aversionem.
 Per aversiōnem.
 [пэр авэрсио́нэм]
 Оптом; гуртом.
- Per crucem ad lucem.
 [пэр кру́цэм ад лю́цэм]
 Через страдания к свету.
- Per exclusionem.
 Per exclusiōnem.
 [пэр эксклюзио́нэм]
 В виде исключения.
- Per expressum.
 [пэр экспрэ́ссум]
 Дословно; буквально.
- Per fas ac nefas.
 [пэр фас ак нэ́фас]
 Разрешенными и неразрешенными средствами; правдами и неправдами.
- Per me ista trahantur pedibus.
 Per me ista trahantur pedĭbus.
 [пэр мэ и́ста трагха́нтур пэ́дибус]
 Что касается меня, то пусть хромают; по мне, пропади оно пропадом.
- Per procura.
 Per procūra.
 [пэр проку́ра]
 По доверенности.
- Per risum multum cognoscimus stultum.
 Per risum multum cognoscĭmus stultum.
 [пэр ри́зум му́льтум когно́сцимус сту́льтум]
 По частому смеху узнаём глупца.
- Per se.
 [пэр сэ]
 Само па себе; в чистом виде.
- Per secreta vota.
 Per secrēta vota.
 [пэр сэкрэ́та во́та]
 Закрытым голосованием.
- Per tacitum consensum.
 Per tacĭtum consensum.
 [пэр та́цитум консэ́нсум]
 По молчаливому согласию.
- Per usum.
 [пэр у́зум]
 На практике.
- Perfer et obdura.
 Perfer et obdūra.
 [пэ́рфэр эт обду́ра]
 Терпи и крепись.
- Perfice te!
 Perfĭce te!
 [пэ́рфицэ тэ]
 Совершенствуй себя!
- Periculum (est) in mora.
 Pericŭlum (est) in mora.
 [пэри́кулюм (эст) ин мо́ра]
 Опасность в промедлении.
- Perigrinatio est vita.
 [пэригрина́цио эст ви́та]
 Жизнь — это странствие.
- Perpetuum mobile.
 Perpetuum mobĭle.
 [пэрпэ́туум мо́биле]
 Вечный двигатель.
- Persona grata.
 Persōna grata.
 [пэрсо́на гра́та]
 Желательная особа.
- Persona ingrata.
 Persōna ingrāta.
 [пэрсо́на ингра́та]
 Нежелательная особа.
- Persona sacrosancta.
 Persōna sacrosancta.
 [пэрсо́на сакроза́нкта]
 Священная особа.
- Persona suspecta.
 Persōna suspecta.
 [пэрсо́на суспэ́кта]
 Подозрительная личность.
- Personaliter.
 Personalĭter.
 [пэрсона́литэр]
 Лично.
- Pes gradiens crescit, cornix residendo famescit.
 [пэс гра́диэнс крэ́сцит, ко́рникс рэзидэ́ндо фамэ́сцит]
 Нога растет от ходьбы, ворона голодает от сидения; волка ноги кормят.
- Pessimum periculum, quod opertum latet.
 Pessĭmum pericŭlum, quod opertum latet.
 [пэ́ссимум пэри́кулюм, квод опэ́ртум ля́тэт]
 Страшней всего скрытая опасность.
- Petitio principii.
 [пэти́цио принци́пии]
 Предвосхищение основания; вывод из положения, которое еще надо доказать.
- Petra scandali.
 Petra scandăli.
 [пэ́тра ска́ндали]
 Камень преткновения.
- Pia desiderata.
 Pia desiderāta.
 [пи́а дэзидэра́та]
 Заветные мечты.
- Pia desideria.
 [пи́а дэзидэ́риа]
 Благие пожелания; благие намерения.
- Pia fraus.
 [пи́а фра́ус]
 Благочестивая ложь.
- Piger ipse sibi obstat.
 [пи́гэр и́псэ си́би о́бстат]
 Ленивый сам себе вредит.
- Pigritia mater vitiorum.
 Pigritia mater vitiōrum.
 [пигри́циа ма́тэр вицио́рум]
 Праздность — мать пороков.
- Piscari in turbido.
 Piscāri in turbĭdo.
 [писка́ри ин ту́рбидо]
 Ловить рыбу в мутной воде.
- Piscem natare doces.
 Piscem natāre doces.
 [пи́сцэм ната́рэ до́цэс]
 Ты учишь рыбу плавать.
- Plenus rimarum.
 Plenus rimārum.
 [пле́нус рима́рум]
 Весь в трещинах (т. е. болтливый).
- Plenus venter non studet libenter.
 [пле́нус вэ́нтэр нон сту́дэт либэ́нтэр]
 Полный живот не учится охотно; полное брюхо к науке глухо.
- Plerique ubi aliis maledicunt, faciunt convicium sibi.
 Plerīque ubi aliis maledīcunt, faciunt convicium sibi.
 [плери́квэ у́би а́лиис маледи́кунт, фа́циунт конви́циум си́би]
 Злословя, многие люди чернят самих себя.
- Plures crapula, quam gladius.
 Plures crapŭla, quam gladius.
 [плю́рэс кра́пуля, квам гля́диус]
 Пьянство [губит] сильнее меча.
- Pluris est oculatus testis unus, quam auriti decem.
 Pluris est oculātus testis unus, quam aurīti decem.
 [плю́рис эст окуля́тус тэ́стис у́нус, квам аўри́ти дэ́цэм]
 Лучше один увидевший свидетель, чем десять услышавших; лучше один раз увидеть, чем десять раз услышать.
- Plus exempla quam peccata nocent.
 Plus exempla quam peccāta nocent.
 [плюс эксэ́мпля квам пэкка́та но́цэнт]
 Примеры причиняют больше вреда, чем преступления; плохие примеры хуже ошибок.
- Plus potest negare asinus, quam probare philosophus.
 Plus potest negāre asĭnus, quam probāre philosŏphus.
 [плюс по́тэст нэга́рэ а́зинус, квам проба́рэ филё́софус]
 Осел больше может опровергнуть, чем философ доказать.
- Plus sonat, quam valet.
 [плюс со́нат, квам ва́лет]
 Больше звона, чем смысла.
- Plus stricto mendax offendit lingua mucrone.
 Plus stricto mendax offendit lingua mucrōne.
 [плюс стри́кто мэ́ндакс оффэ́ндит ли́нгва мукро́нэ]
 Лживый язык поражает сильнее обнаженного меча.
- Plus valet exiguus quam nullus ad atria clavus.
 [плюс ва́лет экси́гуус квам ну́ллюс ад а́триа кля́вус]
 Лучше плохой замок в доме, чем никакой.
- Plus valet in dextra passer quam quattuor extra.
 [плюс ва́лет ин дэ́кстра па́ссэр квам ква́ттуор э́кстра]
 Лучше один воробей в правой руке, чем четыре в воздухе.
- Plus vident oculi quam oculus.
 Plus vident ocŭli quam ocŭlus.
 [плюс ви́дэнт о́кули квам о́кулюс]
 Два глаза видят больше, чем один.
- Plusve minusve.
 [плю́свэ мину́свэ]
 Более-менее.
- Poculum, mane haustum, restaurat naturam exhaustam.
 Pocŭlum, mane haustum, restaurat natūram exhaustam.
 [по́кулюм, ма́нэ гха́ўстум, рэста́ўрат нату́рам эксгха́ўстам]
 Бокал, выпитый утром, восстанавливает силы.
- Pompa mortis magis terret, quam mors ipsa.
 [по́мпа мо́ртис ма́гис тэ́ррэт, квам морс и́пса]
 Больше самой смерти устрашает то, что ее сопровождает.
- Pomum compunctum cito corrumpit sibi junctum.
 Pomum compunctum cito corrumpit sibi iunctum.
 [по́мум компу́нктум ци́то корру́мпит си́би ю́нктум]
 Гнилое яблоко быстро портит то, что лежит рядом.
- Possum falli ut homo.
 [по́ссум фа́лли ут гхо́мо]
 Как человек я могу ошибаться.
- Post cenam stabis aut mille passus meabis.
 Post cenam stabis aut mille passus meābis.
 [пост цэ́нам ста́бис аўт ми́лле па́ссус мэа́бис]
 После обеда встанешь либо тысячу шагов отмеришь.
- Post factum nullum consilium.
 [пост фа́ктум ну́ллюм конси́лиум]
 После сделанного не нужен никакой совет.
- Post factum.
 [пост фа́ктум]
 После совершившегося.
- Post gaudia luctus.
 [пост га́ўдиа лю́ктус]
 После радости — плач.
- Post hoc non est propter hoc.
 [пост гхок нон эст про́птэр гхок]
 После этого не значит вследствие этого.
- Post hoc, ergo propter hoc.
 [пост гхок, э́рго про́птэр гхок]
 После этого, значит из-за этого.
- Post hominum memoriam.
 Post homĭnum memoriam.
 [пост гхо́минум мэмо́риам]
 С незапамятных времен.
- Post mortem medicina.
 Post mortem medicīna.
 [пост мо́ртэм мэдици́на]
 После смерти лечение.
- Post nubila Phoebus.
 Post nubĭla Phoebus.
 [пост ну́биля фэ́бус]
 После туч — Феб.
- Post nubila sol.
 Post nubĭla sol.
 [пост ну́биля соль]
 После туч — солнце.
- Post scriptum (P. S.).
 [пост скри́птум]
 После написанного; постскриптум; приписка к письму.
- Post tenebras lux.
 Post tenĕbras lux.
 [пост тэ́нэбрас люкс]
 После мрака свет.
- Post tenebras spero lucem.
 Post tenĕbras spero lucem.
 [пост тэ́нэбрас спэ́ро лю́цэм]
 Надеюсь на свет после мрака.
- Post vinum verba, post imbrem nascitur herba.
 Post vinum verba, post imbrem nascĭtur herba.
 [пост ви́нум вэ́рба, пост и́мбрэм на́сцитур гхэ́рба]
 После вина появляются слова, после дождя — трава.
- Postumus.
 Postŭmus.
 [по́стумус]
 Родившийся последним; самый младший; посмертный.
- Potior est, qui prior est.
 [по́тиор эст, кви при́ор эст]
 Самый сильный тот, кто первый.
- Potior visa est periculosa libertas quieto servitio.
 Potior visa est periculōsa libertas quiēto servitio.
 [по́тиор ви́за эст пэрикулё́за либэ́ртас квиэ́то сэрви́цио]
 Лучше свобода, исполненная опасностей, чем спокойное рабство.
- Potius sero, quam numquam.
 [по́тиус сэ́ро, квам ну́мквам]
 Лучше поздно, чем никогда.
- Praemonitus praemunitus.
 Praemonĭtus praemunītus.
 [прэмо́нитус прэмуни́тус]
 Кто предупрежден, тот вооружен.
- Praesentia minuit famam.
 [прэзэ́нциа ми́нуит фа́мам]
 Присутствие уменьшает славу.
- Praestat aliquid superesse quam deesse.
 Praestat alĭquid superesse quam deesse.
 [прэ́стат а́ликвид супэрэ́ссэ квам дээ́ссэ]
 Лучше пусть останется, чем не хватит.
- Praestat cum dignitate cadere, quam cum ignominia vivere.
 Praestat cum dignitāte cadĕre, quam cum ignominia vivĕre.
 [прэ́стат кум дигнита́тэ ка́дэрэ, квам кум игноми́ниа ви́вэрэ]
 Лучше погибнуть с честью, чем жить в бесчестии.
- Praeterita mutare non possumus.
 Praeterĭta mutāre non possŭmus.
 [прэтэ́рита мута́рэ нон по́ссумус]
 Мы не можем изменить прошлого.
- Praeterita omittamus.
 Praeterĭta omittāmus.
 [прэтэ́рита омитта́мус]
 Давайте не будем говорить о прошлом.
- Praevenire melius est, quam praeveniri.
 Praevenīre melius est, quam praevenīri.
 [прэвэни́рэ мэ́лиус эст, квам прэвэни́ри]
 Лучше опередить, чем опередят тебя.
- Presente medico nihil nocet.
 Presente medĭco nihil nocet.
 [прэзэ́нтэ мэ́дико ни́гхиль но́цэт]
 В присутствии врача ничего не вредно.
- Prima facie.
 [при́ма фа́циэ]
 На первый взгляд.
- Primoribus labris attingere aliquid.
 Primorĭbus labris attingĕre alĭquid.
 [примо́рибус ля́брис атти́нгэрэ а́ликвид]
 Дотронуться до чего-либо кончиками губ; поверхностно познакомиться с чем-нибудь.
- Primum agere.
 Primum agĕre.
 [при́мум а́гэрэ]
 Прежде всего действовать.
- Primum discere, deinde docere.
 Primum discĕre, deinde docēre.
 [при́мум ди́сцэрэ, дэи́ндэ доцэ́рэ]
 Сначала учиться, потом учить.
- Primum non nocere.
 Primum non nocēre.
 [при́мум нон ноцэ́рэ]
 Прежде всего не вредить.
- Primum vivere.
 Primum vivĕre.
 [при́мум ви́вэрэ]
 Прежде всего жить.
- Primus clamor atque impetus rem decernit.
 Primus clamor atque impĕtus rem decernit.
 [при́мус кля́мор а́тквэ и́мпэтус рэм дэцэ́рнит]
 Первый натиск и первые крики решают дело.
- Primus inter pares.
 [при́мус и́нтэр па́рэс]
 Первый среди равных.
- Principes mortales, res publica aeterna.
 Princĭpes mortāles, res publĭca aeterna.
 [при́нципэс морта́лес, рэс пу́блика этэ́рна]
 Правители смертны, государство вечно.
- Principia magna saepe parva in exitu.
 Principia magna saepe parva in exĭtu.
 [принци́пиа ма́гна сэ́пэ па́рва ин э́кситу]
 Большое начало часто заканчивается малым результатом.
- Principium — dimidium totius.
 Principium — dimidium totīus.
 [принци́пиум — дими́диум тоти́ус]
 Начало — половина всего.
- Principium contradictionis.
 Principium contradictiōnis.
 [принци́пиум контрадикцио́нис]
 Закон противоречия.
- Principium et fons.
 [принци́пиум эт фонс]
 Начало и источник.
- Prius quam exaudis ne judices.
 Prius quam exaudis ne judĭces. Prius quam exaudis ne iudices.
 [при́ус квам экса́ўдис нэ ю́дицэс]
 Не суди, не выслушав.
- Prius quam incipias, consulto opus est.
 [при́ус квам инци́пиас, консу́льто о́пус эст]
 Прежде чем начать, обдумай.
- Prius quam incipias, consulto, et ubi consulueris, mature factu opus est.
 Prius quam incipias, consulto, et ubi consuluĕris, matūre factu opus est.
 [при́ус квам инци́пиас, консу́льто, эт у́би консулю́эрис, мату́рэ фа́кту о́пус эст]
 Прежде чем начать, обдумай, а когда обдумаешь, стоит поторопиться.
- Privata publicis postpone.
 Privāta publĭcis postpōne.
 [прива́та пу́блицис постпо́нэ]
 Предпочитай общественное личному.
- Privatim.
 Privātim.
 [прива́тим]
 Частным образом.
- Pro bono publico.
 Pro bono publĭco.
 [про бо́но пу́блико]
 Для общей пользы.
- Pro die.
 [про ди́э]
 На день (дневная доза лекарств).
- Pro domo sua.
 [про до́мо су́а]
 Для себя; в личных интересах; в защиту своих дел.
- Pro et contra.
 [про эт ко́нтра]
 За и против.
- Pro forma.
 [про фо́рма]
 Для формы; для вида.
- Pro memoria.
 [про мэмо́риа]
 Для памяти, в память о чем-нибудь.
- Pro mundi beneficio.
 [про му́нди бэнэфи́цио]
 На благо мира.
- Pro patria et libertate.
 Pro patria et libertāte.
 [про па́триа эт либэрта́тэ]
 За отечество и свободу.
- Pro re nata.
 [про рэ на́та]
 Согласно обстоятельствам.
- Pro tanto.
 [про та́нто]
 Пропорционально.
- Pro tempore.
 Pro tempŏre.
 [про тэ́мпорэ]
 Вовремя; своевременно.
- Pro ut de lege.
 [про ут дэ ле́гэ]
 Законным путем.
- Probatum est.
 Probātum est.
 [проба́тум эст]
 Одобрено.
- Proceras dejicit arbores procella vehemens.
 Procĕras dejĭcit arbŏres procella vehĕmens. Proceras deiicit arbores procella vehemens.
 [про́цэрас дэ́йицит а́рборэс процэ́лля вэ́гхэмэнс]
 Сильная буря валит даже высокие деревья.
- Procul dubio.
 [про́куль ду́био]
 Без сомнения.
- Procul ex oculis — procul ex mente.
 Procul ex ocŭlis — procul ex mente.
 [про́куль экс о́кулис — про́куль экс мэ́нтэ]
 С глаз долой — из головы вон; с глаз долой — из сердца вон.
- Procul negotiis.
 [про́куль нэго́циис]
 Вдали от суеты.
- Prodest cautela plus quam postrema querela.
 Prodest cautēla plus quam postrēma querēla.
 [про́дэст каўтэ́ля плюс квам пострэ́ма квэрэ́ля]
 Больше помогает своевременное предостережение, чем запоздалые попреки.
- Propera pedem.
 Propĕra pedem.
 [про́пэра пэ́дэм]
 Поторапливайся.
- Propter invidiam.
 [про́птэр инви́диам]
 Из зависти.
- Propter necessitatem.
 Propter necessitātem.
 [про́птэр нэцэссита́тэм]
 Ввиду необходимости.
- Proverbia — populorum sapientia.
 Proverbia — populōrum sapientia.
 [провэ́рбиа — популё́рум сапиэ́нциа]
 Пословицы — народная мудрость.
- Prudentia saepe vitantur pericula.
 Prudentia saepe vitantur pericŭla.
 [прудэ́нциа сэ́пэ вита́нтур пэри́куля]
 Благодаря рассудительности часто избегаются опасности.
- Pugnis et calceis, unguibus et rostro.
 Pugnis et calceis, unguĭbus et rostro.
 [пу́гнис эт ка́льцэис, у́нгу́ибус эт ро́стро]
 Кулаками и ногами, когтями и клювом.
- Pulchre sedens melius agens.
 [пу́льхрэ сэ́дэнс мэ́лиус а́гэнс]
 Хорошо обдумаешь — лучше сделаешь; семь раз отмерь — один отрежь.
- Pulchrum est praestare cuncta, nil exigere.
 Pulchrum est praestāre cuncta, nil exigĕre.
 [пу́льхрум эст прэста́рэ ку́нкта, ниль экси́гэрэ]
 Чудесно все давать и ничего не требовать замен.
- Pulsate, et aperietur vobis.
 Pulsāte, et aperiētur vobis.
 [пульса́тэ, эт апэриэ́тур во́бис]
 Стучите, и вам откроют.
- Punctum quaestionis.
 Punctum quaestiōnis.
 [пу́нктум квэстио́нис]
 Суть вопроса.
- Punctum saliens.
 [пу́нктум са́лиэнс]
 Трепещущая точка; главная суть; самое главное.
- Quae fuerunt vitia, mores sunt.
 Quae fuērunt vitia, mores sunt.
 [квэ фуэ́рунт ви́циа, мо́рэс сунт]
 Что было пороками, теперь нравы.
- Quae nocent, docent.
 [квэ но́цэнт, до́цэнт]
 Что вредит, то учит.
- Quae non posuisti, ne tollas!
 [квэ нон позуи́сти, нэ то́лляс]
 Чего не положил, того не бери!
- Quaerite et inveniete.
 Quaerĭte et inveniēte.
 [квэ́ритэ эт инвэниэ́тэ]
 Ищите и найдете.
- Quaestio vixata.
 Quaestio vixāta.
 [квэ́стио викса́та]
 Мучительный вопрос.
- Quale opus est, tale est praemium.
 [ква́ле о́пус эст, та́ле эст прэ́миум]
 Каков труд, таково и вознаграждение.
- Qualia quisque geret, talia quisque feret.
 [ква́лиа кви́сквэ гэ́рэт, та́лиа кви́сквэ фэ́рэт]
 Как кто будет себя вести, так к нему будут и относиться.
- Quam camus cassus, equus est melior mala passus.
 [квам ка́мус ка́ссус, э́квус эст мэ́лиор ма́ля па́ссус]
 Лучше плохая лошадь, чем пустая узда.
- Quam cara sint bona, homines carendo intellegunt.
 Quam cara sint bona, homĭnes carendo intellĕgunt.
 [квам ка́ра синт бо́на, гхо́минэс карэ́ндо интэ́ллегунт]
 Только лишившись благ, люди понимают их ценность.
- Quam difficile est crimen non prodere vultu.
 Quam difficĭle est crimen non prodĕre vultu.
 [квам диффи́циле эст кри́мэн нон про́дэрэ ву́льту]
 Как тяжело не выдать преступление лицом.
- Quam semel errare, melius terve rogare.
 Quam semel errāre, melius terve rogāre.
 [квам сэ́мэль эрра́рэ, мэ́лиус тэ́рвэ рога́рэ]
 Лучше три раза спросить, чем один раз ошибиться.
- Quanta patimur.
 Quanta patĭmur.
 [ква́нта па́тимур]
 Сколько претерпеваем.
- Quantum satis.
 [ква́нтум са́тис]
 Сколько надо; вдоволь.
- Quem medicamenta non sanant, natura sanat.
 Quem medicamenta non sanant, natūra sanat.
 [квэм мэдикамэ́нта нон са́нант, нату́ра са́нат]
 Кого не лечат лекарства, лечит природа.
- Quem mos non rexit, vita non inclutus exit.
 Quem mos non rexit, vita non inclŭtus exit.
 [квэм мос нон рэ́ксит, ви́та нон и́нклютус э́ксит]
 Кто не придерживается закона, с позором уходит из жизни.
- Qui bibit immodice vina, venena bibit.
 Qui bibit immodĭce vina, venēna bibit.
 [кви би́бит иммо́дицэ ви́на, вэнэ́на би́бит]
 Кто не в меру пьет вино, тот пьет отраву.
- Qui bona sectatur, prima bene surgit in hora.
 Qui bona sectātur, prima bene surgit in hora.
 [кви бо́на сэкта́тур, при́ма бэ́нэ су́ргит ин гхо́ра]
 Кто стремится к богатству, тот встает рано.
- Qui canem alit exterum, hunc praeter lorum nil fit reliquum.
 Qui canem alit extĕrum, hunc praeter lorum nil fit relĭquum.
 [кви ка́нэм а́лит э́кстэрум, гхунк прэ́тэр лё́рум ниль фит рэ́ликвум]
 Кто кормит чужую собаку, не имеет ничего, кроме поводка.
- Qui capit uxorem, litem capit atque dolorem.
 Qui capit uxōrem, litem capit atque dolōrem.
 [кви ка́пит уксо́рэм, ли́тэм ка́пит а́тквэ долё́рэм]
 Кто берет себе жену, тот приобретает ссоры и горе.
- Qui cito laetatur, leviter dolet et lacrimatur.
 Qui cito laetātur, levĭter dolet et lacrimātur.
 [кви ци́то лета́тур, ле́витэр до́лет эт лякрима́тур]
 Кто быстро радуется, тот легко грустит и плачет.
- Qui comes est stulti, sibi saepe fit ipse labori.
 Qui comes est stulti, sibi saepe fit ipse labōri.
 [кви ко́мэс эст сту́льти, си́би сэ́пэ фит и́псэ лябо́ри]
 Кто является другом дурака, тот часто сам себе вредит.
- Qui gladio ferit, gladio perit.
 [кви гля́дио фэ́рит, гля́дио пэ́рит]
 Кто мечом ударяет, от меча и погибает.
- Qui me amat, amat et canem meum.
 [кви мэ а́мат, а́мат эт ка́нэм мэ́ум]
 Кто любит меня, любит и мою собаку.
- Qui mittit stultum, differt sua commoda multum.
 Qui mittit stultum, differt sua commŏda multum.
 [кви ми́ттит сту́льтум, ди́ффэрт су́а ко́ммода му́льтум]
 Кто посылает дурака, тот причиняет себе много неудобств.
- Qui multum habet, plus cupit.
 [кви му́льтум гха́бэт, плюс ку́пит]
 Имеющий многое хочет еще большего.
- Qui nescit tacere, nescit et loqui.
 Qui nescit tacēre, nescit et loqui.
 [кви нэ́сцит тацэ́рэ, нэ́сцит эт лё́кви]
 Кто не умеет молчать, не умеет и разговаривать.
- Qui nimis propere, minus prospere.
 Qui nimis propĕre, minus prospĕre.
 [кви ни́мис про́пэрэ, ми́нус про́спэрэ]
 Кто слишком спешит, тот терпит неудачу.
- Qui nimium probat, nihil probat.
 [кви ни́миум про́бат, ни́гхиль про́бат]
 Кто доказывает слишком много, тот ничего не доказывает.
- Qui nimium properat, serus absolvit.
 Qui nimium propĕrat, serus absolvit.
 [кви ни́миум про́пэрат, сэ́рус абсо́львит]
 Кто слишком спешит, тот позже завершит.
- Qui non nobiscum, adversus nos est.
 [кви нон ноби́скум, адвэ́рсус нос эст]
 Кто не с нами, тот против нас.
- Qui non proficit, deficit.
 Qui non profĭcit, defĭcit.
 [кви нон про́фицит, дэ́фицит]
 Кто не движется вперед, тот отстает.
- Qui potest consilium fugere, sapere idem potest.
 Qui potest consilium fugĕre, sapĕre idem potest.
 [кви по́тэст конси́лиум фу́гэрэ, са́пэрэ и́дэм по́тэст]
 Умный тот, кто может обойтись без совета.
- Qui pro quo.
 [кви про кво]
 Один вместо другого; путаница.
- Qui quae vult dicit, quae non vult audiet.
 [кви квэ вульт ди́цит, квэ нон вульт а́ўдиэт]
 Кто говорит, что хочет, услышит, чего и не хочет.
- Qui quaerit alta, is malum videtur quaerere.
 Qui quaerit alta, is malum vidētur quaerĕre.
 [кви квэ́рит а́льта, ис ма́люм видэ́тур квэ́рэрэ]
 Кто ищет далеко, тот ищет себе беду.
- Qui quaerit, inveniet, pulsanti aperietur.
 Qui quaerit, inveniet, pulsanti aperiētur.
 [кви квэ́рит, инвэ́ниэт, пульса́нти апэриэ́тур]
 Кто ищет, тот найдет, кто стучится, тому откроют.
- Qui scribit, bis legit.
 [кви скри́бит, бис ле́гит]
 Кто пишет, тот дважды читает; кто записывает, тот лучше запоминает.
- Qui se ipse laudat, cito derisorem invenit.
 Qui se ipse laudat, cito derisōrem invĕnit.
 [кви сэ и́псэ ля́ўдат, ци́то дэризо́рэм и́нвэнит]
 Кто сам себя хвалит, тот быстро находит насмешника.
- Qui semel furatur, semper fur habetur.
 Qui semel furātur, semper fur habētur.
 [кви сэ́мэль фура́тур, сэ́мпэр фур гхабэ́тур]
 Кто хотя бы раз украл, всегда будет считаться вором.
- Qui seminat mala, metet mala.
 Qui semĭnat mala, metet mala.
 [кви сэ́минат ма́ля, мэ́тэт ма́ля]
 Кто сеет зло, тот зло и пожнет.
- Qui sibi semitam non sapiunt, alteri non monstrant viam.
 Qui sibi semĭtam non sapiunt, altĕri non monstrant viam.
 [кви си́би сэ́митам нон са́пиунт, а́льтэри нон мо́нстрант ви́ам]
 Кто себе тропу не проложит, тот никому не укажет путь.
- Qui sine peccato est?
 Qui sine peccāto est?
 [кви си́нэ пэкка́то эст]
 Кто без греха?
- Qui tangit picem, contaminabitur.
 Qui tangit picem, contaminabĭtur.
 [кви та́нгит пи́цэм, контамина́битур]
 Кто дотрагивается до смолы, испачкается.
- Qui timet insidias omnes, nullas incidit.
 Qui timet insidias omnes, nullas incĭdit.
 [кви ти́мэт инси́диас о́мнэс, ну́лляс и́нцидит]
 Кто боится всякой ловушки, тот не попадает ни в одну из них.
- Qui totum vult, totum perit.
 [кви то́тум вульт, то́тум пэ́рит]
 Кто всего желает, все утрачивает.
- Qui ventum seminat, turbinem metet.
 Qui ventum semĭnat, turbĭnem metet.
 [кви вэ́нтум сэ́минат, ту́рбинэм мэ́тэт]
 Кто сеет ветер, тот пожнет бурю.
- Qui vitat molam, vitat farinam.
 Qui vitat molam, vitat farīnam.
 [кви ви́тат мо́лям, ви́тат фари́нам]
 Кто избегает мельницы, избегает и муки́.
- Qui vitulum tollet, taurum subduxerit idem.
 Qui vitŭlum tollet, taurum subduxĕrit idem.
 [кви ви́тулюм то́ллет, та́ўрум субду́ксэрит и́дэм]
 Кто уносит теленка, тот украдет и быка.
- Quibuscumque viis.
 [квибуску́мквэ ви́ис]
 Любыми путями.
- Quid ipse sis, non guid habearis, interest.
 Quid ipse sis, non guid habeāris, intĕrest.
 [квид и́псэ сис, нон гу́ид гхабэа́рис, и́нтэрэст]
 Важно, какой ты на самом деле, а не за кого тебя принимают.
- Quid potui, feci.
 [квид по́туи, фэ́ци]
 Что мог, я сделал.
- Quidquid agis, prudenter agas et respice finem.
 Quidquid agis, prudenter agas et respĭce finem.
 [кви́дквид а́гис, прудэ́нтэр а́гас эт рэ́спицэ фи́нэм]
 Что бы ты ни делал, делай разумно и предусматривай результат.
- Quidquid est plus quam necesse, possidentes deprimit.
 Quidquid est plus quam necesse, possidentes deprĭmit.
 [кви́дквид эст плюс квам нэцэ́ссэ, поссидэ́нтэс дэ́примит]
 Все, что свыше необходимого, губит обладателей.
- Quidquid in buccam venerit, stultus loquitur.
 Quidquid in buccam venĕrit, stultus loquĭtur.
 [кви́дквид ин бу́ккам вэ́нэрит, сту́льтус лё́квитур]
 Глупый говорит все, что придет в голову.
- Quidquid latet, apparebit.
 Quidquid latet, apparēbit.
 [кви́дквид ля́тэт, аппарэ́бит]
 Тайное становится явным.
- Quidquid nummis praesentibus opta, et fiet.
 Quidquid nummis praesentĭbus opta, et fiet.
 [кви́дквид ну́ммис прэзэ́нтибус о́пта, эт фи́эт]
 Имея деньги, желай всего, чего хочешь, и оно сбудется.
- Quidquid praecipies esto brevis.
 [кви́дквид прэци́пиэс э́сто брэ́вис]
 Чему бы ты ни учил, будь краток.
- Quidquid vides, currit cum tempore.
 Quidquid vides, currit cum tempŏre.
 [кви́дквид ви́дэс, ку́ррит кум тэ́мпорэ]
 Все, что ты видишь, проходит со временем.
- Quilibet fortunae suae faber.
 Quilĭbet fortūnae suae faber.
 [кви́либэт форту́нэ су́э фа́бэр]
 Каждый сам кузнец своего счастья.
- Quis hominum sine vitiis?
 Quis homĭnum sine vitiis?
 [квис гхо́минум си́нэ ви́циис]
 Кто из людей без пороков?
- Quisque suos patimur manes.
 Quisque suos patĭmur manes.
 [кви́сквэ су́ос па́тимур ма́нэс]
 Каждый из нас несет свою кару.
- Quisquis homo bene scit, ipsum quo calceus urget.
 [кви́сквис гхо́мо бэ́нэ сцит, и́псум кво ка́льцэус у́ргэт]
 Каждый человек хорошо знает, где ему жмет ботинок.
- Quo plus honoris, eo plus oneris.
 Quo plus honōris, eo plus onĕris.
 [кво плюс гхоно́рис, эо плюс о́нэрис]
 Чем более чести, тем больше бремя.
- Quo plus sunt potae, plus sitiuntur aquae.
 [кво плюс сунт по́тэ, плюс сициу́нтур а́квэ]
 Чем больше пьют воду, тем больше хочется.
- Quo quisque est doctor, eo est modestior.
 [кво кви́сквэ эст до́ктор, эо эст модэ́стиор]
 Насколько человек образован, настолько он скромен.
- Quo timoris minus est, eo minus ferme periculi est.
 Quo timōris minus est, eo minus ferme pericŭli est.
 [кво тимо́рис ми́нус эст, эо ми́нус фэ́рмэ пэри́кули эст]
 Чем меньше страх, тем меньше обычно опасность.
- Quo vadis?
 [кво ва́дис]
 Куда идешь?
- Quod caret alterna requie, durabile non est.
 Quod caret alterna requie, durabĭle non est.
 [квод ка́рэт альтэ́рна рэ́квиэ, дура́биле нон эст]
 Что не чередуется с отдыхом, не бывает продолжительным.
- Quod cibus aliis, aliis est atrum venenum.
 Quod cibus aliis, aliis est atrum venēnum.
 [квод ци́бус а́лиис, а́лиис эст а́трум вэнэ́нум]
 Что для одних — еда, для вторых — гибельная отрава.
- Quod cito fit, cito perit.
 [квод ци́то фит, ци́то пэ́рит]
 Что быстро делается, быстро гибнет.
- Quod clausum in pectore, hoc in lingua promptum habeo.
 Quod clausum in pectŏre, hoc in lingua promptum habeo.
 [квод кля́ўзум ин пэ́кторэ, гхок ин ли́нгва про́мптум гха́бэо]
 Что сокрыто в сердце, то имею на языке.
- Quod dubitas, ne feceris!
 Quod dubĭtas, ne fecĕris!
 [квод ду́битас, нэ фэ́цэрис]
 Сомневаешься — не делай!
- Quod erat demonstrandum (q. e. d.).
 [квод э́рат дэмонстра́ндум]
 Что и требовалось доказать.
- Quod erat faciendum.
 [квод э́рат фациэ́ндум]
 Что и следовало сделать.
- Quod fuit, numquam revertetur.
 Quod fuit, numquam revertētur.
 [квод фу́ит, ну́мквам рэвэртэ́тур]
 Что было, то никогда не вернется.
- Quod habet, non numerat.
 Quod habet, non numĕrat.
 [квод гха́бэт, нон ну́мэрат]
 Что кто имеет, того не ценит.
- Quod hodie non est, cras erit.
 [квод гхо́диэ нон эст, крас э́рит]
 Чего нет сегодня, будет завтра.
- Quod in corde sobrii, id est in lingua ebrii.
 [квод ин ко́рдэ со́брии, ид эст ин ли́нгва э́брии]
 Что у трезвого на уме, то у пьяного на языке.
- Quod licet Jovi, non licet bovi.
 Quod licet Iovi, non licet bovi.
 [квод ли́цэт ё́ви, нон ли́цэт бо́ви]
 Что позволено Юпитеру, то не позволено быку.
- Quod nego.
 [квод нэ́го]
 Отнюдь нет; ни в коем случае.
- Quod non est in actis, non est in mundo.
 [квод нон эст ин а́ктис, нон эст ин му́ндо]
 Чего нет в документах, того нет и на свете.
- Quod non licet feminis, aeque non licet viris.
 Quod non licet femĭnis, aeque non licet viris.
 [квод нон ли́цэт фэ́минис, э́квэ нон ли́цэт ви́рис]
 Что не позволено женщинам, также не позволено мужчинам.
- Quod non licet, acrius urit.
 [квод нон ли́цэт, а́криус у́рит]
 Недозволенное притягивает сильнее.
- Quod non videt oculus, cor non dolet.
 Quod non videt ocŭlus, cor non dolet.
 [квод нон ви́дэт о́кулюс, кор нон до́лет]
 Чего не видит глаз, про то сердце не грустит.
- Quod probe notandum.
 [квод про́бэ нота́ндум]
 Что следует хорошо заметить.
- Quod satis est, cui contingit, nil amplius optet.
 [квод са́тис эст, ку́и конти́нгит, ниль а́мплиус о́птэт]
 У каждого есть достаточно, не надо желать большего.
- Quod satis est, plus quam satis est.
 [квод са́тис эст, плюс квам са́тис эст]
 Чего достаточно, того уже слишком.
- Quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris.
 Quod tibi fiĕri non vis, altĕri ne fecĕris.
 [квод ти́би фи́эри нон вис, а́льтэри нэ фэ́цэрис]
 Не делай другому того, чего не желаешь себе.
- Quod tollere velles.
 Quod tollĕre velles.
 [квод то́ллерэ вэ́ллес]
 Что хотелось бы устранить.
- Quod uni dixeris, omnibus dixeris.
 Quod uni dixĕris, omnĭbus dixĕris.
 [квод у́ни ди́ксэрис, о́мнибус ди́ксэрис]
 Что скажешь одному, скажешь всем.
- Quos ego!
 [квос э́го]
 Я вас!
- Quot capita, tot sensus.
 Quot capĭta, tot sensus.
 [квот ка́пита, тот сэ́нсус]
 Сколько голов, столько умов.
- Quot homines, tot sententiae.
 Quot homĭnes, tot sententiae.
 [квот гхо́минэс, тот сэнтэ́нциэ]
 Сколько людей, столько и мнений.
- Quovis modo.
 [кво́вис мо́до]
 Любым способом.
- Radices litterarum amarae sunt, fructus dulces.
 Radīces litterārum amārae sunt, fructus dulces.
 [ради́цэс литтэра́рум ама́рэ сунт, фру́ктус ду́льцэс]
 Корни наук горьки, плоды сладки.
- Radix saepe mala producit pessima mala.
 Radix saepe mala prodūcit pessĭma mala.
 [ра́дикс сэ́пэ ма́ля проду́цит пэ́ссима ма́ля]
 От плохого корня часто бывают очень плохие яблоки.
- Rara avis.
 [ра́ра а́вис]
 Редкая птица.
- Raro lupi lenti praebentur fercula denti.
 Raro lupi lenti praebentur fercŭla denti.
 [ра́ро лю́пи ле́нти прэбэ́нтур фэ́ркуля дэ́нти]
 Редко ленивому волку в рот попадает еда.
- Rastro dentato prata parata dato.
 Rastro dentāto prata parāta dato.
 [ра́стро дэнта́то пра́та пара́та да́то]
 Острой мотыгой обрабатывай созревшие луга; коси луга, когда поспели.
- Ratio contra vim parum valet.
 [ра́цио ко́нтра вим па́рум ва́лет]
 Мало может разум по сравнению с силой.
- Re labor est dulcis, quia non pluit usus hiulcis.
 [рэ ля́бор эст ду́льцис, кви́а нон плю́ит у́зус гхиу́льцис]
 Труд полезен, потому что добро не льется дождем.
- Re succumbere non oportebat verbis gloriantem.
 Re succumbĕre non oportēbat verbis gloriantem.
 [рэ сукку́мбэрэ нон опортэ́бат вэ́рбис глёриа́нтэм]
 Не следовало сдаваться на деле тому, кто хвастался на словах.
- Re, non verbis.
 [рэ, нон вэ́рбис]
 Делом, а не словами.
- Rebus dictantibus.
 Rebus dictantĭbus.
 [рэ́бус дикта́нтибус]
 По требованию вещей; как диктуют обстоятельства; как требует действительность.
- Rebus in adversis melius sperare memento.
 Rebus in adversis melius sperāre memento.
 [рэ́бус ин адвэ́рсис мэ́лиус спэра́рэ мэмэ́нто]
 В несчастье надейся на лучшее.
- Recte faciendo neminem time.
 Recte faciendo nemĭnem time.
 [рэ́ктэ фациэ́ндо нэ́минэм ти́мэ]
 Когда честно поступаешь, никого не бойся.
- Recte facti fecisse merces est.
 [рэ́ктэ фа́кти фэци́ссэ мэ́рцэс эст]
 Наградой за доброе дело служит его свершение.
- Recto tono.
 [рэ́кто то́но]
 Спокойным голосом.
- Redde, quod debes.
 [рэ́ддэ, квод дэ́бэс]
 Отдай, что должен.
- Reddere vitam pro patria.
 Reddĕre vitam pro patria.
 [рэ́ддэрэ ви́там про па́триа]
 Отдать жизнь за родину.
- Reductio ad absurdum.
 [рэду́кцио ад абсу́рдум]
 Сведение к абсурду; доведение до нелепости.
- Rem cum cura age.
 [рэм кум ку́ра а́гэ]
 Веди дела усердно.
- Rem verba sequentur.
 [рэм вэ́рба сэквэ́нтур]
 За словом последует дело.
- Remotis testibus.
 Remōtis testĭbus.
 [рэмо́тис тэ́стибус]
 Без свидетелей.
- Repetitio est mater studiorum.
 Repetitio est mater studiōrum.
 [рэпэти́цио эст ма́тэр студио́рум]
 Повторение — мать учения.
- Reprehensio calumnia vacare debet.
 Reprehensio calumnia vacāre debet.
 [рэпрэгхэ́нсио калю́мниа вака́рэ дэ́бэт]
 Критика должна быть свободной от клеветы.
- Rerum cognoscere causas.
 Rerum cognoscĕre causas.
 [рэ́рум когно́сцэрэ ка́ўзас]
 Познавать причины вещей.
- Rerum natura nullam nobis dedit cognitionem finium.
 Rerum natūra nullam nobis dedit cognitiōnem finium.
 [рэ́рум нату́ра ну́ллям но́бис дэ́дит когницио́нэм фи́ниум]
 Природа не дала нам знаний о пределах вещей.
- Rerum novarum studium.
 Rerum novārum studium.
 [рэ́рум нова́рум сту́диум]
 Стремление к новизне.
- Res inquieta est in se ipsam felicitas.
 Res inquiēta est in se ipsam felicĭtas.
 [рэс инквиэ́та эст ин сэ и́псам фэли́цитас]
 Счастье само па себе вещь неспокойная.
- Res ipsa loquitur.
 Res ipsa loquĭtur.
 [рэс и́пса лё́квитур]
 Дело говорит само за себя.
- Res mala vir malus est, mala femina pessima res est.
 Res mala vir malus est, mala femĭna pessĭma res est.
 [рэс ма́ля вир ма́люс эст, ма́ля фэ́мина пэ́ссима рэс эст]
 Плохой муж — половина беды, плохая жена — целая беда.
- Res omnis aetatis.
 Res omnis aetātis.
 [рэс о́мнис эта́тис]
 Дело всей жизни.
- Res tua agitur.
 Res tua agĭtur.
 [рэс ту́а а́гитур]
 Речь идет о тебе.
- Respice finem.
 Respĭce finem.
 [рэ́спицэ фи́нэм]
 Предусматривай результат.
- Restitutio ad integrum.
 Restitutio ad intĕgrum.
 [рэститу́цио ад и́нтэгрум]
 Полное восстановление.
- Restrictive et conditionaliter.
 Restrictīve et conditionalĭter.
 [рэстрикти́вэ эт кондициона́литэр]
 Ограничительно и условно.
- Reti ventos venari.
 Reti ventos venāri.
 [рэ́ти вэ́нтос вэна́ри]
 Сетью ловить ветер.
- Ridendo dicere severum.
 Ridendo dicĕre sevērum.
 [ридэ́ндо ди́цэрэ сэвэ́рум]
 Смеясь говорить о серьезном.
- Ridens verum dicere.
 Ridens verum dicĕre.
 [ри́дэнс вэ́рум ди́цэрэ]
 Смеясь, говорить правду.
- Risu corruere.
 Risu corruĕre.
 [ри́зу корру́эрэ]
 Падать от смеха.
- Risu emorior.
 [ри́зу эмо́риор]
 Умираю от смеха.
- Risu inepto res ineptior nulla est.
 [ри́зу инэ́пто рэс инэ́птиор ну́лля эст]
 Нет ничего глупее глупого смеха.
- Roganti melius quam imperanti pareas.
 [рога́нти мэ́лиус квам импэра́нти па́рэас]
 Скорей послушаешь того, кто просит, чем того, кто приказывает.
- Sacrae ruinae.
 Sacrae ruīnae.
 [са́крэ руи́нэ]
 Священные руины.
- Saeculi vitia, non hominis.
 Saecŭli vitia, non homĭnis.
 [сэ́кули ви́циа, нон гхо́минис]
 Недостатки века, а не человека.
- Saeculorum novus nascitur ordo.
 Saeculōrum novus nascĭtur ordo.
 [сэкулё́рум но́вус на́сцитур о́рдо]
 Рождается новый порядок веков.
- Saepe dissimulare satius, quam vel ulcisci fuit.
 Saepe dissimulāre satius, quam vel ulcisci fuit.
 [сэ́пэ диссимуля́рэ са́тиус, квам вэль ульци́сци фу́ит]
 Часто лучше было не обращать внимания, чем мстить.
- Saepe est etiam olitor valde opportune locutus.
 Saepe est etiam olĭtor valde opportūne locūtus.
 [сэ́пэ эст э́циам о́литор ва́льдэ оппорту́нэ лёку́тус]
 Часто даже огородник очень удачно скажет.
- Saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia.
 Saepe est etiam sub palliŏlo sordĭdo sapientia.
 [сэ́пэ эст э́циам суб палли́олё со́рдидо сапиэ́нциа]
 Часто и под грязной одеждой прячется мудрость.
- Saepe est sub pallio sordido sapientia.
 Saepe est sub pallio sordĭdo sapientia.
 [сэ́пэ эст суб па́ллио со́рдидо сапиэ́нциа]
 Часто под грязным рубищем скрывается мудрость.
- Saepe facit pietas hoc, [quod] nequit ipsa potestas.
 Saepe facit piĕtas hoc, [quod] nequit ipsa potestas.
 [сэ́пэ фа́цит пи́этас гхок, [квод] нэ́квит и́пса потэ́стас]
 Часто милосердие делает то, [чего] не может сделать власть.
- Saepe mora est melior.
 [сэ́пэ мо́ра эст мэ́лиор]
 Часто промедление полезно.
- Saepe summa ingenia in occulto latent.
 [сэ́пэ су́мма ингэ́ниа ин окку́льто ля́тэнт]
 Часто большие таланты скрыты.
- Sagitta interdum resiliens percutit dirigentem.
 Sagitta interdum resiliens percŭtit dirigentem.
 [саги́тта интэ́рдум рэзи́лиэнс пэ́ркутит диригэ́нтэм]
 Иногда отраженная стрела убивает выпустившего ее.
- Sal patriae pluris faciendus, quam hospitis mensa.
 Sal patriae pluris faciendus, quam hospĭtis mensa.
 [саль па́триэ плю́рис фациэ́ндус, квам гхо́спитис мэ́нса]
 Соль родины стоит ценить более, чем трапезу у чужестранца.
- Saltare ad tibiam alicujus.
 Saltāre ad tibiam alicūjus. Saltare ad tibiam alicuius.
 [сальта́рэ ад ти́биам алику́йус]
 Танцевать под чью-то флейту.
- Salus patriae suprema lex.
 Salus patriae suprēma lex.
 [са́люс па́триэ супрэ́ма лекс]
 Благо отечества — высший закон.
- Salus populi suprema lex.
 Salus popŭli suprēma lex.
 [са́люс по́пули супрэ́ма лекс]
 Благо народа — высший закон.
- Salutis gratia.
 Salūtis gratia.
 [салю́тис гра́циа]
 Для безопасности.
- Salvavi animam meam.
 Salvāvi anĭmam meam.
 [сальва́ви а́нимам мэ́ам]
 Я спас свою душу.
- Salve!
 [са́львэ]
 Здравствуй!
- Salvo honore.
 Salvo honōre.
 [са́льво гхоно́рэ]
 Без вреда для чести.
- Sancta sanctorum.
 Sancta sanctōrum.
 [са́нкта санкто́рум]
 Святая святых.
- Sanior est pisce.
 [са́ниор эст пи́сцэ]
 Здоровее рыбы.
- Sano non paret dolor, aegro quantus amaret.
 Sano non paret dolor, aegro quantus amāret.
 [са́но нон па́рэт до́лёр, э́гро ква́нтус ама́рэт]
 Здоровый не ощущает боли, свойственной больному.
- Sapere aude.
 Sapĕre aude.
 [са́пэрэ а́ўдэ]
 Решись быть мудрым.
- Sapiens animus numquam tumet.
 Sapiens anĭmus numquam tumet.
 [са́пиэнс а́нимус ну́мквам ту́мэт]
 Умный никогда не зазнается.
- Sapiens bonum fert modice, fortiter malum.
 Sapiens bonum fert modĭce, fortĭter malum.
 [са́пиэнс бо́нум фэрт мо́дицэ, фо́ртитэр ма́люм]
 Мудрый переносит счастье сдержанно, а несчастье — мужественно.
- Sapiens dominabitur astris.
 Sapiens dominabĭtur astris.
 [са́пиэнс домина́битур а́стрис]
 Мудрый будет властвовать над звездами.
- Sapiens est mutare consilium.
 Sapiens est mutāre consilium.
 [са́пиэнс эст мута́рэ конси́лиум]
 Умный не стыдится изменить свое мнение.
- Sapiens ipse fingit fortunam sibi.
 Sapiens ipse fingit fortūnam sibi.
 [са́пиэнс и́псэ фи́нгит форту́нам си́би]
 Мудрый сам создает собственное счастье.
- Sapiens nil affirmat, quod non probet.
 [са́пиэнс ниль аффи́рмат, квод нон про́бэт]
 Умный ничего не утверждает без доказательств.
- Sapiens semper beatus est.
 Sapiens semper beātus est.
 [са́пиэнс сэ́мпэр бэа́тус эст]
 Мудрец всегда счастлив.
- Sapienti sat.
 [сапиэ́нти сат]
 Для понимающего достаточно; понимающий поймет.
- Sapientia felicitas.
 Sapientia felicĭtas.
 [сапиэ́нциа фэли́цитас]
 Мудрость — это счастье.
- Sapientia in exitu canitur.
 Sapientia in exĭtu canĭtur.
 [сапиэ́нциа ин э́кситу ка́нитур]
 Ум хвалят, когда дело закончено.
- Sapientia vino obumbratur.
 Sapientia vino obumbrātur.
 [сапиэ́нциа ви́но обумбра́тур]
 Ум помрачается вином.
- Satis eloquentiae, sapientiae parum.
 [са́тис элёквэ́нциэ, сапиэ́нциэ па́рум]
 Красноречия достаточно, мудрости мало.
- Satis superque.
 [са́тис супэ́рквэ]
 Достаточно и более чем достаточно.
- Satis verborum.
 Satis verbōrum.
 [са́тис вэрбо́рум]
 Довольно слов.
- Satius est sero te, quam numquam, discere.
 Satius est sero te, quam numquam, discĕre.
 [са́тиус эст сэ́ро тэ, квам ну́мквам, ди́сцэрэ]
 Лучше тебе учиться поздно, чем никогда.
- Satius est supervacua discere, quam nihil.
 Satius est supervacua discĕre, quam nihil.
 [са́тиус эст супэрва́куа ди́сцэрэ, квам ни́гхиль]
 Лучше изучить лишнее, чем ничего не изучить.
- Satur venter non studet libenter.
 [са́тур вэ́нтэр нон сту́дэт либэ́нтэр]
 Сытое брюхо к учению глухо.
- Scelere velandum est scelus.
 Scelĕre velandum est scelus.
 [сцэ́лерэ вэля́ндум эст сцэ́люс]
 Покрывать злодейство есть злодейство.
- Scientia difficilis, sed fructuosa.
 Scientia difficĭlis, sed fructuōsa.
 [сциэ́нциа диффи́цилис, сэд фруктуо́за]
 Наука трудна, но плодотворна.
- Scientia nihil est, quam veritatis imago.
 Scientia nihil est, quam veritātis imāgo.
 [сциэ́нциа ни́гхиль эст, квам вэрита́тис има́го]
 Знание есть ничто иное, как отражение истины.
- Scientia potentia est.
 [сциэ́нциа потэ́нциа эст]
 Знание — сила.
- Scientia vinces.
 [сциэ́нциа ви́нцэс]
 Знанием ты победишь.
- Scio me nihil scire.
 [сци́о мэ ни́гхиль сци́рэ]
 Я знаю, что ничего не знаю.
- Scopae recentiores semper meliores.
 Scopae recentiōres semper meliōres.
 [ско́пэ рэцэнтио́рэс сэ́мпэр мэлио́рэс]
 Новые метлы всегда лучше.
- Scripta manent in saecula saeculurum.
 Scripta manent in saecŭla saeculūrum.
 [скри́пта ма́нэнт ин сэ́куля сэкулю́рум]
 Написанное останется во веки веков.
- Secreto amicos admone, lauda palam.
 Secrēto amīcos admŏne, lauda palam.
 [сэкрэ́то ами́кос а́дмонэ, ля́ўда па́лям]
 Брани друзей наедине, а хвали публично.
- Sed semel insanivimus omnes.
 Sed semel insanivīmus omnes.
 [сэд сэ́мэль инсаниви́мус о́мнэс]
 Однажды мы все бываем безумными.
- Seditio civium hostium est occasio.
 [сэди́цио ци́виум гхо́стиум эст окка́зио]
 Несогласие граждан — повод для врагов.
- Semel in laqueum vulpes.
 [сэ́мэль ин ля́квэум ву́льпэс]
 Когда-нибудь лиса [попадает] в ловушку.
- Semper avarus eget.
 Semper avārus eget.
 [сэ́мпэр ава́рус э́гэт]
 Скупой всегда нуждается.
- Semper fidelis.
 Semper fidēlis.
 [сэ́мпэр фидэ́лис]
 Всегда верный.
- Semper graculus assidet graculo.
 Semper gracŭlus assĭdet gracŭlo.
 [сэ́мпэр гра́кулюс а́ссидэт гра́кулё]
 Галка всегда сидит рядом с галкой.
- Semper idem.
 [сэ́мпэр и́дэм]
 Всегда тот же, неизменно тот же; всегда одно и то же, все то же.
- Semper in motu.
 [сэ́мпэр ин мо́ту]
 Вечно в движении.
- Semper paratus.
 Semper parātus.
 [сэ́мпэр пара́тус]
 Всегда готов.
- Semper Saturnalia agere.
 Semper Saturnalia agĕre.
 [сэ́мпэр сатурна́лиа а́гэрэ]
 Всегда праздновать Сатурналии.
- Semper virens.
 [сэ́мпэр ви́рэнс]
 Вечно молодой.
- Semper vocis et silentii temperamentum tene.
 [сэ́мпэр во́цис эт силе́нции тэмпэрамэ́нтум тэ́нэ]
 В речи и молчании всегда придерживайся умеренности.
- Seni desunt vires, juveni — scientiae.
 Seni desunt vires, juvĕni — scientiae. Seni desunt vires, iuveni — scientiae.
 [сэ́ни дэ́зунт ви́рэс, ю́вэни — сциэ́нциэ]
 Старику не хватает сил, юноше — знаний.
- Sensus veris.
 [сэ́нсус вэ́рис]
 Ощущение весны.
- Sequitur superbos ultor a tergo deus.
 Sequĭtur superbos ultor a tergo deus.
 [сэ́квитур супэ́рбос у́льтор а тэ́рго дэ́ус]
 Высокомерных преследует месть Божья.
- Sera nunquam est ad bonos mores via.
 [сэ́ра ну́нквам эст ад бо́нос мо́рэс ви́а]
 Никогда не поздно начать честную жизнь.
- Sera parsimonia in fundo est.
 [сэ́ра парсимо́ниа ин фу́ндо эст]
 Поздно беречь, коль видно дно.
- Sereno quoque coelo aliquando tonat.
 Serēno quoque coelo aliquando tonat.
 [сэрэ́но кво́квэ цэ́лё аликва́ндо то́нат]
 И в ясном небе бывает гром.
- Seris venit usus ab annis.
 [сэ́рис вэ́нит у́зус аб а́ннис]
 Опыт приходит с годами.
- Sermo datur cunctis, animi sapientia paucis.
 Sermo datur cunctis, anĭmi sapientia paucis.
 [сэ́рмо да́тур ку́нктис, а́ними сапиэ́нциа па́ўцис]
 Язык дан всем, мудрость — немногим.
- Sermo est imago animi.
 Sermo est imāgo anĭmi.
 [сэ́рмо эст има́го а́ними]
 Речь — отражение души.
- Sermone eo uti debemus, qui innatus est nobis.
 Sermōne eo uti debēmus, qui innātus est nobis.
 [сэрмо́нэ эо у́ти дэбэ́мус, кви инна́тус эст но́бис]
 Говорить следует на том языке, который является для нас родным.
- Sero est in periculis consilium quaerere.
 Sero est in pericŭlis consilium quaerĕre.
 [сэ́ро эст ин пэри́кулис конси́лиум квэ́рэрэ]
 Поздно искать совет во время опасности.
- Sero paras stabulum tauros jam fure trahente.
 Sero paras stabŭlum tauros jam fure trahente. Sero paras stabulum tauros iam fure trahente.
 [сэ́ро па́рас ста́булюм та́ўрос ям фу́рэ трагхэ́нтэ]
 Поздно строить хлев, когда вор уже уводит волов.
- Sero sapiunt Phryges.
 [сэ́ро са́пиунт фри́гэс]
 Фригийцы учатся слишком поздно.
- Sero venientibus ossa.
 Sero venientĭbus ossa.
 [сэ́ро вэниэ́нтибус о́сса]
 Опоздавшим [достаются] кости.
- Sero, verum aliquando tamen.
 [сэ́ро, вэ́рум аликва́ндо та́мэн]
 С опозданием, но правда в конце концов [проявляется].
- Serram cum aliquo ducere.
 Serram cum alĭquo ducĕre.
 [сэ́ррам кум а́ликво ду́цэрэ]
 Пилить с кем-нибудь; перебраниваться.
- Serva me, servabo te.
 Serva me, servābo te.
 [сэ́рва мэ, сэрва́бо тэ]
 Выручи меня — выручу тебя.
- Servitus est postremum malorum omnium.
 Servĭtus est postrēmum malōrum omnium.
 [сэ́рвитус эст пострэ́мум малё́рум о́мниум]
 Неволя — наибольшее из всех несчастий.
- Si cuculum doceas, non ejus cantica mutas.
 Si cucŭlum doceas, non ejus cantĭca mutas. Si cuculum doceas, non eius cantica mutas.
 [си ку́кулюм до́цэас, нон э́йус ка́нтика му́тас]
 Как бы ты ни учил кукушку, пения ее ты не изменишь.
- Si etiam omnes, ego non.
 [си э́циам о́мнэс, э́го нон]
 Даже если все, я — нет.
- Si finis bonus, laudabile totum.
 Si finis bonus, laudabĭle totum.
 [си фи́нис бо́нус, ляўда́биле то́тум]
 При хорошем завершении похвально и все дело.
- Si melius quid habes, arcesse, vel imperium fer.
 [си мэ́лиус квид гха́бэс, арцэ́ссэ, вэль импэ́риум фэр]
 Лучше коль есть у тебя, так пришли, или мне покоряйся; если есть у тебя получше, поделись, не имеешь — бери, что дают.
- Si non possis, quod velis, velis id, quod possis.
 [си нон по́ссис, квод вэ́лис, вэ́лис ид, квод по́ссис]
 Если не можешь [сделать] то, что хочешь, желай то, что можешь.
- Si quaesiveris, invenies.
 Si quaesivĕris, invenies.
 [си квэзи́вэрис, инвэ́ниэс]
 Если будешь искать, найдешь.
- Si quid movendum est, move.
 [си квид мовэ́ндум эст, мо́вэ]
 Если что-либо нужно подвинуть, двигай.
- Si quis amat piscem, debet sua crura madere.
 Si quis amat piscem, debet sua crura madēre.
 [си квис а́мат пи́сцэм, дэ́бэт су́а кру́ра мадэ́рэ]
 Если кто-то любит рыбу, он должен замочить свои ноги.
- Si vera narretis, non opus sit testibus.
 Si vera narrētis, non opus sit testĭbus.
 [си вэ́ра наррэ́тис, нон о́пус сит тэ́стибус]
 Когда вы говорите правду, свидетели не нужны.
- Si vis amari, ama.
 Si vis amāri, ama.
 [си вис ама́ри, а́ма]
 Хочешь быть любимым — люби.
- Si vis pacem, para bellum.
 [си вис па́цэм, па́ра бэ́ллюм]
 Хочешь мира — готовься к войне.
- Si vis pacem, para pacem.
 [си вис па́цэм, па́ра па́цэм]
 Хочешь мира — готовь мир.
- Si vis vincere, disce pati.
 Si vis vincĕre, disce pati.
 [си вис ви́нцэрэ, ди́сцэ па́ти]
 Хочешь побеждать — учись терпению.
- Sibi bene facit, qui bene facit amico.
 Sibi bene facit, qui bene facit amīco.
 [си́би бэ́нэ фа́цит, кви бэ́нэ фа́цит ами́ко]
 Себе делает хорошо тот, кто делает хорошо другу.
- Sic et simpliciter.
 Sic et simplicĭter.
 [сик эт симпли́цитэр]
 Так, и именно так.
- Sic fata voluerunt.
 Sic fata voluērunt.
 [сик фа́та волюэ́рунт]
 Так угодно судьбе.
- Sic itur ad astra.
 [сик и́тур ад а́стра]
 Так идут к звездам.
- Sic transit gloria mundi.
 [сик тра́нсит глё́риа му́нди]
 Так проходит мирская слава.
- Sic transit tempus.
 [сик тра́нсит тэ́мпус]
 Так проходит время.
- Sidera caelo addere.
 Sidĕra caelo addĕre.
 [си́дэра цэ́лё а́ддэрэ]
 Добавлять звезды к небу.
- Signum temporis.
 Signum tempŏris.
 [си́гнум тэ́мпорис]
 Знамение времени.
- Sile et spera.
 [си́ле эт спэ́ра]
 Молчи и надейся.
- Silendo nemo peccat.
 [силе́ндо нэ́мо пэ́ккат]
 Кто молчит, тот не грешит.
- Silentium videtur confessio.
 Silentium vidētur confessio.
 [силе́нциум видэ́тур конфэ́ссио]
 Молчание считается согласием.
- Simia simia est, etiam si aurea gestet insignia.
 [си́миа си́миа эст, э́циам си а́ўрэа гэ́стэт инси́гниа]
 Обезьяна остается обезьяной и в золотых украшениях.
- Similia similibus curantur.
 Similia similĭbus curantur.
 [сими́лиа сими́либус кура́нтур]
 Подобное лечится подобным.
- Similia similibus destruuntur.
 Similia similĭbus destruuntur.
 [сими́лиа сими́либус дэструу́нтур]
 Подобное разрушается подобным.
- Similis simili gaudet.
 Simĭlis simĭli gaudet.
 [си́милис си́мили га́ўдэт]
 Подобный радуется подобному.
- Simplex sigillum veri.
 [си́мплекс сиги́ллюм вэ́ри]
 Простота — признак искренности.
- Simul ac quis misertus est, memoria interiit.
 [си́муль ак квис мизэ́ртус эст, мэмо́риа интэ́риит]
 Как только кто-то становится бедным, про его никто не вспоминает.
- Simul consilium cum re amisisti?
 [си́муль конси́лиум кум рэ амизи́сти]
 Неужели с деньгами ты потерял рассудок?
- Simulans amicum inimicus inimicissimus.
 Simŭlans amīcum inimīcus inimicissĭmus.
 [си́мулянс ами́кум иними́кус инимици́ссимус]
 Самый опасный враг тот, кто притворяется другом.
- Sine amicitia vita nulla est.
 [си́нэ амици́циа ви́та ну́лля эст]
 Без дружбы нет жизни.
- Sine die.
 [си́нэ ди́э]
 Без даты.
- Sine doctrina vita quasi mortis imago.
 Sine doctrīna vita quasi mortis imāgo.
 [си́нэ доктри́на ви́та ква́зи мо́ртис има́го]
 Без науки жизнь подобна смерти.
- Sine ira et studio.
 [си́нэ и́ра эт сту́дио]
 Без гнева и пристрастия; объективно (Тацит).
- Sine labore non erit panis in ore.
 Sine labōre non erit panis in ore.
 [си́нэ лябо́рэ нон э́рит па́нис ин о́рэ]
 Без труда не будет хлеба во рту.
- Sine metu mortis.
 [си́нэ мэ́ту мо́ртис]
 Без страха смерти.
- Sine mora.
 [си́нэ мо́ра]
 Без задержки.
- Sine reservatione mentali.
 Sine reservatiōne mentāli.
 [си́нэ рэзэрвацио́нэ мэнта́ли]
 Без задней мысли.
- Sinistro pede assurgere.
 Sinistro pede assurgĕre.
 [сини́стро пэ́дэ ассу́ргэрэ]
 Встать с левой ноги.
- Sint, ut sunt, aut non sint.
 [синт, ут сунт, аўт нон синт]
 Пусть будет так, как есть, или пусть не будет вовсе.
- Sit tibi consultum: mulierum spernere vultum.
 Sit tibi consultum: muliĕrum spernĕre vultum.
 [сит ти́би консу́льтум: мули́эрум спэ́рнэрэ ву́льтум]
 Вот тебе хороший совет: пренебрегай женской красотой.
- Sit tibi terra levis.
 [сит ти́би тэ́рра ле́вис]
 Пусть тебе земля будет легка; пусть земля тебе будет пухом (эпитафия).
- Sit ut est.
 [сит ут эст]
 Пусть останется как есть.
- Sol lucet omnibus.
 Sol lucet omnĭbus.
 [соль лю́цэт о́мнибус]
 Солнце светит для всех.
- Sola virtute armatus.
 Sola virtūte armātus.
 [со́ля вирту́тэ арма́тус]
 Одной лишь доблестью вооруженный.
- Somnus, cibus, potus et Venus omnia moderata sint.
 Somnus, cibus, potus et Venus omnia moderāta sint.
 [со́мнус, ци́бус, по́тус эт вэ́нус о́мниа модэра́та синт]
 Сон, еда, питье, любовь — все пусть будет в меру.
- Spe vivimus.
 Spe vivĭmus.
 [спэ ви́вимус]
 Живем надеждой.
- Specie formosa, mente odiosa.
 Specie formōsa, mente odiōsa.
 [спэ́циэ формо́за, мэ́нтэ одио́за]
 На вид волшебно, для души неприятно.
- Specie.
 [спэ́циэ]
 По виду.
- Species decipit.
 Species decĭpit.
 [спэ́циэс дэ́ципит]
 Внешность обманчива.
- Species facti.
 [спэ́циэс фа́кти]
 Обстоятельства дела.
- Sperare contra spem.
 Sperāre contra spem.
 [спэра́рэ ко́нтра спэм]
 Без надежды надеяться.
- Spero meliora.
 Spero meliōra.
 [спэ́ро мэлио́ра]
 Надеюсь на лучшее.
- Spero, sic moriar, ut mortuus non erubescam.
 [спэ́ро, сик мо́риар, ут мо́ртуус нон эрубэ́скам]
 Надеюсь, я так умру, что мертвый не постыжусь.
- Spes est ultimum adversarium rerum solatium.
 Spes est ultĭmum adversarium rerum solatium.
 [спэс эст у́льтимум адвэрса́риум рэ́рум соля́циум]
 Надежда — последнее утешение в несчастье.
- Spes melior plebis semel «accipe», quam bis «habebis».
 Spes melior plebis semel «accĭpe», quam bis «habēbis».
 [спэс мэ́лиор пле́бис сэ́мэль «а́кципэ», квам бис «гхабэ́бис»]
 Людям более по душе один раз «бери», чем два раза «будешь иметь».
- Spes sibi quisque.
 [спэс си́би кви́сквэ]
 Каждый должен надеяться на себя.
- Spes sola hominem in miseriis solatur.
 Spes sola homĭnem in miseriis solātur.
 [спэс со́ля гхо́минэм ин мизэ́риис соля́тур]
 Надежда — единственное утешение людей в несчастья.
- Sponte sua, sine lege.
 [спо́нтэ су́а, си́нэ ле́гэ]
 Добровольно, без принуждения.
- Sponte sua.
 [спо́нтэ су́а]
 По собственному желанию.
- Stagnum litus edit, torrens properando recedit.
 Stagnum litus edit, torrens properando recēdit.
 [ста́гнум ли́тус э́дит, то́ррэнс пропэра́ндо рэцэ́дит]
 Тихая вода подмывает берега, бурный поток, быстро пронесшись, отступает.
- Stat sua cuique dies.
 Stat sua cuīque dies.
 [стат су́а куи́квэ ди́эс]
 Каждому предначертан свой день.
- Statim atque instanter.
 [ста́тим а́тквэ инста́нтэр]
 Сразу и немедля.
- Status naturalis.
 Status naturālis.
 [ста́тус натура́лис]
 Естественное состояние.
- Status praesens.
 [ста́тус прэ́зэнс]
 Настоящее положение.
- Status quo ante bellum.
 [ста́тус кво а́нтэ бэ́ллюм]
 Положение, которое было до войны; существующий порядок вещей.
- Status quo.
 [ста́тус кво]
 Существующее положение.
- Status rerum.
 [ста́тус рэ́рум]
 Положение дел.
- Stipite momenta nulla sunt fune retenta.
 Stipĭte momenta nulla sunt fune retenta.
 [сти́питэ момэ́нта ну́лля сунт фу́нэ рэтэ́нта]
 Время не привязано к стволу дерева канатом.
- Stulti qui crescunt, stulti sunt, quando senescunt.
 [сту́льти кви крэ́скунт, сту́льти сунт, ква́ндо сэнэ́скунт]
 Кто был дураком в зрелом возрасте, тот будет им и в старости.
- Stultitia est venatum ducere invitas canes.
 Stultitia est venātum ducĕre invītas canes.
 [стульти́циа эст вэна́тум ду́цэрэ инви́тас ка́нэс]
 Неразумно вести собак на охоту насильно.
- Stultitia pacatum et quietum habet nihil.
 Stultitia pacātum et quiētum habet nihil.
 [стульти́циа пака́тум эт квиэ́тум гха́бэт ни́гхиль]
 Глупость не знает ни согласия, ни спокойствия.
- Stultus est, qui cupida cupiens cupienter cupit.
 Stultus est, qui cupĭda cupiens cupienter cupit.
 [сту́льтус эст, кви ку́пида ку́пиэнс купиэ́нтэр ку́пит]
 Неразумный тот, кто рьяно стремится осуществить все желания.
- Stultus nil celat, quod habet sub corde revelat.
 Stultus nil celat, quod habet sub corde revēlat.
 [сту́льтус ниль цэ́лят, квод гха́бэт суб ко́рдэ рэвэ́лят]
 Глупый ничего не скрывает, что в сердца имеет — открывает.
- Sua cuique fortuna in manu est.
 Sua cuīque fortūna in manu est.
 [су́а куи́квэ форту́на ин ма́ну эст]
 Собственное счастье у каждого в руках.
- Sua cuique patria jucundissima est.
 Sua cuīque patria jucundissĭma est. Sua cuique patria iucundissima est.
 [су́а куи́квэ па́триа юкунди́ссима эст]
 Для каждого своя родина самая лучшая.
- Sua quisque pericula nescit.
 Sua quisque pericŭla nescit.
 [су́а кви́сквэ пэри́куля нэ́сцит]
 Никто не знает о том, что ему угрожает.
- Sua sunt cuique vitia.
 Sua sunt cuīque vitia.
 [су́а сунт куи́квэ ви́циа]
 У каждого свои недостатки.
- Suae quisque fortunae faber.
 Suae quisque fortūnae faber.
 [су́э кви́сквэ форту́нэ фа́бэр]
 Каждый кузнец своего счастья.
- Suae vitae durius consulere.
 Suae vitae durius consulĕre.
 [су́э ви́тэ ду́риус консу́лерэ]
 Жестоко обойтись со своей жизнью.
- Suavis laborum est praetorium memoria.
 Suavis labōrum est praetorium memoria.
 [сва́вис лябо́рум эст прэто́риум мэмо́риа]
 Приятно вспомнить о былых трудах.
- Suaviter in modo, fortiter in re.
 Suavĭter in modo, fortĭter in re.
 [сва́витэр ин мо́до, фо́ртитэр ин рэ]
 [Будь] мягким в обхождении, но твердым в достижении цели.
- Sub conditione.
 Sub conditiōne.
 [суб кондицио́нэ]
 При условии.
- Sub fide nobili.
 Sub fide nobĭli.
 [суб фи́дэ но́били]
 Под честное слово.
- Sub nive quod tegitur, dum nix perit, invenietur.
 Sub nive quod tegĭtur, dum nix perit, inveniētur.
 [суб ни́вэ квод тэ́гитур, дум никс пэ́рит, инвэниэ́тур]
 Когда тает снег, появляется то, что под снегом.
- Sub rosa dicta tacenda.
 [суб ро́за ди́кта тацэ́нда]
 Сказанное по секрету не подлежит разглашению.
- Sub rosa.
 [суб ро́за]
 Под розой; секретно.
- Sub specie aeternitatis.
 Sub specie aeternitātis.
 [суб спэ́циэ этэрнита́тис]
 С точки зрения вечности.
- Sub specie utilitatis.
 Sub specie utilitātis.
 [суб спэ́циэ утилита́тис]
 С точки зрения пользы.
- Sub sua propria specie.
 [суб су́а про́приа спэ́циэ]
 Под особым углом зрения.
- Sublata causa tollitur effectus.
 Sublāta causa tollĭtur effectus.
 [субля́та ка́ўза то́ллитур эффэ́ктус]
 С устранением причины устраняется и следствие.
- Sublata causa tollitur morbus.
 Sublāta causa tollĭtur morbus.
 [субля́та ка́ўза то́ллитур мо́рбус]
 С устранением причины устраняется болезнь.
- Sudore et sanguine.
 Sudōre et sanguĭne.
 [судо́рэ эт са́нгу́инэ]
 Потом и кровью.
- Sufficit.
 Suffĭcit.
 [су́ффицит]
 Довольно; достаточно.
- Sum totus vester.
 [сум то́тус вэ́стэр]
 Я весь ваш.
- Summa cum pietate.
 Summa cum pietāte.
 [су́мма кум пиэта́тэ]
 С величайшим уважением.
- Summa sedes non capit duos.
 [су́мма сэ́дэс нон ка́пит ду́ос]
 На высоком стуле не бывает двоих.
- Summa summarum.
 Summa summārum.
 [су́мма сумма́рум]
 Сумма сумм; итог итогов; конечный итог в общем итоге; в конечном итоге.
- Summa virtus.
 [су́мма ви́ртус]
 Высшая доблесть.
- Summam nec metuas diem, nec optes.
 [су́ммам нэк мэ́туас ди́эм, нэк о́птэс]
 Не страшись последнего дня, но и не призывай его.
- Summum bonum.
 [су́ммум бо́нум]
 Высшее благо.
- Sunt certi denique fines.
 Sunt certi denĭque fines.
 [сунт цэ́рти дэ́никвэ фи́нэс]
 Всему, однако, существуют границы.
- Sunt delicta, quibus ignovisse velimus.
 Sunt delicta, quibus ignovisse velīmus.
 [сунт дэли́кта, кви́бус игнови́ссэ вэли́мус]
 Есть проступки, которые мы предпочитаем не замечать.
- Suo periculo.
 Suo pericŭlo.
 [су́о пэри́кулё]
 На свой страх и риск.
- Super omnia veritas.
 Super omnia verĭtas.
 [су́пэр о́мниа вэ́ритас]
 Выше всего истина.
- Superflua non nocent.
 [супэ́рфлюа нон но́цэнт]
 Избыток не вредит; запас кармана не дерет.
- Suppressio veri.
 [суппрэ́ссио вэ́ри]
 Сокрытие истины.
- Surdo canere.
 Surdo canĕre.
 [су́рдо ка́нэрэ]
 Петь глухому.
- Surge et age!
 [су́ргэ эт а́гэ]
 Встань и действуй.
- Sursum corda!
 [су́рсум ко́рда]
 [Поднимем] ввысь сердца! Вознесем сердца́!
- Sus magis in caeno gaudet, quam fonte sereno.
 Sus magis in caeno gaudet, quam fonte serēno.
 [сус ма́гис ин цэ́но га́ўдэт, квам фо́нтэ сэрэ́но]
 Свинье больше нравится в грязной луже, чем в чистом источнике.
- Sustine et abstine.
 Sustĭne et abstĭne.
 [су́стинэ эт а́бстинэ]
 Выдерживай и воздерживайся.
- Suum cuique mos est.
 Suum cuīque mos est.
 [су́ум куи́квэ мос эст]
 У каждого свой обычай.
- Suum cuique placet.
 Suum cuīque placet.
 [су́ум куи́квэ пля́цэт]
 Каждому нравится свое.
- Suum cuique.
 Suum cuīque.
 [су́ум куи́квэ]
 Каждому свое.
- Suus rex reginae placet.
 Suus rex regīnae placet.
 [су́ус рэкс рэги́нэ пля́цэт]
 Каждой царице нравится свой царь.
- Tabula ex naufragio.
 Tabŭla ex naufragio.
 [та́буля экс наўфра́гио]
 Доска при кораблекрушении.
- Tace, sed memento!
 [та́цэ, сэд мэмэ́нто]
 Молчи, но помни!
- Taceamus!
 Taceāmus!
 [тацэа́мус]
 Помолчим!
- Tacent, satis laudant.
 [та́цэнт, са́тис ля́ўдант]
 Молчат, тем самым хвалят.
- Tacere est optimum et pro viribus sapere.
 Tacēre est optĭmum et pro virĭbus sapĕre.
 [тацэ́рэ эст о́птимум эт про ви́рибус са́пэрэ]
 Лучше всего молчать и быть мудрым по мере сил.
- Tacet, sed loquitur.
 Tacet, sed loquĭtur.
 [та́цэт, сэд лё́квитур]
 Молчит, но говорит; молчанием говорит.
- Tacito consensu.
 Tacĭto consensu.
 [та́цито консэ́нсу]
 С молчаливого согласия.
- Taedium vitae.
 [тэ́диум ви́тэ]
 Отвращение к жизни.
- Talis qualis.
 [та́лис ква́лис]
 Такой, какой есть.
- Tam deest avaro, quod habet, quam quod non habet.
 Tam deest avāro, quod habet, quam quod non habet.
 [там дэ́эст ава́ро, квод гха́бэт, квам квод нон гха́бэт]
 Скупому в одинаковой степени недостаточно и того, чего не имеет, и того, что у него есть.
- Tamdiu discendum est, quamdiu vivis.
 [та́мдиу дисцэ́ндум эст, ква́мдиу ви́вис]
 Сколько живешь, столько и учись.
- Tandem aliquando.
 [та́ндэм аликва́ндо]
 Наконец-то.
- Tanta vis probitatis est, ut eam etiam in hoste diligamus.
 Tanta vis probitātis est, ut eam etiam in hoste diligāmus.
 [та́нта вис пробита́тис эст, ут эам э́циам ин гхо́стэ дилига́мус]
 Сила неподкупности такова, что мы ее ценим даже у врага.
- Tantum doluerunt, quantum doloribus se inseruerunt.
 Tantum doluērunt, quantum dolorĭbus se inseruērunt.
 [та́нтум долюэ́рунт, ква́нтум долё́рибус сэ инсэруэ́рунт]
 Страдали настолько, насколько поддались страданиям.
- Tantum possumus, quantum scimus.
 Tantum possŭmus, quantum scimus.
 [та́нтум по́ссумус, ква́нтум сци́мус]
 Столько можем, сколько знаем.
- Tantum scimus, quantum memoria tenemus.
 Tantum scimus, quantum memoria tenēmus.
 [та́нтум сци́мус, ква́нтум мэмо́риа тэнэ́мус]
 Столько знаем, сколько в памяти удерживаем.
- Te tua, me delectant mea.
 [тэ ту́а, мэ дэле́ктант мэ́а]
 Тебе приятно твое, мне — мое.
- Temperantia est custos vitae.
 [тэмпэра́нциа эст ку́стос ви́тэ]
 Умеренность — страж жизни.
- Tempora mutantur et nos mutamur in illis.
 Tempŏra mutantur et nos mutāmur in illis.
 [тэ́мпора мута́нтур эт нос мута́мур ин и́ллис]
 Времена меняются и мы меняемся с ними (Овидий).
- Tempore et loco.
 Tempŏre et loco.
 [тэ́мпорэ эт лё́ко]
 В свое время и на своем месте.
- Tempore felici multi numerantur amici.
 Tempŏre felīci multi numerantur amīci.
 [тэ́мпорэ фэли́ци му́льти нумэра́нтур ами́ци]
 В счастливые времена бывает много друзей.
- Tempori parce.
 Tempŏri parce.
 [тэ́мпори па́рцэ]
 Береги время.
- Temporis filia veritas.
 Tempŏris filia verĭtas.
 [тэ́мпорис фи́лиа вэ́ритас]
 Истина — дочь времени.
- Tempus edax rerum.
 [тэ́мпус э́дакс рэ́рум]
 Всепоглощающее время.
- Tempus fugit.
 [тэ́мпус фу́гит]
 Время летит.
- Tempus minuit luctus maestaque corda juvat.
 Tempus minuit luctus maestăque corda juvat. Tempus minuit luctus maestaque corda iuvat.
 [тэ́мпус ми́нуит лю́ктус мэ́стаквэ ко́рда ю́ват]
 Время уменьшает печаль и успокаивает скорбные сердца.
- Tempus nemini.
 Tempus nemĭni.
 [тэ́мпус нэ́мини]
 Время никого [не ждет].
- Teneas tuis te.
 [тэ́нэас ту́ис тэ]
 Держись своих.
- Tentanda omnia.
 [тэнта́нда о́мниа]
 Надо все испробовать.
- Terra incognita.
 Terra incognĭta.
 [тэ́рра инко́гнита]
 Неизвестная земля.
- Terra paterna.
 [тэ́рра патэ́рна]
 Родная земля.
- Terrae filius.
 [тэ́ррэ фи́лиус]
 Дитя природы.
- Tertium non datur.
 [тэ́рциум нон да́тур]
 Третьего не дано.
- Testimonium maturitatis.
 Testimonium maturitātis.
 [тэстимо́ниум матурита́тис]
 Свидетельство зрелости.
- Testudo volat.
 Testūdo volat.
 [тэсту́до во́лят]
 Черепаха летает.
- Tibi et igni.
 [ти́би эт и́гни]
 Тебе и огню; прочти и сожги.
- Tibi gratias.
 [ти́би гра́циас]
 По твоей милости.
- Timeo hominem unius libri.
 Timeo homĭnem unīus libri.
 [ти́мэо гхо́минэм уни́ус ли́бри]
 Боюсь человека одной книги.
- Tota re perspecta.
 [то́та рэ пэрспэ́кта]
 Приняв все к сведению.
- Totis viribus.
 Totis virĭbus.
 [то́тис ви́рибус]
 Всеми силами.
- Totus de capsula.
 Totus de capsŭla.
 [то́тус дэ ка́псуля]
 Весь из шкатулки (о франтах).
- Tractu temporis.
 Tractu tempŏris.
 [тра́кту тэ́мпорис]
 С течением времени.
- Tradidit mundum disputationibus.
 Tradĭdit mundum disputationĭbus.
 [тра́дидит му́ндум диспутацио́нибус]
 Споры погубили мир.
- Tranquillas etiam naufragus horret aquas.
 Tranquillas etiam naufrăgus horret aquas.
 [транкви́лляс э́циам на́ўфрагус гхо́ррэт а́квас]
 Потерпевший кораблекрушение боится спокойной воды.
- Transeat a me calix iste!
 [тра́нсэат а мэ ка́ликс и́стэ]
 Да минует меня чаша сия!
- Tres faciunt collegium.
 [трэс фа́циунт колле́гиум]
 Трое образуют коллегию.
- Tribus verbis.
 [три́бус вэ́рбис]
 В трех словах.
- Tristis est anima mea.
 Tristis est anĭma mea.
 [три́стис эст а́нима мэ́а]
 Печальна душа моя.
- Trita via recedere periculosum.
 Trita via recedĕre periculōsum.
 [три́та ви́а рэцэ́дэрэ пэрикулё́зум]
 Опасно отступать от проторенной дороги.
- Truditur dies die.
 Trudĭtur dies die.
 [тру́дитур ди́эс ди́э]
 День спешит за днем.
- Tu ne cede malis, sed contra audentior ito!
 [ту нэ цэ́дэ ма́лис, сэд ко́нтра аўдэ́нтиор и́то]
 Не покоряйся беде, а смело иди ей навстречу!
- Tu quoque, Brute!
 [ту кво́квэ, бру́тэ]
 И ты, Брут!
- Tuam ipse terram calca.
 [ту́ам и́псэ тэ́ррам ка́лька]
 Топчи сам свою землю; пусть каждый исполняет свое жизненное предназначение.
- Tuo commodo.
 Tuo commŏdo.
 [ту́о ко́ммодо]
 По твоему усмотрению.
- Turpe est aliud loqui, aliud sentire.
 Turpe est aliud loqui, aliud sentīre.
 [ту́рпэ эст а́лиуд лё́кви, а́лиуд сэнти́рэ]
 Стыдно говорить одно, а думать другое.
- Turpia corrumpunt teneras spectacula mentes.
 Turpia corrumpunt tenĕras spectacŭla mentes.
 [ту́рпиа корру́мпунт тэ́нэрас спэкта́куля мэ́нтэс]
 Непристойные зрелища портят молодые души.
- Turpis fuga mortis est omni morte pejor.
 Turpis fuga mortis est omni morte peior.
 [ту́рпис фу́га мо́ртис эст о́мни мо́ртэ пэ́йор]
 Позорное бегство от смерти хуже любой смерти.
- Tuto, cito, jucunde.
 Tuto, cito, iucunde.
 [ту́то, ци́то, юку́ндэ]
 Безопасно, быстро, приятно.
- Tympana eloquentiae.
 Tympăna eloquentiae.
 [ти́мпана элёквэ́нциэ]
 Бубны красноречия.
- Uberrima fides.
 Uberrĭma fides.
 [убэ́ррима фи́дэс]
 Высокая степень доверия.
- Ubi amici, ibi opes.
 Ubi amīci, ibi opes.
 [у́би ами́ци, и́би о́пэс]
 Где друзья, там и богатство.
- Ubi concordia, ibi victoria.
 [у́би конко́рдиа, и́би викто́риа]
 Где согласие, там и победа.
- Ubi dolet, ibi manus adhibemus.
 Ubi dolet, ibi manus adhibēmus.
 [у́би до́лет, и́би ма́нус адгхибэ́мус]
 Где болит, туда руки тянем.
- Ubi emolumentum, ibi onus.
 [у́би эмолюмэ́нтум, и́би о́нус]
 Где выгода, там и бремя.
- Ubi jus, ibi remedium.
 Ubi ius, ibi remedium.
 [у́би юс, и́би рэмэ́диум]
 Где закон, там и защита.
- Ubi leonis pellis deficit, vulpinam induendam esse.
 Ubi leōnis pellis defĭcit, vulpīnam induendam esse.
 [у́би лео́нис пэ́ллис дэ́фицит, вульпи́нам индуэ́ндам э́ссэ]
 Где нет шкуры льва, там стоит надевать шкуру лисы.
- Ubi multa capita, ibi nullum consilium.
 Ubi multa capĭta, ibi nullum consilium.
 [у́би му́льта ка́пита, и́би ну́ллюм конси́лиум]
 Где много голов, там мало пользы.
- Ubi opes, ibi amici.
 Ubi opes, ibi amīci.
 [у́би о́пэс, и́би ами́ци]
 Где богатство, там и друзья.
- Ubi rerum testimonia adsunt, quid opus est verbis?
 [у́би рэ́рум тэстимо́ниа а́дсунт, квид о́пус эст вэ́рбис]
 Когда дело говорит само за себя, к чему слова?
- Ubi uber, ibi tuber.
 [у́би у́бэр, и́би ту́бэр]
 Где богатство, там и хлопоты.
- Ulcera animi sananda magis, quam corporis.
 Ulcĕra anĭmi sananda magis, quam corpŏris.
 [у́льцэра а́ними сана́нда ма́гис, квам ко́рпорис]
 Душевные раны лечатся труднее телесных.
- Ultima forsan.
 Ultĭma forsan.
 [у́льтима фо́рсан]
 Может быть, последний; может быть, это твой последний час.
- Ultima nos omnes efficit hora pares.
 Ultĭma nos omnes effĭcit hora pares.
 [у́льтима нос о́мнэс э́ффицит гхо́ра па́рэс]
 Последнее мгновение всех нас делает равными.
- Ultima ratio.
 Ultĭma ratio.
 [у́льтима ра́цио]
 Последний довод; решающее доказательство.
- Ultimum refugium.
 Ultĭmum refugium.
 [у́льтимум рэфу́гиум]
 Последнее убежище.
- Ultimum terminus.
 Ultĭmum termĭnus.
 [у́льтимум тэ́рминус]
 Крайний срок.
- Ultra posse nemo obligatur.
 Ultra posse nemo obligātur.
 [у́льтра по́ссэ нэ́мо облига́тур]
 Никто не обязан сверх невозможного.
- Ultra vires.
 [у́льтра ви́рэс]
 Сверх сил.
- Umbram suam metuit.
 [у́мбрам су́ам мэ́туит]
 Своей тени испугался.
- Umbram suam timet.
 [у́мбрам су́ам ти́мэт]
 Боится собственной тени.
- Una hirundo non facit ver.
 [у́на гхиру́ндо нон фа́цит вэр]
 Одна ласточка не делает весны.
- Una salus victis nullam sperare salutem.
 Una salus victis nullam sperāre salūtem.
 [у́на са́люс ви́ктис ну́ллям спэра́рэ салю́тэм]
 Одно спасение для побежденных — не надеяться на спасение.
- Una virtus, nulla virtus.
 [у́на ви́ртус, ну́лля ви́ртус]
 Одно достоинство — значит ни одного достоинства.
- Una voce.
 [у́на во́цэ]
 Единогласно.
- Uncum se praebet, quod curvum crescere debet.
 Uncum se praebet, quod curvum crescĕre debet.
 [у́нкум сэ прэ́бэт, квод ку́рвум крэ́сцэрэ дэ́бэт]
 Становится кривым то, что криво растет.
- Unde venis et quo vadis?
 [у́ндэ вэ́нис эт кво ва́дис]
 Откуда идешь и куда направляешься?
- Unius dementia efficit multos.
 Unīus dementia effĭcit multos.
 [уни́ус дэмэ́нциа э́ффицит му́льтос]
 Бешенство одного передается многим.
- Uno animo.
 Uno anĭmo.
 [у́но а́нимо]
 Единодушно.
- Unum habemus os et duas aures, ut minus dicamus et plus audiamus.
 Unum habēmus os et duas aures, ut minus dicāmus et plus audiāmus.
 [у́нум гхабэ́мус ос эт ду́ас а́ўрэс, ут ми́нус дика́мус эт плюс аўдиа́мус]
 Мы имеем один рот и два уха, чтобы меньше говорить и больше слушать.
- Unum malo datum quam promissum geminatum.
 Unum malo datum quam promissum geminātum.
 [у́нум ма́лё да́тум квам проми́ссум гэмина́тум]
 Предпочитаю, чтобы один раз дали, чем дважды пообещали.
- Unus dies gradus est vitae.
 [у́нус ди́эс гра́дус эст ви́тэ]
 Один день — ступенька в лестнице жизни.
- Unus flos non facit ver.
 [у́нус флёс нон фа́цит вэр]
 Один цветок не делает весны.
- Unus pro omnibus et omnes pro uno.
 Unus pro omnĭbus et omnes pro uno.
 [у́нус про о́мнибус эт о́мнэс про у́но]
 Один за всех и все за одного.
- Unus vir nullus vir.
 [у́нус вир ну́ллюс вир]
 Один человек — никакой человек; один человек ничего не значит.
- Unusquisque sua noverit ire via.
 Unusquisque sua novĕrit ire via.
 [унускви́сквэ су́а но́вэрит и́рэ ви́а]
 Каждый пусть идет своей дорогой.
- Urbes constituit aetas, hora dissolvit.
 [у́рбэс консти́туит э́тас, гхо́ра диссо́львит]
 Города создаются столетиями, а разрушаются в один час.
- Usus est optimus magister.
 Usus est optĭmus magister.
 [у́зус эст о́птимус маги́стэр]
 Опыт — лучший учитель.
- Usus fructus.
 [у́зус фру́ктус]
 Право пользования.
- Usus practicus.
 Usus practĭcus.
 [у́зус пра́ктикус]
 Практическая необходимость.
- Usus tyrannus.
 [у́зус тира́ннус]
 Обычай — тиран.
- Ut ameris, amabilis esto.
 Ut amēris, amabĭlis esto.
 [ут амэ́рис, ама́билис э́сто]
 Чтобы тебя любили, будь достойным любви.
- Ut desint vires, tamen est laudanda voluntas.
 [ут дэ́зинт ви́рэс, та́мэн эст ляўда́нда волю́нтас]
 Пусть не хватит сил, но похвально само желание.
- Ut fructus florem, sequitur dulcendo laborem.
 Ut fructus florem, sequĭtur dulcendo labōrem.
 [ут фру́ктус флё́рэм, сэ́квитур дульцэ́ндо лябо́рэм]
 Как цветок не бывает без плода, так работа не бывает без наслаждения.
- Ut legas messem, debes praemittere semen.
 Ut legas messem, debes praemittĕre semen.
 [ут ле́гас мэ́ссэм, дэ́бэс прэми́ттэрэ сэ́мэн]
 Чтобы собрать урожай, ты должен предварительно бросить семя.
- Ut quisque est doctissimus, ita est modestissimus.
 Ut quisque est doctissĭmus, ita est modestissĭmus.
 [ут кви́сквэ эст докти́ссимус, и́та эст модэсти́ссимус]
 Кто поумнее, тот более скромный.
- Ut salutas, ita salutaberis.
 Ut salūtas, ita salutabĕris.
 [ут салю́тас, и́та салюта́бэрис]
 Как приветствуешь ты, так будут приветствовать и тебя.
- Ut sementem feceris, ita metes.
 Ut sementem fecĕris, ita metes.
 [ут сэмэ́нтэм фэ́цэрис, и́та мэ́тэс]
 Как посеешь, так и пожнешь.
- Ut supra (u. s.).
 [ут су́пра]
 Как сказано выше.
- Utere consilio licet omnia noveris arte.
 Utĕre consilio licet omnia novĕris arte.
 [у́тэрэ конси́лио ли́цэт о́мниа но́вэрис а́ртэ]
 Пользуйся советом, даже если все знаешь.
- Utere et abutere.
 Utĕre et abutĕre.
 [у́тэрэ эт абу́тэрэ]
 Пользуйся и используй.
- Uti, non abuti.
 Uti, non abūti.
 [у́ти, нон абу́ти]
 Употреблять, но не злоупотреблять.
- Utile dulci misce.
 Utĭle dulci misce.
 [у́тиле ду́льци ми́сцэ]
 Совмещай полезное с приятным.
- Utile non debet per inutile vitiari.
 Utĭle non debet per inutĭle vitiāri.
 [у́тиле нон дэ́бэт пэр ину́тиле вициа́ри]
 Правильное не следует искажать посредством неправильного.
- Utilitas aliqua sequitur post tristia damna.
 Utilĭtas alĭqua sequĭtur post tristia damna.
 [ути́литас а́ликва сэ́квитур пост три́стиа да́мна]
 Некая польза следует за грустной потерей.
- Utraque mundatur, dum palma palma lavatur.
 Utrăque mundātur, dum palma palma lavātur.
 [у́траквэ мунда́тур, дум па́льма па́льма лява́тур]
 Обе руки становятся чистыми, когда рука рукой моется.
- Utrumque paratus.
 Utrumque parātus.
 [утру́мквэ пара́тус]
 Готов и к тому, и к другому.
- Utrumque vitium est: et omnibus credere, et nulli.
 Utrumque vitium est: et omnĭbus credĕre, et nulli.
 [утру́мквэ ви́циум эст: эт о́мнибус крэ́дэрэ, эт ну́лли]
 И то и другое плохо: и верить всем, и никому не верить.
- Uxor erat qualis, herbarum coctio talis.
 Uxor erat qualis, herbārum coctio talis.
 [у́ксор э́рат ква́лис, гхэрба́рум ко́кцио та́лис]
 Какая была жена, таким был и обед.
- Uxori nubere suae.
 Uxōri nubĕre suae.
 [уксо́ри ну́бэрэ су́э]
 Быть женой своей жены.
- Vacua arista super plenas eminet.
 Vacua arista super plenas emĭnet.
 [ва́куа ари́ста су́пэр пле́нас э́минэт]
 Пустой колос возвышается над полными.
- Vacua vasa plurimum sonant.
 Vacua vasa plurĭmum sonant.
 [ва́куа ва́за плю́римум со́нант]
 Пустая посуда громко звенит.
- Vacuum horrendum.
 [ва́куум гхоррэ́ндум]
 Наводящая ужас пустота.
- Vae soli.
 [вэ со́ли]
 Горе одинокому.
- Vae victis.
 [вэ ви́ктис]
 Горе побежденным.
- Vae victoribus.
 Vae victorĭbus.
 [вэ викто́рибус]
 Горе победителям.
- Vale et me ama.
 [ва́ле эт мэ а́ма]
 Прощай и люби меня.
- Vale et memor sis mei.
 [ва́ле эт мэ́мор сис мэ́и]
 Прощай и помни обо мне.
- Vale!
 [ва́ле]
 Прощай!
- Valeant curae!
 [ва́леант ку́рэ]
 Прощайте, заботы!
- Valetudo bonum optimum.
 Valetūdo bonum optĭmum.
 [валету́до бо́нум о́птимум]
 Здоровье — наибольшее из благ.
- Vana est sapientia nostra.
 [ва́на эст сапиэ́нциа но́стра]
 Бесполезна наша мудрость.
- Vanitas pulchritudo.
 Vanĭtas pulchritūdo.
 [ва́нитас пульхриту́до]
 Красота — призрачность.
- Vanitas vanitatum.
 Vanĭtas vanitātum.
 [ва́нитас ванита́тум]
 Суета сует.
- Variatio delectat.
 [вариа́цио дэле́ктат]
 Разнообразие радует.
- Varium et mutabile semper femina.
 Varium et mutabĭle semper femĭna.
 [ва́риум эт мута́биле сэ́мпэр фэ́мина]
 Женщина всегда изменчива и непостоянна.
- Vaticinia post eventum.
 [ватици́ниа пост эвэ́нтум]
 Предсказание после события; предсказание задним числом.
- Vel sapientissimus errare potest.
 Vel sapientissĭmus errāre potest.
 [вэль сапиэнти́ссимус эрра́рэ по́тэст]
 И самый мудрый может ошибаться.
- Velle non discitur.
 Velle non discĭtur.
 [вэ́лле нон ди́сцитур]
 Нельзя научиться хотеть.
- Velox consilium sequitur poenitentia.
 Velox consilium sequĭtur poenitentia.
 [вэ́лёкс конси́лиум сэ́квитур пэнитэ́нциа]
 За поспешным решением следует раскаяние.
- Veni, vidi, vici.
 [вэ́ни, ви́ди, ви́ци]
 Пришел, увидел, победил (Гай Юлий Цезарь).
- Venienti occurrite morbo.
 Venienti occurrĭte morbo.
 [вэниэ́нти окку́рритэ мо́рбо]
 Торопитесь лечить болезнь вовремя.
- Venter cibi avidus praecepta non audit.
 Venter cibi avĭdus praecepta non audit.
 [вэ́нтэр ци́би а́видус прэцэ́пта нон а́ўдит]
 Голодный желудок не слушает нравоучений.
- Ventis loqueris.
 Ventis loquĕris.
 [вэ́нтис лё́квэрис]
 Обращаешься к ветру; говоришь напрасно.
- Ver hiemem sequitur, sequitur post triste serenum.
 Ver hiĕmem sequĭtur, sequĭtur post triste serēnum.
 [вэр гхи́эмэм сэ́квитур, сэ́квитур пост три́стэ сэрэ́нум]
 Весна следует за зимой, радость следует за печалью.
- Vera ornamenta matronarum pudicitia, non vestes.
 Vera ornamenta matronārum pudicitia, non vestes.
 [вэ́ра орнамэ́нта матрона́рум пудици́циа, нон вэ́стэс]
 Лучшее украшение женщины не одежда, а скромность.
- Verba ligant homines, taurorum cornua funes.
 Verba ligant homĭnes, taurōrum cornua funes.
 [вэ́рба ли́гант гхо́минэс, таўро́рум ко́рнуа фу́нэс]
 Слова связывают людей, веревки — рога быков.
- Verba magistri.
 [вэ́рба маги́стри]
 Слова учителя.
- Verba veritatis.
 Verba veritātis.
 [вэ́рба вэрита́тис]
 Слова истины.
- Verba volant, scripta manent.
 [вэ́рба во́лянт, скри́пта ма́нэнт]
 Слова улетают, написанное остается; слова летучи, письмена живучи.
- Verbatim et litteratim.
 Verbātim et litterātim.
 [вэрба́тим эт литтэра́тим]
 Дословно и буквально.
- Verbatim.
 Verbātim.
 [вэрба́тим]
 Слово в слово.
- Verbi gratia.
 [вэ́рби гра́циа]
 Например.
- Verbo in verbum.
 [вэ́рбо ин вэ́рбум]
 Слово за словом.
- Verbum nobile.
 Verbum nobĭle.
 [вэ́рбум но́биле]
 Честное слово.
- Vere est miser, culpa est sua quisquis miser.
 [вэ́рэ эст ми́зэр, ку́льпа эст су́а кви́сквис ми́зэр]
 Тот действительно несчастен, кто несчастен по своей вине.
- Vere scire est per causas scire.
 [вэ́рэ сци́рэ эст пэр ка́ўзас сци́рэ]
 Подлинное знание — в познании причины.
- Veritas in medio est.
 Verĭtas in medio est.
 [вэ́ритас ин мэ́дио эст]
 Истина находится посредине.
- Veritas nimis saepe laborat, exstinguitur numquam.
 Verĭtas nimis saepe labōrat, exstinguĭtur numquam.
 [вэ́ритас ни́мис сэ́пэ лябо́рат, экссти́нгу́итур ну́мквам]
 Истина часто бывает беспомощной, но не никогда не гибнет.
- Veritas odium parit, obsequium amicos.
 Verĭtas odium parit, obsequium amīcos.
 [вэ́ритас о́диум па́рит, обсэ́квиум ами́кос]
 Откровенность создает врагов, а лесть — друзей.
- Veritas simplex oratio est.
 Verĭtas simplex oratio est.
 [вэ́ритас си́мплекс ора́цио эст]
 Правдивая речь проста.
- Veritas una, error multiplex.
 Verĭtas una, error multĭplex.
 [вэ́ритас у́на, э́ррор му́льтиплекс]
 Истина едина, заблуждение многообразно.
- Veritas veritatum.
 Verĭtas veritātum.
 [вэ́ритас вэрита́тум]
 Истина из истин.
- Veritas vincit.
 Verĭtas vincit.
 [вэ́ритас ви́нцит]
 Истина побеждает.
- Veritatem dies aperit.
 Veritātem dies apĕrit.
 [вэрита́тэм ди́эс а́пэрит]
 Время обнаруживает правду.
- Verum amicum pecunia non parabis.
 Verum amīcum pecunia non parābis.
 [вэ́рум ами́кум пэку́ниа нон пара́бис]
 Настоящего друга не приобретешь за деньги.
- Verum plus uno esse non potest.
 [вэ́рум плюс у́но э́ссэ нон по́тэст]
 Больше одной истины быть не может.
- Verus amicus amici nunquam obliviscitur.
 Verus amīcus amīci nunquam obliviscĭtur.
 [вэ́рус ами́кус ами́ци ну́нквам обливи́сцитур]
 Настоящий друг никогда не забывает друга.
- Vestigia semper adora.
 Vestigia semper adōra.
 [вэсти́гиа сэ́мпэр адо́ра]
 Всегда благоговей перед следами прошлого.
- Veterem reminiscendo injuriam, invitas novam.
 Vetĕrem reminiscendo injuriam, invītas novam. Veterem reminiscendo iniuriam, invitas novam.
 [вэ́тэрэм рэминисцэ́ндо инъю́риам, инви́тас но́вам]
 Вспоминая старую обиду, вызываешь новую.
- Veto!
 [вэ́то]
 Запрещаю!
- Vetus amor non sentit robiginem.
 Vetus amor non sentit robigĭnem.
 [вэ́тус а́мор нон сэ́нтит роби́гинэм]
 Старая любовь не ржавеет.
- Vi et armis.
 [ви эт а́рмис]
 Силой и оружием.
- Via lactea.
 [ви́а ля́ктэа]
 Млечный путь.
- Via sacra.
 [ви́а са́кра]
 Священная дорога.
- Via scientiarum.
 Via scientiārum.
 [ви́а сциэнциа́рум]
 Путь к знаниям; дорога знаний.
- Via trita via tuta.
 [ви́а три́та ви́а ту́та]
 Проторенный путь безопасен.
- Vice versa.
 [ви́цэ вэ́рса]
 Обратной чредой; наоборот; в обратном порядке; обратно.
- Vicinus bonus — ingens bonum.
 Vicīnus bonus — ingens bonum.
 [вици́нус бо́нус — и́нгэнс бо́нум]
 Хороший сосед — большое благо.
- Videas, quid agas.
 [ви́дэас, квид а́гас]
 Смотри, что делаешь.
- Videte et applaudite!
 Vidēte et applaudĭte!
 [видэ́тэ эт аппля́ўдитэ]
 Смотрите и рукоплещите!
- Vile est, quod licet.
 [ви́ле эст, квод ли́цэт]
 Мало ценится то, что легко доступно.
- Vincula da linguae vel tibi vinucla dabit.
 Vincŭla da linguae vel tibi vinŭcla dabit.
 [ви́нкуля да ли́нгвэ вэль ти́би ви́нукля да́бит]
 Свяжи язык, иначе он тебя свяжет.
- Vinculum matrimonii.
 Vincŭlum matrimonii.
 [ви́нкулюм матримо́нии]
 Узы брака.
- Vineta sua caedere.
 Vinēta sua caedĕre.
 [винэ́та су́а цэ́дэрэ]
 Рубить свой виноградник.
- Vinum locutum est.
 Vinum locūtum est.
 [ви́нум лёку́тум эст]
 Сказало вино.
- Vir magni ingenii.
 [вир ма́гни ингэ́нии]
 Человек большого ума.
- Vires unitae agunt.
 Vires unītae agunt.
 [ви́рэс уни́тэ а́гунт]
 Силы действуют совместно.
- Viribus unitis res parvae crescunt.
 Virĭbus unītis res parvae crescunt.
 [ви́рибус уни́тис рэс па́рвэ крэ́скунт]
 С объединением усилий растут и малые дела.
- Viribus unitis.
 Virĭbus unītis.
 [ви́рибус уни́тис]
 Совместными усилиями.
- Virtus actuosa.
 Virtus actuōsa.
 [ви́ртус актуо́за]
 Добродетель деятельна.
- Virtus nihil expetit praemii.
 Virtus nihil expĕtit praemii.
 [ви́ртус ни́гхиль э́кспэтит прэ́мии]
 Добродетель не ищет наград.
- Virtus nobilitat.
 Virtus nobilĭtat.
 [ви́ртус ноби́литат]
 Добродетель облагораживает.
- Virtus post nummos.
 [ви́ртус пост ну́ммос]
 Добродетель после денег.
- Virtus sola homines beatos reddit.
 Virtus sola homĭnes beātos reddit.
 [ви́ртус со́ля гхо́минэс бэа́тос рэ́ддит]
 Только добродетель делает людей счастливыми.
- Vis impotentiae.
 [вис импотэ́нциэ]
 Сила бессилия.
- Vis inertiae.
 [вис инэ́рциэ]
 Сила инерции.
- Vis medicatrix naturae.
 Vis medicātrix natūrae.
 [вис мэдика́трикс нату́рэ]
 Целительная сила природы.
- Vis veritatis maxima est.
 Vis veritātis maxĭma est.
 [вис вэрита́тис ма́ксима эст]
 Сила истины очень велика.
- Vis vi repellitur.
 Vis vi repellĭtur.
 [вис ви рэпэ́ллитур]
 Насилие отражается силой.
- Vis vitalis.
 Vis vitālis.
 [вис вита́лис]
 Жизненная сила.
- Vita contemplativa.
 Vita contemplatīva.
 [ви́та контэмпляти́ва]
 Созерцательная жизнь.
- Vita sine amicis tristitia est.
 Vita sine amīcis tristitia est.
 [ви́та си́нэ ами́цис тристи́циа эст]
 Жизнь без друзей грустна.
- Vita sine libertate nihil.
 Vita sine libertāte nihil.
 [ви́та си́нэ либэрта́тэ ни́гхиль]
 Жизнь без свободы — ничто.
- Vita sine litteris mors est.
 Vita sine littĕris mors est.
 [ви́та си́нэ ли́ттэрис морс эст]
 Жизнь без науки — смерть.
- Vita somnium breve.
 [ви́та со́мниум брэ́вэ]
 Жизнь — это краткий сон.
- Vitam extendere factis.
 Vitam extendĕre factis.
 [ви́там экстэ́ндэрэ фа́ктис]
 Продлить жизнь делами.
- Vitam impendere vero.
 Vitam impendĕre vero.
 [ви́там импэ́ндэрэ вэ́ро]
 Посвяти жизнь истине.
- Vivas frugalis, ut res est materialis.
 Vivas frugālis, ut res est materiālis.
 [ви́вас фруга́лис, ут рэс эст матэриа́лис]
 Живи расчетливо, как позволяет твое богатство.
- Vive valeque.
 Vive valēque.
 [ви́вэ вале́квэ]
 Живи и здравствуй.
- Vive, ut vivas.
 [ви́вэ, ут ви́вас]
 Живи, чтобы жить.
- Vivere est cogitare.
 Vivĕre est cogitāre.
 [ви́вэрэ эст когита́рэ]
 Жить — значит мыслить.
- Vivere in diem.
 Vivĕre in diem.
 [ви́вэрэ ин ди́эм]
 Жить одним днем.
- Vivit post funera virtus.
 Vivit post funĕra virtus.
 [ви́вит пост фу́нэра ви́ртус]
 Добродетель. переживет смерть.
- Volens nolens.
 [во́ленс но́ленс]
 Волей-неволей; хочешь ты этого или нет.
- Volo, non valeo.
 [во́лё, нон ва́лео]
 Хочу, но не могу.
- Voluntas est superior intellectu.
 [волю́нтас эст супэ́риор интэлле́кту]
 Воля стоит над мышлением.
- Voluntas, e difficili data, dulcissima est.
 Voluntas, e difficĭli data, dulcissĭma est.
 [волю́нтас, э диффи́цили да́та, дульци́ссима эст]
 Удовлетворение, добытое с трудом, — самое приятное.
- Voluntatem potius quam verba considerari oportet.
 Voluntātem potius quam verba considerāri oportet.
 [волюнта́тэм по́тиус квам вэ́рба консидэра́ри опо́ртэт]
 Следует больше обращать внимания на намерения, чем на слова.
- Votum separatum.
 Votum separātum.
 [во́тум сэпара́тум]
 Особое мнение.
- Vox audita latet, littera scripta manet.
 Vox audīta latet, littĕra scripta manet.
 [вокс аўди́та ля́тэт, ли́ттэра скри́пта ма́нэт]
 Сказанное слово исчезает, написанная буква остается.
- Vox clamantis in deserto.
 [вокс кляма́нтис ин дэзэ́рто]
 Голос кричащего в пустыне; глас вопиющего в пустыне.
- Vox unius vox nullius.
 Vox unīus vox nullīus.
 [вокс уни́ус вокс нулли́ус]
 Один голос — ни одного голоса.
- Vox, vox, praeterea nihil.
 [вокс, вокс, прэтэ́рэа ни́гхиль]
 Слова, слова и ничего больше.
- Vulpes pilum mutat, non mores.
 [ву́льпэс пи́люм му́тат, нон мо́рэс]
 Лиса меняет шерсть, но не нрав.
- Vultus est index animi.
 Vultus est index anĭmi.
 [ву́льтус эст и́ндэкс а́ними]
 Лицо — зеркало души.